లూకా వ్రాసిన యేసుక్రీస్తు సువార్త
లూకా లిఖ్యొతె యేసుక్రీస్తును సువార్త
అగ్లి వాతే
లూకా సువార్త, లూకనే లిఖ్యొతే యేసుక్రీస్తును బారేమా సువార్త. ఆ నవూ నిబంధన సువార్త చార్మను పుస్తక్‍. అన సువార్త కరి బులావస్, సువార్త కతో అషల్ వాత్. యో మత్తయి, మార్కు, లూకా, అజు యోహాన్‍కరి సువార్త. ఆ క్రీస్తును మరణంను బాద్మా లిఖ్యొహుసె. లూకా ప్రత్యేకంతి క్రీస్తును జీవంను చరిత్ర కాహేతిం, ఇను మరణంను, బాద్మా క్రీస్తు సిష్యుల్ కరేతె కార్యాల్ బారేమా “అపోస్తుల్ కార్యాల్” పుస్తకంమా ఇవ్ను విచారణ్ దిరాక్యుస్. లూకా సువార్తనా లిక్యోతే ఖఛ్చితంగా వరహ్ః, అజు జోగోనాబి మాలంకొయిని. పన్కి థోడు అద్మి చరిత్రకారులు అభిప్రాయ్ ప్రకారం క్రీస్తు మరణంను పాసల్ బరొభర్ హఃడ్తినీహ్ః వరహ్ఃమా లిఖ్కాయుకరి బోలుకరస్.
ఆ పుస్తకం లిఖ్యొతె లూకా ఏక్ వైద్యుడ్. ఇనే భాష బుజు లిఖ్కను తరిఖను బట్టిన్ ఇనే ఫడ్నుకరి సోచొ. లూకా ఇను పుస్తకం క్రీస్తును జీవణటేకె అషల్ని విచార్ దెక్నుకరి, హుయూతె సంఘటననా ఢోళనా బాంద్యుతిమ్, ఫడతే ఇవ్నా అర్దమ్ హువహఃర్కు ర్హానుకరి ఇను దిల్మామనివాతె. ఆ యూదుల్ కాహె, అనటేకే అలాదవ్నా అర్థహువహఃర్కు లిఖ్యొ. కొలస్సీ4:10-14 అనే యూదుల్ను ఆచారాం కెత్రేకి ఖఛ్చితంతి దిదో 1:8.
లూకా లిక్యోతే సువార్తమ మత్తయ్, మార్కున సమానంతి రస్. షనాకతో ఆ తీన్జణను లేఖనాల్ విచార్న ఎక్కస్ హాఃజెస్ బోల్రాక్యూస్. పన్కీ, ఆ తీన్మాతి లూకా బాప్తిస్మమ్ దేయితే యోహాన్ గూర్చిన్‍ ఘను విచారణ బోలాయిరూస్. లూకాబి క్చమాపన్ గూర్చి బోల్యొ 3:3; 11:4; 17:3-4; 23:34; 24:47
విషయ్‍నా బోలను
1. అధ్యాయ్ పుస్తక్‍ను పరిచయం బుజు సువార్తను ముఖ్య ఉద్యేషమ్ 1:1-4
2. అధ్యాయ్ యేసును ఫైదాహువను బుజు ప్రచార్ బారెమా సిద్దంహువాను 1:5–4:13
3. అధ్యాయ్ యేసుక్రీస్తును పరిచార్ అద్భుతం కార్యాల్ బుజు ఇను భోద 4:14–21:38
4. అధ్యాయ్ యేసుక్రీస్తును మరణ్ విధానమ్, సమాధిహఃరాను బుజు జీవిన్ ఉట్టాను. 22–24
1
హఃలామ్‍
1 అచ్చు నామ్‍కమాయోతె థెయొఫిలా కెత్రూకి అద్మియే ఇవ్నా ఇచ్మా ఆ జర్యూగూతే అక్కు సంగతుల్నా లిఖ్కానా హాఃజె జోడ్‍హూయ 2 అగాఢితూ ధరీన్‍ డోళాతి దేఖీన్‍ బోల్యుయుతే సంగతుల్నా అప్నమా యో వార్త లిఖ్కానాహఃజే జోడ్‍హూయ ఇనటేకె తునా బోలాయుతే సంగతుల్‍ హఃఛిహూయుకరి తూమ్న మాలంకరవనాటేకె, 3 షానకతో అగాఢితూ ధరీన్‍ ఆహాఃరు మే ఏన్‍ కరీన్ అషల్‍కరి షొఛిచ్‍ క్రమంతి ఆ సంగతుల్నా తుమ్నా లిఖ్కాయ్రూస్‍ 4 తుమె కెహూ ఖంజకి సంపూర్ణహుయూకరి సత్యహుయుతెకరి తుమె మాలంకరనాటేకె మే లిక్కుకరూస్‍.
