12
Jesus-ŋum Kiliktuutigigai Ukpiŋŋuaqtuił̣iq
1 Iñugaaġruich kativiiñaqhutiŋ tatruutivaitḷutiŋ tutiliqatautiniqsut. Jesus-ŋum nipliutiqqaaġniġai maliġuaqtini, “Qaunagititchi qaqqiam puvlaksrautaatniñ Pharisee-ŋuruat, ami ukpiŋŋuaġutaatniñ.
2 Qanutchipayaaq matukkauruaq matuiġisiruq, suli iluqani iriqsimaruaq iḷitchuġipkakkaugisiruq.
3 Taatnamik qanutchipayaamik nipliaguvich taaqtuami tusaġnaġisiruq qaumaruami, suli qanutchipayaamik isivrukkuvich inaurami nipitusiḷuni uqautaugisiruq nunaaqqiñi.
Sivuuġaginasigik Iñuich
4 “Uqautigipsi, iḷauramaaŋ, iqsiginagich tamatkua tuqqutchiraġaqtuat timimik aasiiñ taavruma aquagun savaaqalguiḷutiŋ pigiitḷuktuamik.
5 Urriqsuutiniaġipsi taluġiraksramik, Sivuuġagisiuŋ Agaayyun tuqupkaiŋanikami aŋalatchił̣iqaqtuaq anasiñŋuqsaġviŋmuktitchitḷapluni. Ukpiġisitŋa, ilaa taluġiraksraġigiksi.
6 Tallimat tiŋmiurat tunitḷaiññiqpat malġuŋnun maniuraaŋnun? Naagasuli Agaayyutim atausiqunniiñ tiŋmiuraq piiguumaŋitchaa.
7 Taatnatuntuuq ilipsitñi, nuyaġikkasiunniiñ niaqupsitñi kisisimaaqtut. Taatnamik iqsiñasi, akisutluktusi iñugiaktuaniñ tiŋmiuraniñ.
Uqaġiłhalu Piiḷaaġiłhalu Christ-mik
8 “Nipliutigipsi, Kiña nalupqinaiġuni uqaqpan sivuġaatni iñuich piginiḷuni uvamnun, Iġñiŋan Iñuum nalupqinaiġḷugu uqaġigisipmigaa sivuġaatni isaġuligikkaŋiñ Agaayyutim.
9 Aglaan kia ayakpaŋa sivuġaatni iñuich Iġñiŋan Iñuum ayakkisipmigaa sivuġaatni isaġuligikkaŋiñ Agaayyutim.
10 Agaayyutim natqigutiyumaaġaa iñuk uqaġniqłuktaqtuaq Iġñiŋanik Iñuum. Aglaan Agaayyutim natqigutiyumiñaitchaa iñuk uqaġniqłuutiqaqtuaq Ipqitchuamik Irrutchimik.
11 Iñuich uqaqsittaaġviŋmuutikpasi sivuġaatnun atanġich suli aŋalatit, isumaaluŋniaqasi qanuq naagaqaa sumik uqaġniaqtilaapsitñik.
12 Atakkii tavraġuqpan Ipqitchuam Irrutchim iḷisautrigisigaasi uqaksrapsitñik.”
Atrikusaun Umialguruakun Kinnauruakun
13 Iñuk iñugaaġruŋniñ nipliġñiqsuq Jesus-mun, “Iḷisautrii, uqauttuuŋ aniqatiga aviqulugich paisannaktaaksravuk aapamnuk unisaġikkaŋi.”
14 Jesus-ŋum kiuniġaa, “Aŋuun, atanniqsuqtauyumiñaitchuŋa avguitḷasiḷuŋa suuraksrapsitñik ilipnunlu aniqatipnunlu!”
15 Nipliġñiqsuq iluqaŋitñun, “Munaġititchi siqñaktuałiġmiñ! Atakkii suuraġaiksigaluaġumi iñuk piññautigiyumiñaitchaa iñuułiġmik.”
16 Tavrali Jesus-ŋum uqautiniġai atrikusautmik, “Iḷaatniguuq iñuqaġniqsuq umialguruamik. Nunaŋa nauqpauraqhuni kipraksranik.
17 Isumaaqsiñiqsuq, ‘Iniksraigutigitka iluqaisa nauriatka. Qanuġisivik?
18 Itnaġisiruŋaliqaa,’ uqaġniqsuq iŋmiñun, ‘siqumitkisigitka tugvaġvitka aasiiñ nappaiḷuŋa aŋitluktuanik. Tavruŋa tugvaġisigitka nauriaġikkatka suli atlat suuratka.
19 Taatnaanikkuma nipliġisiruŋa uvamnun, Iñuuk, anaktaitchutin. Piññaktutin suurapayaanik inuġikkaqnik iñugiaktuani ukiuni atugaksranik. Ki aasiiñ iñuuniaġiñ qaġalutin niġiḷutin imiġutinlu. Quviasugiñ!’
