11
Zlghay nda ŋuɗuf
1 Zlghay nda ŋuɗuf ná, graftá skwi ya faf lu ta ghəŋ tida ya. Fatá vgha kazlay: Mamu tsa skwi ya kahwathwata kəʼa ya, dər ta ngha a iri. 2 Ta ghəŋa zlghay nda ŋuɗufa taŋ, kəl Lazglafta ka ghubanaghatá mnduha ghalya.
3 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf snaŋta mu kazlay: Nda gwaɗani magafta Lazglafta ta inda skwiha kəʼa. Inda skwi ya ta nghaŋta lu nda iri ná, sabə ma skwi ya kul nghaŋtá*Ngha ta Zlrafta 1, Zabura 33:6, 9. iri həŋ.
4 Nda ma zlghay nda ŋuɗufani klafta Abel ta skwa pla ghəŋ ta malaghutá ɗinaku ka ŋa Kayinu, ka vlaŋtá Lazglafta. Tsa zlghay nda ŋuɗufani ya kəl Lazglafta ka klafta ka mndu tɗukwa, kabga tsuʼaftsuʼa ta tsa skwi vlaŋ tsi ya. Nda mta†Zlrafta 4:3-10. Abel má mndani, ama kabga zlghay nda ŋuɗufani ná, tata gwaɗa tsatsi.
5 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf kəl Lazglafta ka klaghatá Inuk ta luwa, ɗaŋ a ta mtaku wa. Ngha a lu guli wu, kabga klaghakla Lazglafta da tsatsi. Ka lu vindafta ma deftera Lazglafta na: Zɗəganazɗa Inuk ta Lazglafta‡Zlrafta 5:24. ma kɗaku tsi ka klaghata ta luwa. 6 Ka haɗ zlghay nda ŋuɗuf wu ná, haɗ fitik zɗəgana mndu ta Lazglafta wa. Mndu ta gavadaghata da Lazglafta ná, ɗina ka graftani kazlay: Mamu Lazglafta, ta magay ta skwi ɗina guli ŋa gwal ta zbay kəʼa.
7 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf snata Nuhu ta gwaɗa ya mnana Lazglafta ta ghəŋa skwi dzaʼa magaku ta kul nghaŋtá iri karaku. Ka tsaftá tsi ta kwambalu dagala manda ya mnanaf Lazglafta. Ka lamə tsi dida nda gwal ga taŋ tani, ka mbaftá həŋ. Ma tsa magatani mantsa ya tsanaghata tsi ta guma ta ghəŋa haɗik. Ka klaftá Lazglafta ka mndu tɗukwa§Zlrafta 6:13-22. kabga zlghay nda ŋuɗufani.
8 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf snata Abraham ta hgu hgaf Lazglafta, ka sliʼaftá tsi ka laghwi ta haɗik ya dzaʼa vlaŋta Lazglafta ŋa ŋani. Ta sliʼaftá tsi, sna a ta vli ta dzaʼa tsi wa. 9 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf, ka lagha tsi nzata ka matbay ma tsa haɗik dzaʼa lu vlaŋta, tanaf Lazglafta*Aya 8-9: Ngha ta Zlrafta 12:1-5, 23:4, 35:12, 27. ta imi ta sləməŋ ya. Ka nzaku tsi ta nzaku ma həga tumpul, mantsa ya i Izak nda Yakubu guli ta nzakway ka gwal nda gwa həŋ ma tsa tatá imi ta sləməŋ ya. 10 Ka nzatá Abraham ka kzla tsa luwa dihana Lazglafta ta tughwani†Ngha ta 11:16, 12:22. ya. Lazglafta ka ghəŋani ta garafta, tsatsi mnda bafta guli.
