Samuil «2»
1
Saul we Yonatan üchün hesret chékish
Saul ölgendin kéyin, Dawut Amaleklerni qirghin qilip yénip kelgende, u Ziklagda ikki kün turdi. 1Sam. 30:17 Üchinchi küni shundaq boldiki, mana Saulning leshkergahidin kiyimi yirtiq we béshigha topa-chang chachqan bir adem keldi. U Dawutning qéshigha kelgende, yerge yiqilip bash urdi.
Dawut uningdin: Nedin kelding? dep soridi. U jawap bérip: Israilning leshkergahidin qéchip keldim — dédi.
Dawut uningdin: Ish qandaq boldi? Manga dep bergin, dédi. U: Xelq jengdin qachti, xelqtin bek jiq kishi soqushta öldi. Saul bilen oghli Yonatanmu öldi, — dédi.
Dawut xewer élip kelgen yigittin: Saul bilen oghli Yonatanning ölginini qandaq bilding? — dep soridi.
Uninggha xewer bergen yigit: Men tasadipiy Gilboa téghigha chiqqanidim, mana Saul neyzige yölinip turuptu; jeng harwiliri we atliqlar uninggha hujum qilip uni qoghlawatatti. U keynige qarap méni körüp chaqirdi. Men «Mana men», dédim.
U: Özüng kim bolisen, dep mendin soriwidi, men Amaleklerdinmen, dédim.
U yene manga: Üstümde turup méni öltürüwetkin; gerche jénim mende bolsimu, men bek azaplinip kétiwatimen — dédi. «men bek azaplinip kétiwatimen» — yaki «méning béshim ayliniwatidu».
10  Shunga men uning üstide turup, uni öltürdüm, chünki, u shu halda yiqilsila, tirik qalmaydighanliqini bilettim. Andin béshidiki tajni we bilikidiki bilezükni élip mushu yerge ghojamgha élip keldim, — dédi.«Shunga men uning üstide turup, uni öltürdüm, ... andin ... tajni we ... bilezükni élip ... ghojamgha élip keldim» — «1Sam.» 30-babtiki tepsilatlargha qarighanda, bu yigitning dégenlirining hemmisi yalghan, Dawuttin melum in’am yaki mertiwige érishish meqsitide éytqan bolsa kérek; lékin yalghanchiliqi özining hayatigha zamin bolidu.
11  Shuan Dawut öz kiyimlirini yirtip, tilma-tilma qiliwetti; uning bilen bolghan barliq ademlermu hem shundaq qildi. 2Sam. 3:31; 13:31 12  Ular Saul bilen oghli Yonatan üchün, Perwerdigarning xelqi üchün, shundaqla Israilning jemeti üchün matem tutup ah-zar kötürüp kechkiche roza tutti; chünki ular qilich astida yiqilip qaza qilghanidi.
13  Dawut uning özige xewer bergen yigittin: Qeyerdin sen? — dep soridi. U: Men bir Amalek musapirning oghlimen — dédi.
14  Dawut uninggha: Sen qandaqmu Perwerdigarning mesih qilghinini halak qilishqa qolungni sozushtin qorqmiding? — dédi.«Perwerdigarning mesih qilghini» — Xuda békitken padisah, démekchi. «Tebirler»ni körüng.
15  Andin Dawut öz ghulamliridin birini chaqirip uninggha: Buyaqqa kel, uninggha étilip bérip, uni öltürgin — dep buyrudi. Shuning bilen u uni uruwidi, Amalek öldi.
16  Dawut uninggha: Qan qerzing béshinggha chüshsun! Chünki öz aghzing Perwerdigarning mesih qilghinini öltürginingge guwahliq bérip eyiblidi, — dédi.
17  Shuning bilen Dawut Saul bilen oghli Yonatan üchün matem tutup mundaq bir nezme oqudi 18  (u «Oqya» dep atalghan bu nezmini pütkül Yehuda xelqige ögitinglar, dep buyrudi. Derweqe u «Yashar» dégen kitabta pütülgenidi): — «Derweqe u «Yashar» dégen kitabta pütülgenidi» — mushu yerde «u» «Oqya» dep atalghan nezmining özini yaki Dawutning bu nezmini ögetkenlikini körsitidu. «Oqya» dégen nezme bolsa belkim töwendiki 19-27-ayettiki mersiyeni körsitishi mumkin. ««Yashar» dégen kitab» — hazir yoqilip ketken qedimki bir kitab («Ye.» 10:12-13ni körüng).  Ye. 10:13
19 — I Israil, séning güzel ezizing yuqiri jayliringda qirghin bolup yatidu!
Palwanlar shundaq dehshetlik yiqildighu!? «séning güzel ezizing» — ibraniy tilida «séning güziling». Bu Israilning peziletlik qehrimanliri bolghan Saul we Yonatanni körsitidu.
20  Gat shehiride bu xewerni bermenglar,
Ashkélonning kochilirida uni élan qilmanglar,
Filistiyining qizliri shadlanmisun,
Xetnisizlerning qizliri tentene qilmisun! Mik. 1:10
21  I Gilboa taghliri, üstünglargha ne shebnem bolmisun, ne yamghur chüshmisun,
Ne silerde kötürülme hediyeler üchün hosul béridighan étizlar yene körünmisun!
Chünki u yerde palwanlarning qalqini bulghandi;
Saulning qalqini yagh bilen sürülmeydighan boldi.«I Gilboa taghliri, üstünglargha ne shebnem bolmisun, ne yamghur chüshmisun,... hosul béridighan étizlar yene körünmisun!» — Saul we Yonatan Gilboa taghliri üstide yiqilip ölgenidi. «palwanlarning qalqini bulghandi» — yaki «palwanlarning qalqini haqaret qilindi» yaki «palwanlarning qalqini lenetlik nersidek tashlandi». «Saulning qalqini yagh bilen sürülmeydighan» — kona zamanlarda jengchiler qalqanning térisi (qalqanning bir qismigha tére ishlitetti) qurup yérilip ketmisun dep, qalqanlargha may süretti. Mushu yerde «sürüsh» ibraniy tilida «mesih qilish» bilen ipadilinidu.
22  Qirilidighanlarning qénini tökmey,
Palwanlarning ténidiki yéghini chapmay,
Yonatanning oqyasi héchqachan jengdin yan’ghan emes,
Saulning qilichi héchqachan qinigha qaytqan emes.
23  Saul bilen Yonatan hayat waqtida söyümlük hem yéqimliq idi,
Ular ölümidimu bir-biridin ayrilmidi;
Ular bürkütlerdin chaqqan, shirlardin küchlük idi.
24  I Israil qizliri, Saul üchün yighlanglar,
U silerni bézep qizghuch kiyimlerni kiydürüp,
Kiyimliringlarni altun zibu-zinnet bilen zinnetligenidi.«U silerni bézep qizghuch kiyimlerni kiydürüp...» — qizil yaki qizghuch rext intayin qimmetlik idi.
25  Palwanlar keskin jengde shundaq dehshetlik yiqildighu!?
Yonatan yuqiri jayliringda qirghin bolup yatidu!
26  Sen üchün hesrette qaldim, i inim Yonatan! Manga shunche söyümlük iding!
Manga bolghan muhebbiting qaltis idi,
Hetta qiz-ayallarning muhebbitidin artuq idi. «Manga bolghan muhebbiting qaltis idi» — «qaltis» yaki «karamet» dégen bu söz ibraniy tilida adette Xudagha xas bolghan xususiyetlerni körsitidu.
27  Palwanlar shundaq dehshetlik yiqildighu!
Jeng qoralliri shundaq dehshetlik weyran qilindighu!»
 
