Bibilia ya Kizalamo MWANDUSO 1

KITABU CHA ICHANDUSO CHA MUSA KIKEMIGWA

MWANDUSO

ULONGOZI

Mbuli ino ikemigwa, “Mwanduso,” nhegulo yake “songelo ya kinhu.” Na kino kicho kitabu cha ichanduso Mdilagano da Umwaka da Bibilia. Hata Kieblania cha umwaka kisonga na mbuli zilonga, “Haichanduso.” Kitabu kino cholagusa kila kinhu kukilawile na hasa vija Mulungu viyasang'hanike na mwanduso wa munhu. Lelo wasomi wana simulizi bwando za munhu ama wanhu wandike kitabu cha Mwanduso na vivija kipigiti vichandikigwe. Wanhu wayagwe wogelegeza kamba kilawa muna zinyandiko za umwaka zilawile mdiwambo da Babeli muikaline ya 5-6 kipigiti Kilisto hanavumbuka. Wanhu wayagwe wozibokela mbuli zilawa mngelegeza za wanhu kamba, Musa iyo yandike vitabu va Mwanduso, Kuhalawa, Mbuli za Walawi, Mheta, na Ng'humbukila ya Tolati muna imilao ya 1,300 na 1,400 kipigiti Kilisto hanavumbuka.

Kitabu cha Mwanduso kina mbuli bwando za kuwataza wanhu wamtogole Kilisto kuzitanga mbuli ziyagwe za Bibilia kulawa Mdilagano da Umwaka na Mdilagano da Isambi. Chotulagusa vija vilozo vuvingile muulumwengu na sulukila ya wanhu kumpata Mkombola, vivija chogubula ngelegeza za Mulungu za kuwakombola wanhu. Gano gokoneka kulawa muuhokozi wa ichanduso umulonga Yesu (3:15), na mkilagano cha Mulungu ha Ablaham mmbuli ya kuwamoteza wanhu wose wa muulumwengu (12:3).

Gali Mgati ya Ikitabu

1. Mulungu kaulumba ulumwengu abaho kawalumba Adamu na Hawa kamba vuzilonga sula ya 1 na ya 2.

2. Muisula ya 3 mbaka ya 5, kitabu cha Mwanduso chowasimulila Adamu na Hawa, vilozo vao, na lukolo lwao.

3. Muisula ya 6 mbaka ya 9, kitabu kino cha Mwanduso cholonga mbuli za Nuhu na mmemelo wa mazi.

4. Muisula ya 10 mbaka ya 11, kitabu cha Mwanduso chosimulila kija kilawilile hagatigati ya kipigiti cha Nuhu mbaka kipigiti cha Ablaham, hamoja na ulingo wa Babeli.

5. Muisula ya 12 mbaka ya 50, kitabu kino chomulonga Ablaham, mulango wake, hamoja na mwanduso wa wanhu wa Islaeli.

a. Ukazi wa Ablaham na mtwanzi wake Sala wandikigwa muisula ya 12 mbaka ya 25 ya ikitabu cha Mwanduso.

b. Ukazi wa Isaka na mtwanzi wake Lebeka wandikigwa muisula ya 21 mbaka ya 28, na ifa ya Isaka yosimulilwa muisula ya 35.

c. Ukazi wa Yakobo na wanage hamoja na uhami wao wa kulawa Kanaani mbaka Misili wandikigwa muisula ya 25 mbaka ya 50 ya ikitabu cha Mwanduso.

d. Ukazi wa Usufu, mwana iyanogeligwe ng'hani na Yakobo tataake, na vija viyawile mtawala muisi ya Misili wandikigwa muisula ya 37 mbaka ya 50 ya ikitabu cha Mwanduso.

Ulumwengu Wolumbigwa

1 Haichanduso Mulungu kalumba ulanga na isi. 2 Isi ikala mzanyamzanya na ikala bule kinhu, na ziza dikala digubike vilindi va mazi, na Loho wa Mulungu kakala yaituzile uchana ya igamazi. 3 Abaho Mulungu kalonga, “Ulawilile mulangaza,” na mulangaza ulawilila. 4 Mulungu kanogelwa na uja umulangaza. Avo kaugola umulangaza kulawa mdiziza. 5 Mulungu kaukema mulangaza “Imisi,” na ziza kadikema “Ikilo.” Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da ichanduso.

