7
Ave iauacagalinɨlu dɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agɨladɨ lɨbiakɨlakɨlaŋ Asɨ dɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lulavɨdami.
(Matiu 15.1-9)
Falisi hɨdɨlɨ agɨlaŋ kulaŋ Asɨ dɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lamalɨfɨlɨfɨ hɨsɨŋ kulaŋ limu hɨhɨle agɨlaŋ kulaŋ Jelusalem kɨlebɨla agadɨ vala u Jisasɨ hɨnimalɨ hen mɨgudɨbavɨmalɨ. Mɨgudɨbu 7.2 Lu 11.38 hɨnihɨniŋ igavɨci Jisasɨ dɨ kulemɨlɨ agɨlaŋ human ma husɨmaŋ lɨdɨŋ sɨmɨŋ navɨmalɨ. Isɨlaelɨ 7.3 Mk 7.5, 7.8, Jo 2.6, Ga 1.14 hɨdɨlɨ agɨlaŋ ave iauacaŋ agɨladɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agɨladɨ vɨdɨvɨdɨŋ sɨbam lɨbiakɨlavɨdami. Nulɨdɨ latɨhiŋ Falisi hɨdɨlɨ agɨlaŋ aveji ave iauacaŋ agɨladɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agɨladɨ vɨdɨvɨdɨŋ sɨbam lɨbiakɨlavɨdami. Lɨbiakɨlakɨlaŋ nɨbɨlaŋ human sikɨvica sɨbam ma husɨmaŋ lɨca sɨmɨŋ ma navɨdami. Nɨbɨlaŋ 7.4 Mt 23.25 mutɨŋ sabɨlɨm u ve ma avɨli sɨmaŋ lɨdɨŋ sɨmɨŋ ma navɨdami. Nulɨdɨ ave iauacaŋ agɨladɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agɨladɨ lɨbiakɨlavɨdami. Lɨbiakɨlakɨlaŋ hɨcɨkaŋ sɨji hunaŋ hadi haman agɨladɨ aveji sɨkasɨkan husavɨdami. Haman saja Falisi hɨdɨlɨ agɨlaŋ u Asɨ dɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lamalɨfɨlɨfɨ hɨsɨŋ kulaŋ agɨlaŋ kulaŋ Jisasɨ dɨ abacivavɨmalɨ. Acɨ saŋ nadɨ kulemɨlɨ agɨlaŋ aludɨ ave iauacaŋ agɨladɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agɨladɨ ma lɨbiakɨlahɨdavi uavɨmalɨ. Human ma husɨmaŋ lɨdɨŋ sɨmɨŋ nahɨdavi uavɨmalɨ. Lɨhavɨci 7.6-7 Ais 29.13, Mt 15.8-9 Jisasɨ nulɨdɨ abamalɨ. Namɨlaŋ mafɨla mafɨlaŋ nalusaŋ nuken nɨman abahɨdalaŋ uamalɨ. Alaŋ kulaŋ ukaci aba abahɨdalaŋ uamalɨ. Asɨ dɨ ciaŋ igalakalaka hɨsɨŋ kulaŋ Aisaia agaŋ namɨlaŋ acaba acaba lɨhɨdalaŋ agɨlasaŋ ala manasɨŋ hɨvɨ nɨman lɨbɨmalɨ uamalɨ. Asɨ agaŋ nɨman abi aba abamalɨ uamalɨ. Kulaŋ iamɨgali agɨlaŋ sɨbɨsaŋ hɨvɨ pam iadɨ ibi mɨŋaiakahɨdavi aba abi aba abamalɨ uamalɨ. Agadɨ ala nulɨdɨ hɨji humɨgaŋ agɨlaŋ viaŋ kulaŋ ma sɨbam hɨnihɨdavi aba abi aba abamalɨ uamalɨ. Lɨhavɨdaci mafɨla mafɨlaŋ kavɨ kavɨ sɨhɨ iakaiakaŋ iadɨ ibi mɨŋaiakahɨdavi aba abi aba abamalɨ uamalɨ. Lɨdɨŋ kulaŋ agɨladɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agɨladɨ sulasulaŋ nɨman abahɨdavi aba abi aba abamalɨ uamalɨ. Na Asɨ dɨ ciaŋ suladalu aba abahɨdavi aba abi aba abamalɨ uamalɨ. Haman aba cɨku ala abamalɨ. Namɨlaŋ Asɨ dɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ ci valamadɨlaŋ uamalɨ. Vala kulaŋ agɨladɨ ciaŋ agadɨ vɨdɨvɨdɨŋ sɨbam mɨŋalɨvahɨdalaŋ uamalɨ.
