LUPWILILI LWA ICHANDUSO LWANDIKIGWE NA MTUMIGWA WA KILISTO
PETULO
ULONGOZI
Lupwilili lwa ichanduso lwa Petulo lwandikigwa na mtumigwa wa Kilisto Petulo. Petulo kasonga lupwilili lwake mkulonga heyo iyo munhu yalihi na kamwandikila munhu yalihi. Kalwandika lupwilili luno ha wanhu wamtogole Kilisto awo yawakemile “wahenza” (1:1, 17, na 2:11). Mianza bwando kowakema wasomaji zake mditwaga dino kwavija wakala wapwililike mziisi bwando. Kwavija kidogo lupwilili luno lulinga na lupwilili lwa Paulo ha Waefeso, wanhu bwando watogola kamba lupwilili lwa ichanduso lwa Petulo lwandikigwa vilwishile kwandikigwa lupwilili lwa Waefeso mkipigiti cha milao ya 65 songela viyavumbuke Kilisto. Petulo kandika lupwilili luno kulawa Loma, ako kuyakukemile Babeli (5:13).
Petulo kalonga kamba kandika lupwilili luno giladi yawagangamize wanhu na kulava usindila kamba ino iyo ngekewa ya Mulungu ya ikweli (5:12). Hana mbuli bwando ziilinga hagatigati ya 1Pet. 2:11—3:7, Efs. 5:18—6:9, na Kol. 3:18—4:6. Mhwilili zose zino ndatu zolava ndagizi mmbuli ya ndugu kuinogela na kuwategeleza wanhu wene udaho. Heyo vivija kowagangamiza wanhu wamtogole Kilisto kwazaganya kipigiti kuhawa na migayo kwavija ikimambukizo cha mmabehi (4:1).
Gali Mgati ya Ikitabu
1. Petulo kokiitambula mwenyego na kuwalagusa wasomaji zake (1:1-2).
2. Abaho komuheweza Mulungu sama ya ukombola woupata wanhu wose na nhegulo ya ukombola uwo sama ya ugima wao (1:3—2:10).
3. Abaho kowalagiza wanhu wamtogole Kilisto kukala ukazi unogile muulumwengu na kulagusa vija wanhu viwolondigwa kukala, kamba vija mbigalo na mtwanzi wake, na nyakadala na mndewa wake (2:11—4:11).
4. Abaho Petulo kowagangamiza waazaganye kipigiti wahabita mmigayo (4:12—5:11).
5. Abaho kolugubika lupwilili lwake (5:12-14).
1
1 Lupwilili luno lolawa ha Petulo, mtumigwa wa Yesu Kilisto.
Nowandikila wanhu wasaguligwe na Mulungu, awo wali wahenza muulumwengu uno, wapwililikile mziisi za Ponto, Galatia, Kapadokia, Asia, na Bitinia. 2 Mulungu Tata kawatanga mweye na kawasagula songela mwaka, na Loho wake kawatenda mweye mng'ale, giladi mumtegeleze heyo na msuluzwe na mulopa wa Yesu Kilisto.
Ngekewa na tindiwalo bwando viwe hamoja namwe.
Tamanilo Dili na Ugima
3 Tumtogole Mulungu, Tata wa Mndewa wetu Yesu Kilisto! Sama ya bazi jake kulu katutenda tuleligwe mwanza wa ikabili, na kutugala kuditamanilo dili na ugima kubitila mzuso wa Yesu Kilisto kulawa mkudanganhika, 4 avo, tololela kupata motelo za ugoli zija Mulungu zoyowekila wanhu zake, motelo zoyowekila mweye kuulanga, ako hazidaha kola ama kubanangika ama kuvulala. 5 Na kubitila nhamanila yenu, Mulungu kowemiliza mweye na mhiko zake mbaka vondam'bokele ukombola uno, awo utandigwe na wondaugubuligwe na koneka na wanhu wose mdizua da ikimambukizo.
