2
Rutning Boazning étizida bashaq térishi
Naomining érige tughqan kélidighan Boaz isimlik bir adem bar idi. U Elimelekning jemetidin bolup, intayin bay adem idi. Mat. 1:5 Moab qizi Rut Naomigha: — Men étizliqqa baray, birerkimning neziride iltipat tépip, uning keynidin méngip arpa bashaqlirini tersem? — dédi.
U uninggha: — Barghin, ey qizim, dédi.«Bashaq térish» - Tewrat qanuni boyiche namrat kishiler we yaqa yurtluqlarning ormichilarning arqisidin chéchilip ketken bashaqlarni térishige ruxset bérilishi kérek («Law.» 19:9-10ni körüng).
Gerche Naomining özining bir parche étizi bar bolsimu (4:3), uninggha shu pesilde birnerse térilmighanidi. Rut mushu iltimasi bilen Naomini «bashaq térish» xijaletchilikidin qutquzidu, elwette.
Shuning bilen u chiqip étizliqlargha kélip, u yerde ormichilarning keynidin bashaq terdi. Bextige yarisha, del u kelgen étizliq Elimelekning jemeti bolghan Boazning étizliqliri idi.
 
Mana, u waqitta Boaz Beyt-Lehemdin chiqip kélip, ormichilar bilen salamliship: — Perwerdigar siler bilen bille bolghay! — dédi.
Ular uninggha jawaben: — Perwerdigar sanga bext-beriket ata qilghay! — dédi.
Boaz ormichilarning üstige nazaretke qoyulghan xizmetkaridin: — Bu yash chokan kimning qizi bolidu? — dep soridi. «Xizmetkaridin» - ibraniy tilida «yigitidin». «Bu yash chokan kimning qizi bolidu? » - Shu chaghda Rut téxi tul bolghachqa, shuninggha yarisha alahide kiyimlirini kiywatqan idi. 3:3ni we izahatini körüng.
Ormichilarning üstige qoyulghan xizmetkar jawab bérip: — Bu Naomi bilen bille Moabning sehrasidin qaytip kelgen Moabiy chokan bolidu. U: «Ormichilarning keynidin önchilerning arisidiki chéchilip ketken bashaqlarni tériwalaymu?» dep telep qildi. Andin u kélip etigendin hazirghiche ishlewatidu; u peqet kepide bir’az dem aldi, — dédi. «Kepide» - ibraniy tilida «öyde». Orma mezgilde ormichilar belkim étizliqta dem élishqa waqitliq kepe salghan bolsa kérek.
Boaz Rutqa: — Ey qizim, anglawatamsen?! Sen bashaq tergili bashqa bir kimning étizliqigha barmighin, bu yerdinmu ketme, méning dédeklirim bilen birge mushu yerde turghin. «Dédeklirim bilen birge mushu yerde turghin» - dédeklerning ishi belkim arpa paylirini yighip önche qilish idi. Rut «ularning qéshida» ishlise köprek bashaqlarni téreleytti, elwette. Diqqet qilghin, qaysi étizda orma orghan bolsa, dédeklerge egiship barghin. Men yigitlerge: Uninggha chéqilmanglar, dep tapilap qoydum! Eger ussap qalsang bérip, idishlardin yigitlirim quduqtin tartqan sudin ichkin, — dédi.
 
