12
Balkimuku Lalanbawarrmuku.
Mili barri yanybayi Jisus yalungi milidimbiji yalunya. Muningka nyuli yanyba yalungi, “Karrinjarrijbayi krayib wanjirr malbuwanyi nanganginyina jambana. Karrinjarrijba nyuli kaja wanjirr jambana. Yabimba nyuli barriki lukuluku jambana, baki kurrijba nyuli lawarr. Nanda lawarr jidimbikanyi ngarrki krayibnanyi. Baki nyuli yabimba barrawu jungunkanyi nganinyi kalawunyi, jala nyulu lalanba nanda jamba. Nani nyuli yabimba yaji malbuwanyi. Baki yarrijba nyuli yingkamuku nganinyimuku, yalu lalanbiji nangangi jamba. Baki janyulu wajba yalunya kudiyayngka krayibkanyi lalanbikanyi nangangi yaji. Baki barlba nyuli yingkayurri yajiyurri. Barlba nyuli juju, baki jungku nyuli nananyina yajina yurrngumba barri. Barriwa.
Jardijbayi wanjirr walkurra mamayudi. Jali nanda mama kunyunyu, baki manjijbayi nangangi wakiwarr malbuwanyi. Manjijba nyuli yalundurri, jala lalanba nangangi jamba. Manjijbayi nanda wudumbiji nangangi mama, kudiyambikanyi kudukudu. Ngala nanamuku nganinyimuku jali yalu lalanba nangangi jamba, miku yaliyi kunybamuku. Marrimba yali nanda wakiwarr jali manjijba malbuwanyi. Wajuba yali, baki mili manjijbayi nangandurri malbuyurri mikuyaji mamanyi nangandu. Ngala manjijbayi yingka wakiwarr yalundurri lalanbawarrayngkurri wudumbiji nangangi mama. Ngala marrimba yali nanda wakiwarr marda. Daba yali kulaji, baki yabimba yali balki yaji nangangi. Manjijbayi yingka mili malbuwanyi, ngala yali kurdanba nanda yingka. Mili wakiwarrmuku manjijbayi malbuwanyi, wudumbiji nangangi mama. Jabarri mili yalunjali marrimba nanamukunyi balkimukunyi lalanbawarranyi. Kudiya yali wajuba. Kudiya yali kurdanba barri. Baki manjijbayi yingka yalundurri malbuwanyi. Manjijba nyuli nanganginmirra jandanyi, jali nyulu kudanyu maruka muwa nangangi. Mankumanku nangki malbu, ‘Jalija jilajba ngakinmirra jandanyi yalundurri, baki jayalu karda jungku. Miku yaliyi daba. Jayalu kuyu nangangi jangkurr.’ Ngala jali yalu najba nangangi jandanyi jilaykurri yalundurri, baki yanyba yalungki, ‘Nayinda jala badajbangka, nyulu jandanyi nangangi malbunyi. Jalija nangka janyba malbu, baki nangini nanganginyi jandanyiwanyi, janyulu wudumba nayinda jamba ngabayidi. Jangambala marrimba, jangambala kurdanba, baki jangambala kuyu nayinda jamba ngabayidi ngamanginkanyi barri.’ Nani barri yalungki yanyba. Baki jali wanbiya nanda jandanyi, baki marrimba yali. Kurdanba yali, baki janyba yali nangangi mankanyi danbiyurri barrikina.” Barriwa. Baki ngajakayi yalunya Jisuswanyi, “Wanyimbaja malbuwanyi yalunya, jali nyulu yarrijba lalanbikanyi nangangi yaji. Wanyimba janyulu yalungi. Jangayu karu narrinya. Janyulu badajba nanganginkurri jambarri, baki janyulu kurdanba nanamuku balkimuku lalanbawarrmuku. Janyulu kurdanba yalunya, baki janyulu yarrijba yingkamuku lalanbikanyi nangangi jamba. Janyulu yarrijba kunybamuku lalanbawarrmuku. Barriwa.” 10 Mili yanybayi Jisus yalungi, “Jingkijba kuna narri nayi jangkurr najana Kudkanyi jala muningka yanybaka, ‘Jali yalu yabimba barrawu, baki miku yaliyanyi nulijba yingamali kurnda. Ngala janyba yali nanda kurnda. Ngala baku barri yingkawanyi, nyuli yabimba barrawu nangangi Kudkanyi. Wudumba nyuli nanda kurnda jali yalu waluwa janyba, baki yarrijba nyuli yundukula nanganginyina barrawuna Kudkanyi. Nanda jirrinyi kurnda nanganginyina barrawuna.’ ” Barriwa. Nani yanybayi Jisus yalungi, nyuli barrinani nanda jirrinyi kurnda yundukula, jali waluwa yingkawanyi janyba. Kajamuku yali yurlwa nangangi Jisuskanyi, ngala nyuli yarrijba Jisus walkurra mambuka Kudwanyi. 11 Mili barri yanybayi Jisus yalungi, “Mili nanda jangkurr najana Kudkanyi yanybaka, ‘Ngambala najbangka yaji jala yabimbaka Kudwanyi, baki ngambala mirnarrijbangka muwa nangangi,’ Barriwa.” 12 Mankuyi nangangi jangkurr mambukamukunyi jurjkanyi marda malbumalbuwanyi. Manku yali nanda jangkurr jali muningka nyulu yanyba, baki jingkijba yali, nyulu karuyi yingkamuku jangkurranyi yalungi barri. Jingkijba yalungki, nyuli yanyba yalungi, yalu jungunkanyi balki nangangi Kudkanyi. Baki nanankardi barri yali ngarrangarra muwa nangangi. Yali kijiwijba kudanyu barri. Yaliyanyi marrimba Jisus, yaliyanyi janyba brisinyurri, ngala miku yaliyanyi marrimba. Marrala yali yalungi muramukuyngka. Baki nanankardi barri miku yaliyanyi marrimba Jisus nanamanji barri. Ngala barlba yali nanganbunanyi. Barriwa.
Yilikajba Yali Jisus Waykanyi Dungalanyi.
13 Manjijba yali yingkamuku nangandurri Jisusyurri. Manjijba yali kudiya Barasimuku, baki kudiya jali yalu durrijba jangkurr nangangi Yirudkanyi, jali yalu nulijba Yirudkanyi yalunginkanyi mambukanyi. Manjijba yalunjali yilikaykanyi jangkurranyi, balanjankanyi Jisus, nyulu yanybikanyi balki jangkurr. 14 Wanbiya yali nangandu Jisusnyina, baki yanyba yali nangangi, “Milidimbawarr. Nurru jingkijbangka ninya, ninji yanybaka duja jangkurr. Ninji milidimbaka duja nangangi Kudkanyi. Miku ninjimi marrala yalungi yingkamukuyngka. Ninji milidimbaka walkurra mambukamuku baki bayakardamuku. Ninji milidimbaka bukambiju yalunya. Karukiyi nurrunya, wanyi ninji yanyba nanginkanyi. Nanda wirimalaru Kubaminkanyi, niji Sisa, nyulu wudumbaka dungala ngamanbunanyi. Nyulu manjijbangka nganinyimuku wudumbiji dungala ngamanbunanyi. Yuku barri kuna yuwanyi Kudkanyi ngambala waykanyi Kubamin mambuka dungalanyi. Jangambala wajba kuna. Yiningki miku ngambaliyi wajba dungalanyi. Wanyi ninji yanybaka.” Nani yali ngajaka Jisus. 15 Ngala jingkijbayi yalunya Jisuswanyi, balanja yali. Muningka yali ngajaka Jisus, nyulu yanybikanyi balki jangkurr nanankanyi mambukanyi Sisakanyi. Baki jaliyi nyulu yanyba balki jangkurr nani barri mambukanyi, baki jayalu marrimba. Baki yanybayi Jisus yalungi, “Wanyingkanyi nganarri balanjaka. Wanyingkanyi narri nulijbangka jujambikanyi nganarri. Minimbakiyi ngaki yingamali dungala, ngayu naykanyi.” 16 Baki minimba yali dungala. Baki ngajakayi yalunya Jisuswanyi, “Wanyi wali nayiba dungalana. Wanyi niji nayiba dungalana. Wanyi barri.” Baki jananganja yali, “Nayinda nangangi wali baki nangangi niji Sisakanyi.” Barriwa. 17 Baki yanybayi Jisus yalungi, “Ngayu karungka narrinya nanginkanyi jangkurranyi. Wajbakiyi Sisa nanankanyi nanganginkanyi yajinyi, ngala wajbakiyi Kud nanankanyi nanganginkanyi yajinyi.” Barriwa. Jali yalu manku nangangi jangkurr, baki manmala yali. Manmala yali nanganginkanyi jangkurranyi.