బాప్తిస్మమ్ దేయ్తె యోహాన్ను ప్రచార్
5 హేరోదు*1:5 యూదయనొ రాజొ రాజొ యూదయ దెఖ్నా ఏలుకరతె ధన్మా జేకర్యాకరి ఏక్ యాజకుడ్‍ ర్హాతొ థొ. అబీయా†1:5 యూద యాజకుల్‍నా 24 షాఖల్‍మా ఏక్ 1దినవ్రుత్తాతం 24 మా దేఖ్వ నిర్గ 30:1, 34,35 కరి బోల్యొతే యాజక షాఖనా సంబంధించు హుయు ఇని బావణ్‍ అహరోన్ ఛోరియమా ఏక్జని ఇనూ నామ్ ఎలీసబెతు. 6 అవ్నె బేజణ ప్రభునూ ఖారు అగినాన్ చాల్తుహూయిన్‍ న్యాయ్‍ విదుల్‍మహో ఖర్రాబ్‍నామ్ నాఆవ్నూతిమ్‍ నీతిమంతుల్‍హు‍యిన్‍ రయు. 7 ఎలీసబెతు వాంజిణీ, అజు అవ్నె బే జణా బుఢహూయిగా పన్నీ లడ్కా కోపైదాహూయిని.
8 జేకర్యా ఇనూ షాఖనా సంబందించు హూయు ఇనూ యాజక ధర్మమ్ కరుకర్తొతో, యో ఇనూ యాజక కామ్‍కర్తోరవమా. 9 ఆలయంమా దేవ్నా దివ్వో నాఖనటేకె నామ్‍లిక్కీన్‍ చీటినాకమా జేకర్యయాను నామ్ ఆయు. 10 యో దివ్వో బాలుకర్తొతొ బ్హాధర్‍ ఆయురుతే జనం అక్కుజణు ప్రార్థన కరుకర్తుతూ.
11 దివ్వోబాలనా జోగును హఃవాత్‍మ్హని ఉబ్రీన్‍ ఏక్ దేవ్ను స్వర్గ్ దూత జేకర్యానా దెఖాయో. 12 జేకర్యా దూతనా దేక్కూస్‍కర గబ్రాయిన్‍ అజు ఇన ఢర్‍లగ్యు. 13 దేవ్నూదూత ఇనేతి, “జెకర్యా ఢర్నకొ తారి ప్రార్థన హఃమ్‍జాయు తారి భావణ్‍ ఎలీసబెతు ఏక్ ఛోగర్వానా యో ఛొగర్వానా యోహాను కరి నామ్ మ్హెంధ్‍జొ” కరి బోల్యొ. 14 యో పైధాహుయోతొ తూ గణు ఖుషి హుయిస్‍ తుబి ఎజ్గాను అద్మీయె అక్కుజణు ఖుషి హూసే. 15 యో దేవ్నూ డోలామా ఘాణు మోటొహుయిన్‍ ర్హాసే. యో ద్రాక్చనూ రహ్ఃతి బనాయుతె ధారు, షేంది కోపిషేని. యిని ఆ యాను పెట్మాతు అయూతే ధరీన్‍ పవిత్రాత్మ‡1:15 పవిత్రాత్మ ధైవత్వంమా తిన్‍మనో అద్మి దేవ్నూ ఆత్మ, ఆదరణ కర్త, ఆ ఆత్మ అద్మీయేమా దేవ్నూ కార్యల్‍నా కరాస్‍తి భరైన్‍ ర్హాసే.