20 Aglaan Agaayyutim nipliutiniġaa, ‘Kinnauniqsutin! Marrumani unnuami tuqugisirutin. Kia pigigisivagich suurannaktapayaatin tugvakkatin ilipnun?’ ”
21 Jesus niplipsaaġniqsuq, “Taatna ittuq tugvairuani umialgutiksranik iŋmiknułhiñaq aasriiñ suksraitḷutiŋ Agaayyutitŋaqtauruamik.”
Isumaaluutitigun
22 Jesus-ŋum nipliutitqiŋñiġai maliġuaqtini, “Uqautigipsi isumaaluquŋitḷusi iñuułiġmik, sumik niġiñiaqtilaaksrapsitñik naagaunniiñ sumik atnuġaaġniaqtilaapsitñik.
23 Iñuułiq pitḷuktuaŋuniqsuq niqimiñ, suli timi pitḷuktuaŋuruq atnuġaaniñ.
24 Tautullaksigichata tulukkat, Nautchiitḷaitchut naagaqaa katitchitḷaitchut, suli siġḷuaqaŋitchut tugvaġviksramiknik. Naagatai Agaayyutim niġipkaġaġigai! Akisutluktusi tamatkunakŋa tiŋmił̣uŋniñ!
25 Iḷapsi iñuułłi takłiḷaalguitchaa isumaaluutigilugu.
26 Aŋalataġilguiññiġupsiuŋ sua-samna mikiruaq, suvaata isumaaluutiqaqpisi atlanik sunik?
27 Tautullaksigich nauriat atnuġarritḷaitchuat iŋmiknik. Aglaan uqautigipsi, Atanġum Solomon atnuġaallautat pigigaluaqługich atriŋitchai tamatkua piññaqnaqtuat nauriat.
28 Agaayyutim atnuġaaqatlakpagich nauriat—ivgich illakhutiŋ uvlupak aasiiñ ikipkaqługich uvlaakun—atnuġaatlukkumiñaiññiqpasi? Aatai, ukpiqsrił̣ikiññiaqpat!
29 Isumaalukasi niġił̣iksrapsitñik imiłiksrapsitñiglu.
30 Atakkii ukpiŋaitchuat marrumani nunami isumaaluutiqaġaqtut tamatkuniŋa. Aapagikkapsi iḷisimagaa inuġikkaqsi.
31 Taatnaqhusi pakaaqqaaġilugu Agaayyun aŋalatchiruaq nalaunŋaruaŋupluni umialiktun. Taatnaġupsi qaitchigisigipsi inuġikkapayaapsitñik.
Umialgutit Qiḷaŋmi
32 “Iqsiñasi iñugiakitchuasii, atakkii aapagikkapsi qiḷaŋmiittuam aatchuġukkaasi ilaan pigikkaŋanik qaunagilusriḷu.
33 Tunisigik sulliñaurasi qaiḷḷuguasiiñ akuqtuaq nagliŋnaqtuanun. Taatnaġupsi inniaqtuq maniqaġviqaqmatun piunġiġumiñaitchuamik. Tugvaqsiuŋ umialgutiksraqsi pakmuŋa piyaqquġumiñaitchuamun, atakkii tigliŋniaqtim tiglikkumiñaitchai suli qupilġut piyaqquġumiñaitḷugich.
34 Nani umialgutitin itpata tavrani uummatin itkisipmiuq.
Itqanaisimaaqtuat Savaktit
35 “Itqanaiyaġumausi savautrił̣ipsitñun suli nannisi ikumalugich,
36 atriḷugich savaktit utaqqiruat aŋaayuqaġmiknik utiqsaġumaruamik katchuutiruat niġiqpagviatniñ. Tikiḷḷuni katchaktuqpan aŋmautinayaġaat utaqqipkasuŋatnagu.
37 Qanutun quviasuktigivat savaktit aŋaayuqaġmiŋ paqitpatiŋ itqumalutiŋ suli itqanaiḷḷutiŋ utiqpan. Naalaġnisitchi, Aŋaayuqaq saalisaġisiruq aquvitillugich aasiiñ payuglugich.
38 Qanutun quvianaqtigivat Ataniġmiŋ paqitpatiŋ pił̣hiñaaġuġutiŋ aggiqsiġniqpan unnuam qitqani unniiñ aquagun.
39 Nalupqigiŋitchiksi taamna, tupqum iñuan iḷisimagumiuŋ tigliŋniaqtim tikiumałiksraŋa isiqtinnayaitchaa tupiġikkaġmiñun.
