Alap mo Ol Ëse, zëre mo zi niban de ol ziaha-en gu hup dena Dua-blas enkam de zi hip de aïsïl 7

Stepanus kim sap zëre mo timni golsriwekake:

1 Alap mo golak de syal tan zi mo teipsïnnï dekam zep takensïblïka, “In san eiwa denaka ki ëtonnan?”

2 Stepanus ki zep ding gulku, “Aya-wal oso-wal hen biankam dena, emki asa sane tan. Nëno mae mo auyanna Abraham kim nama Mesopotamia mo langnak gwëꞌankake, zen kim Haran san dep al gwe srëm gweꞌanka, dekam Teipsïn Zini Alap man Zënaka zertrëblaka. 3 Ki zep zë gubluka,

‘Em ere mo langna hen ere korena hli yuluda. Langna men desaë ep goltrëblaꞌak, desan dep al gwe.’*

4 “Abraham dekam zep langna Kasdim kon Haran san dep al gweka. Bi zem kim tïlkï, Alap dekam zep etan langna awe dep zer sone zaka.* 5 Dekam Alap hom mae kama maena Abraham de desa bi gwibin hip golblaka, hwëna sapꞌnen gu-guk gweblaka, ‘Langna an eno auyan-aza sa bi neibir.’ Hwëna Abraham dekam hom walas gweꞌanka.* 6 Zen man hen hamal hap gubluka,

‘Eno auyan-azana sa zi mo lang san ëal tal. Zëwe de zini sa desa tahunna empat-ratus enkam jap nul sonenda gwer hen karek da gwibir. 7 Hwëna hyanak, Ëe asa zëwe de zisi karek tabir. Dekam sa eno auyan-azana langna in kon wet so gwer. Dekam sa hwëna langna awe Asa betek në gweblal, hen otweransa sa abe hap tru dasïk gweblal.’*

8 Dekam kim Alap Abraham hap ol gu-gublun yala insa golblaka, dekam zep Abraham han ola zeraha-en gulku,

‘Em de ola an san ang gwen hap, em ere mo auyan-tane walya ban to mipna ziblom tasïk gwibir.’

Ki zep hwëna Abraham Isaksa wë taka. Mingguna kim aha-en tamank, dekam zep to mipna blaonsubluka. Etan Isak Yakobsa wë taka, hen Yakob dua-blas enkam wei-wik gulku– nëno mae mo zi ausu mo auyansa.*

9 “Hwëna Yakob mo walasna in oso zem Yusupsu man husus nëblak. Desa zep zi mo tana ïltïkïnnïk de babu gwe-gwen hap Mesir hip te-alakam neirzimk. Hwëna Alap man zë kara ta gweka. 10 Zen zep jalom ëk tïhï nakon zeser sone gweka, hen enlala blalsa zer gweblaka, hen Mesirk de teipsïn zi mo nwenak dikim dawem gwen hap dena zep golblaka. Hëndep teipsïn zini in dekam zep zëno alp nakon de hen teipsïn hïp gubluka. *

11 “Hwëna dekam zep usak yala tïngare Mesir mo langnak hen Kanaank awe hatak. Dekam zep karekkam ëtahalha gwek. Nëno mae mo auyanna dekam hen usak naban lowehe gwek. 12 Yakob kim salka, ‘Mesirk gandumnu ki,’ dekam zep walas zemka lup gul soneka– dekam de zëwe te-alakam lop tan hap.* 13 Etan kim tap gweka, dekam zep etan lup gul soneka. Hwëna dekam zep Yusup gubiridaka, ‘Ëe an zen– Yusupye.’ Mesirk de teipsïn zini in dekam zep tawa gwibiridaka, ‘Hare an Yusup mo iye sake.’ 14 Yusup dekam zep bi zemka gu soneblaka– we wal walas naban de kïtak zëre osan dep al tazan hap. Dekam beyana 75 enkam zep al tak.* 15 Yakob Mesirk zep tïlkï. Hen nëno mae mo orep de auyan-azana zao zep juwe gwek– hen sap Yusup zëna. 16 Zëno mae mo tok-tokna man etan Sikem san dep nolëlwandahal gwezak– zëwe de lo tasïk gwibin hip, men zao hen Abraham zënaka lo dasïkke, zëna men desa ngana Sikemk walya Hemor Bak mo auyan-tane walyak te-alakam zerkake.*

