5
Nesihet — bashqilargha ixlasmen körünüshke tirishishtin hézi bol
Xudaning öyige barghanda, awaylap yürgin; exmeqlerche qurbanliqlarni sunush üchün emes, belki anglap boysunush üchün yéqinlashqin; chünki exmeqler rezillik qiliwatqini bilmeydu. «...exmeqlerche qurbanliqlarni sunush üchün emes, belki anglap boysunush üchün yéqinlashqin» — bu nesihetning menisi qurbanliqlar yaxshi emes, dégenlik emes, elwette; peqet qurbanliqni exmeqlerche, bimene sunmasliq kérek, dégenliktur. Aghzingni yéniklik bilen achma; könglüng Xuda aldida birnémini éytishqa aldirmisun; chünki Xuda ershlerde, sen yer yüzididursen; shunga sözliring az bolsun. Chünki ish köp bolsa chüshmu köp bolghandek, gep köp bolsa, exmeqning gépi bolup qalidu. «... gep köp bolsa, exmeqning gépi bolup qalidu» — bu sözlerde közde tutulghini belkim exmeqlerning bihude qesem ichidighanliqi bolushi mumkin.
Xudagha qesem ichseng, uni ada qilishni kéchiktürme; chünki U exmeqlerdin huzur almaydu; shunga qesimingni ada qilghin. Chöl. 30:3; Qan. 23:20 Qesem ichip ada qilmighandin köre, qesem ichmesliking tüzüktur. Qan. 23:20, 21 Aghzing téningni gunahning ixtiyarigha qoyuwetmisun; perishte aldida: «Xata sözlep saldim» déme; némishqa Xuda gépingdin ghezeplinip qolliring yasighanni halak qilidu? «perishte aldida» — qaysi perishte? «Perwerdigarning perishtisi» bolushi kérek. Ibraniy tilida «elchi» we «perishte» dégenler bir söz bilenla ipadilinidu. Kahin hem perishte Xudaning «elchi»sidur («Mal.» 2:7ni körüng). Chünki chüsh köp bolsa bimenilikmu köp bolidu; gep köp bolsimu oxshashtur; shunga, Xudadin qorqqin! Pend. 10:19
 
Nepisi yaman mensepdarlar
Sen namratlarning ézilgenlikini yaki yerlik mensepdarlarning heq-adaletni zorawanlarche qayrip qoyghanliqini körseng, bu ishlardin heyran qalma; chünki mensepdardin yuqiri yene birsi közlimekte; we ulardinmu yuqirisimu bardur. «Sen namratlarning ézilgenlikini ... körseng, bu ishlardin heyran qalma;» — Sulayman padishah özi adil padishah bolghini bilen, uning töwendiki qatlammu-qatlam yerlik mensepdarlarning chiriklishishini tizginliyelishi chekliktur. Biraq némila bolmisun yer-tupraq hemme ademge paydiliqtur; hetta padishahning özimu yer-tupraqqa tayinidu. «Biraq némila bolmisun yer-tupraq hemme ademge paydiliqtur; hetta padishahning özimu yer-tupraqqa tayinidu» — ibraniy tilida bu ayetni chüshinish tes. Bizningche Sulayman ademning diqqitini hökümetning chirikliship ketkenlikige emes, belki eng muhimigha, yeni Xudaning yaxshiliqi (tupraqtiki ziraetler arqiliq bolghan yaxshiliqi)gha qaratmaqchi. Bashqa birxil terjimisi: «Biraq omumen qilip éytqanda, özi tériqchiliq qilidighan padishah zémin’gha paydiliqtur». Bu terjimining menisi: «Zéminni bashquridighan birsi bolsa (bolupmu padishah özi tériqchiliqni chüshense), bu beribir hökümetsizliktin, qalaymiqanchiliqtin, hakimiyetsizliktin yaxshi» dégendek. Oqurmenler bashqa terjimilernimu uchritishi mumkin.
 
Pul
10 Kümüshke amraq kümüshke qanmas, bayliqlargha amraq öz kirimige qanmas; bumu bimeniliktur. 11 Mal-mülük köpeyse, ularni yégüchilermu köpiyidu; mal igisige ularni közlep, ulardin huzur élishtin bashqa néme paydisi bolsun?
12 Az yésun, köp yésun, emgekchining uyqusi tatliqtur; biraq bayning toqluqi uni uxlatmas. «...biraq bayning toqluqi uni uxlatmas» — «bayning toqluqi» belkim ikki bisliq söz bolup: (1) uning bayliqidin ensireshliri; (2) ziyade köp tamaq yep, hezim bolmasliqini körsitishi mumkin.
 
