39
Yerusalemning ixƣal ⱪilinixi wǝ keyinki wǝⱪǝlǝr
1 Yerusalem ixƣal ⱪilinƣanda tɵwǝndiki ixlar yüz bǝrdi: — Yǝⱨuda padixaⱨi Zǝdǝkiyaning toⱪⱪuzinqi yili oninqi ayda, Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsar wǝ barliⱪ ⱪoxuni Yerusalemƣa jǝng ⱪilixⱪa kelip uni muⱨasirigǝ aldi; ◘2Pad. 25:1; Yǝr. 52:4 2 Zǝdǝkiyaning on birinqi yili, tɵtinqi ayning toⱪⱪuzinqi künidǝ, ular xǝⱨǝr sepilidin bɵsüp kirdi. 3 Xuning bilǝn Babil padixaⱨining ǝmirlirining ⱨǝmmisi, yǝni Samgarliⱪ Nǝrgal-Xarezǝr, bax hǝziniqi Nebu-Sarseⱪim, bax seⱨirgǝr Nǝrgal-Xarezǝr wǝ Babil padixaⱨliⱪining baxⱪa ǝmǝldarliri kirip «Ottura dǝrwaza»da olturdi. ◼«bax hǝziniqi» — ibraniy tilidiki «Rab-Saris» deyilidu. Bu sɵzning toluⱪ mǝnisi bizgǝ namǝlum, «bax hǝziniqi» bizning pǝrzimiz. «Ottura dǝrwaza»da olturdi — kona zamanlarda xǝⱨǝr dǝrwazisi ǝmǝldarlar yaki mɵtiwǝrlǝr sot ⱪilidiƣan, ⱨɵküm qiⱪiridiƣan jay idi.
4 Yǝⱨuda padixaⱨi Zǝdǝkiya wǝ barliⱪ jǝnggiwar lǝxkǝrlǝr ularni kɵrüp ⱪaqmaⱪqi bolup, tün keqidǝ xǝⱨǝrdin bǝdǝr tikiwetixti; u padixaⱨning baƣqisi arⱪiliⱪ, «ikki sepil» ariliⱪidiki dǝrwazidin qiⱪip Iordan jilƣisidiki «Arabaⱨ tüzlǝngliki»gǝ ⱪarap ⱪeqixti. 5 Kaldiylǝrning ⱪoxuni ularni ⱪoƣlap Yeriho tüzlǝnglikidǝ Zǝdǝkiyaƣa yetixip uni ⱪolƣa elip Hamat zeminidiki Riblaⱨ xǝⱨirigǝ, Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsarning aldiƣa apardi; u xu yǝrdǝ uning üstidin ⱨɵküm qiⱪardi.
6 Babil padixaⱨi Riblaⱨ xǝⱨiridǝ Zǝdǝkiyaning oƣullirini kɵz aldida ɵltürüwǝtti; Babil padixaⱨi Yǝⱨudadiki barliⱪ mɵtiwǝrlǝrnimu ɵltürüwǝtti. 7 U Zǝdǝkiyaning kɵzlirini oyup, uni Babilƣa apirix üqün mis kixǝnlǝr bilǝn kixǝnlǝp ⱪoydi. 8 Kaldiylǝr padixaⱨning ordisini wǝ puⱪralarning ɵylirini ot ⱪoyup kɵydürüp Yerusalemning sepillirini kɵmürüp taxlidi. 9 Xaⱨanǝ ⱪarawul begi Nebuzar-Adan xǝⱨǝrdǝ ⱪelip ⱪalƣan baxⱪa hǝlⱪni, ɵzigǝ tǝslim bolup qiⱪⱪanlarni, yǝni ⱪalƣan hǝlⱪning ⱨǝmmisini ⱪolƣa elip, Babilƣa sürgün ⱪildi. 10 Ⱨalbuki, ⱪarawul begi Nebuzar-Adan Yǝⱨuda zeminida ⱨeq tǝwǝliki bolmiƣan bǝzi namratlarni ⱪaldurdi; xu qaƣda u ularƣa üzümzarlar wǝ etizlarni tǝⱪsimlǝp bǝrdi.
11-12 Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsar Yǝrǝmiya toƣruluⱪ ⱪarawul begi Nebuzar-Adan arⱪiliⱪ: «Uni tepip uningdin hǝwǝr al; uningƣa ⱨeq ziyan yǝtküzmǝ; u nemini halisa xuni uningƣa ⱪilip bǝr» — dǝp pǝrman qüxürgǝnidi.
13 Xunga ⱪarawul begi Nebuzar-Adan, xundaⱪla bax hǝziniqi Nebuxazban, bax seⱨirgǝr Nǝrgal-Xarezǝr wǝ Babil padixaⱨining baxⱪa bax ǝmǝldarlirining ⱨǝmmisi adǝm ǝwǝtip ◼«bax hǝziniqi Nebuxazban» — 3-ayǝttǝ «Nebu-Sarseⱪim» isimlik yǝnǝ bir «bax hǝziniqi» tilƣa elinidu. 14 Yǝrǝmiyani «Ⱪarawullarning ⱨoylisi»din elip Xafanning nǝwrisi, Aⱨikamning oƣli Gǝdaliyaning ɵz ɵyigǝ apirixi üqün uning ⱪoliƣa tapxurƣuzdi. Lekin Yǝrǝmiya puⱪralar arisida turdi. ◼«Xafanning nǝwrisi, Aⱨikamning oƣli Gǝdaliya» — bu ayǝttiki «Xafan» 36:10-11dǝ tilƣa elinƣan «Xafan» boluxi mumkin. Ⱪariƣanda, uning ailisidikilǝr Yǝrǝmiyaƣa yahxi muamilǝ ⱪilip kǝlgǝn. «Yǝrǝmiyani ... elip .. Gǝdaliyaning ɵz ɵyigǝ apirixi üqün ...» — alimlarning bu ayǝttiki «ɵz ɵyigǝ» degǝn sɵz toƣrisida ikki pikri bar, yǝni «ɵz ɵyi» (1) Yǝrǝmiyaning yurti, yǝnǝ Anatotni yaki (2) Gǝdaliyaning «ɵz ɵyi»ni kɵrsitidu. Gǝdaliya Neboⱪadnǝsarning buyruⱪi bilǝn Pǝlǝstingǝ waliy dǝp bekitilgǝnidi (40:5ni wǝ «2Pad.» 25:22ni kɵrüng). Bizningqǝ ikkinqi pikir toƣra, qünki 40:5dǝ Nebuzar-Adanning Yǝrǝmiyaƣa «Gǝdaliyaning yeniƣa ⱪaytⱪin» degǝn sɵzini bayⱪaymiz. Muxu waⱪitta Yǝrǝmiya waliy ɵyidǝ kǝng-azadiliktǝ turuxni ǝmǝs, bǝlki namrat hǝlⱪ arisida turuxni tallidi.
 