17 “Abrahamsa mensa Alap gu-guk gweblaka– zao de zaun hup kim golek de gweꞌak, dekam nëno mae mo auyan-azana mes tangan Mesirk ëbeya gwek.* 18 Dekam hwëna Mesirk aha zi teipsïnkïm ïrïk gïlkï– Yusupsu de tame tan srëm nik.* 19 Zen nëno mae mo auyan-azasa yane-ne ta gwibirki hen jap gul sonenda gweka, hëndep wal baïzïlsï de honak yal gulne gwen hap tik-tik ta gwibirki.*

20 “Musasa dekam zep hen jaha gwek. Hwëna an-bi zem man tame lak, ‘An totore walassa hom.’ Zen zep golak dan-ahare ben enkam tol ërgwëk. 21 Embwan naban kim hëndep honak tak laink, hwëna teipsïn zini in mo wenam zep zer inek. Zen zep zëre mo walas makan hanan tak.* 22 Mesir zëre mae mo enlala blalkam zep tawa dak. Zëno syala hen ol toranna dekam zep soson gweblak.

23 “Musa mo tahunna kim empat-pulukam altïlsïblïk, dekam zep enlala gweka, ‘Ëe anik ëre kore naka hlauludak.’ 24 Zen kim hlauludaꞌanka, dekam zep hwëna Mesir walya Yahudi walsya de tangolennak hla taꞌanka. Dekam zep hwëna Yahudi bose zem insa de sap zerzaunnuk Mesir walya insa mos ta guku. 25 Musa dekam man tim guꞌunka, ‘Are korena sa asa anakan tame dal, “Alap an desa dam tasïꞌïra– nësa dikim gwis gwe sonen hapye.” ’ Hwëna zen hom kirekam tame dak. 26 Kaꞌankam, ki zep etan Yahudi bose zemka akeꞌanka. Man tobe ëꞌanka. Ki zep sap anakare ola ban kles soꞌanka, ‘Em an Yahudi bose omkake! Em ba habe enaka karek osoꞌara?’

27 “Hwëna men zen wal bose zem insa lek-lek taꞌanka, zen zep Musasa anakare ola ban ata taka,

‘Emsa nara teipsïn hïp gubluka– dekam de darak gwen zisi klis gul gwen hapye? 28 Em san asa de tan habe hen dwam gweblaꞌara– men kirekame Mesir walya ir takake?’

29 Musa kim kirekam salblaka, dekam zep enlala gweka, ‘O ano zi tanna in mes-am tïngan ëtawa gwendal,’ dekam zep langna Midian san dep heya gweka. Zao zep zi mo langnak gwë gweka. Walasna zao zep dan wë soka.*

30 “Zao kim tahunna empat-pulukam tamanblak, Alap mo dam taha nakore zini ki zep zi srëm langnak Musa hap zënaka zertrëblaka– kwatapna Sinai golek denak. Man zë nwe-mase gweka– syauk nubare te tyum-tyumnu kiye. 31 Kim syauknu insa hlaul seka, ki zep tenggwanbiꞌinka. Dekam zep golek kon de hlaun hup song gweꞌanka. Hwëna dekam zep Bian mo ola anakan salka,

32 ‘Ëe an eno auyan wal mo Alap– Abraham, Isak, hen Yakob mo Alap.’

Musa dekam zep aïrïn hïp yal-yal gweꞌanka, hen desan de kara gwen hap man aïrïꞌanka.

33 “Dekam zep Bian etan gubluka,

‘Sepatuna alsïk, sap kamana an zaoe zauꞌura ëre en hap dena. 34 Ano zi bi gwibiridanna, mensa Mesir karekkam jap nul sonenda gweꞌan, mesë hlauludak. Hen zëno mae mo ësol-sol gwe-gwenna mesë sane gwek. An zebë dekam de hïl tï sonebin hip ati gwenanzal. Zep angkam Ëe ama etan Mesir sin dep emsa zer soneꞌan.’

