46
«Xabat kün»liri wǝ «yengi ay»lar
Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Iqki ⱨoylining xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwazisi altǝ «ix küni»dǝ etiklik bolidu; biraⱪ xabat künidǝ u eqilidu; wǝ «yengi ay» bolƣan künliridǝ u eqilidu. «xabat küni» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, «xabat küni» xǝnbǝ küni, dǝm elix künidur. Xaⱨzadǝ sirttin xu dǝrwazining dalinining yoli bilǝn kiridu, u kirix eƣizining kexǝk temi tüwidǝ turidu; kaⱨinlar bolsa uning üqün kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪini, inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪlirini sunidu; u dǝrwazining bosuƣisida sǝjdǝ ⱪilidu andin qiⱪidu; biraⱪ dǝrwaza kǝqkiqǝ etilmǝydu. Zemindiki hǝlⱪmu xabat künliridǝ wǝ «yengi ay»larda xu dǝrwazining kirix eƣizining tüwidǝ turup Pǝrwǝrdigar aldida sǝjdǝ ⱪilidu.
Xabat künidǝ xaⱨzadǝ Pǝrwǝrdigarƣa sunƣan ⱪurbanliⱪ bolsa altǝ bejirim pahlan, bir bejirim ⱪoqⱪar bolidu. Bularƣa ⱪoxulidiƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝr ⱪoqⱪarƣa bir ǝfaⱨ, pahlanlarƣa bolsa qamining yetixiqǝ bolidu; ⱨǝrbir ǝfaⱨ unƣa u bir hin zǝytun meyini ⱪoxup sunidu.
«Yengi ay»ning künidǝ u sunƣan ⱪurbanliⱪ yax bir bejirim torpaⱪ, altǝ pahlan, bir ⱪoqⱪar bolidu; ularning ⱨǝmmisi bejirim bolidu. Bularƣa axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝrni ⱪuxup sunidu; torpaⱪⱪa bir ǝfaⱨ, ⱪoqⱪarƣa bir ǝfaⱨ, pahlanlarƣa qamining yetixiqǝ bolidu; ⱨǝrbir ǝfaⱨ unƣa bir hin zǝytun meyini ⱪoxup sunidu. Xaⱨzadǝ kirgǝndǝ, dǝrwazining dalini bilǝn kiridu, wǝ xu yol bilǝn qiⱪidu.
Zemindiki hǝlⱪ ⱨeyt künliridǝ bekitilgǝn «ibadǝt sorun»liriƣa Pǝrwǝrdigar aldiƣa kirgǝndǝ, sǝjdǝ ⱪilixⱪa ximaliy dǝrwazidin kirgǝn kixi jǝnubiy dǝrwazidin qiⱪidu; jǝnubiy dǝrwazidin kirgǝn kixi ximaliy dǝrwazidin qiⱪidu; u kirgǝn dǝrwazidin qiⱪmaydu, bǝlki uduliƣa mengip qiⱪidu. 10 Hǝlⱪ kirgǝndǝ xaⱨzadǝ ular bilǝn billǝ kiridu; ular qiⱪⱪanda, billǝ qiⱪidu.
11 Ⱨeyt-bayramlarda wǝ «ibadǝt sorun»lirida bolsa, u ⱪoxumqǝ sunƣan axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝr torpaⱪⱪa bir ǝfaⱨ, ⱪoqⱪarƣa bir ǝfaⱨ, pahlanlarƣa bolsa qamining yetixiqǝ bolidu; ⱨǝrbir ǝfaⱨ unƣa u bir hin zǝytun meyini ⱪoxup sunidu. 12 Xaⱨzadǝ Pǝrwǝrdigarƣa halis kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪni yaki halis inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪlirini sunmaⱪqi bolsa, ǝmdi xǝrⱪⱪǝ ⱪaraydiƣan dǝrwaza uning üqün eqilidu; xabat künidǝ ⱪilƣandǝk, u ɵz kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪini wǝ inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪlirini sunidu; u ⱪaytip qiⱪidu; qiⱪⱪandin keyin dǝrwaza etilidu.
 
