KITABU CHA IKABILI CHA MUSA KIKEMIGWA
KUHALAWA
ULONGOZI
Kitabu cha Kuhalawa chogendeleza simulizi ya mulango wa Ablaham isongile mkitabu cha Mwanduso. Twaga dino dikemigwa Kuhalawa nhegulo yake, kusegela, kuwalonga Waislaeli avija viwasegele kulawa muisi ya Misili na kubweleganya muisi ija Mulungu iyailagane na Ablaham. Wasomi wotogola kamba hanhu hakulu ha ikitabu cha Kuhalawa handikigwa na muhokozi Musa, na gano gosindilwa na ikitabu chenyego. Sula ya 24:4 yolonga vija Musa vayandike ng'ambu iyagwe ya ikitabu. Na mkitabu cha Yoshua sula ya 8:31 chokwiga mbuli zili mkitabu kino zilawa muisula ya 20:25 na kulonga kamba gakala “gandikigwe mkitabu cha Malagizo ga Musa.” Vivija kitabu cha Lagano da Isambi mianza bwando chandika mbuli zili m'vitabu vandikigwe na Musa, kamba vija ahaja vukilonga mbuli zilawile mkitutua kikwaka na kulonga kikala chandikigwe “mkitabu cha Musa,” Maluko sula ya 12:26. Kuhalawa kwa Waislaeli kulawa Misili kulawilila mmilao ya 1,300 ama 1,400 kipigiti Kilisto hanavumbuka. Muna ikitabu cha 1WANDEWA sula ya 6:1, cholonga kamba kuhalawa kwa Waislaeli kulawilila milao 480 ibitile uhapeta kusongela mkipigiti Selemani hanavikila mulao wa ikane wa kutawala Islaeli kamba mndewa.
Kitabu kino chogong'ondeza vija Mulungu viyakigogile kilagano chake chayailagane na Ablaham, Isaka, na Yakobo. Cholonga mbuli ya ukombola mkulu wa Mulungu ha Ablaham na lukolo lwake, wanhu wa Islaeli, kulawa Misili (1:1—12:51). Kulawa haja Mulungu kawalongoza wanhu zake mbaka hasi ya Idigongo da Sinai aho hayamgwelele Musa ndagizi bwando sama ya Waislaeli (13:1—19:25). Ndagizi zino zosambula gaja gowolondigwa kutenda, vija vondawalave nhosa za kuchinja, na zolonga lumosilumosi vija vondawazenge hema da kuiting'hanila ajo dikalile kae ya Mulungu hagatigati yao, kutenda Sanduku da Lagano na vinhu viyagwe va nhambiko mdihema da kuiting'hanila, na vivalo kisinyo va wakulu wa nhambiko (20:1—31:18). Abaho vuumalile umduluko mkulu ahaja Waislaeli viwatendile kinyago cha zahabu kilingile na mwanang'ombe, Musa kaiting'hana na Mulungu kabili (32:1—33:23). Muna ikimambukizo cha ikitabu, tosoma vija vinhu vilongigwe kipigiti kibitile vuvizengigwe (34:1—40:38).
Gali Mgati ya Ikitabu
1. Waislaeli wogeligwa muunyakadala muisi ya Misili (1:1-22).
2. Ukazi wa Musa mbaka kipigiti viyakemigwe kuwakombola wanhu wa Mulungu (2:1—4:31).
3. Abaho mwandika ikitabu kolonga vija Mulungu viyagalile mizonza mikulu na mitamu muisi ya Misili giladi yawakombole wanhu kulawa muisi ija na kulawa mwa asikali wa Falao (5:1—15:21).
4. Kulawa hano Waislaeli wasegela na kuvika Kudigongo da Sinai (15:22—19:25).
5. Mulungu komgwelela Musa Malagizo gali na ndagizi za vija Waislaeli vowolondigwa kukala na vija vowolondigwa kutambika (20:1—31:18).
6. Waislaeli womdulukila Mulungu mkumswagiza Haloni mkulu wake Musa yatende kinyago kilingile na mwanang'ombe wa zahabu (32:1-35).
