Daniyɛli
Nabi Daniyɛli Alaa Falan Naxan Sɛbɛ
Babilɔn mangan faxi Isirayila bɔxɔni yɛngɛ sodeni ɲɛɛ kɛmɛ sennin benun Yesu xa bari. E yi Nabi Daniyɛli suxu a dii ɲɔrɛyani yɛngɛni, e siga a ra Babilɔn yi. Nabi Daniyɛli yi findi Babilɔn mangane fekolonna nde ra. Ala sɛnbɛn soxi a yii, a xa xiyene nun wundo feene bunna fala mangane xa. Ala mɔn bata dunuɲa fe famatɔ wuyaxin lankɛnɛmaya Daniyɛli xa. A ne sɛbɛ Kitabun yireni ito kui.
Kitabun yireni ito Yahudiya banxulan muxu naanin nan ma taruxun yɛbama en xa naxanye lu tinxinyani e Ala xa Babilɔn Manga Nebukadanesari yɛtagi. Taruxu sennin nan a yire singen kui (sora 1 han sora 6), naxanye a yitama en na Yahudiyane yi limaniyaxi kii naxan yi bɛsɛnxɔnyani. Misaala ra, en Daniyɛli a taruxun toma be, mangana kuntigine a woli yatane bun ma waxatin naxan yi (sora 6).
Ala fe to naanin nan yitama Daniyɛli ra alo xiyena Daniyɛli sora 7 han sora 12 kui naxanye dunuɲa wundo feene makɛnɛnma Daniyɛli xa. Fe tooni itoe Yahudiya yamana taruxun nan yitama alo xiyena, siya wuyaxine yi naxanye tɔrɔma, han Ala mɔn yi e mali, e yi dɔxɔ e bɔxɔni.
Daniyɛli feen naxanye toxi fata Ala ra, na yirena ndee Yesu fa waxatin nan yɛbama ɲɛɛ kɛmɛ wuyaxi benun Marigi Yesu xa bari. Misaala ra, mangan xiyen naxan ma fe sɛbɛxi Daniyɛli sora firindeni, na gɛmɛna nde a fe falaxi naxan keben, muxu yii mi naxan bɔxi. Na yi findi taxamasenna ra naxan Marigi Yesu fa waxatin nun a fa kiin yitama bayo gɛmɛn godoxi yirena nde fari naxan findixi Romi kaane mangayana fe taxamasenna ra. A mɔn naxa a na gɛmɛn yi findi geya belebelen na naxan bɔxɔna ngaan nafe. Na bunna nɛɛn, fa fala Marigi Yesu faxi Romi kaane mangaya waxatini, a dɛnkɛlɛya yamaan mɔn sabatima siyane birin tagi han to alo na xiyena a yitaxi kii naxan yi.
Daniyɛli 9.25 fan Yesu fa waxatina fe falama. Malekana a falaxi Daniyɛli xa mɛnni fa fala a ɲɛɛ kɛmɛ naanin ɲɛɛ tonge solomasɛxɛ nun saxan nan tima yamarina nde xanbi ra benun Alaa Muxu Sugandixin xa fa, a yi faxa. Na yamarina fe sɛbɛxi Esirasi 7.11 kui. Yerusalɛn taan tixi yamarin naxan ma, na yi fixi yanyina nde ɲɛɛ kɛmɛ naanin tonge suulun nun solomasɛxɛ benun Marigi Yesu xa bari hanma yanyina nde ɲɛɛ kɛmɛ naanin tonge naanin nun suulun fata ɲɛɛne tɛngɛ kii firinna ra muxune yi darixi naxanye rawalɛ na waxatine yi. Nayi, Kitabuna falan na kamalixi Yesu barin to ɲɛɛ mɔxɔɲɛn nun suulun ti, xanamu, a barin to ɲɛɛ tonge saxan nun solomasɛxɛ ti. Yesu faxa nɛn, a keli sayani yanyina nde a barin to ɲɛɛ tonge saxan nun saxan ti. Na bunna nɛɛn, fa fala Daniyɛli waliyiya falani ito Marigi Yesu faxa waxati yɛtɛn falaxi yanyina nde ɲɛɛ kɛmɛ suulun ɲɔxɔn benun Yesu xa bari.
Kitabun yireni ito nun Lankɛnɛmaya kitabu yirena ndee maliga han! E firinna birin waxatin birin dɛnkɛlɛya muxune nan sɛnbɛ soma, e xa lu dɛnkɛlɛyani, hali kɔntɔfili feen nun tɔrɔyaan sifan birin e sɔtɔ.