13 Ⱨǝr kündǝ sǝn Pǝrwǝrdigarƣa kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ bir yaxliⱪ bejirim pahlanni sunisǝn; sǝn ⱨǝr ǝtigini tǝyyarlap berisǝn. 14 Ⱨǝr ǝtigǝndǝ sǝn uningƣa ⱪoxup axliⱪ ⱨǝdiyǝ, yǝni undin altidin bir ǝfaⱨ wǝ unni maylaxⱪa zǝytun meyidin üqtin bir ⱨin tǝyyarlaysǝn; bu Pǝrwǝrdigarƣa ǝbǝdiy bǝlgilimǝ bilǝn bekitilgǝn axliⱪ ⱨǝdiyǝ bolidu. 15 Ular ⱨǝr ǝtigǝndǝ pahlanni, uning axliⱪ ⱨǝdiyǝsini zǝytun meyi bilǝn ǝbǝdiy kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunidu.
 
Miraslar toƣruluⱪ bǝzi bǝlgilimilǝr
16 Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Xaⱨzadǝ ɵz mirasidin oƣullirining birsigǝ sowƣa ⱪilƣan bolsa, ǝmdi u yǝnǝ axu oƣlining ɵz oƣul-ǝjdadliri üqün bolidu; miras yoli boyiqǝ u ularning igiliki bolidu. 17 Biraⱪ u ɵz mirasidin uning hizmǝtkarlirining birigǝ sowƣa bǝrgǝn bolsa, u uningki «halas ⱪilix yili»ƣiqǝ bolidu; xu qaƣda u xaⱨzadigǝ ⱪayturulidu; xaⱨzadining mirasi ǝsli ɵz oƣulliriƣila mǝnsup bolidu. «halas ⱪilix yili» — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ, «halas ⱪilix yili» yaki «burƣa qelix yili» ⱨǝr 49 yilda bir bolidu, axu yilida ⱨǝr adǝmning ⱪǝrzi halas ⱪilinidu, baxⱪilarƣa setilƣan miras-zeminlar ɵz igisi yaki uning ǝwladliriƣa ⱪayturulidu. («Law.» 25-babni kɵrüng). 18 Wǝ xaⱨzadǝ hǝlⱪⱪǝ jǝbir-zulum selip, ularni mirasidin ⱨǝydiwǝtmǝydu; u oƣulliriƣa ɵz igilikidin miras tǝⱪsim ⱪilidu; xuning bilǝn Mening hǝlⱪim ɵz igilikidin tarⱪitilmaydu.
 
Kaⱨinlarning ⱪurbanliⱪlardin alƣan gɵxni pixuruxi
19 Andin ⱨeliⱪi kixi meni ximalƣa ⱪaraydiƣan, kaⱨinlar üqün bolƣan muⱪǝddǝs «kiqik hanilar»ƣa dǝrwazining yenidiki kirix yoli bilǝn apardi; mana, uning ƣǝrb tǝripidǝ mǝhsus bir jay bar idi; 20 u manga: «Bu kaⱨinlar itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪlirini wǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪlirini ⱪaynitidiƣan ⱨǝm axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝrni pixuridiƣan jaydur; bu jayni bekitixtiki mǝⱪsǝt, hǝlⱪning bu axlarning pak-muⱪǝddǝslikigǝ tegip ketip ziyanƣa uqrimasliⱪi üqün, ular bu axlarni sirtⱪi ⱨoyliƣa elip qiⱪmaydu. «Bu kaⱨinlar itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪlirini wǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪlirini ⱪaynitidiƣan ⱨǝm axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝrni pixuridiƣan jaydur... hǝlⱪning bu axlarning pak-muⱪǝddǝslikigǝ tegip ketip ziyanƣa uqrimasliⱪi üqün, ular bu axlarni sirtⱪi ⱨoyliƣa elip qiⱪmaydu» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boliduki, kaⱨinlarning kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlardin sirt, ⱨǝrhil ⱪurbanliⱪlardin wǝ «ⱨǝdiyǝ»lǝrdin bir ülüxni elip yeyix ⱨoⱪuⱪi bar idi. Ularning rǝsmiy kirimi bolmiƣaqⱪa, bu ülüxlǝr ularning jenini baⱪatti. Hǝlⱪ ⱪurbanliⱪliri wǝ ülüxlirini Hudaƣa atap sunƣandin keyin, «muⱪǝddǝs» dǝp ⱨesablinip, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanunda addiy puⱪralarning ularni yeyixi yaki ularƣa tegixi mǝn’i ⱪilinƣan. Biz «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdimu bu ⱪurbanliⱪlar üstidǝ tohtilimiz. 21 U meni sirtⱪi ⱨoyliƣa apirip, meni ⱨoylining tɵt bulungidin ɵtküzdi; mana, ⱨoylining ⱨǝrbir bulungida kiqik ⱨoyla bar idi. 22 Ⱨoylining tɵt bulungida, uzunluⱪi ⱪiriⱪ gǝz, kǝngliki ottuz gǝz bolƣan tosma tamliⱪ ⱨoylilar bar idi; bu tɵt ⱨoylining ɵlqǝmliri ohxax idi. 23 Bu tɵt ⱨoyla iqidǝ ǝtrapida tax tahtayliⱪ tǝkqǝ bar idi; tǝkqǝ astida ⱨǝmmǝ ǝtrapida ⱪazan ⱪaynitidiƣan ot ⱪalaydiƣan jayliri bar idi.
24 U manga: «Bular «gɵx ⱪaynitix ɵyliri», muxu yǝrlǝrdǝ ɵyning hizmitidǝ bolƣanlar hǝlⱪning ⱪurbanliⱪlirini ⱪaynitidu» — dedi. «muxu yǝrlǝrdǝ ɵyning hizmitidǝ bolƣanlar hǝlⱪning ⱪurbanliⱪlirini ⱪaynitidu — «ⱪurbanliⱪlarni ⱪaynitix» toƣruluⱪ «Law.» 7:31-36, 8:31-ayǝtlǝrni kɵrüng. Lawiylar wǝ kaⱨinlarning hǝlⱪ aparƣan «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi»lar, «gunaⱨ ⱪurbanliⱪi»lar wǝ «itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪi»lardin parqǝ gɵx elip yeyix ⱨoⱪuⱪi bar idi. Bu ularning ⱪurbanliⱪni soyup sunuxidiki «ix ⱨǝⱪⱪi» idi.  
 
