Hékmet toplighuchi
1
«Hemme ish bimeniliktur!»
Yérusalémda padishah bolghan, Dawutning oghli «Hékmet toplighuchi»ning sözliri: —«Hékmet toplighuchi» — yazghuchi özining Sulayman ikenlikini körsitidu. Bu nuqta 16-ayet, 2:7-ayet qatarliqlarda ispatlinidu. Kitabning nami esliy ibraniy tilida «Qohelet» déyilidu, uning menisi: «toplighuchi» «retligüchi» dégen menide bolup, biz uni «hékmet toplighuchi» (démek, «oy-pikirlerni retligüchi») dep terjime qilduq. Beziler uni yene «Telim bergüchi», «Wez éytquchi» depmu terjime qilidu.
«Bimenilik üstige bimenilik!» — deydu «Hékmet toplighuchi» — «Bimenilik üstige bimenilik! Hemme ish bimeniliktur!»«Bimenilik üstige bimenilik!» — ibraniy tilida «bimeniliklerning bimeniliki!». Bu xuddi «Küylerning küy» «eng güzel küy» déyilgen’ge oxshashtur, «bimeniliklerning bimeniliki» belkim «hayatliq alemde «eng bimenilik ishtur!»» dégenni bildürüshi mumkin.  Zeb. 62:9; 144:4
Quyash astida tartqan japaliridin insan néme paydigha érisher?«Quyash astida» — bu «Hékmet toplighuchi»diki achquchluq sözdur. Yazghuchining bayanlirining köpinchisi «asmandin (Xudadin) kelgen wehiy» bilen emes, belki «quyash astida» yaki «aptap asti»diki közqarash bilen éytilghan. U qesten shundaq köz-qarashni sözleydu. «Kirish söz» we «qoshumche söz»imiznimu körüng.  Top. 2:22; 3:9
Bir dewr ötidu, yene bir dewr kélidu;
Biraq yer-zémin menggüge dawam qilidu;Zeb. 104:5
Kün chiqidu, kün patidu;
We chiqidighan jaygha qarap yene aldirap mangidu.
Shamal jenubqa qarap soqidu;
Andin burulup shimalgha qarap soqidu;
U aylinip-aylinip,
Herdaim öz aylanma yoligha qaytidu.
Barliq deryalar déngizgha qarap aqidu, biraq déngiz tolmaydu;
Deryalar qaysi jaygha aqqan bolsa,
Ular yene shu yerge qaytidu.Ayup 38:8, 9, 10; Zeb. 104:8-10
Barliq ishlar japagha tolghandur;
Uni éytip tügetküchi adem yoqtur;
Köz körüshtin,
Qulaq anglashtin hergiz toymaydu.
Bolghan ishlar yene bolidighan ishlardur;
Qilghan ishlar yene qilinidu;
Quyash astida héchqandaq yéngiliq yoqtur.Top. 3:15
10 «Mana, bu yéngi ish» dégili bolidighan ish barmu?
U beribir bizdin burunqi dewrlerde alliqachan bolup ötken ishlardur.
11 Burunqi ishlar hazir héch eslenmeydu;
We kelgüside bolidighan ishlarmu ulardin kéyin yashaydighanlarning ésige héch kelmeydu.«... kelgüside bolidighan ishlarmu ulardin kéyin yashaydighanlarning ésige héch kelmeydu» — démek, yéngi dewrde «yéngi» déyilgen bir ish chiqqan bolsa, shu ish emeliyette burunqi dewrdlerde mewjut bolghan ishtur. Hazirqi dewrdikiler burunqi dewrlerni bilmeydu yaki untughan, bu ishni «yéngi!» deydu.
 
Sulaymanning tejribisi
12 Menki hékmet toplighuchi Yérusalémda Israilgha padishah bolghanmen; 13 Men danaliq bilen asmanlar astida barliq qilin’ghan ishlarni qétirqinip izdeshke köngül qoydum —
Xulasem shuki, Xuda insan balilirining öz-özini bend qilip upritish üchün, ulargha bu éghir japani teqdim qilghan! 14 Men quyash astidiki barliq qilin’ghan ishlarni körüp chiqtim, —
Mana, hemmisi bimenilik we shamalni qoghlighandek ishtin ibarettur.
15 Egrini tüz qilghili bolmas;
Kemni toluq dep sanighili bolmas.«... toluq dep sanighili bolmas» — démek, teminligili bolmas.
16 Men öz könglümde oylinip: «Mana, men ulughlinip, mendin ilgiri Yérusalém üstige barliq höküm sürgenlerdin köp danaliqqa érishtim; méning könglüm nurghun danaliq we bilimge érishti» — dédim.
17 Shuning bilen danaliqni bilishke, shuningdek telwilik we exmiqanilikni bilip yétishke köngül qoydum; mushu ishnimu shamal qoghlighandek ish dep bilip yettim. 18 Chünki danaliqning köp bolushi bilen azab-oqubetmu köp bolidu; bilimini köpeytküchining derd-elimimu köpiydu.
 
 

1:1 «Hékmet toplighuchi» — yazghuchi özining Sulayman ikenlikini körsitidu. Bu nuqta 16-ayet, 2:7-ayet qatarliqlarda ispatlinidu. Kitabning nami esliy ibraniy tilida «Qohelet» déyilidu, uning menisi: «toplighuchi» «retligüchi» dégen menide bolup, biz uni «hékmet toplighuchi» (démek, «oy-pikirlerni retligüchi») dep terjime qilduq. Beziler uni yene «Telim bergüchi», «Wez éytquchi» depmu terjime qilidu.

1:2 «Bimenilik üstige bimenilik!» — ibraniy tilida «bimeniliklerning bimeniliki!». Bu xuddi «Küylerning küy» «eng güzel küy» déyilgen’ge oxshashtur, «bimeniliklerning bimeniliki» belkim «hayatliq alemde «eng bimenilik ishtur!»» dégenni bildürüshi mumkin.

1:2 Zeb. 62:9; 144:4

1:3 «Quyash astida» — bu «Hékmet toplighuchi»diki achquchluq sözdur. Yazghuchining bayanlirining köpinchisi «asmandin (Xudadin) kelgen wehiy» bilen emes, belki «quyash astida» yaki «aptap asti»diki közqarash bilen éytilghan. U qesten shundaq köz-qarashni sözleydu. «Kirish söz» we «qoshumche söz»imiznimu körüng.

1:3 Top. 2:22; 3:9

1:4 Zeb. 104:5

1:7 Ayup 38:8, 9, 10; Zeb. 104:8-10

1:9 Top. 3:15

1:11 «... kelgüside bolidighan ishlarmu ulardin kéyin yashaydighanlarning ésige héch kelmeydu» — démek, yéngi dewrde «yéngi» déyilgen bir ish chiqqan bolsa, shu ish emeliyette burunqi dewrdlerde mewjut bolghan ishtur. Hazirqi dewrdikiler burunqi dewrlerni bilmeydu yaki untughan, bu ishni «yéngi!» deydu.

1:15 «... toluq dep sanighili bolmas» — démek, teminligili bolmas.