16 ఇష్రాయేల్‍ అద్మియేనూ దేవ్‍కనా ఆ గణు అద్మియేనా బూలాయిలావ్‍సే. 17 భానూ దిల్‍న లడ్కాబణే ఫరావనటేకె, దేవ్నా నమ్మకోయిన్తె అద్మియేనా నీతీమంతుల్‍ను మార్గమ్మా కమావహఃరూకు కరనటేకె, దేవ్నూ రాకడనా అద్మియేనా సిద్దపరచనటేకె ఆ ఏలియామా§1:17 క్రీస్తు పూర్వం 850మా జీవ్యోతే ప్రవక్త ఛాతే ఆత్మ బలంతీ ప్రభుతి అగడీ జాసే కరీబోల్యొ.
18 జెకర్యా దేవదూతతీ, “తూ బోల్యొతిం హూసేకరీ సాబుత్‍ ష్యాత్? మేబి మారీ బావణ్‍ గణు బుడ హూయిగ” కరి బోల్యొ.
19 దేవదూత ఆం బోల్యొ, మారూ నామ్ గాబ్రియేల్‍ మే దేవ్ను ఖామే ఉబ్రీన్‍ రవ్వాలొ, తూన ఆ అచ్చు వాతే బోల్‍కరీ మన బోలిమోక్‍ల్యొ. 20 బుజు జత్తన్‍ తూ మారి వాతే నమ్ముకర కొయిని, యినటేకె తూ ముక్కో హూయిజైస్‍ థోడ ధన్‍కేడె ఆ వాతే హాఃఛి హూసె, త్యో వహఃత్‍తోడి తున వాతె ఆవ్సె కొయిని.
21 తెదె యో వహఃత్‍మా భార్‍ ఆయ్రూతె అద్మియే హాఃరు జేకర్యానా హాఃజె దేక్తాహుయిన్‍ ఆలయంమా యో ఆత్రె ధేర్‍ కరమా యూవ్నే ఖారు హాషంహూయా. 22 తేదె జేకర్యా భార్‍ ఆయో కాని ఇవ్నేతి వాతే బోలానా కోహూయిని. ఆలయంమా యినదేవ్‍నూ దర్షన్‍ హూయు కరి ఎజ్గా రవ్వాళు మాలంకర్లిదు. తేదె యో ఇవ్నా హాత్నూ ఇషార కర్తోహుయిన్‍ ముఖ్కొ హుయి ర్హయో.
23 జేకర్యా కామ్‍నూ ధన్‍ హాఃరా హూయిజవమా యో యిను ఘర్‍కన చలిగయో. 24 తోడదన్‍నా బాద్మా జేకర్యాని బావణ్‍ ఎలీసబెతు భేజిని హూయి. ఫాచ్‍మైనతోడీ యో ధర్వాజుబి కోదాటిని. 25 “ప్రభు మన ఆ వయసుమా బేజిన్‍ హూవనా కృప దిదో; చార్‍ అద్మీయేమా త్హూతే మారు షరంనా కణ్నక్‍దిదో” కరి యో బోలి.
యేసు ఫైదాహుస్యెతే ప్రవచన్‍
26 ఎలీసబెత్‍ ఛోమ్హైనని బేజినితి. తేదె దేవ్‍నె గాబ్రియేల్‍ దూతనా గలిలయమా నజరేతుకరీ ఏక్ గామ్‍మా; 27 దావీదును వంషంనో యోసేపు కరి ఏక్ అద్మీతి యో ఛోగిరినా హఃగాయి హుయ్రూథూ, యో ఛోగిరినూ నామ్ మరియ ఇనా ఆ సందేసంనా బోలిమోక్లొ. 28 యో దేవదూత ఇనకనా జైన్ తునా అఛ్చు హువధా! ప్రభూ తారకేడె ఛాకరి బోల్యొ.