35 Musa in men desa nonol anakare ola ban baes nëblakke, ‘Emsa nara teipsïn hïp gubluka– dekam de darak gwen zisi klis gul gwen hapye?’ Hwëna Alap Zen desa zer soneka– zen de teipsïn hïp, hen zen de zëre mo bi gwibiridan zini insa hïl tï sonebin hipye. Hen Alap mo dam taha nakore zini men zen syauk nubare te makan zënaka zertrëblaka, zen hen man mas gwe-gweblaka.* 36 Musa dekam zep Mesir kon gwiswe soneka. Dekam de taïblïblan hap owas-owassa syal gwe-gwibir-zimki– nonol Mesirk, hi bosena Kal-kalak, hen sasa langnak kim empat-pulu tahunkam golëlowehe gwekake. 37 Zen Israel Bak mo ausu nakore zini insa hamal hap anakan gu-gubiridaka, ‘Alap sa ahanaka ere mae mo ausu nakon dam tasizimdi– men kirekam hen asa dam tasïkïke, zëre mo olsa de ayang gul gwizimdin hip.’* 38 Zen in kim sasa langnak golëlowehe gweka, dekam Alap mo dam taha nakore zi niban kwatapna Sinaik aïsïl ë gweka, hen zen dekam zep ëngaya gwen hap de ola hamal hap salka. Zen desa zep nëbe mae hap hli yulzimki.*

39 “Hwëna nëno mae mo auyan-azana man desa de betek gweblan hap baes ta gwek. Zen dekam ëk enkam Musasa ang në gweblaꞌak, hwëna enhonak Mesir sin de etan lwan dahan hap de enlala en lwa gwizimki.* 40 Dekam zep Harunsu nenblak, ‘Abe mae hap em yang tabin dowal-dowalsa yang tabir-zimdin– zen deka nësa etan Mesir sin dep nolëlwan dahak. Musa Bak in zen nësa sïl tïbirhal zaka, ëe homë angkam anakan tame laꞌan, “Zao gwëꞌara.” ’ 41 Dekam zep yang tasïn dowala zisyal gweblaka– sapi tane nwe-mase makare naka. Ki zep otweranna dowala in hap tru da seblak, hen tembane yala zëno bose hap syal neibik. Hwëna dowala in sap zëre mae mo tahakam de syal gweblanna. 42 Alap Zen dekam zep tahanna gweisibiridaka, ‘Amki dowal-dowalsa betek eibirida gwek– hen nglïnak de keis maesa.’ Zep Alap mo ol ayang gul gwen zini mensa anakan ale nul gwek man hen dakastïꞌïn,

‘Israelk de zi, em kime sasa langnak empat-pulu tahunkam lowehe gwek, em abe en hap home otweranna hen aha kire-kire maena ol gweblak. Em ema yang tabin dowal-dowal hap hen ol gwizimk. 43 Sap em dekam Molok Bak ne keis nibare zini Refan Bak nekae boklena kom oso gwizimk– ena mensae yang ososukke. Ëe in zep asa emsa ë yala Babel mo men eihya san dep yal gul.’*

44 “Hwëna angkam Alap mo gol hap denakaë emsa tonbiridaꞌan: Musa kim sasa langnak golëgwëka Alap man gubluka, ‘Abe hap em deyolkam de golsa syal gwibir-blin– men kirekamë ebe hap goltrëblakke.’ Dekam zep gola insa zisyal gwibir-blika, hen gola insa man zëre mae mo lowehe naseran san zial gulusen gweka. Sap Alap man dwam gwibiridaka– gola insa de hlaunkum de anakan dam gulsuk gwen hap, ‘Alap man nësa golëlowe heꞌara.’* 45 Ki zep hëndep langna an san dep nolsong gwezak– Yosua Bak kim golëeija song gwe zakaye. Alap hen dekam man Zënaka de tame tan srëm zini insa golëalsa sone gwibirki. Gola in deban ki zë hëndep nolgwë gwek. Hëndep Daud kim teipsïkï, gola insa man nama hlaul zuka.* 46 Daud man tangan Alap mo nwenak sam gwesïkï, ki zep auyan Yakob mo Alapna insa abe taka, ‘Ëe wëhë ebe hap gol dawemna taubluꞌak?’* 47 Hwëna zën hom taubluka. Hwëna tane zik taubluka– teipsïn zini Salomo Bak.*

48 “Hwëna Teipsïn Zini Alap, Zen hom zi mo taublunnak gwë gwenda– men kirekam Alap mo ol ayang gul gwen zini anakan gublukake,

49 ‘Nglïna zen dekonë teipsïnkïm ïrïk gïꞌïn.

Okamana zen zëweë tanana ïk so sone gwenan.

Zep em bëjen em abe hap gola taublun–

Ëe dekon emsa golëlowehe gwen hapye.