7. Musa koyona yenzi ya Mulungu na kowagwelela Waislaeli Malagizo ga Mulungu na vija vondawaditende idihema da kuiting'hanila, Sanduku da Lagano na vinhu viyagwe va nhambiko va muja mdihema da kuiting'hanila hamoja na vivalo kisinyo va wakulu wa nhambiko (33:1—40:38).
1
Waislaeli Wotendeligwa Ukaini Muisi ya Misili
1 Gano gago matwaga ga wana wa kimbigalo wa Islaeli, ayo vivija yakemigwe Yakobo, wacholile Misili hamoja na heyo, kila imwe na wanage. 2 Wakala Lubeni, Simioni, Lawi, Yuda, 3 Isakali, Zabuloni, Benjamini, 4 Dani, Naftali, Gadi, na Asheli. 5 Wanhu wose wavumbuke mulukolo lwa Yakobo wakala malongo saba hamoja na Usufu yakalile yeshile kuwa muisi ya Misili.*Hano watwanzi hawapetigwe muna imheta ya wanhu wano malongo saba. 6 Vukibitile kipigiti kitali, Usufu hamoja na wandugu zake wose na mulelo uja wose wadanganhika, 7 ila Waislaeli wakala walelile na kongezeka ng'hani na kuwa na mhiko, avo isi yose ikala imemile hewo.
8 Milao bwando hamwande kalawilila mndewa iyagwe muisi ya Misili yakalile hatangile chochose kiyatendile Usufu. 9 Kawalongela wanhu zake, “Loleni, Waislaeli wongezeka ng'hani na wana mhiko kutubanza tweye. 10 Natutende nzila ya kuwatenda sambiwongezeke kubanza vino viwali. Na kamba hatutenda avo, ihalawilila ng'hondo, woilumba na wadumuka zetu na kugomba na tweye na kusegela kulawa muisi yetu.” 11 Avo Wamisili wawekila Waislaeli wanhu wa kuwagaza giladi wawagaze mkuwasang'hanikiza sang'hano ndala. Waislaeli wazenga miwambo ya Pitomu na Lamesesi iwe makano ga Falao.†Falao nhegulo yake mndewa wa Misili. 12 Ila vija Wamisili viwakalile woiyoha kuwagaza ng'hani, vivo Waislaeli viwakalile wokongezeka na kwenela, avo Wamisili wawadumba ng'hani Waislaeli. 13 Avo Wamisili wawasang'hanikiza Waislaeli bila kuwonela bazi, 14 na kuwatenda mazua gose wawe na usungu sama ya sang'hano ndala za matofali na chokaa ya kuzengela na sang'hano zose za mmigunda. Wamisili wawasang'hanikiza bila kuwonela bazi msang'hano zose ziwatendile.
15 Falao kawalagiza Shifla na Pua, wang'hunga wakalile wowataza watwanzi wa Kieblania kulela, yolonga, 16 “Muhawataza watwanzi wa Kieblania mkipigiti cha kulela haja mkigoda cha kulelela, muhona mwana yovumbuka mbigalo, mkomeni, ila kamba yahawa mtwanzi, mulekeni.” 17 Ila waja iwang'hunga wakala womdumba Mulungu, avo hawatendile kija Falao kiyawalagize, na waja iwana wa kimbigalo hawawakomile. 18 Abaho Falao kawakema waja iwang'hunga kawauza, yolonga, “Muwaleka wana wa kimbigalo wawe wagima. Habali mtenda vino?”
19 Wamwidika Falao, wolonga, “Watwanzi wa Kieblania si kamba viwali watwanzi wa Kimisili, hewo wana mhiko. Wolela kipigiti tweye wang'hunga hatunavika.” 20 Avo Mulungu kawatendela ganogile waja iwang'hunga, na Waislaeli wongezeka na kuwa na mhiko. 21 Na kwavija waja iwang'hunga wakala womdumba Mulungu, kawagwelela wana zao wenyego. 22 Abaho Falao kalagiza wanhu zake wose, yolonga, “Kila mwana mbigalo yondayaleligwe mwa Waeblania, mwaseni Mulwanda lwa Naili, ila yahaleligwa mwana wa kitwanzi, mulekeni.”