29 మరియ దేవదూతను వాత్న హాఃమ్‍జీన్‍ ఢరిజైన్‍ ఆ వాతేనా మత్లబ్‍ ష్యాత్ కరి అష్యంహుయు. 30 ఆ దేఖిన్‍ దేవదూత యినేతి అమ్‍ బోల్యొ ఢర్నకొ మరియ! దేవ్ తున కృప కరి రాక్యోస్‍. 31 తూ బేజిని హూయిన్‍ ఏక్ ఛొగ్రనా ఫైదాకరీస్‍, యిన యేసు కరి నామ్ మ్హేంద్‍జొ. 32 యో ఘణు మోటొ హూయిన్‍ సర్వోన్నతుని దేవ్ను ఛియ్యోకరి బోలావ్సె. ప్రభువు హుయోతె దేవ్ ఇనా జమాననూ దావీదును రాజునితర సింహసన్‍నా యిన దిసె. 33 యాకోబును ఇస్రాయేల్‍ వంషం అక్కవ్‍నా యేసు ఎల్లకాలం ఏల్‍సే. ఇని రాజ్యం కేదేబి అంతం కోహూసేని కరి ఇనేతి బోల్యొ.
34 మన అజూన్‍బి య్హా కోహూయిని! ఆ కీమ్‍ హూసే? కరి మరియ దేవదూతనా పూచాయ్‍.
35 యో దేవదూత ఆం బోల్యొ, పవిత్రాత్మ తార ఉప్పర్‍ ఆవ్‍సే తేదే సర్వోన్నతుని దేవ్‍ని షక్తి తున కమ్మిలిసె. ఇనటేకె తునా ఫైదాహుసేతె లఢుకు పవిత్రంగా ర్హసే. యో లఢుకు దేవ్నూ చియ్యో కరి బోలావ్‍సే. 36 తారు హాఃమ్దేను హాఃగు హాఃల్‍ ఎలీసబెతు ఇని బుఢీ ఉంబర్‍మా ఆయా హుంక్రస్‍ వామ్జినికరి బోలాయ్‍తే యో హంకె ఛోమైనని బేజిని హుయ్‍రీస్‍. 37 దేవ్నా హూవకోయిన్తే కాయిబికొయినికరి బోల్యొ. 38 తెదె మరియ, “మే ప్రభునా సేవ కరవాలి. తూ బోల్యొతిమ్ హూవదా” కరిపాచు పరీన్‍ బోలి. తెదె దేవదూత ఇనకంతూ చలేగొ.
మరియ ఎలీసబెతునా మలనూ
39 ఎగ్గీస్‍ యో ధన్నువ్‍మా మరియ యూదా ఫాడ్‍నూ గాంమ్మా గయా. 40 యో ఎజ్గ ఎలీసబెతుతి మలీన్‍, వందనాల్‍ బోలి. 41 యిని వాత్ హఃమ్జుస్‍కర ఎలీసబెత్‍నూ పేట్మాను లఢూకు ఆనంధంతి కూధనిక్ల్యు. తేదె ఎలీసబెతు పవిత్రాత్మతీ భారైగయి.
42 యో చీక్రీన్‍ బాయికోవ్‍మా తు ఆషీర్వదించబడి, తారు పెట్నూ లఢూకుబి ఆషీర్వదింపబణ్‍నూ. 43 మారు ప్రభుని ఆయా మారకనా ఆవాను మనా కిమ్‍ కృప కరుకరస్‍? 44 హాదేక్‍ తారి వాతె మార కాన్మా పఢూస్‍కర మారు పెట్మనూ లఢ్కు ఖుషీతి ఉఢిన్‍ కూద్యు. 45 ప్రభు బోల్యొతిమ్ నమ్మి, యినటేకె తూ గణు ధన్యురాల్‍ కరి బోల్యొ.