6 Deng'heni ng'hani mmbuli ino, hata kamba molondigwa kuwa na giogio mkipigiti kidodo sama ya migayo ya namna bwando imgaya. 7 Migayo ino iza kulagusa vija nhamanila yenu viigangamale. Hata zahabu, ayo idaha kubanangika, yogezigwa na moto, avo vivija na nhamanila yenu ayo inogile kubanza zahabu yolondigwa kugezigwa giladi idahe kwazaganya. Abaho mobokela nhogolwa, yenzi, na hishima kudizua dondayabwele Yesu Kilisto. 8 Mumnogela heyo hata kamba hammuwene. Hata kamba hammona sambi, mumtogola. Avo mdeng'ha ndeng'ha ili na yenzi, ndeng'ha haidahika kusimulilwa, 9 kwavija nhunza ya kumtogola heyo yowa ukombola wa loho zenu.
10 Mmbuli ya ukombola uno, wahokozi, waihokole ngekewa ilondigwe kwiza kumwenu, wahimbula ng'hani mkuteganya. 11 Wageza kuzahila kamba mbuli zino zolawilila mkipigiti chaki na zolawilila vilihi. Kino kikala kipigiti kiyakisagule Loho wa Kilisto yakalile mgati yao, mkuizuza migayo ija Kilisto yondayaiyazaganye na yenzi yondaize. 12 Mulungu kawalongela wahokozi wano kamba usenga wao haukalile sama yao wenyego, ila sama yenu mweye. Na sambi Usenga uno Unogile upetigwa kumwenu na awo wapetile mmhiko za Loho wa Mulungu yatumigwe kulawa kuulanga. Zino zizo mbuli hata wasenga wa Mulungu wa kuulanga walonda kuzitanga.
Ugima wa Kumnogela Mulungu
13 Avo, isasaleni mzinzonzi zenu. Mkale meso na kudika tamanilo jenu jose mzimotelo zondamgweleligwe mkipigiti Yesu Kilisto vondayeze. 14 Mweye kamba wende wa Mulungu, sambimnogelwe na sulukila zihile zumkalile nazo kipigiti vumkalile wabozi. 15 Ila kamba Mulungu yawasagule mweye viyang'alile, na mweye vivija mng'ale mzimbuli zose zumtenda. 16 Kwavija Nyandiko Zing'alile zolonga, “Molondigwa mng'ale kwavija nie ning'ala.”*Mbuli zino zolawa mkitabu cha MBULI ZA WALAWI 11:44-45; 19:2; 20:7.
17 Kipigiti vumumtambikila Mulungu momkema heyo “Tata,” ayo yowatagusa wanhu wose bila kulola kihanga cha munhu, ila mkulola gaja gawatendile. Avo, kaleni ukazi wa kumuhishimila heyo mmazua genu gasigale. 18 Mweye mkomboligwa kulawa mnzila za kibozi zimuhalile kulawa ha wahenga zenu. Ila movitanga kamba hamkomboligwe na vinhu vibanangika kamba feza ama zahabu, 19 ila mkomboligwa na mulopa wa Yesu Kilisto uli na ugoli mkulu, ayo yakalile kamba Mwana Ng'hondolo yalibule vilozo ama mbuli ihile. 20 Heyo kasaguligwa na Mulungu songela ulumwengu haunalumbigwa, na kagubuligwa mmazua gano ga kimambukizo sama yenu. 21 Kubitila Kilisto mumtogola Mulungu, ayo yamzusile Yesu kulawa mkudanganhika na kumgwaa yenzi, giladi nhamanila yenu na tamanilo jenu viwe ha Mulungu.
22 Mweye msuluzwa kulawa m'vilozo venu kipigiti vimuitogole ikweli, avo molondigwa muinogele wenyego kwa wenyego kamba ndugu. Inogeleni ng'hani wenyego kwa wenyego kulawa mmoyo. 23 Kwavija mweye m'vumbuka mwanza wa ikabili, sio na mbeyu ibanangika, ila na mbeyu ileka kubanangika, kubitila Usenga wa Mulungu uli na ugima na mwazaganyo. 24 Kamba Nyandiko Zing'alile vuzilonga,
“Wanhu wose walinga kamba mijani,
na yenzi yao yose ilinga kamba malua ga kumuhulo.
Imijani yohomba na gamalua golagala,
25 ila Usenga wa Mndewa wokwima mazua gose.ӠMbuli zino zolawa mkitabu cha ISAYA 40:6-8.
Usenga uno uwo Usenga Unogile upetigwe kumwenu.