Yanka Jayalu Jungku Mili Wanka.
18 Badajbayi yingkamuku nangandurri Jisusyurri. Yali Sajusimuku jalili yalu durrijba nanda yuwa nangangi Musiskanyi, ngala yalili yanyba, miku ngambaliyi jungku mili wanka yurrngumba, ngala jangambala jungku kurdan yurrngumba barri. Badajba yali nangandurri, baki yanyba yali, 19 “Milidimbawarr. Yarrijbayi Musiswanyi jangkurr najana Kudkanyi ngambalangi. Nayi nangangi jangkurr yanybaka, jaliyi nangki janyba buwanganja, baki yingijba nyulu nangangi maninganja, ngala bula mikuyaji bardardanyi bulangi. Jaliyi nangka janyba nangangi buwanganja nani barri, baki nanganginyi bababanyamba nyulu, janyulu wudumba nanda jibarri. Baki baku barri jabula wakaramba bardarda, baki jayalu muningka yanyba nanankanyi bardardanyi, ‘Nayinda bardarda, nyulu jandanyi nangangi, nanankanyi buwanganjarruwa. Nyulu nangangi jandanyi.’ Nani barri yanybaka yuwa nangangi Musiskanyi. Nani jayalu muningka yanyba nanankanyi bardardanyi.
20 Janurru nurru karu ninya buwawakulayngka. Kajamuku buwawakula 7-barri. Nanangini lirrkawanyi, nyulu wudumbayi maninganja, ngala bijal barri baku nangki janyba. Mikuyaji bardardanyi bulangi. Mikuyaji. Barriwa. 21 Baki yingkawanyi bababanyamba nyulu bayngkani nangandu, nyuli wudumba nanda miyaji. Ngala janyba nangki nanda nganinyi marda, baki mikuyaji nangangi bardardanyi. Barriwa. Baki yingkawanyi bababanyamba nyulu bayngkani nangandu, nyuli wudumba nanda miyaji, ngala baku barri bijal nangki janyba, mikuyaji nangangi bardardanyi. Barriwa. 22 Nani barri yingkawanyi bababanyamba nyulu, wudumbayi nanda miyaji, baki nangki janyba. Baki yingkawanyi wudumbayi baku, baki yingkawanyi baku barri. Nani barri bukambiju buwawakula yalungki janyba. Ngala nanda miyaji, mikuyaji nangangi bardardanyi. Baki baku barri bayngkani nangki janyba nanda miyaji marda. 23 Baku barri juju, jalija yalu wankijba mili, baki wanyi janyulu nawinganja nanankanyi jibarrinyi. Wanyi barri. Nyuli maninganja yalungi bukambijuyngka buwawakulayngka. Wanyi janyulu nawinganja nanankanyi jibarrinyi.” Barriwa. Nani barri yalu ngajaka Jisus.