10 Rut özini yerge étip tizlinip, béshini yerge tegküzüp tezim qilip, uninggha: — Men bir bigane tursam, némishqa manga shunche ghemxorluq qilghudek neziringde shunchilik iltipat tapqanmen? — dédi.
11 Boaz uninggha jawaben: — Éring ölüp ketkendin kéyin qéynananggha qilghanliringning hemmisi, shundaqla séning ata-anangni we öz wetiningdin qandaq ayrilip, sen burun tonumaydighan bir xelqning arisigha kelgining manga pütünley ayan boldi; 12 Perwerdigar qilghininggha muwapiq sanga yandurghay, sen qanatlirining tégide panah izdigen Israilning Xudasi Perwerdigar teripidin sanga uning toluq in’ami bérilgey, dédi. 13 Rut jawaben: — Ey xojam, neziringde iltipat tapqaymen; men séning dédiking bolushqimu yarimisammu, sen manga teselli bérip, dédikingge méhribane sözlerni qilding, — dédi. «dédiking» - ibraniy tilida «dédek»ni teswirleydighan ikki söz bar. Rut bu ayette bulardin eng töwen orunni körsitidighan sözni ishlitip özini teswirleydu.
14 Tamaq waqtida Boaz uninggha: — Qéni, buyaqqa kelgin, nandin ye, nanni sirkige tögürgin! — dédi. Rut ormichilarning yénigha kélip olturdi; Boaz qomachtin élip uninggha tutti. U uningdin toyghuche yédi we yene azraq ashurup qoydi.
15 U bashaq tergili qopqanda, Boaz yigitlirige buyrup: — Uni hetta önchilerning arisida bashaq tergili qoyunglar, uni héch xijalette qaldurmanglar. 16 Hetta hem uning üchün azraq bashaqlarni önchilerdin etey ayrip, uninggha tergili chüshürüp qoyunglar, uni héch eyiblimenglar, dédi.
17 Shundaq qilip u kechkiche étizliqta bashaq terdi, tériwalghanlirini soqqanda, texminen bir efah arpa chiqti. «Bir efah arpa» - texminen 15 kilogramche idi. 18 Andin u arpisini élip, sheherge kirdi, qéynanisi uning tergen arpisini kördi; u yene u yep toyun’ghandin kéyin saqlap qoyghinini chiqirip uninggha berdi.
19 Qéynanisi uninggha: — Sen bügün nede bashaq terding, nede ishliding? Sanga ghemxorluq qilghan shu kishige bext-beriket ata qilin’ghay! — dédi.
U qéynanisigha kimningkide ish qilghinini éytip: — Men bügün ishligen étizning igisining ismi Boaz iken, dédi.
20 Naomi kélinige: — Tiriklergimu, ölgenlergimu méhribanliq qilishtin bash tartmighan kishi Perwerdigardin bext-beriket körgey! — dédi. Andin Naomi uninggha yene: — U adem bizning yéqin tughqinimizdur, u bizni qutquzalaydighan hemjemetlerdin biridur, — dédi. «Bizni qutquzalaydighan hemjemetlerdin biri» - (««hemjemet-nijatkar»imizdin biri» yaki ««hemjemet-qutquzghuchi»imizdin biri») — bu ibraniy tilida «goél» dégen söz bilen ipadilinidu. Bu sözining alahide menisi bar. Birsi namratliqtin özini qulluqqa sétiwetken bolsa yaki bashqa qiyin ehwalgha uchrap mal-mülükini satqan bolsa, Musa peyghember tapshuruwalghan qanun’gha asasen, shu kishining yéqin uruq-tughqanliri, hemjemetlirining uni hörlükke chiqirip qutquzush hoquqi bar idi. Démek, u sétiwalghuchigha adil bir bahada pul bersila, u uning öz qérindishini hör qilip qutquzush hoquqi bar idi. Hoquqni ishlitish hemjemetining öz ixtiyarliqi bilen bolatti, elwette. U hoquqini ishletmekchi bolsa, héchkim uni tosalmaytti. Naomi mushu yerde: «Bizdin xewer élish mes’uliyiti bolghan yéqin tughqanlirimizdin biri bar» démekchi bolidu.
21 Moab qizi Rut yene: — U manga yene: «Méning yigitlirim pütün hosulumni yighip bolghuche ular bilen birge bolghin» dédi, — dédi.
22 Naomi kélini Rutqa: — Ey qizim, birsining sanga yamanliq qilmasliqi üchün bashqisining étizliqigha barmay, uning dédekliri bilen bille chiqip ishliseng yaxshidur, dédi.«Birsining sanga yamanliq qilmasliqi üchün» - Naomining bu agah sözliri bizge «Batur Hakimlar» dewridiki omumiy ehwalni ayan qilsa kérek.
23 Shuning bilen arpa we bughday hosuli yighilip bolghuche, Rut Boazning dédekliri bilen yürüp bashaq terdi. U qéynanisi bilen bille turuwerdi.
 
 

2:1 Mat. 1:5

2:2 «Bashaq térish» - Tewrat qanuni boyiche namrat kishiler we yaqa yurtluqlarning ormichilarning arqisidin chéchilip ketken bashaqlarni térishige ruxset bérilishi kérek («Law.» 19:9-10ni körüng). Gerche Naomining özining bir parche étizi bar bolsimu (4:3), uninggha shu pesilde birnerse térilmighanidi. Rut mushu iltimasi bilen Naomini «bashaq térish» xijaletchilikidin qutquzidu, elwette.

2:5 «Xizmetkaridin» - ibraniy tilida «yigitidin». «Bu yash chokan kimning qizi bolidu? » - Shu chaghda Rut téxi tul bolghachqa, shuninggha yarisha alahide kiyimlirini kiywatqan idi. 3:3ni we izahatini körüng.

2:7 «Kepide» - ibraniy tilida «öyde». Orma mezgilde ormichilar belkim étizliqta dem élishqa waqitliq kepe salghan bolsa kérek.

2:8 «Dédeklirim bilen birge mushu yerde turghin» - dédeklerning ishi belkim arpa paylirini yighip önche qilish idi. Rut «ularning qéshida» ishlise köprek bashaqlarni téreleytti, elwette.

2:13 «dédiking» - ibraniy tilida «dédek»ni teswirleydighan ikki söz bar. Rut bu ayette bulardin eng töwen orunni körsitidighan sözni ishlitip özini teswirleydu.

2:17 «Bir efah arpa» - texminen 15 kilogramche idi.

2:20 «Bizni qutquzalaydighan hemjemetlerdin biri» - (««hemjemet-nijatkar»imizdin biri» yaki ««hemjemet-qutquzghuchi»imizdin biri») — bu ibraniy tilida «goél» dégen söz bilen ipadilinidu. Bu sözining alahide menisi bar. Birsi namratliqtin özini qulluqqa sétiwetken bolsa yaki bashqa qiyin ehwalgha uchrap mal-mülükini satqan bolsa, Musa peyghember tapshuruwalghan qanun’gha asasen, shu kishining yéqin uruq-tughqanliri, hemjemetlirining uni hörlükke chiqirip qutquzush hoquqi bar idi. Démek, u sétiwalghuchigha adil bir bahada pul bersila, u uning öz qérindishini hör qilip qutquzush hoquqi bar idi. Hoquqni ishlitish hemjemetining öz ixtiyarliqi bilen bolatti, elwette. U hoquqini ishletmekchi bolsa, héchkim uni tosalmaytti. Naomi mushu yerde: «Bizdin xewer élish mes’uliyiti bolghan yéqin tughqanlirimizdin biri bar» démekchi bolidu.

2:22 «Birsining sanga yamanliq qilmasliqi üchün» - Naomining bu agah sözliri bizge «Batur Hakimlar» dewridiki omumiy ehwalni ayan qilsa kérek.