40 Ilipsipsuuq, taatnatun pił̣hiñaaŋuyumausi, atakkii Iġñiŋa Iñuum aggiġisiruq sassaġniġmi niġiugiŋisapsigun.”
Tuniqsimaruaq naagaqaa Tuniqsimaitchuaq Savakti
41 Peter nipliġñiqsuq, “Ataniiq, uqautrivich taavrumiŋa atrikusautmik uvaptiknun naagaqaa iñupayaanun?”
42 Atanġuruam kiuniġaa, “Uqallaglaŋa tuniqsimapluni suli puqikhuni savaktimik. Taamnauruq aŋaayuqaŋata iglaułiġmiñi qaukłiḷiutikkaŋa atlat, savaktit niqiksritquplugich piñaqsikpan.
43 Quvianamiuruq taamna savakti aŋaayuqaŋan paqitpani savaguni utiqpan.
44 Iḷumun uqautigipsi, Atanġum taamna savakti munaqsriḷiutiniaġaa iluqaitñun suuraġmiñun.
45 Aglaan taamna savakti qaukłiḷiutikkaŋa isummiġñiġumi, ‘Aŋaayuqaġa muluruq,’ tavrakŋaaglaan ipiġaqtuaqsiḷugich atlat savaktit aŋutit aġnatlu, suli niġiaqsiḷuni imiliġuniḷu,
46 tavrauvaali aŋaayuqaŋa utiġisiruq niġiugiŋisillugu kilikkaluaqnagulu. Uuma atanġum piiġisigaa savagvianiñ piqasiutipkaġlugu tuniqsimaitchuanun.
47 Taamna savakti qaukłiḷiutikkaŋa iḷisimagaluaqtuq aŋaayuqaġmi pisułhanik. Aglaan tupiksriŋitḷuni anasiñŋuqsausiaqallapiaġniaqtuq.
48 Aglaan savakti naluruaq ataniġmi pisułhanik nalaunŋaiḷiqiruaġlu anasiñŋuqsakkaugisiruq atqunaunġiḷaamik. Iñuk aatchuusiaqaqtuaq atqunaq iñuich niġiugvigigisigaat atqunaq. Aasiiñ iñuk aatchuusiaqatluktuaq iñuich niġiugvigitlukkisigaat.
Jesus Aggiutriruq Aviktuił̣iġmik
49 “Aggiqsuŋa nunamun isummitqigiaqługich iñuich. Aggił̣iġa ittuq ikniqsuġmatun nunamun, aa, uvvatuq iknaktinŋaniksimali.
50 Akuqtuigisiruŋa paptaaġutiksramik; qanutun iłuiḷḷiuqtigivik atuumaniałhanunaglaan!
51 Isumavisi aggiutriñipḷuŋa tutqiutmik nunamun? Qaŋaa, aggiutriruŋa aviktuił̣iġmik.
52 Pakmaniñaglaan aŋayuqaaġiich tallimauyumiŋ avikkisirut, piŋasut akiḷḷiḷiġlugich malġuk suli malġuk akiḷḷiḷiġlugich piŋasut.
53 Aapa akiḷḷiḷiutiniaqtuq iġñiġmiñun suli iġñiq aapamiñun; aaka akiḷḷiḷiutiniaqtuq paniŋmiñun suli panik aakamiñun; aakaruam akiḷḷiḷiġisigaa ukuani suli ukuaŋuruaq aakaruani.”
Kaŋiqsimalugu Atuumaruksraq
54 Jesus-ŋum nipliutilgiññiġai iñuich, “Tautukapsiuŋ nuviya kanaknamiñ nipliġaqtusi sialuguġniaġnipḷugu, aasii sialuguġaqtuq.
55 Ikpigikapsiuŋ anuġi uŋallamiñ nipliġaqtusi uunaqsiñiaġnipḷugu, aasii uunaġuġaqtuq.
56 Ukpiŋŋuaqtausii! Iḷisimagaluaqtusi siḷaksramik qiññaŋagun nunam qiḷaumlu. Suvaatami naluvisiuŋ qanuutaułha atuumaruam pakmapak?
Atisiqatigiuŋ Akiḷḷiḷiqsuqtin
57 “Suvaata isivġiutlaitpisi ilipsitñik sum nalaunŋatilaaŋanik piraksrapsi?
58 Kia iñuum pasikpatin maliġutaksratigun aasii uqaqsittaaġviŋmuutilutin, pisuqtilaapni inillaksaġumagiñ agvisigikkan tikitkaluaqnagu uqaqsittaaġvik. Taatnaŋitchuvich tikiutigisigaatin atanniqsuqtimun, aasiiñ atanniqsuqtim qaitkisigaatin aikł̣iqsuqtinun, aasii aikł̣iqsuqtit iḷigisigaatin isiqtauviŋmun.
59 Uqautigikpiñ, aniyumiñaitchutin isiqtauviŋmiñ akiḷiġaluaġnagich akiḷiaksrapayaatin.”