మరియ బోలితే స్తుతి గీత్‍
46 తెదె మరియ అమ్‍ బోలి;
మారు దిల్‍ ప్రభునా స్తుతి కరూకరస్‍.
47 యో ఇనూ దాసిరాల్నూ దీన స్థితినా ప్రాప్తి కర్యొ.
48 మారు ఆత్మ మన బచవాళో దేవ్‍కనా ఆనంద్‍ హుంక్రస్‍;
హంకెతూ ధరీన్‍ హాఃరు పిఢినూబి మన ధన్యురాల్‍ కరి బోల్సె.
49 దేవ్ సర్వషక్తి సంపన్నుడు. యోమన కెత్రుకి అష్యల్ కర్యొ!
ఇను నామ్ ఘణు పవిత్రం, ఇను నామ్ ఘణు పరిషుద్ధంను.
50 ఇనా దేఖిన్‍ ఢరవాళనా ఇనె కెత్రూ జమానామాబి గోర్‍ దెఖాడ్సె.
51 ఇను థాకత్ను హతేహూః
హంఖర్యేనూ హఃయల్‍యేవ్నా మహాఃళ్‍ నాక్‍దీసె.
52 రాజ్యల్‍ యువ్ను సింహసన్ మాతు ఉత్రాయి నాగ్దిసే
గరీబ్‍నురాల్‍ అద్మీయేనా ఊచుజొగోమ బెహాఃడ్సె.
53 భుక్కే ర్హావ్వాలు అద్మియేనూ అవసరాల్‍ అక్కు తీరహఃరుకు దేక్చె.
దౌవ్లత్‍ వాళోనా ఖాళి హతేతి బోలిమోకల్సె.
54-55 సజమానమతు ధరీన్‍ అప్నా పితరుల్‍తి అబ్రాహామ్ను ఇన లఢ్కావ్‍తి బోల్యొతిమ్, దేవ్ను మర్జితీ జీవిహూయు ఇస్రాయేల్‍ అద్మియేనా మధ్దత్‍ కర్యొ, నాబుల్‍ తిమ్‍ యువ్నా ఉప్పర్‍ మధ్దత్‍ కరో కరి బోలి.
56 తేదె మరియ ఎలీసబెత్‍ నా ఘర్మా తిన్‍ మైహిన రైన్‍, ఇనాబాద్మా ఇను ఘర్‍కనా ఛలీగి.
బాప్తిసం దెవ్వాలు యోహాన్ ఫైదహువాను
57 ఎలీసబెతునా జణాను ధన్‍ ఆవమా యో లడ్కాన ఫైదాకరి. 58 యూవ్నూ మాయమాత్ర, ఆజు బాజుల్యు ఎలీసబెత్‍నా ప్రభు గణు కనికరించ్యో కరి ఖుషీ హూయు.
59 ఆట్మను ధన్నె యూవునే యో చోగర్యాన సున్నతీ కరనటేకె ఆయిన్‍, జెకర్యా యిను భానుస్‍ నామ్ మ్హేంధ్‍నూ కరిలైగో. 60 పన్కి యిని ఆయా “యో నామ్ నకోకరీ! యోహానుకరి నామ్ మ్హేంధో” కరి బోలి.
61 యూవ్నె, తూమ్హరా అద్మీయేమా ఆనామ్‍ కీనాబి కోయిన్‍ని కరి బోలి. 62 యో ఛోగర్వానా భాతీ తూ క్హయూ నామ్ మ్హేంద్నూ కరి షోచుకరస్ కరి ఇనా ఇషార కరీన్ బొల్యొ.
