40
Yéngi ibadetxanini ayan qilidighan alamet körünüsh •••• Sxémilarni körüng
Bizning sürgün bolghanliqimizning yigirme beshinchi yili, yilning béshida, ayning oninchi künide, yeni sheher bösülgendin on töt yil kéyin — del ashu künide Perwerdigarning qoli méning wujudumgha qondi, we U méni sheherge apardi. «Bizning sürgün bolghanliqimizning yigirme beshinchi yili... Perwerdigarning qoli méning wujudumgha qondi, we u méni sheherge apardi» — Eskertish: bu 40-44 bablarda terjimimizning bezi yerliride oqurmenlerge yardimi bolsun dep bezi ayetlerge söz qoshtuq. Ular eslidiki tékistning bir qismi bolmisimu, ular tékistning menisini toghra chüshinishimizge yardem béridu. Biz adettikidek bundaq sözlerni «sus qilduq». «bizning sürgün bolghanliqimizning yigirme beshinchi yili, yilning béshida, ayning oninchi künide..» — bu alamet körünüsh birinchi körünüshtin 19 yil kéyin idi.   Ez. 33:21 Xudaning alamet körünüshliride U méni Israil zéminigha apirip, intayin égiz tagh üstige orunlashturdi; taghning jenubiy teripide sheherdek bir qurulush turatti. «sheherdek bir qurulush turatti» — yaki «bir sheherning qarisi turatti». U méni shu yerge apardi; mana qolida kanap tanisi we ölchem xadisini tutqan, misning körünüshide bolghan bir kishi; u derwazida turatti. Bu kishi manga: «Insan oghli, közliring bilen körüp, quliqing bilen anglap, könglüngni men sanga körsitidighan barliq ishlargha baghlighin; chünki buning sanga körsitilishi üchün sen mushu yerge élip kélinding. Israil jemetige barliq körginingni ayan qil».
We mana, ibadetxanining hemme teripide tam bar idi. U kishining qolida alte gezlik ölchem xadisi bar idi; shu chaghdiki «bir gez» bir gez bir aliqan’gha toghra kéletti. U tamning kenglikini ölchidi, bir «xada» chiqti; égizliki bolsa, bir «xada» chiqti. «ibadetxana» — ibraniy tilida peqet «öy» déyilidu. Mushu yerde «ibadetxana» «muqeddesxana» (41-bab) we uning hoylisini öz ichige alidu. «u kishining qolida alte gezlik ölchem xadisi bar idi» — muqeddes kitabta ishlitilgen «gez» ademning qolining jeynektin barmaqning uchighiche bolghan ariliqi (texminen 45 santimétr) idi. «shu chaghdiki «bir gez» bir gez bir aliqan’gha toghra kéletti» — shunga bu bablarda ishlitilgen «gez» uningdin uzun, texminen 53 santimétr hésablinatti.
Derwazisining qandaq ikenlikini chüshinish üchün, towendiki «kélichektiki muqeddes ibadetxana»ni körsitidighan sxémilerni körüng. «U tamning kenglikini ölchidi, bir «xada» chiqti; égizliki bolsa, bir «xada» chiqti» — oqurmenlerning éside bolsunki, bir «xada» alte gez idi.
U sherqqe qaraydighan derwazigha kélip, uning pelempeylirige chiqti; uning bosughisining kenglikini ölchidi, u bir xada chiqti. Yene bir teripining kengliki bir xada chiqti. Derwazining ichidiki herbir «oyuq öy»ning uzunluqi bir xada, kengliki bir xada idi; oyuq öylerning ariliqi besh gez idi; derwazining ichidiki bosugha, yeni ichkirige qaraydighan dehlizning aldidiki bosughining ikki teripining uzunluqi ayrim-ayrim bir «xada» chiqti; «oyuq öy» — démek, aldinqi témi yoq öy. «Oyuq öy»lerning aldi karidor (dehliz) bolatti. u derwazining ichkirige qaraydighan dehlizni ölchidi, uzunluqi bir xada chiqti.
U derwazining dalinining uzunluqini ölchidi, sekkiz gez chiqti; uning késhikining yénidiki tamning qélinliqi ikki gez chiqti. Mushu dalan ichkirige qaraytti.
10 Sherqqe qarighan derwazining ichide, u teripide üchtin, bu teripide üchtin oyuq öyler bar idi. Üchilisi oxshash ölchemde idi; üch öyning ikki yan témi oxshash qélinliqta idi. 11 U derwazini ölchidi, kengliki on gez chiqti; uning jemiy uzunluqi on üch gez idi. «U derwazini ölchidi» — mushu yerde derwazining «kirish éghizi»ning sirtqi teripini körsitidu. Derwazaning özi xéli uzun bolup, uning «kirish éghizi»i, dehlizi (karidori) we «dalan»i bar idi. Sxéminimu körüng. «uning jemiy uzunluqi» — sirtqi tam we pelempeyni öz ichige alsa kérek. 12 Bu yandiki oyuq öylerning aldida bir gez qélinliqtiki bir tosma tam bar idi, we u yandiki oyuq öylerning aldida bir gez qélinliqta bir tosma tam bar idi; heryandiki oyuq öylerning kengliki alte gez idi.
13 U derwazining jemiy kenglikini, yeni bu tereptiki oyuq öyning ögzisining arqa léwidin u tereptiki oyuq öyning ögzisining arqa léwighiche yigirme besh gez chiqti; bu tereptiki oyuq öyning ishiki bilen u tereptiki oyuq öyning ishiki bir-birige qarishatti. «bu tereptiki oyuq öyning ishiki bilen u tereptiki oyuq öyning ishiki bir-birige qarishatti» — bu yerdiki «ishik»ning némini körsitidighanliqini bilmeymiz. Bezi alimlar «bala tam» yaki «kün’güre» dep terjime qilidu.
14 U ichki hoyligha kirish éghizidiki tüwrüklerni ölchidi; ularning égizliki atmish gez chiqti; derwaza témi bu hoylining tüwrüklirini orap turghanidi. «kirish éghizidiki tüwrükler» — yaki «kirish éghizidiki munarlar». «ularning (tüwrüklerning) égizliki atmish gez chiqti; derwaza témi bu hoylining tüwrüklirini orap turghanidi» — bu ikki tüwrük intayin égizdur.
Bezi alimlar ayetni «u derwazining ichki «tosma tam»lirigha ularning ariliq tamlirini qoshup jemiy uzunluqini ölchidi, jemiy bolup atmish gez idi» dégen menide chüshinidu. Biraq (undaq bolsa) bu ölchem ikki tereptiki ichki «tosma tam»lirining ariliqliri bilen jemiy uzunluqining qoshulmisi bolatti. Mundaq ölcheshning néme ehmiyiti bolsun?
15 Derwazining tüwidin dalanning ichki éghizighiche ellik gez chiqti. 16 Oyuq öylerning herbirining udul témida, shundaqla oyuq öylerning ariliqida, dalanning yénida oxshashla rojekler bar idi; mushu rojekler sirtigha qarap tariyip mangghan idi; herbir ariliqtiki tam-tüwrüklerge palma derexliri neqqishlen’genidi.
 
