17
Sukan ni kuu ja ni kenda koo Pablo ma ji'in Silas ma ñuu Tesalónica ma
1 Ni ka ya'a de ñuu Anfípolis ma ji'in ñuu Apolonia ma, te ni ka kenda koo de ñuu Tesalónica ma, nuu iyo in veñu'u luluu ñayii judío ma.
2 Te Pablo ma, ni kivi de ini veñu'u ma, sukan játna ini de sa'a de ndaka ñuu nuu ja'an de ma. Te ni kuu uni jichi ndaka'an‑so'o de nuu ñayii ma kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu i ma, kovaa ñatuu ni ka jatna ini i ja ká'an de ma,
3 vaa ndákaxtnu'u de sukan ká'an tutu ndee tnu'u Su'si ma, ja jiniñu'u ja Cristo ma ndo'o neni ya te kûu ya, kovaa sani te ndateku ya ma:
―Te Jesús iya ká'an sa ma, maa ya kúu Cristo iya ni tetniñu Su'si ma ―kúu de jiña'a de.
4 Te jaku ñayii ma, ni ka kandija i tnu'u Su'si ma, te ni ka ndandikin tna'a i ji'in Pablo ma ji'in Silas ma. Te sukan ni ka sa'a tna kua'a ña'a ka ndanuu‑ka, ji'in tee ka kuu griego ma ja jâ ka ndachiñu'u tna de Su'si ma nkuu.
5 Te ñayii judío ma ja ñatuu ka kandija i ma, ni ka kukueñu ini i, te ni ka nduku i jaku tee inukuxi ma tee ka sa'a ja u'vi ma, te nuu ni ka kukua'a i ma, ni ka ska'an i ñayii ñuu ma, te ni jan koo i ve'e tee kúu Jasón ma, te ni ka kivi koo ni'i, ni ka kivi koo îyo i, ka ndanduku i Pablo ma ji'in Silas ma. Ka kuni i ja jin kene'e nda'a i de te jin koo i ji'in de nuu ka ndatna'a ndaka ñayii ñuu ma.
6 Kovaa ñatuu ni ka ndani'i i de, te chukan kúu ja kuan koo i ji'in tee kúu Jasón ma, ji'in jaku‑ka ñayii ka kandija Su'si ma, nuu tee ka netniñu ñuu yukan, te ka kayu'u i, ka jiña'a i:
―Pablo ma ji'in Silas ma chi ka skanaa de ñayii ni‑ka'nu ñuu ñayivi a, te ni ka kenda koo de ñuu o ya.
7 Te tee kúu Jasón a, ni jan‑ta'vi de tee ma ve'e de ma. Ndaka tee ya'a ka ka'an ja iyo in‑ka rey nani Jesús, te chukan kúu ja masu ka kandija de ja tátnuni tee kúu César tee kúu emperador ma ―ka kuu i ka jiña'a i.
8 Ja ni ka jiniso'o ñayii ma, ji'in tee ka netniñu ñuu yukan ma, ni ka ndakiti ini i.
9 Kovaa ni chuya'vi Jasón ma xu'un nuu tee ka netniñu ma, sukan‑va'a jin ke koo de ji'in tna'a de ma, sani te ni ka xsiaa de tee ma.
Sukan ni kuu ja ni ka kenda koo Pablo ma ji'in Silas ma ñuu Berea ma
10 Sani te ñayii ni ka nduu sa'ya Su'si ma, ni ka tetniñu i Pablo ma ji'in Silas ma jakuaa yukan onde ñuu Berea ma. Te nuu ni ka kenda koo de ñuu yukan, te ni ka kivi koo de in veñu'u luluu ñayii judío ma.
11 Ñayii ya'a chi inuva'a‑ka ini i sana ñayii ka iyo ñuu Tesalónica ma, vaa ni ka jan‑ta'vi vivii i tnu'u Su'si ma, te ndi‑kivi ndi‑kivi ka skua'a vivii i tnu'u Su'si ma, sukan‑va'a jin kuni i nú ja ndaa kúu ja ka ka'an Pablo ma ji'in Silas ma.