Hudaning sadiⱪ adimi Əbǝd-Mǝlǝkkǝ bolƣan wǝdisi
15 Yǝrǝmiya «Ⱪarawullarning ⱨoylisi»da ⱪamap ⱪoyulƣan waⱪtida, Pǝrwǝrdigarning sɵzi uningƣa kǝlgǝn bolup mundaⱪ degǝndǝ: —
16 Barƣin, Efiopiyǝlik Əbǝd-Mǝlǝkkǝ mundaⱪ degin: «Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar — Israilning Hudasi mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn ɵz sɵzlirimni muxu xǝⱨǝr üstigǝ qüxürimǝn; awat-ⱨalawǝt ǝmǝs, bǝlki balayi’apǝt qüxürimǝn; xu küni bu ixlar ɵz kɵzüng aldida yüz beridu. 17 Lekin xu küni Mǝn seni ⱪutⱪuzimǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar; — Sǝn ⱪorⱪidiƣan adǝmlǝrning ⱪoliƣa tapxurulmaysǝn; 18 qünki Mǝn qoⱪum seni ⱪutⱪuzimǝn; sǝn ⱪiliqlanmaysǝn, bǝlki ɵz jening ɵzünggǝ oljidǝk ⱪalidu; qünki sǝn Manga tayinip kǝlgǝnsǝn — dǝydu Pǝrwǝrdigar».
 
 

◘39:1 2Pad. 25:1; Yǝr. 52:4

◼39:3 «bax hǝziniqi» — ibraniy tilidiki «Rab-Saris» deyilidu. Bu sɵzning toluⱪ mǝnisi bizgǝ namǝlum, «bax hǝziniqi» bizning pǝrzimiz. «Ottura dǝrwaza»da olturdi — kona zamanlarda xǝⱨǝr dǝrwazisi ǝmǝldarlar yaki mɵtiwǝrlǝr sot ⱪilidiƣan, ⱨɵküm qiⱪiridiƣan jay idi.

◼39:13 «bax hǝziniqi Nebuxazban» — 3-ayǝttǝ «Nebu-Sarseⱪim» isimlik yǝnǝ bir «bax hǝziniqi» tilƣa elinidu.

◼39:14 «Xafanning nǝwrisi, Aⱨikamning oƣli Gǝdaliya» — bu ayǝttiki «Xafan» 36:10-11dǝ tilƣa elinƣan «Xafan» boluxi mumkin. Ⱪariƣanda, uning ailisidikilǝr Yǝrǝmiyaƣa yahxi muamilǝ ⱪilip kǝlgǝn. «Yǝrǝmiyani ... elip .. Gǝdaliyaning ɵz ɵyigǝ apirixi üqün ...» — alimlarning bu ayǝttiki «ɵz ɵyigǝ» degǝn sɵz toƣrisida ikki pikri bar, yǝni «ɵz ɵyi» (1) Yǝrǝmiyaning yurti, yǝnǝ Anatotni yaki (2) Gǝdaliyaning «ɵz ɵyi»ni kɵrsitidu. Gǝdaliya Neboⱪadnǝsarning buyruⱪi bilǝn Pǝlǝstingǝ waliy dǝp bekitilgǝnidi (40:5ni wǝ «2Pad.» 25:22ni kɵrüng). Bizningqǝ ikkinqi pikir toƣra, qünki 40:5dǝ Nebuzar-Adanning Yǝrǝmiyaƣa «Gǝdaliyaning yeniƣa ⱪaytⱪin» degǝn sɵzini bayⱪaymiz. Muxu waⱪitta Yǝrǝmiya waliy ɵyidǝ kǝng-azadiliktǝ turuxni ǝmǝs, bǝlki namrat hǝlⱪ arisida turuxni tallidi.

© 2010 Mukeddes Kalam - Uyghur Bible Translation Committee