Sirtqi hoyla — sxémini körüng
17 U méni sirtqi hoyligha apardi; mana, kichik xanilar, we sirtqi hoylini chöridep yasalghan tash taxtayliq supa; supining üstige ottuz kichik xana sélin’ghan. 18 Bu tash taxtayliq supa hoylidiki derwazilargha tutashqan, uning kengliki ularning uzunluqigha barawer idi; bu «pes tash supa» idi. 19 U töwenki derwazining ichi teripidin ichki hoylining sirtqi témighiche bolghan ariliqni ölchidi; sherq we shimal tereplerningmu yüz gez chiqti. «töwenki derwazining ichi teripidin...» — mumkinchiliki barki, «töwenki» mushu yerde «jenubiy» dégen menide ishlitilidu. Chünki töwende «sherqiy derwaza» we «shimaliy derwaza» tilgha élinidu, biraq ayette «jenubiy derwaza» tilgha élinmaydu.
 
Bashqa ikki derwazisi
20 Andin sirtqi hoyligha kiridighan, shimalgha qaraydighan derwazining uzunluqi we kenglikini ölchidi. 21 Uning bu teripide üchtin oyuq öy, u teripide üchtin oyuq öy bar idi; uning tüwrükliri, dalanliri birinchi derwaziningkige oxshash idi; uning uzunluqi ellik gez, kengliki yigirme besh gez. 22 Uning dériziliri, dalanliri, palma derex neqishliri sherqqe qaraydighan derwaziningkige oxshash idi; kishiler uning yette basquchluq pelempiyi bilen chiqatti; uning dalini ichkirige qaraytti. «uning dériziliri...» — «dériziliri» mushu yerde uning «rojek»liri, yaki «rojeklik dérize»lirini körsitidu (16-ayetni körüng). 23 Ichki hoylida shimal we sherqtiki derwazilargha udul birdin derwaze turatti; u derwazidin derwazighiche ölchidi, yüz gez chiqti.
24 U méni jenub terepke apardi; mana, jenubqimu qaraydighan bir derwaza bar idi; u uning tüwrükliri, dalanlirini ölchidi, ular bashqilirigha oxshash idi. 25 Derwazining we dalinining etrapidiki dériziler bashqilirigha oxshash idi; uning uzunluqi ellik gez, kengliki yigirme besh gez idi. 26 Uninggha chiqidighan yette basquch bar idi; uning dalini ichkirige qaraytti; uning tüwrükliride palma derixining neqishi bar idi, u terepte biri, bu terepte biri bar idi.
27 Ichki hoyligha kiridighan, jenubqa qaraydighan bir derwaza bar idi; u jenubiy terepte derwazidin derwazigha ölchidi, yüz gez chiqti. 28 U méni ichki hoyligha jenubiy derwazidin ekirdi; we jenubiy derwazini ölchidi; uning ölchemliri bashqa derwazilerningkige oxshash idi. 29 Uning oyuq öyliri, ariliq tamliri, dalinining ölchemliri bashqiliriningkige oxshash idi; uning we dalinining etraplirida dériziler bar idi; uning uzunluqi ellik gez, kengliki yigirme besh gez idi. 30 Etrapida uzunluqi yigirme besh gez, kengliki besh gez etrapida dalini bar idi. «etrapida uzunluqi yigirme besh gez, kengliki besh gez etrapida dalini bar idi» — eyni tékstini chüshinish tes. 31 Uning dalini bolsa sirtqi hoyligha qaraytti; uning kirish éghizidiki ikki yan tüwrükide palma derexlerning neqishi bar idi; uning chiqish yolining sekkiz basquchluq pelempiyi bar idi.