 

46:1 «xabat küni» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, «xabat küni» xǝnbǝ küni, dǝm elix künidur.

46:17 «halas ⱪilix yili» — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ, «halas ⱪilix yili» yaki «burƣa qelix yili» ⱨǝr 49 yilda bir bolidu, axu yilida ⱨǝr adǝmning ⱪǝrzi halas ⱪilinidu, baxⱪilarƣa setilƣan miras-zeminlar ɵz igisi yaki uning ǝwladliriƣa ⱪayturulidu. («Law.» 25-babni kɵrüng).

46:20 «Bu kaⱨinlar itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪlirini wǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪlirini ⱪaynitidiƣan ⱨǝm axliⱪ ⱨǝdiyǝlǝrni pixuridiƣan jaydur... hǝlⱪning bu axlarning pak-muⱪǝddǝslikigǝ tegip ketip ziyanƣa uqrimasliⱪi üqün, ular bu axlarni sirtⱪi ⱨoyliƣa elip qiⱪmaydu» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boliduki, kaⱨinlarning kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlardin sirt, ⱨǝrhil ⱪurbanliⱪlardin wǝ «ⱨǝdiyǝ»lǝrdin bir ülüxni elip yeyix ⱨoⱪuⱪi bar idi. Ularning rǝsmiy kirimi bolmiƣaqⱪa, bu ülüxlǝr ularning jenini baⱪatti. Hǝlⱪ ⱪurbanliⱪliri wǝ ülüxlirini Hudaƣa atap sunƣandin keyin, «muⱪǝddǝs» dǝp ⱨesablinip, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanunda addiy puⱪralarning ularni yeyixi yaki ularƣa tegixi mǝn’i ⱪilinƣan. Biz «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdimu bu ⱪurbanliⱪlar üstidǝ tohtilimiz.

46:24 «muxu yǝrlǝrdǝ ɵyning hizmitidǝ bolƣanlar hǝlⱪning ⱪurbanliⱪlirini ⱪaynitidu — «ⱪurbanliⱪlarni ⱪaynitix» toƣruluⱪ «Law.» 7:31-36, 8:31-ayǝtlǝrni kɵrüng. Lawiylar wǝ kaⱨinlarning hǝlⱪ aparƣan «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi»lar, «gunaⱨ ⱪurbanliⱪi»lar wǝ «itaǝtsizlik ⱪurbanliⱪi»lardin parqǝ gɵx elip yeyix ⱨoⱪuⱪi bar idi. Bu ularning ⱪurbanliⱪni soyup sunuxidiki «ix ⱨǝⱪⱪi» idi.