11 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf mutsafta Abraham‡Ngha ta Zlrafta 18:11-14, 21:2. ta zwaŋ ma halatani katakata. Markwa taŋ Sara guli tsutsa ka dzəghəŋ. Ka fatá tsi ta ghəŋani kazlay: Dzaʼa magay Lazglafta ta skwi manda ya mna tsi kəʼa. 12 Mantsa ya, ma mndu turtuk ya nda hala, ta ghwaŋ a ka mtaku wu, yata lu ta zivra mndu nda ndəgha manda tekwatsa ta luwa, nda ya manda wutak ma ghwa§Ngha ta Zlrafta 22:17..
13 Ma zlghay nda ŋuɗuf rwuta həŋ demdem, ta kul mutsaftá həŋ ta magatá tsa skwi tanaf Lazglafta ta imi ta sləməŋ ta həŋ ya. Ama grafgra həŋ kazlay: Dzaʼa magaku tsa skwi ya kəʼa, harharhar ghəŋa taŋ ta ghəŋani. Ka graftá həŋ kahwathwata kazlay: Matbay ŋni ta wawutá wawaku*Ngha ta Zlrafta 23:4, 1 Krunik 29:15, Zabura 39:13. ta na ghəŋa haɗik na kəʼa. 14 Tsa gwal ta mnay mantsa ya ná, maraŋmara həŋ baŋluwa kazlay: Ta kzla vla taŋ həŋ kəʼa. 15 Ndanəgla a həŋ ɗekɗek ta tsa vli sabə həŋ ya wa. Ka má ta ndanay həŋ katsi, má si vraghuvra həŋ. 16 Kahwathwata ná, vli ta malaghutá tsaya ŋa taŋ ta pahaŋta, vli ya ta nzakway ta luwa. Tsaya kəl tsi ka zɗəganatá Lazglafta, na hgay ta hgə həŋ ka Lazglafta taŋ. Ka payanaftá tsi ta luwa taŋ ta həŋ.
17 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf kumafta Abraham ta vlatá zwaŋani Izak ŋa pla ghəŋ ma dzəghaŋta ya dzəghaŋ Lazglafta. Ka kumaftá tsi ta vlatá tsa kɗakwakɗakwa zwaŋani turtuktuk ya, dər má si tanafta Lazglafta ta imi ta sləməŋ ta ghəŋa tsa zwaŋ ya. 18 Ka Lazglafta si mnanata na: «Nda ma Izak ya taghaf yu ta imi ta sləmeŋ†Ngha ta Zlrafta 22:1-14, Aya 18: Ngha ta Zlrafta 21:12. ya dzaʼa yagapta zivra gha,» kaʼa. 19 Ka fata Abraham ta ndanani kazlay: Laviŋlava Lazglafta ta vraganaptá mndu ma mtaku nda hafu kəʼa. Tsaya tama ná, ka nzaku Izak manda mndu vraganap lu ma mtaku kahwathwata.
20 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf tfanaghata Izak ta wi ta i Yakubu nda Isuwa, ta ghəŋa nzaku ya ká həŋ dzaʼa nzakway ta kəma.
21 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf tfanaghata Yakubu ta wi ta zwana Yusufu ma ndusakwani ka mtaku. Ta tfə tsi ta tsa wi ya ŋa taŋ, ka dzuɓuŋtá tsi ta vgha ta wa dafani ka tsəlɓu ta kəma Lazglafta‡Aya 20: Ngha ta Zlrafta 27:27-29, 39-40, aya 21: Ngha ta Zlrafta 48:1-20, 47:31..
22 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf mnanata Yusufu ta zwana la Israʼila ma ndusakwani ka mtaku kazlay: Dzaʼa sliʼapsliʼa həŋ ma haɗika Masar kəʼa. Ka mnanatá tsi ta həŋ guli ta skwi ka həŋ dzaʼa magay nda ghudzifani§Ngha ta Zlrafta 50:24-25, Sabi 13:19..
23 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf ɗifanata dadahani ta Musa ka tili hkən manda yata. Ɗinaɗina tsa zwaŋ ya ta wa ira taŋ. Zləŋaf a həŋ ta ɓlanapta taŋ ta zlaha mghama Masar wa.