6 Abaho Mulungu kalonga, “Na kuwe na ubenhu hagatigati ya igamazi, ugagole mazi ga kuulanga na mazi ga muisi.” 7 Avo Mulungu katenda ubenhu, na kugagola igamazi, gayagwe hasi na gayagwe uchana. Na ilawilila kamba viyalongile. 8 Mulungu kaukema uja uubenhu “Ulanga.” Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da ikabili.

9 Abaho Mulungu kalonga, “Mazi gali hasi ya ulanga gaiting'hane hanhu hamwe, giladi hanhu hanyalile honeke.” Na ilawilila kamba viyalongile. 10 Mulungu kahakema hanhu hanyalile “Isi,” na kahakema hanhu hali na igamazi “Bahali.” Mulungu kanogelwa na kija kiyatendile. 11 Abaho Mulungu kalonga, “Isi na yoteze mijani ya namna zose, miche ilela mbeyu na mibiki ilela mijo ili na mbeyu mgati yake.” Na ilawilila kamba viyalongile. 12 Avo isi yoteza mijani ya namna zose, miche ilela mbeyu na mibiki ilela mijo ili na mbeyu mgati yake. Na Mulungu kanogelwa na kija kiyatendile. 13 Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da ikadatu.

14 Abaho Mulungu kalonga, “Na iwe milangaza kuulanga iigole imisi na ikilo, iwe kamba vilaguso vondavilaguse vipigiti, mazua, na milao, 15 imwemwese kuulanga ilave mulangaza muisi.” Na ilawilila kamba viyalongile. 16 Avo Mulungu kaitenda milangaza mikulu mibili, mulangaza mkulu ng'hani umwemwese imisi na umulangaza mdodo umwemwese ikilo. Vivija kazitenda na nhondo. 17 Mulungu kaika kuulanga ija imilangaza giladi ilave mulangaza muisi, 18 imwemwese imisi na ikilo, na uugole mulangaza kulawa mdiziza. Na Mulungu kanogelwa na kija kiyatendile. 19 Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da ikane.

20 Abaho Mulungu kalonga, “Mazi na gameme vinhu vili na ugima. Na ndege waguluke kuulanga.” 21 Avo Mulungu kawalumba wang'onyo wakulu wa m'bahali na kila kinhu kili na ugima kitembela mmazi na ndege wa kila namna. Na Mulungu kanogelwa na kija kiyatendile. 22 Mulungu kawamoteza na kulonga, “Leleni mkongezeke muimemeze bahali, na ndege wongezeke muisi.” 23 Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da tano.

24 Abaho Mulungu kalonga, “Wang'onyo wa kila namna wene ugima nawalawilile muisi, wang'onyo wofugigwa na wang'onyo wa kumuhulo, wakulu na wadodo.” Ilawilila kamba viyalongile. 25 Avo Mulungu kawatenda wang'onyo hiwo wose, na kanogelwa na kija kiyatendile.

26 Abaho Mulungu kalonga, “Na tuwatende wanhu wawe kamba tweye na walinge na tweye. Wakatawale somba, ndege, na wang'onyo wose wofugigwa na ulumwengu wose, wakatawale vinhu vose vilumbigwe na Mulungu vitembela muisi.” 27 Avo Mulungu kamulumba munhu yalingile na heyo mwenyego. Kawalumba mtwanzi na mbigalo. 28 Mulungu kawamoteza, na kawalongela, “Leleni mkongezeke, giladi muimemeze isi na muitawale. Muwatawale somba, ndege, na kila kinhu kili na ugima kitembela muisi.” 29 Abaho Mulungu kalonga, “Lola, niwagwelela miche ilela mbeyu muisi yose, na mibiki ilele mujo uli na mbeyu mgati yake. Vinhu hivo vowa mandia genu. 30 Wang'onyo wose wa mmuhulo, na ndege wose, na kila kinhu kili na ugima, niwagwelela usoti na mibiki ili na mijani viwe mandia gao.” Na ilawilila kamba viyalongile. 31 Mulungu kavilola vinhu vose viyavitendile, na kanogelwa navo ng'hani. Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da sita.