1
Daniyɛli nun a lanfane Babilɔn yi
1 Yehoyakimi a mangayaan ɲɛɛ saxandena, Yuda yamanani, Babilɔn mangan naxan yi xili Nebukadanesari, na nun a muxune yi siga, e sa fu Yerusalɛn taan ma, e yi a rabilin yɛngɛsone ra. 2 Marigin nan tinxi Yehoyakimi suxu feen ma, Yuda Mangana, e nun Ala Batu Banxin muran nasariɲanxine tongo feen ma. Manga Nebukadanesari yi ne xali Babilɔn yamanani, a yi se xɔnne ramara a gbee suxure banxin nafulu ramaradeni. 3 Mangan yi a fala a muxu gbeen xa, naxan xili Asipenasi, a naxa, a a xa sa Isirayila foningena ndee yɛ matongo, naxanye kelixi manga banxini xanamu xabila hiyabuxine yi. 4 A xa xaxilima xaranxine yɛ matongo naxanye kɛndɛ, e tofan. E xa kɔta alogo e xa nɔ wanla kɛ mangana banxini. E luma nɛn e xaranɲɛ Babilɔn xuiin nun a sɛbɛnle ma. 5 Mangan mɔn yi e soge keden balon tongo, keli a gbee donseene yi e nun a gbee dɔlɔne yi. E xaranma nɛn ɲɛɛ saxan bun ma, na xanbi ra, e yi fa lu wanla kɛ mangan xa. 6 Yuda kaan naxanye yi na muxune yɛ, ne xili: Daniyɛli nun Xananiya nun Mikayeli, e nun Asari. 7 Mangana tande xunna yi xili nɛnɛn sa e xun ma. A yi Daniyɛli xili sa a “Belitisasari.” A yi Xananiya xili sa “Sadiraki.” A yi Mikayeli xili sa “Mesaki.” A yi Asari xili sa “Abedinego.”
8 Daniyɛli yi a miri, a nama a yɛtɛ raharamu mangana a donseene ra e nun a dɔlɔn na.*Haramun nan yi mangana donseene ra bayo e yi ralima mangana suxurene nan ma. Nanara, a yi tande xunna mafan a e nama a karahan a a yɛtɛ raharamu. 9 Ala yi a ragidi, tande xunna yi hinan Daniyɛli ra, a mɔn yi kininkinin a ma. 10 Tande xunna yi a fala Daniyɛli xa, a naxa, “N gaxuxi mangan yɛɛ ra, n kanna, naxan bata ɛ donna nun ɛ minse feen nagidi. Xa a i to, i fatin baxi i ra i lanfane tagi, n xunna lɔma ayi nɛn ɛ fe ra.” 11 Daniyɛli yi a fala na xa, tande xunna naxan tixi Daniyɛli nun Xananiya nun Mikayeli nun Asari xunna dɔxɔn na, a naxa, 12 “Se bogine nun igen gbansanna fi nxu ma, i xa nxu mato nayi han xi fu. 13 Na xanbi ra, i nxu nun nxu lanfane fatin sama e bode ma nɛn naxanye mangana a donseen donma, i nxɔ donse feen yɛbɛ nayi alo i naxan toxi.” 14 Nanara, a tin na ma, a yi e mato xi fu bun ma. 15 Xii fu danguxina, a yi a to e kɛndɛ, e fatin fan, dangu mangana donseen don muxune ra. 16 Nanara, e xunna dɔxɔn yi se bogine fi e ma, mangana donseen nun a dɔlɔn ɲɔxɔn na.
17 Ala yi lɔnnin fi foninge naaninni itoe ma a e xa fe sɛbɛxin birin bunna famu, e nun fekolonna. Daniyɛli yi nɔɛ xiyene bunne falɛ e nun fe toone alo xiyena. 18 E waxatin ɲan yanyi naxan yi mangan naxan sa, tande xunna yi e yita Nebukadanesari ra. 19 E birin nun mangan yi e bode to, foningene yɛ, muxu yo mi a kɛnɛn alo Daniyɛli nun Xananiya nun Mikayeli e nun Asari. Ne yi so a wanli. 20 Mangana e maxɔdin fefe ma lan xaxilimayaan nun fe kolonna fe ma, a yi a to e yabine yi dangu a woyimɛne nun a ɲinan kanne gbeen na dɔxɔɲa ma fu, naxanye yi a yamanani. 21 Daniyɛli yi lu na yi han Kirusi a mangayaan ɲɛɛ singena.