Bayliqlargha baghliq yene bir bimenilik
13 Men quyash astida zor bir külpetni kördüm — u bolsimu, igisi özige ziyan yetküzidighan bayliqlarni toplashtur; 14 shuningdek, uning bayliqliri balayi’apet tüpeylidin yoqilishidin ibarettur. Undaq ademning bir oghli bolsa, oghlining qoligha qaldurghudek héchnémisi yoq bolidu. 15 U apisining qorsiqidin yalingach chiqip, ketkendimu yalingach péti kétidu; u özining japaliq emgikidin qoligha alghudek héchnémini épketelmeydu. Zeb. 49:17-20 16 Mana bumu éghir elemlik ish; chünki u qandaq kelgen bolsa, yene shundaq kétidu; emdi uning shamalgha érishish üchün emgek qilghinining néme paydisi? 17 Uning barliq künliride yep-ichkini qarangghuluqta bolup, gheshliki, késelliki we xapiliqi köp bolidu.
 
Emgekning méwisidin huzur élish
18 Mana némining yaramliq we güzel ikenlikini kördum — u bolsimu, insanning Xuda uninggha teqdim qilghan ömrining herbir künliride yéyish, ichish we quyash astidiki barliq méhnitidin huzur élishtur; chünki bu uning nésiwisidur. Top. 2:10, 24; 3:12, 22; 9:7; 11:9 19 Xuda herbirsini bayliqlargha, mal-dunyagha ige bolushqa, shuningdek ulardin yéyishke, öz rizqini qobul qilishqa, öz emgikidin huzur élishqa muyesser qilghan bolsa — mana bular Xudaning sowghitidur. 20 Chünki u ömridiki téz ötidighan künliri üstide köp oylanmaydu; chünki Xuda uni könglining shadliqi bilen bend qilidu.
 
 

5:1 «...exmeqlerche qurbanliqlarni sunush üchün emes, belki anglap boysunush üchün yéqinlashqin» — bu nesihetning menisi qurbanliqlar yaxshi emes, dégenlik emes, elwette; peqet qurbanliqni exmeqlerche, bimene sunmasliq kérek, dégenliktur.

5:3 «... gep köp bolsa, exmeqning gépi bolup qalidu» — bu sözlerde közde tutulghini belkim exmeqlerning bihude qesem ichidighanliqi bolushi mumkin.

5:4 Chöl. 30:3; Qan. 23:20

5:5 Qan. 23:20, 21

5:6 «perishte aldida» — qaysi perishte? «Perwerdigarning perishtisi» bolushi kérek. Ibraniy tilida «elchi» we «perishte» dégenler bir söz bilenla ipadilinidu. Kahin hem perishte Xudaning «elchi»sidur («Mal.» 2:7ni körüng).

5:7 Pend. 10:19

5:8 «Sen namratlarning ézilgenlikini ... körseng, bu ishlardin heyran qalma;» — Sulayman padishah özi adil padishah bolghini bilen, uning töwendiki qatlammu-qatlam yerlik mensepdarlarning chiriklishishini tizginliyelishi chekliktur.

5:9 «Biraq némila bolmisun yer-tupraq hemme ademge paydiliqtur; hetta padishahning özimu yer-tupraqqa tayinidu» — ibraniy tilida bu ayetni chüshinish tes. Bizningche Sulayman ademning diqqitini hökümetning chirikliship ketkenlikige emes, belki eng muhimigha, yeni Xudaning yaxshiliqi (tupraqtiki ziraetler arqiliq bolghan yaxshiliqi)gha qaratmaqchi. Bashqa birxil terjimisi: «Biraq omumen qilip éytqanda, özi tériqchiliq qilidighan padishah zémin’gha paydiliqtur». Bu terjimining menisi: «Zéminni bashquridighan birsi bolsa (bolupmu padishah özi tériqchiliqni chüshense), bu beribir hökümetsizliktin, qalaymiqanchiliqtin, hakimiyetsizliktin yaxshi» dégendek. Oqurmenler bashqa terjimilernimu uchritishi mumkin.

5:12 «...biraq bayning toqluqi uni uxlatmas» — «bayning toqluqi» belkim ikki bisliq söz bolup: (1) uning bayliqidin ensireshliri; (2) ziyade köp tamaq yep, hezim bolmasliqini körsitishi mumkin.

5:15 Zeb. 49:17-20

5:18 Top. 2:10, 24; 3:12, 22; 9:7; 11:9