32 U méni ichki hoylida sherq terepke apardi; u tereptiki derwazini ölchidi; uning ölchemliri bashqilirigha oxshash idi. 33 Uning oyuq öyliri, ariliq tamliri, dalinining ölchemliri bashqiliriningkige oxshash idi; uning we dalinining etraplirida dériziler bar idi; uning uzunluqi ellik gez, kengliki yigirme besh gez idi. 34 Uning dalini bolsa sirtqi hoyligha qaraytti; uning kirish éghizining u we bu teripidiki tüwrükide palma derexlerning neqishi bar idi; uning chiqish yolining sekkiz basquchluq pelempiyi bar idi.
35 U méni shimaliy derwazigha apardi, we uni ölchidi; uning ölchemliri bashqilirigha oxshash idi. 36 Uning oyuq öyliri, ariliq tamliri, dalanliri bashqilirigha oxshash idi; etrapida dériziler bar idi. Uning uzunluqi ellik gez, uning kengliki yigirme besh gez idi. 37 Uning dalinidiki tüwrükler sirtqi hoyligha qaraytti; uning kirish éghizidiki ikki yan tüwrükide palma derexlerning neqishi bar idi; uning chiqish yolining sekkiz basquchluq pelempiyi bar idi. «uning dalinidiki tüwrükler ...» — yaki «uning késhekliri ...». 38 Herbir dеrwaza ikki tüwrükining yénida ishiklik kichik öy bar idi; ular shu öylerde köydürme qurbanliqlarni yuyatti.
39 Derwazining dalinida uyanda ikkidin shire, buyanda ikkidin shire bar idi; ular shirelerning üstide köydürme qurbanliq, gunah qurbanliqi we itaetsizlik qurbanliqlirini soyidu. 40 Shimaliy derwazining dalinining kirish éghizidiki pelempeyning bir yénida ikki shire bar idi; dalanning kirish éghizining yene bir yénida ikki shire bar idi. 41 Shuningdek derwazining u yénida töt shire, bu yénida töt shire bar idi — jemiy sekkiz joza bar idi; ular ularning üstide qurbanliqlarni soyidu.
42 Yene tashtin yonup yasalghan, uzunluqi bir yérim gez, kengliki bir yérim gez, égizliki bir gez kélidighan töt shire bar idi; ularning üstige köydürme qurbanliqlar we bashqa qurbanliqlarni soyidighan qoral-eswablar qoyulidu. «Yene tashtin yonup yasalghan, uzunluqi bir yérim gez, kengliki bir yérim gez, égizliki bir gez kélidighan töt shire bar idi; ularning üstige köydürme qurbanliqlar we bashqa qurbanliqlarni soyidighan qoral-eswablar qoyulidu» — bashqa birxil terjimisi: «Bu töt shire yonulghan tashtin yasalghan, uzunluqi bir yérim gez, kengliki bir yérim gez, égizliki bir gez; ularning üstigimu köydürme qurbanliqlar we bashqa qurbanliqlarni soyidighan qoral-eswablar qoylidu». Biraq bundaq jozilar qoy-kalilarning jesitini qoyghudek derijide chong emes. 43 Derwaza ichide, tamliri üstige bir aliqan uzunluqtiki jüp ilmeklik kanarlar békitilgen. Shireler üstige qurbanliq göshliri qoyulidu. «derwaza ichide... kanarlar békitilgen. Shireler üstige qurbanliq göshliri qoyulidu» — bezi alimlar bu shireler peqet shimaliy derwazisidila qoyulghan, dep qaraydu. Biraq 38-ayet «derwazilar»ni körsitidu.
 