24 Ngala jananganjayi yalunya Jisuswanyi, “Barimba narri nanda jangkurr, jali yanyba Musis najana Kudkanyi. Barimba narri nangangi jangkurr. Miku narrimi jingkijba nanda naja Kudkanyi. Baki miku narrimi jingkijba nanda ngiruka yaji jalija yabimba Kudwanyi baku barri. 25 Jalija yalu mili wankijba, baki miku jayalu wudumba maninganja baki nawinganja. Miku jayalu jungku mili maykarra. Ngala jayalu jungku barrinani Yanjilmuku, jala mikuyaji yalungi kayikayinyi. 26 Ngala narri barri, narri yanybaka nanankanyi nganinyiyurruwa, miku nyuliyi wankijba mili. Janyulu jungku kurdan yurrngumba barri. Ngala narri jingkijbangka nanda jangkurr najana Kudkanyi, jali yarrijba Musiswanyi. Ngala jungkuyi Musis mangkurruna yajina, baki yanybayi Kud nangangi. Yanybayi Kud nangangi manikujananyi jali yajba nanda wanjirr. Yanybayi Kud nayinda jangkurr nangangi yalungi wankalamukuyngka, ‘Ngayu Kud nangangi Yabrayamkanyi. Ngayu Kud nangangi Yayisakanyi. Marda ngayu Kud nangangi Jakibkanyi.’ Nani barri yanybayi Kud nangangi yalungi wankalamukuyngka. Mikukiyanyi yanyba Kud, ‘Ngayi Kud nangangi nganinyiyurruwa Yabrayamkanyi. Ngayi Kud nangangi nganinyiyurruwa Yayisakanyi. Ngayi Kud nangangi nganinyiyurrawa Jakibkanyi.’ Mikukiyanyi yanyba Kud nani barri. 27 Miku nyulimi Kud yalungi jala yalu jungku kurdan. Ngala nyulu Kud yalungi nanamukuyngka jala yalu wanka jungku. Nanankardi barri ngambala jingkijba nanamuku wankalamuku, yalu mili wankijba barri, nyulungangi yalungi Kud. Nanangini jangkurrwanyi Kudkanyi minimbaka narrinya, barimba narri nanda jangkurr jungunkanyi mili wanka. Miku narrimi jingkijba nanda ngiruka yaji jalija yabimba Kudwanyi baku. Barriwa.” Nani barri jananganjayi yalunya Jisuswanyi.
Yingamali Jirrinyi Jangkurr.
28 Yingka jali nyulu jungku nanaba mankunkurri yaji, nyuli milidimbawarr yuwanyi Musiskanyi. Baki jingkijba nyuli, jananganjayi Jisuswanyi kunybanyi jangkurranyi buwawakulayngka. Baki ngajaka nyuli Jisus, “Nanda yuwa jungunkanyi ngambala kunyba nangangi Kudkanyi, kaja nanda jangkurr. Ngala wanyi nanda yingamali jirrinyi jangkurr. Janganinji karu, wanyi yingamali jirrinyi jangkurr.” 29 Jananganjayi Jisuswanyi, “Nayinda barri jirrinyi jangkurr narri ngayangayiykanyi. ‘Bukambiju narri Jumuku. Janganarri manku. Ngambalangi Kud, ngawamba nyulu duja Kud. Nyulu duja wirimalaru ngambalangi. 30 Marda ninjimi maruka muwa nangangi Kudkanyi. Marda ninjimi kudanyu maruka muwa nangangi. Marda ninjimi kudanyu nulijba nangangi Kudkanyi nganyinyina kurduluna. Marda nganyingkimi mankumanku nangangi Kudkanyi nganyinyina kulajina. Marda ninjimi waki kudanyu nangangi barri.’ Nayinda nanda yingamali jirrinyi jangkurr narri ngayangayiykanyi. 31 Marda yingka jirrinyi jangkurr bayngkani nangandu. Nayi barri, ‘Nganyingka maruka muwa, baki nani barri marda ninjimi kudanyu maruka muwa yalungi yingkamukuyngka marda.’ Nanginkujarra jirrinyi yuwa narringi barri. Miku yingka yuwa mili jirrinyi nanginkujarrayngka.” Barriwa. 32 Mili yanybayi nanda milidimbawarr nangangi Jisuskanyi, “Yuku barri milidimbawarr. Kunyba nganyi jangkurr. Ngambalangi Kud, ngawamba nyulu duja Kud. Nyulu duja wirimalaru. Mikuyaji yingkanyi. 33 Kunyba nganyi jangkurr, marda ngambalimi kudanyu maruka muwa nangangi Kudkanyi. Marda ngambalimi kudanyu nulijba nangangi Kudkanyi ngamanginyina kurduluna. Marda ngambalakimi mankumankuwa nangangi Kudkanyi ngamanginyina kulajina. Marda ngambalimi kudanyu waki nangangi. Marda ngambalimi kudanyu maruka muwa yalungi yingkamukuyngka, barrinani ngambalaka maruka muwa. Nanginkujarra jirrinyi yuwa ngambalangi. Jala ngambala wajba Kud barnyinyi, jala ngambala yundijba nanda barnyi nangangi Kudkanyi, baki ngambala yabimba kunyba yaji. Ngala jala ngambala ngayangayijba nanginkujarrayngka yuwanyi, baki ngambala yabimbaka mili kunyba yaji.” Nani barri yanybayi nanda milidimbawarr nangangi Jisuskanyi. 34 Jali manku nangangi jangkurr Jisuswanyi, baki jingkijbayi Jisuswanyi, nyuli kunyba kulaji nanda milidimbawarr, baki jananganja nyuli kunyba jangkurr. Baki yanybayi Jisus nangangi, “Nyulu lalanbaka nanganginmuku kandimuku Kudwanyi. Nyulu lalanbaka yalunya. Ninji jingkijbangka kudiya nangangi yaji Kudkanyi. Barringa barri ninji kandi nangangi Kudkanyi.” Nani barri yanybayi Jisus nangangi. Baki nani barri nyuli jananganja yalunya kunybanyi ngirukanyi jangkurranyi, jali yalu ngajaka Jisus yajinyi. Baki nanankardi barri miku yaliyanyi mili ngajaka Jisus yajinyi. Marrala yalu ngajakankanyi mili jangkurranyi. Barriwa.
Wanyi Nyulu Nanda Krayis.
35 Jungkuyi Jisus walkurranyina jurjina, baki nyuli milidimba yalunya muramuku yajinyi. “Nanamuku milidimbawarrmuku yuwanyi Musiskanyi yalu yanyba nangangi Krayiskanyi, nanda walkurra nganinyi Dayibid, nyulu barrinani wankalanyi miminganja nangangi Krayiskanyi. 36 Ngala yarrijbayi jangkurr najana Dayibidwanyi. Yarrijba nyuli jangkurr jali minimba Kunybawanyi Ngarnduwanyi Kudkanyi. Nayinda nanda jangkurr jali yarrijba Dayibidwanyi, ‘Yanybayi Kud ngakinkanyi mambukanyi Krayiskanyi. Yanybayi Kud nangangi, “Jungkukiyi ngakindu. Kajamuku jala miku yalimi maruka muwa ngaki, janinya yalu daba, ngala jangayu ngayu yalunya daba wakara barri. Jangayu wakaramba yalunya, jalija ngayu daba yalunya. Baki jayalu jingkijba ninya, ninji barri mambuka yalungi.’ ” Nani nyuli yarrijba jangkurr najana Dayibidwanyi. 37 Yanybayi Dayibid nangangi Krayiskanyi, nanda Krayis, nyulu nangangi mambuka. Ngala yanka barri nyulu Dayibid barrinani wankalanyi miminganja nangangi Krayiskanyi, nanankanyi jali nyulu kuyu nangangi mambuka. Yanka barri.” Nani barri yanybayi Jisus yalungi muramukuyngka. Baki mirnarrijba yali muwa jali yalu manku nangangi jangkurr. Mirnarrijba yali muwa nanganginkanyi jangkurranyi.