63 యినే ఏక్ పల్కునా మంగాయిన్‍ ఇన ఉపర్‍, “యిన యోహను కరి నామ్ మ్హేందొ” కరి లిఖ్యొ. ఆ దేఖీన్‍ అక్కుజణు ఆష్చర్యంహూయుగు. 64 తేదెస్‍ యినూ మ్హోఢు, జీబ్‍ కదిలీన్‍ అసేల్‍హూయిన్‍, దేవ్నా స్తుతించిన్‍ వాతే బోలనిక్లో. 65 హంకళ్యు, హింకళ్యూమా ఢర్‍, భక్తీమా భరాయిగయు. యూదయ ఫాఢ్‍నూ జోగొ మొత్తంమా ఆవాతె ఫైలాయ్‍గయు. 66 ఆ వాతే ఖ్హాంజుతే ప్రతి ఏక్ జణు లహిగయు, ఆ లఢూకు కేవుడోమోటొ హూవస్‍కి! కరి బోల్యు. ఆ ఛోగర్వానా దేవ్‍నుహాత్‍ కేడెరసే.
జెకర్యా దేవ్నా స్తుతి కర్యో
67 యోహాన్నో భా జేకర్యా పవిత్రాత్మతి భారైన్‍ దేవ్‍ని వాతేనా ఆం బోలిన్‍ బోల్యొ.
68 యిను జానమ్‍న స్వేఛ్చ దీన్‍, భచవన
ఆయోతే ప్రభునా స్తుతించో!
ఇస్రాయేల్‍ అద్మీయేనూ దేవ్నా స్తుతించో!
69 గణు మోటు షక్తిఛాతె యిన,
సేవ కరవాళోహుయోతే దావీదునూ,
వంషంమతూ అప్నాటేకె బోలిమోకల్యొ.
70 తో జమానమా పవిత్రల్‍ను ప్రవక్తల్‍ నా హతేఖ్హూ ఆవాతె బోల్యొ.
71 దేవ్ వైరిమతూ, అప్నదూషించ వళానుహత్‍మతు అప్నా బచ్ఛావ్‍షే.
72 అప్న భానా, నానోవ్నా, ఒఢోవ్నా కరుణించుస్కరి బోల్యొ.
యో పవిత్రంనూ నిబంధననా బులీస్‍కోయిని కరి బోల్యొ.
73 వైరియేమతూ బఛ్చావ్సెకరి బోలిన్‍,
అప్నా భా అబ్రాహామ్ను వాత్ ధిదో.
74 అప్నే కెయూబి ఢర్‍ కోయినితిమ్‍ దేవ్నా సేవ కర్‍నూ.
75 జీవితం అక్కు ఇనా హాఃమె పవిత్రంతీ,
న్యాయంగా, యినటేకెస్‍ జీవ్నుకరి ఇనూ ఉద్దేష్యం.
76 ఓ ఛోగర్వా! తు సర్వోన్నత్‍ని ఏక్ ప్రవక్త కరి బోలావ్‍సే!
ప్రభుతీ అగడీస్‍ జైన్ యినీ వాట్‍నా కడ్‍సే.
77 ప్రభు ఇవ్ను పాపంనా ధోయ్‍తోస్‍ ఇవ్నే బఛ్చాను మల్సేకరి;
అఖ్కల్‍నా యో అద్మీయేనా బోల్‍దీసే.
78 అప్నో దేవ్ యిను కనీకరంతి పరలోకంమతూ ఏక్
కృపమయుడ్‍నా నీతి సుర్యుడ్‍నా బోలిమోక్లీన్‍.
79 మరణ్‍మనూ అంధారమా ఛాతె అప్న ఉప్పర్‍ ఏక్
ఉజళునుతర భల్‍తూర్వాహన టేకె కరీన్
అప్నా అచ్చు షాంతినూ వాట్‍ఫర్‍ చలావ్సె!
80 యో ఛొగ్రు మోటొహుయిన్‍ ఆత్మమా కువ్వాత్‍వాలొ హుయీన్‍, ఇష్రాయేలు అద్మీయేనా బోధించాను వోహాఃత్‍ ఆవతోడి యోహను జాఢీస్‍మా జీవ్‍తో ర్హయో.