Kahinlarning öyliri
44 Ichki hoyla ichide we ichki derwazining sirtida medhiye naxshichiliri üchün ikki kichik öy bar idi; biri shimaliy derwazining yénida, jenubqa yüzlen’gen; yene biri jenubiy derwazining yénida, shimalgha yüzlen’genidi. 45 U manga: «Jenubqa yüzlen’gen öy kahinlar, yeni ibadetxanigha mes’ullar üchündur. 46 Jenubqa yüzlen’gen öy kahinlar, yeni qurban’gah wezipisige mes’ullar üchündur. Bular bolsa Zadokning jemetining oghul perzentliri; shularla Lawiy jemetidiler arisidin Perwerdigarning yénigha xizmitide bolushqa kireleydu» — dédi. «shularla Lawiy jemetidiler arisidin Perwerdigarning yénigha xizmitide bolushqa kireleydu» — Zadoklarning shu imtiyazgha ige bolush sewebi 44:15de éytilidu.
47 U hoylini ölchidi; uzunluqi yüz gez, kengliki yüz gez, töt chasiliq idi; qurban’gah bolsa muqeddesxana aldida turatti. «qurban’gah bolsa muqeddesxana aldida turatti» — «muqeddesxana» hoyla ichide turidighan öy; u «muqeddes jay» we «eng muqeddes jay»ni öz ichige alidu.
 
Muqeddes jayning dalini •••• Sxémini körüng
48 U méni muqeddesxanining dalinigha apardi; u dalan éghizining ikki yénidiki tamlarning uzunluqini ölchidi; bir tereptikisi besh gez, yene bir tereptikisi besh gez chiqti; dalan éghizining özi on töt gez idi; dalan éghizidiki tamning ichki teripining kengliki bu teripi üch gez, u teripi üch gez idi. «dalan éghizining özi on töt gez idi» — bu jümle bezi kona tékistlerde (bolupmu kona grék tilidiki LXX terjimiside) tépilidu. Emeliyette bayanlirining toluq bolushi üchün mushundaq bir jümle bolushi kérek idi. 49 Dalanning kengliki yigirme gez, uzunluqi on bir gez idi; uninggha chiqidighan pelempey bar idi; tüwrükimu bar idi, u yénida biri, bu yénida biri bar idi. «Dalanning ... uzunluqi on bir gez idi» — bezi kona tékistlerde «on ikki gez» déyilidu.  
 
 

40:1 «Bizning sürgün bolghanliqimizning yigirme beshinchi yili... Perwerdigarning qoli méning wujudumgha qondi, we u méni sheherge apardi» — Eskertish: bu 40-44 bablarda terjimimizning bezi yerliride oqurmenlerge yardimi bolsun dep bezi ayetlerge söz qoshtuq. Ular eslidiki tékistning bir qismi bolmisimu, ular tékistning menisini toghra chüshinishimizge yardem béridu. Biz adettikidek bundaq sözlerni «sus qilduq». «bizning sürgün bolghanliqimizning yigirme beshinchi yili, yilning béshida, ayning oninchi künide..» — bu alamet körünüsh birinchi körünüshtin 19 yil kéyin idi.

40:1 Ez. 33:21

40:2 «sheherdek bir qurulush turatti» — yaki «bir sheherning qarisi turatti».

40:5 «ibadetxana» — ibraniy tilida peqet «öy» déyilidu. Mushu yerde «ibadetxana» «muqeddesxana» (41-bab) we uning hoylisini öz ichige alidu. «u kishining qolida alte gezlik ölchem xadisi bar idi» — muqeddes kitabta ishlitilgen «gez» ademning qolining jeynektin barmaqning uchighiche bolghan ariliqi (texminen 45 santimétr) idi. «shu chaghdiki «bir gez» bir gez bir aliqan’gha toghra kéletti» — shunga bu bablarda ishlitilgen «gez» uningdin uzun, texminen 53 santimétr hésablinatti. Derwazisining qandaq ikenlikini chüshinish üchün, towendiki «kélichektiki muqeddes ibadetxana»ni körsitidighan sxémilerni körüng. «U tamning kenglikini ölchidi, bir «xada» chiqti; égizliki bolsa, bir «xada» chiqti» — oqurmenlerning éside bolsunki, bir «xada» alte gez idi.

