Aisea
Kapas akom
I. Iten ei puk: Aisea, pun mine a mak lon, an kewe kapasen osuni. Wewen ei it Aisea: Ewe Samol mi Lapalap a awarato manau.
II. Chon makei ei puk: Ewe soufos Aisea mi imweimw lon Jerusalem seni ewe ier 740 tori 690 mwen Kraist (B.C.)
III. Itelapemongen ei puk: Kot a pwüng o eäni ümöümöch.
IV. Kapas aüchean ei puk: Kot epwe awarato feiengau me apwüng won chon Israel me chon Juta ren chon ekewe mwü. Nge lon eu rän epwe pwal awarato feiöch me manau won chon ekewe mwü ren chon Israel me chon Juta.
V. Masouen ei puk Aisea: Ei puk a kinikinitiu lon 3 kinikin:
1. Sopun 1 tori 39 a pworaus usun ewe fansoun, lupwen ewe mwün Asiria mi pöchökül a feito o ekiekin afeiengaua chon Juta. Nge Aisea a mefi pwe ei feiengau, epwe tori chon Juta, esap seni chon Asiria, pwe a pop seni püsin ar tipis me aleasolap ngeni Kot, pwal seni ar lükülükümang. Lon kapas mi fat fiti föför ewe soufos a afalafala ekewe aramas me nöür souemwen, pwe repwe manaueni eu manau mi pwüng. A pwal fönöör pwe are resap aüselinga än Kot kapas, repwe tolong lon feiengau. Aisea a pwal osuni usun ewe fansoun kinamwe epwe fis won unusen fanüfan me waren ewe eman i mwirimwirin Tafit epwe ar king.
2. Sopun 40 tori 55 a pworaus usun ewe fansoun, lupwen chomong chon Juta ra oola lon Papilon, ra lolilen o apilükingau. Ewe soufos a apworausa pwe Kot epwe angasa nöün aramas o aliwinisefäliir ngeni Jerusalem, pwe repwe popuetä eu manau mi fö. Ekewe kapas aüchea lon ekei sopun ra pwärätä pwe Kot ewe mi nemeni fansoun, nge an akot fän iten nöün aramas pwe repwe eu wään feiöch ngeni chon ekewe mwü meinisin. Lon ekei sopun a wor wokisin mi fokun aüchea usun “nöün ewe Samol mi Lapalap chon angang”, iei i Jesus Kristus, aramas ra kon silei lap seni ekewe wokisin lon Testin Lom.
3. Sopun 56 tori 66 a mak lon pworausen ekewe aramas mi liwinsefäliti Jerusalem. Ekei kapas repwe apöchöküla leluken ekewe aramas ar repwe lükü, pwe Kot epwe apwönüetä an kewe pwon ngeni Israel. A pwal wor kapasen fön lon usun ar repwe eäni pwüng, usun ar repwe asor me iotek. Ekewe wokisin mi fokun aüchea Jesus a nöünöü, lupwen a popuetä an angang, a mak lon sopun 61.1-2.
VI. Tettelin masouen ei puk:
Kapasen fön me pwon 1.1–12.6
Kapasen osuni usun feiengauen ekewe mwü 13.1–23.18
Än Kot apwüngü fanüfan 24.1–27.13
Pwal ekoch kapasen fön me pwon 28.1–35.10
Pworausen Hiskia ewe kingen Juta me ekewe chon Asiria 36.1–39.8
Afalafal usun än Kot pwon me än aramas apilükülüköch 40.1–55.13
Kapasen fön me pwon 56.1–66.24
1
Eu täppin aramas mi tipis
1.1-9
Iei künään Aisea nöün Am we mwän usun Juta me Jerusalem, a küna lon mwün ekewe king iter Ussia, Jotam, Ahas me Hiskia. 2.King 15.1-7; 2.Kron 26.1-23; 2.King 15.32-38; 2.Kron 27.1-9; 2.King 16.1-20; 2.Kron 28.1-27; 2.King 18.1–20.21; 2.Kron 29.1–32.33
Iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Oupwe rongorong, läng me fanüfan, mine üa apasa: Üa foleni nau kana, nge ra ü ngeniei. Eman kow a silei an samol, nge eman aas a silei ewe sepi an samol a amongöü lon. Nge ar sile a kon lap seni än chon Israel sile, nei aramas kana esap wor ar wewe.”
Ämi eu täppin aramas mi tipis, oua fokun föföringau, nau mi lükümach chök. Oua pöütala ewe Samol mi Lapalap, oua turunufasei Ewe mi Pin lon Israel o kul seni. Pwota oua chök sopwela le ü ngeni Kot? Ifa usun, oua mochen pwe epwe sopwela le apwüngükemi? Unusen möküremi a fen kinas, nge unusen lelukemi a apwangapwang. Seni fän pechemi tori möküremi esap wor pöchökül, nge inisimi a kula ren mwochol me ninipüüng me kinas mi cha. Nge kinasemi esap tüng, esap pwal finifin ika pwetete ren lö.
Fanüemi a tala, nge ämi telinimw ra karala. Chon ekis ra mongö uän fanüemi fän mesemi. Iwe, fanüemi a ta usun chök eu fanü chon ekis ra ataela. Iwe, Jerusalem chök a chüen nonom usun chök eu telinimw sounfiu ra pwelifeili ren pisekin maun. A apwangapwang usun chök apwangapwangen eu likachoch lon tanipin wain ika eu likachoch won tö.