12 Te sukan, te kua'a ñayii ñuu yukan, ji'in kua'a ña'a ñuu griego ña'a ka ndanuu‑ka ma, ji'in kua'a tee ma, ni ka kandija tnu'u Su'si ma.
13 Nuu ni ka jini ñayii judío ka iyo ñuu Tesalónica ma ja Pablo ma, suni ni jan kaxtnu'u de tnu'u Su'si ma ñuu Berea ma, sani te ni jan koo i yukan, te suni ni ka ska'an i kua'a ñayii ñuu yukan ma.
14 Sani te ñayii ni ka nduu sa'ya Su'si ma, ni ka tetniñu i Pablo ma kua'an de ichi yu'u mar ma. Te Silas ma ji'in Timoteo ma, ni ka kendoo de yukan.
15 Te tee kuan koo ji'in Pablo ma, ni jan koo de ji'in tee ma onde ñuu Atenas ma, sani te ni ka ndakokuiñi de ñuu Berea ma ja jin kuña'a de Silas ma ji'in Timoteo ma ja jin nu koo yachi de nuu iyo Pablo ma.
Sukan ni ndo'o Pablo ma ñuu Atenas ma
16 Nani Pablo ma, ndetu de tee ma ñuu Atenas ma, kúxii ini de ja kúnda'vi ini de ja ñayii ñuu yukan, vaa nde'ya de ja ka chiñu'u xeen i ja masu Su'si ka kuu ma.
17 Chukan kúu ja Pablo ma, ni yo ja'an de veñu'u luluu ñuu yukan, nuu ka ndatna'a ñayii judío ma ji'in ñayii griego ma ja jâ ka chiñu'u i Su'si ma, te ûni ñukuun káxtnu'u va'a‑ka de siki tnu'u vii tnu'u va'a Jesucristo ma. Te suni ndi‑kivi ndi‑kivi ni yo ja'an de nuya'vi ma, te suni sukan ñukuun ni yo kaxtnu'u tna de nuu ñayii griego ka ndatna'a yukan ma.
18 Te jaku tee ka sa'a tnu'u ja tee ndichi ka kuu de ma, ja ka skua'a de naxe ko kuu ñayii ma, ñatuu ka jatna ini de ja ká'an Pablo ma, te su'va su'va ka kuu de, vaa in jichi tee ka kuu epicúreos ma, ka ndi ini de naxe jin koo sii ini de ñuu ñayivi ya, te in jichi‑ka tee ka kuu estoicos ma ka ka'an kuiti kanda o naxe ndo'o neni o ma. Chukan kúu ja ka ka'an de:
―¿Nawa kúni ka'an ndaka tnu'u ká'an tee ya'a? ―ka kuu de ka ka'an de.
Te in jichi de ma ka ka'an:
―In tee káxtnu'u tnu'u in‑ka su'si jaa kúu de ―ka ka'an de.
Vaa ni kaxtnu'u Pablo ma tnu'u vii tnu'u va'a Jesús ma, ji'in sukan ni ndateku ya ma.
19 Te ni ka jeka de Pablo ma, te ni jan koo de in nuu nani Areópago nuu ka ndatna'a kua'a ñayii ma, te ni ka jakondee de ka jikan‑tnu'u de:
―Ka'an ni nawa kúni ka'an tnu'u jaa ja káxtnu'u ni a.
20 Vaa vee ni kaxtnu'u ni tnu'u ja masu ka jini sa, te ka kuni sa ja jin kuni sa nawa kúni ka'an ―ka kuu de ka jiña'a de.
21 Vaa ñayii ñuu Atenas ma, ji'in ñayii masu ñuu yukan ka kuu i ja ka iyo i yukan ma, masu nawa ka sa'a‑ka i, nú masu ja ka ndetu i in‑ka ja jaa ja jin koniniso'o i, te saa kuu jin ndatnu'u tna'a i ma.
22 Sani te Pablo ma, ni jinkuiñi de sasava nuu nani Areópago ma, te jiña'a de:
―Ndijin tee ka iyo ñuu Atenas a, jini sa ja ndijin chi ka jatanuu xeen ni ja ka kuu su'si ni ma.