40:7 «oyuq öy» — démek, aldinqi témi yoq öy. «Oyuq öy»lerning aldi karidor (dehliz) bolatti.

40:11 «U derwazini ölchidi» — mushu yerde derwazining «kirish éghizi»ning sirtqi teripini körsitidu. Derwazaning özi xéli uzun bolup, uning «kirish éghizi»i, dehlizi (karidori) we «dalan»i bar idi. Sxéminimu körüng. «uning jemiy uzunluqi» — sirtqi tam we pelempeyni öz ichige alsa kérek.

40:13 «bu tereptiki oyuq öyning ishiki bilen u tereptiki oyuq öyning ishiki bir-birige qarishatti» — bu yerdiki «ishik»ning némini körsitidighanliqini bilmeymiz. Bezi alimlar «bala tam» yaki «kün’güre» dep terjime qilidu.

40:14 «kirish éghizidiki tüwrükler» — yaki «kirish éghizidiki munarlar». «ularning (tüwrüklerning) égizliki atmish gez chiqti; derwaza témi bu hoylining tüwrüklirini orap turghanidi» — bu ikki tüwrük intayin égizdur. Bezi alimlar ayetni «u derwazining ichki «tosma tam»lirigha ularning ariliq tamlirini qoshup jemiy uzunluqini ölchidi, jemiy bolup atmish gez idi» dégen menide chüshinidu. Biraq (undaq bolsa) bu ölchem ikki tereptiki ichki «tosma tam»lirining ariliqliri bilen jemiy uzunluqining qoshulmisi bolatti. Mundaq ölcheshning néme ehmiyiti bolsun?

40:19 «töwenki derwazining ichi teripidin...» — mumkinchiliki barki, «töwenki» mushu yerde «jenubiy» dégen menide ishlitilidu. Chünki töwende «sherqiy derwaza» we «shimaliy derwaza» tilgha élinidu, biraq ayette «jenubiy derwaza» tilgha élinmaydu.

40:22 «uning dériziliri...» — «dériziliri» mushu yerde uning «rojek»liri, yaki «rojeklik dérize»lirini körsitidu (16-ayetni körüng).

40:30 «etrapida uzunluqi yigirme besh gez, kengliki besh gez etrapida dalini bar idi» — eyni tékstini chüshinish tes.

40:37 «uning dalinidiki tüwrükler ...» — yaki «uning késhekliri ...».

40:42 «Yene tashtin yonup yasalghan, uzunluqi bir yérim gez, kengliki bir yérim gez, égizliki bir gez kélidighan töt shire bar idi; ularning üstige köydürme qurbanliqlar we bashqa qurbanliqlarni soyidighan qoral-eswablar qoyulidu» — bashqa birxil terjimisi: «Bu töt shire yonulghan tashtin yasalghan, uzunluqi bir yérim gez, kengliki bir yérim gez, égizliki bir gez; ularning üstigimu köydürme qurbanliqlar we bashqa qurbanliqlarni soyidighan qoral-eswablar qoylidu». Biraq bundaq jozilar qoy-kalilarning jesitini qoyghudek derijide chong emes.

40:43 «derwaza ichide... kanarlar békitilgen. Shireler üstige qurbanliq göshliri qoyulidu» — bezi alimlar bu shireler peqet shimaliy derwazisidila qoyulghan, dep qaraydu. Biraq 38-ayet «derwazilar»ni körsitidu.

40:46 «shularla Lawiy jemetidiler arisidin Perwerdigarning yénigha xizmitide bolushqa kireleydu» — Zadoklarning shu imtiyazgha ige bolush sewebi 44:15de éytilidu.

40:47 «qurban’gah bolsa muqeddesxana aldida turatti» — «muqeddesxana» hoyla ichide turidighan öy; u «muqeddes jay» we «eng muqeddes jay»ni öz ichige alidu.

40:48 «dalan éghizining özi on töt gez idi» — bu jümle bezi kona tékistlerde (bolupmu kona grék tilidiki LXX terjimiside) tépilidu. Emeliyette bayanlirining toluq bolushi üchün mushundaq bir jümle bolushi kérek idi.

40:49 «Dalanning ... uzunluqi on bir gez idi» — bezi kona tékistlerde «on ikki gez» déyilidu.