Are ewe Samol mi Unusen Manaman esap amanaua ekoch leich, sipwe usun chök chon Sotom me chon Komora. Ken 19.24; Rom 9.29
Kö ngeni aier ellet
1.10-20
10 Jerusalem, om kewe samol me aramasom kewe ra usun chök chon Sotom me chon Komora. Oupwe rongorong alon ewe Samol mi Lapalap. Oupwe aüselinga mine ach we Kot a mochen aiti ngenikemi. 11 Ewe Samol mi Lapalap a apasa, “Met lomoten ämi achomonga asoren man ngeniei? Üa ku ren ämi asor ngeniei ätemwänin sip me kirisin man mi öümanau. Üsap pwapwa ngeni chan ätemwänin kow me sip me ätemwänin kuuch. 12 Iö a pesei ngenikemi pwe oupwe uwato ekei asor, lupwen oua feito pwe oupwe fel ngeniei? Iö a pesei ngenikemi pwe oupwe pusüngüsüng lon imwei imwenfel? 13 A lomotongau ämi uwato rei ämi kewe asor. Ämi apach mi pwokus a fokun anioput me rei, nge ämi chulapen popun maram me ränin sapat me chulap mi pin üsap efich, pun meinisin ra ingau ren ämi tipis. 14 Üa oput ämi chulapen popun maram me ämi chulap mi kefilitä ren unusen letipei. Ra aweiresiei, üsap chüen mochen ar repwe fis. Am 5.21-22 15 Lupwen ämi oua aitietä pöümi le iotek, üsap nenengenikemi. Nge lupwen oua fen kapaspat lon ämi iotek, üsap fokun aüseling, pun oua lepöücha ren ämi niela aramas. 16 Oupwe limetikemi pwe oupwe limöch, oupwe pöütala ämi föföringau seni fän mesei o ükütiu le föri mine a ngau. 17 Iwe, oupwe kaiö föföröch o kütta pwüngüöch, nge oupwe epeti angangen chon mwänewüs. Oupwe peni chokewe mi mäsen, oupwe pwal alisi ekewe fefin mi mä pwülüer.”
18 Iei alon ewe Samol mi Lapalap, “Ou etto, ousipwe pwüngüpwüngfengen. Oua limengau ren tipis usun eman a limengau ren cha. Nge ngang üpwe limetikemi pwe oupwe limöch usun pwechepwechen sno. Inamwo are oua limengau usun mangaku mi fötöpwül, oupwe fokun limöch. 19 Are oupwe achocho le aleasochisiei, oupwe mongö seni öchün uän ewe fanü. 20 Nge are oua lükümach o ü ngeniei, oupwe mäla lon maun. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas.”
Sion a küna apwüng o manau
1.21-31
21 Ewe telinimw mi pwüng me lom a usun chök eman fefin mi föri föförün lisowu. Me lom aramas mi pwüng ra imweimw lon, nge ikenai chon niela aramas ra choni. 22 Jerusalem, me lom ka wewe ngeni silifer, nge iei ka ngününgauan chök. Ka wewe ngeni wain mi mürina, nge iei ka koluk echök. 23 Om kewe souemwen ra wiliti chon pälüeni mwü, ra pwal chiechi ngeni chon solä. Ir meinisin ra sani lifangen amichimich, ra pwal tipemong won lifang. Resap peni chokewe mi mäsen lon kapwüng, resap pwal alisi ekewe fefin mi mä pwülüer.
24 Iei oupwe rongorong mine ewe Samol mi Unusen Manaman, ewe Koten Israel a apasa, “Ngang üpwe atoto ai song womi, ämi chon pälüeniei, üpwe pwal ngenikemi chappen ämi föför, ämi chon oputaei. 25 Ngang üpwe apwüngükemi, üpwe limetikemi usun mächä a limelim ren ekkei, pwe meinisin mine a ngau lomi epwe imwüla senikemi, üpwe pwal angei senikemi ämi limengau. 26 Iwe, üpwe atosefälielong ämi souapwüng me souemwen lon wiser usun chök ätekewe me lom. Mürin, Jerusalem epwe iteni eu telinimw mi pwüngüöch me allükülük.”
27 Jerusalem epwe ngasala ren apwüng o aramasan mi ekieksefäl repwe ngasala ren pwüng. 28 Nge ekewe chon ü ngeni Kot me chon tipis repwe rosola meinisin, chokewe mi likitala ewe Samol mi Lapalap repwe mola. 29 Oupwe säw pokiten ekewe irä ook mi pin oua pwapwaiti le fel ngeni, oupwe pwal mitingau ren ekewe tanipi oua filätä pwe oupwe fel ngeni ämi uluulun anü lon. 30 Iwe, oupwe wewe ngeni efoch irä ook mi pwas chön, oupwe pwal wewe ngeni eu tanipi esap wor eman a achöchönü ren koluk.
31 Usun pan nü mi pwas a karala ren ngetengeten ekkei, iei usun chokewe mi pöchökül repwe feiengau ren püsin ar föför mi ngau, nge esap wor eman epwe tongeni aükätiu.

1:1: 2.King 15.1-7; 2.Kron 26.1-23; 2.King 15.32-38; 2.Kron 27.1-9; 2.King 16.1-20; 2.Kron 28.1-27; 2.King 18.120.21; 2.Kron 29.132.33

1:9: Ken 19.24; Rom 9.29

1:14: Am 5.21-22