24 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf kwalaghuta «Musa ma glatani ta hgay ka zwaŋa makwa Firʼawna.*Aya 23: Ngha ta Sabi 2:2, 1:22. Aya 24: Ngha ta Sabi 2:10-12. 25 Ta draŋ ghuyay ɗa ta ɗaŋwa kawadaga nda mnduha Lazglafta, ka rfay ɗa ta rfu ma gay ɗa ta dmaku ŋa fitik kwitikw. 26 Mal ghuyɗipta mnduha ta ɗaŋwa manda ya dzaʼa ghuyanapta lu ta Kristi ya, ka inda skwa gadghəl ta haɗika Masar,» kaʼa, kabga nda fa ŋuɗufani ta skwi ya dzaʼa vlaŋta Lazglafta ta kəma.
27 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf sliʼafta Musa ka zlanatá haɗika Masar, kul zləŋaŋta gatá sida mgham. Ka dihavatá tsi manda skwi nda ngha ta Lazglafta ya kul laviŋtá lu ta nghaŋta nda iri ya.
28 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf tahanatá tsi ta skala Pak. Tahafwa taha ta us ta watgha, kaʼa nda la Israʼila, kada kwala duhwala Lazglafta ya dzaʼa ghunakta lu da rwa zumala la Masar da rwiŋtá ŋa ghuni guli, kaʼa.
29 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf tsughwaɗapta zwana la Israʼila ta drəfa dva manda skwi ta ghwalata vli. Ama ka tsughwaɗadapta aŋni manda ŋa taŋ ya ka la Masar ná, ka nuʼamtá†Aya 27: Ngha ta Sabi 2:15, aya 28: Ngha ta Sabi 12:21-30. Aya 29: Ngha ta Sabi 14:21-31. həŋ mida.
30 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf zliŋta la Israʼila ta muhula luwa Yeriku manda magata taŋ ta fitik ndəfáŋ ta wawanafta.
31 Nda ma zlghay nda ŋuɗuf tsuʼafta‡Aya 30: Ngha ta Yusuwa 6:12-21, aya 31: Ngha ta Yusuwa 6:22-25, 2:1-21. Rahab, sana marakw ta hla iri ta mnduha la Israʼila ta labə da vitsa luwa taŋ. Ma lagha la Israʼila da rwanatá gwal pgha ghəŋ nda Lazglafta, ka zlanatá həŋ ta tsatsi nda hafu.
32 Nu dzaʼa mnəgəlta yu ka malaghutá tsa tama? Nda hta fitik ka mnəgəlta ɗa ta gwaɗa ta ghəŋa i: Zideyuŋ, nda Barak, nda Samsuŋ, nda Yafte, nda Dawuda, nda Samuyel, nda la anabiha§Ngha ta Guma 6-7, 4-5, 11-12, 1 Samuyel 16:1-1 Mghamha 2:11, 1 Samuyel 1:1—25:1.. 33 Hahəŋ ná, nda ma zlghay nda ŋuɗuf zazakta həŋ ta haɗikha nda vulu. Ka magatá həŋ ta skwi tɗukwa, ka mutsaftá həŋ ta skwi ya tanaf Lazglafta ta imi ta sləməŋ ta həŋ. Ka hahanaftá həŋ ta wi ta rveriha. 34 Ka niŋtá həŋ ta zlghakwa vu ləmtək. Ma sliʼa mnduha pslata həŋ nda kafay, ka ndaptá həŋ mida. Haɗ mbraku ma həŋ wu, ama ka nuta həŋ ka gwal nda mbra. Ma fitika vulu, ka nuta həŋ ka bigwala, ka ŋawaftá həŋ ta sludza haɗikha kavghakavgha. 35 Ka nghəglaŋtá miʼaha ta mnduha taŋ si ta rwuta ta vragapta*Aya 33: Ngha ta Daniyel 6, aya 34: Ngha ta Daniyel 3:1-30, aya 35: Ngha ta 1 Mghamha 17:17-24, 2 Mghamha 4:18-37. nda hafu.