Karuyi Yalunya Balkimukuyngka Jisuswanyi.
38 Baki mili nyuli milidimba yalunya muramuku, “Najbawa janarri yalunya, milidimbawarrmuku yuwanyi Musiskanyi. Najbawa janarri yalunya. Yalili jilajba wunanybalayudi danyayudi nukamiyurru wayka, baki yingkamukunyi jayalunjalu jingkijba, yalu milidimbawarrmuku yuwanyi. Muningka yalili jilalajba lukuluku barrawuyabarrawuyana. Muningka yalili jilalajba, nulijbangangi yalu yingkamukuynga, yalunjalu naykanyi, marda jingkiykanyi yalungi, yalu jirrinyi nganinyimuku. 39 Jalili yalu jungku jurjina, baki wangarrina, bakili yalu jungku walu barri yalundu mambukamukunyina. 40 Ngala miku yalunjalimi lalanba jibarrimuku miyajimuku, ngala yalili kuyu yaji yalunbunanyi, nanda yalungi yaji. Bakili yalu yanyba mududu nangangi Kudkanyi. Yalili kudanyu yanyba mududu nangangi, nulijbangangi yalungi yingkamukuyngka, yalunjalu naykanyi yanybikurri mududu nangangi. Miku yalimi yanyba mududu kunymamba. Muningka yalu yanyba mududu nangangi nananyina yajina jalija yalunjalu najba kajamukunyi. Ngamu yalu jungku kunyba nangangi Kudkanyi, ngala miku. Nani barri yalili yabimba balki yaji nanamukunyi milidimbawarrmukunyi, baki nanankardi barri janyulu daba yalunya Kudwanyi. Jayalu jungku kurdan yurrngumba barri, jalija yalungka janyba.” Barriwa.
Wajbayi Kud Bukambijuyngka Dungalanyi Jibarriwanyi.
41 Jungkuyi Jisus walkurranyina jurjina bundu darladarlana. Nanda darladarla jangumba yarriykanyi dungala kalawuyngkurru nangangi Kudkanyi. Jungkuyi Jisus bundu darladarlana, baki muningka nyuli najba yalunya. Najba nyuli yalunya nganinyimuku baki jibarrimuku yarriykanyi dungala darladarlana. Nani barri yalili wajba Kud dungalanyi nanamanji barri. Kajamukunyi jirdi kajanyi yajinyi baki kajanyi dungalanyi, yarrijba yali kaja dungala darladarlana, ngala yuwajiwa kaja dungala yalundu. Kiliyi kaja dungala yalundu. 42 Baki jilajbayi jibarri nanankurri. Nyuli miyaji. Ngawamba bijal yaji nangandu. Jilajba nyuli darladarlarri, baki yarrijba nyuli kujarra bayakarda dungala kalawuyngkurru. Nanankujarra dungalawuya barrinani yingamali bayakarda dungala ngambalangi nanijba barri. Yarrijba nyuli nanankujarra bayakardawuya dungala darladarlana. 43 Kandimuku nangangi Jisuskanyi, yali nanaba nangandu jurjina. Baki yanybayi Jisus yalungi, “Ngayu karungka narrinya duja. Nanangini jibarriwanyi miyajiwanyi, nyuli yarrijba barrinani kaja dungala darladarlana. Ngala nanamukunyi yingkamukunyi, yarrijba yali barrinani kujajarra dungala darladarlana. 44 Yarrijba yali kaja dungala kalawuyngkurru, ngala yuwajiwa kaja mili dungala yalundu. Baki nanankardi barri yali yarrijba barrinani kujajarra dungala. Ngala nanangini miyajiwanyi, yarrijba nyuli ngawamba kujarra bayakarda dungala. Ngala yarrijba nyuli bukambiju nangangi dungala darladarlana. Baki nanankardi barri nyuli yarrijba barrinani kaja dungala, mikuyajingangi mili dungalanyi nangandu wudumbikanyi yaji. Mikumirra.” Barriwa.