50 Ki san Ëe homë ëre mo tahakam kïtak yang tabik?’*

51 “Zep eiwa em in zi ausuna dawemkam de nol drak-drak tanganna! Em in, eiwa, nëre mae mo auyan-aza naban apdenak– san de i srëmna! Eno mae mo enhona apdenak– Alapsa de tame tan srëm zi nibanye. Em in Alap mo Enhosae ëreija tine gwenan! 52 Emki ëenlala gwen: San ha ki?– Alap mo ol ayang gul gwen zini, eno mae mo auyan-aza de karek tan srëm naye. Sap zen kïtak karek tabin enna! Hëndep men zen hamal hap nenbirida gwek, ‘Emsa de ngaya tabin hip de Zi lalakna sa hata zala’– desa man hen damera gwek. Zen hëndep enlalana in em debane nama ërgwëꞌan. In zebe nër hom lalak Zini insa tan hap ërguk, hëndep lak.* 53 Em sap tawana– tïtï tabin ola mensa Alap mo dam taha nakore zini Musa hap ayang nul gweblakye. Hwëna em toton banakan dep?– desan de ang tan naye!”

Stepanussu kim kasokam tok hap nïrïblakke:

54 Desa de tonbiridannak kim sane daꞌak, dekam tangan zep sërkam u sal-sal nëblaꞌak. 55 Hwëna Alap mo Enhona dekam zep nwena lirisin soblaka, dekam zep nglï san kara gwe seka. Man dalusuhuk. Zao zep Teipsïn Zini Alapsa hla ta seka. Tane Zem Yesus dam taha san dekam zauꞌunka. 56 Ki zep hwëna gubiridaka, “Emki hlaun. Ëe ngatan zi mo lang san kara gwe senan. Man dalusununhal. Ngatan zi mo lang nakore Zi Tanganna Alap mo dam taha nakon zauꞌura.”

57 Kirekam kim nasalblak, dekam zep ini mat dasibik, hen dekam zep anakare ola ban ena taꞌak, “Zini an nen tan!” Ki zep zë hëndep nabakam dot dasïk. 58 Dekam zep hëndep ëna in kon ïl dïhak, zao zep kasokam nïrïblak. Men zen botonkam klak dak, dekam de zën nonol ïtïblan hap, zëre mae mo tahan bajuna wal seiwiri Saulus mo tana alpnak kang dazak– zen de kara tabir-zimdin hip.*

59 Kim nïrïblaꞌak, dekam zep Biansa gu soneblaka, “Bian Yesus, ano angsa emki zer irin.” 60 Dekam zep boklena kom soka, ki zep ol mamkam takenka, “Bian, ansa karekna syal neibiꞌin, emki tap gulsuzimdin.” Kirekam kim guku, ki zep hëndep tïlsïkï.*

*7:3 7:3 Kej. 12:1

*7:4 7:4 Kej. 11:31; 12:4

*7:5 7:5 Kej. 12:7; 13:15; 15:18; 17:8

*7:7 7:7 Kej. 15:13-14; Kel. 3:12

*7:8 7:8 Kej. 17:9-14; 21:2-4; 25:26; 29:31–35:18

*7:10 7:10 Kej. 37:11; 37:28; 39:2; 39:21-23; 41:37-44; Mzm. 105:20-22

*7:12 7:12 Kej. 41:54; 42:1-5

*7:14 7:14 Kej. 45:1-18; 46:1-7; 46:27; 49:33

*7:16 7:16 Kej. 23:3-16; 50:7-13; Yos. 24:32

*7:17 7:17 Kis. 7:7

*7:18 7:18 Kel. 1:7-8

*7:19 7:19 Kel. 1:10-22

*7:21 7:21 Kel. 2:1-10; Ibr. 11:23-26

*7:29 7:29 Kel. 2:11-15; 2:21-22; 18:3-4

*7:35 7:35 Kel. 3:1-10; 2:14

*7:37 7:37 Ul. 18:15-18

*7:38 7:38 Kel. 19:1–20:17; Ul. 5:1-33; 9:10

*7:39 7:39 Bil. 14:3

*7:43 7:43 Kel. 32:1-6; Am. 5:25-27

*7:44 7:44 Kel. 25:9; 25:40

*7:45 7:45 Yos. 3:14-17; 4:11; 18:1; 23:9

*7:46 7:46 2Sam. 7:1-16; 1Taw. 17:1-14

*7:47 7:47 1Raj. 6:1-38; 2Taw. 3:1-17

*7:50 7:50 Yes. 66:1-2

*7:52 7:52 2Taw. 36:16; Mat. 23:31

*7:58 7:58 Bajuna in mae hap dalwesïk: Dekam de sam hap ï tïblan hap.

*7:60 7:60 Luk. 23:34; 23:46