Ama sanlaha ya ná, kwihiŋ nda kwikwiha lu ta həŋ ka tataɗaptá həŋ, ka kwalaghutá həŋ ta zlanatá həŋ ŋa mutsa sliʼagapta ma mtaku nda hafu ya ta malaghuta. 36 Ŋa sanlaha ya guli ná, gagə nda gaga lu ta həŋ, ka sləvaptá həŋ. Tsatsaf nda tsatsa lu nda ziɗa ta sanlaha ka pghamta ma gamak. 37 Nda pala zlazlərtsata lu ta sanlaha ka pslatá həŋ, ɗatsanap nda ɗatsa lu ta sanlaha, tsasla nda kafay lu ta sanlaha, ka pslatá həŋ. Hwayapta ka ra vli ŋa sanlaha, ka nutá həŋ ka pɗu ka kla huta ta tuwak nda ŋa gu ta vgha. Ka ghuyanaptá lu ta ɗaŋwa, ka ganaptá lu ta iri†Aya 36: Ngha ta 1 Mghamha 22:26-27, 2 Krunik 18:25-26, Irmiya 20:2 37:15, 38:6, aya 37: Ngha ta 2 Krunik 24:21. ta həŋ. 38 Hwahwayaku ka ra vli kurandazl ma mtak, nda ya ma ghurum ma haɗik ŋa sanlaha. Ra a ghəŋa haɗik ka ŋa tsa mnduha ya wa.
39 Inda taŋ zɗəganazɗa həŋ ta Lazglafta, kabga zlghay nda ŋuɗufa taŋ. Tsaw ta mutsaf a həŋ ta tsa skwi ya tanaf Lazglafta ta imi ta sləməŋ ta həŋ ya wa. 40 Payafpaya Lazglafta ta skwi ta malaptá ɗinuta ŋa mu. Ma ndanani ná, va a ta dzanaghatá ghəŋa slnani nda hahəŋ nda ghəŋa taŋ kul haɗ amu hada wa.
*11:3 Ngha ta Zlrafta 1, Zabura 33:6, 9.
†11:4 Zlrafta 4:3-10.
‡11:5 Zlrafta 5:24.
§11:7 Zlrafta 6:13-22.
*11:9 Aya 8-9: Ngha ta Zlrafta 12:1-5, 23:4, 35:12, 27.
†11:10 Ngha ta 11:16, 12:22.
‡11:11 Ngha ta Zlrafta 18:11-14, 21:2.
§11:12 Ngha ta Zlrafta 22:17.
*11:13 Ngha ta Zlrafta 23:4, 1 Krunik 29:15, Zabura 39:13.
†11:18 Ngha ta Zlrafta 22:1-14, Aya 18: Ngha ta Zlrafta 21:12.
‡11:21 Aya 20: Ngha ta Zlrafta 27:27-29, 39-40, aya 21: Ngha ta Zlrafta 48:1-20, 47:31.
§11:22 Ngha ta Zlrafta 50:24-25, Sabi 13:19.
*11:24 Aya 23: Ngha ta Sabi 2:2, 1:22. Aya 24: Ngha ta Sabi 2:10-12.
†11:29 Aya 27: Ngha ta Sabi 2:15, aya 28: Ngha ta Sabi 12:21-30. Aya 29: Ngha ta Sabi 14:21-31.
‡11:31 Aya 30: Ngha ta Yusuwa 6:12-21, aya 31: Ngha ta Yusuwa 6:22-25, 2:1-21.
§11:32 Ngha ta Guma 6-7, 4-5, 11-12, 1 Samuyel 16:1-1 Mghamha 2:11, 1 Samuyel 1:1—25:1.
*11:35 Aya 33: Ngha ta Daniyel 6, aya 34: Ngha ta Daniyel 3:1-30, aya 35: Ngha ta 1 Mghamha 17:17-24, 2 Mghamha 4:18-37.
†11:37 Aya 36: Ngha ta 1 Mghamha 22:26-27, 2 Krunik 18:25-26, Irmiya 20:2 37:15, 38:6, aya 37: Ngha ta 2 Krunik 24:21.