 

1:1 1Sam. 30:17

1:9 «men bek azaplinip kétiwatimen» — yaki «méning béshim ayliniwatidu».

1:10 «Shunga men uning üstide turup, uni öltürdüm, ... andin ... tajni we ... bilezükni élip ... ghojamgha élip keldim» — «1Sam.» 30-babtiki tepsilatlargha qarighanda, bu yigitning dégenlirining hemmisi yalghan, Dawuttin melum in’am yaki mertiwige érishish meqsitide éytqan bolsa kérek; lékin yalghanchiliqi özining hayatigha zamin bolidu.

1:11 2Sam. 3:31; 13:31

1:14 «Perwerdigarning mesih qilghini» — Xuda békitken padisah, démekchi. «Tebirler»ni körüng.

1:18 «Derweqe u «Yashar» dégen kitabta pütülgenidi» — mushu yerde «u» «Oqya» dep atalghan nezmining özini yaki Dawutning bu nezmini ögetkenlikini körsitidu. «Oqya» dégen nezme bolsa belkim töwendiki 19-27-ayettiki mersiyeni körsitishi mumkin. ««Yashar» dégen kitab» — hazir yoqilip ketken qedimki bir kitab («Ye.» 10:12-13ni körüng).

1:18 Ye. 10:13

1:19 «séning güzel ezizing» — ibraniy tilida «séning güziling». Bu Israilning peziletlik qehrimanliri bolghan Saul we Yonatanni körsitidu.

1:20 Mik. 1:10

1:21 «I Gilboa taghliri, üstünglargha ne shebnem bolmisun, ne yamghur chüshmisun,... hosul béridighan étizlar yene körünmisun!» — Saul we Yonatan Gilboa taghliri üstide yiqilip ölgenidi. «palwanlarning qalqini bulghandi» — yaki «palwanlarning qalqini haqaret qilindi» yaki «palwanlarning qalqini lenetlik nersidek tashlandi». «Saulning qalqini yagh bilen sürülmeydighan» — kona zamanlarda jengchiler qalqanning térisi (qalqanning bir qismigha tére ishlitetti) qurup yérilip ketmisun dep, qalqanlargha may süretti. Mushu yerde «sürüsh» ibraniy tilida «mesih qilish» bilen ipadilinidu.

1:24 «U silerni bézep qizghuch kiyimlerni kiydürüp...» — qizil yaki qizghuch rext intayin qimmetlik idi.

1:26 «Manga bolghan muhebbiting qaltis idi» — «qaltis» yaki «karamet» dégen bu söz ibraniy tilida adette Xudagha xas bolghan xususiyetlerni körsitidu.