23 Vaa ni ya'a sa, te ni jini sa altar nuu ka yinee su'si ni ma, te suni ni jini sa in altar ja ñatuu nawa yinee, te sa'a ká'an tnu'u ndee ma: “Altar in su'si ñatuu jin kuni‑ka o ma kúu cha'a.” Chukan kúu ja tna'a Su'si ka chiñu'u ni ma iya ñatuu jin kuni‑ka ni ma, kúu iya káxtnu'u sa nuu ni a.
24 ’Su'si ya'a kúu iya ni sa'a ni‑ka'nu ñuu ñayivi a ji'in ndaka ja ka iyo a, te suu ya kúu iya tátnuni andivi ma ji'in nuu ñu'ú ya. Iya ya'a, masu iyo ya veñu'u nuu ka sa'a ñayii ma.
25 Ni a masu jiniñu'u ya ja na in kua'a nawa kuatniñu ya, su'va maa ya kúu iya sa'a ja kúu ka xtatachi o a te ka teku o a, te táa ya ndaka nawa ka jiniñu'u o ma.
26 Te maa ya ni sa'a in‑ni ñayii ma, te ni kukua'a xeen o ja ka iyo o ni‑ka'nu ñuu ñayivi a. Te maa ya ni jani ini na saa tiempu ko kuu in kivi ma in yoo ma in kuiya ma, te ni jani ini ya ndenu jin ko kuu xe'ñu in in ñuu ma.
27 Sa'a ni sa'a ya, sukan‑va'a jín ndasa'a ñayii ma kuenda te jín ndanduku i ya. Vaa vala ti'i‑ni ja sa'a o, te kuu ndani'i o ya. Te ja ndaa kúu ja masu jika kuiti iyo ya nuu ka iyo in in o a.
28 Vaa ja maa ya ma, te ka teku o te ka kanda o te ka iyo o, vaa maa ya jito ña'a, te jâ yatni sukan ka ka'an tna jaku tee ndichi ka iyo ne'un ni a: “Vaa sa'ya tata maa ya ka kuu o”, ka ka'an de.
29 ’Te nú sa'ya tata maa Su'si iya ká'an sa a ka kuu o, te máko jin kani ini o ja tna'a ja ka jani ini maa ñayii ma te vivii ka ndane'e i ji'in oro ma, xi ji'in plata ma, xi ji'in yuu ma, kúu Su'si ma, chi ña'a.
30 Ja ndaa kúu ja Su'si ndija ma chi ñatuu ni ke'en kuenda ya ndaka ja u'vi ni ka yo sa'a o onde xi'na‑ka ma, nuu ñatuu jin kuni‑ka o naxe jin kondikin o ya ma, kovaa vitna tátnuni ya nuu ndaka ñayii ni‑ka'nu ñuu ñayivi a ja na jin ndakani jín ndaka'vi ini i te jín xndoo i ja u'vi ka sa'a i ma te jín ndakokuiñi i nuu maa ya ma, sukan‑va'a jin kaku i nuu ja u'vi ma.
31 Vaa maa Su'si ma, ni kaji ya in kivi ja sa'a ndaa ya, te maa Sa'ya ya iya ni tetniñu ñayivi ya ni kii ya ñuu ñayivi ya kúu iya ndakan ndaa kuenda nuu ndaka ñayii a. Te chukan kúu ja ni kaxtnu'u ya ja sukan ko kuu, vaa ni ndaxteku ya Sa'ya ya ma ―kúu de jiña'a de.
32 Kovaa nuu ni ka jiniso'o i siki ja ni ndateku ya ma, sani te jaku i ni ka jakundee Pablo ma, te jaku‑ka i ka jiña'a:
―Ka kuni sa ja ndaka'an ni tnu'u ya'a in‑ka tuku kivi, te jin koniniso'o sa ―ka kuu i ka jiña'a i.
33 Te ni jinu ni ka'an de ma, te ni ndee de ne'un ndaka ñayii ma.
34 Kovaa jaku i chi ni ka kandija i, te ni ka ndandikin tna'a i ji'in Pablo ma. Ne'un ñayii yukan iyo tna tee nani Dionisio tee ja'an kutu nuu Areópago ma. Suni iyo tna ña'a nani Dámaris ma. Te suni ka iyo tna jaku‑ka ñayii.