Namɨlaŋ lɨvɨlu lɨvɨlu Asɨ dɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lulahɨdalaŋ uamalɨ. Naludɨ ave iauacaŋ agɨladɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agɨladɨ lɨbiakɨlɨdaŋ aba Asɨ dɨ ciaŋ vɨdɨvɨdɨŋ agadɨ lulahɨdalaŋ uamalɨ. 10 Mosesɨ 7.10 CV 20.12, 21.17, Wkp 20.9, Lo 5.16, Mt 15.4 agaŋ nɨman abamalɨ uamalɨ. Namɨlaŋ naludɨ iamiagagalinalu agɨladɨ lɨku hɨvɨ hɨnihɨniŋ nulɨdɨ ciaŋ agɨladɨ lɨbiakɨlɨkalaŋ aba abamalɨ uamalɨ. Kulaŋ mu iamiaganu dɨ cilu lɨkuci ha namɨlaŋ nudɨ ifɨhɨmɨkalaŋ aba abamalɨ uamalɨ. 11-12 Agadɨ ala namɨlaŋ nɨman abahɨdalaŋ uamalɨ. Kulaŋ mu anɨm kɨlɨsɨ acaba acaba daŋ hɨne iamiaganu saŋ igudaŋ aba nulɨdɨ nɨman abam aba abahɨdalaŋ uamalɨ. Viaŋ anɨm kɨlɨsɨ acaba acaba nagɨladɨ Asɨ saŋ sagalɨ igu igu saŋ ci lɨbɨmɨŋacin aba abam aba abahɨdalaŋ uamalɨ. Haman saja viaŋ naludɨ akɨliaku nalusaŋ acaba acaba igu igu agaŋ apalɨ aba abam aba abahɨdalaŋ uamalɨ. 13 Namɨlaŋ mu ciaŋ mu ciaŋ haman agɨladɨ naludɨ ave iauacagalinalu dɨ hɨvɨ vimadɨlaŋ agɨladɨ lɨbiakɨlakɨlaŋ Asɨ dɨ ciaŋ agadɨ lulahɨdalaŋ uamalɨ.
Asɨ igadaci kulaŋ iamɨgali agɨlaŋ hugɨ daŋ hɨnihɨdavi agasaŋ abamalɨ.
(Matiu 15.10-20)
14 Jisasɨ cɨku kulaŋ iamɨgali agɨladɨ abɨci vehavɨci abamalɨ. Namɨlaŋ sɨkasɨkan ciaŋ iadɨ nagadɨ igakɨla sikɨvica sɨbam hɨji lamɨkalaŋ uamalɨ. 15-16 Sɨmɨŋ 7.15-16 HJL 10.14-15 acaba acaba fikua hɨne kulaŋ iamɨgali agɨladɨ humɨgaŋ muji mɨgumɨgu agɨlaŋ lɨhavɨdaci Asɨ igadaci nɨbɨlaŋ hugɨ daŋ ma hɨnihɨdavi uamalɨ. Agadɨ ala acaba acaba kulaŋ iamɨgali agɨladɨ hɨji humɨgaŋ hɨvɨ hɨne ivave ivave agɨlaŋ pam lɨhavɨdaci Asɨ igadaci nɨbɨlaŋ hugɨ daŋ hɨnihɨdavi uamalɨ.* 7.15-16 Kulaŋ hɨji hutesɨ hutesɨ daŋ limu hɨhɨle agɨlaŋ nɨman abahɨdavi. Ciaŋ limu hɨhɨle nɨman agɨlaŋ aveji Asɨ dɨ manasɨŋ hadi hɨvɨ hɨnihɨdavi uahɨdavi. Jisasɨ nɨman abamalɨ uahɨdavi. Kulaŋ iamɨgali hɨji daŋ lɨci ciaŋ nagadɨ sikɨvica sɨbam igakɨlavɨm aba abamalɨ uahɨdavi.
17 Haman aba kulaŋ iamɨgali agɨladɨ vala ulen muji ivomalɨ. Ivoci nudɨ kulemɨlɨ agɨlaŋ hɨve lamalama ciaŋ sulamalɨ agadɨ ciaŋ hɨdɨlɨ agasaŋ abacivavɨmalɨ. 18 Abacivavɨci abamalɨ. Namɨlaŋ hɨji apalɨ uacaŋ uamalɨ. Haman saja naludɨ hɨji agɨlaŋ ma touavehɨdi uamalɨ. Sɨmɨŋ acaba acaba fikua hɨne kulaŋ iamɨgali agɨladɨ humɨgaŋ muji hɨvɨ mɨgumɨgu agɨlaŋ lɨhavɨdaci Asɨ igadaci hɨbuŋ daŋ ma hɨnihɨdavi uamalɨ. 19 Sɨmɨŋ agɨlaŋ kulaŋ iamɨgali agɨladɨ hɨji humɨgaŋ hɨvɨ ma uhɨdavi uamalɨ. Nɨbɨlaŋ humɨgaŋ hɨvɨ pam uuŋ su ulaŋ hɨvɨ uhɨdavi uamalɨ. Sɨmɨŋ sɨkasɨkan nɨbɨlaŋ hɨbuŋ apalɨ saja haman abamalɨ. 20 Haman 7.20 Mt 15.18, Mk 7.23 aba cɨku abamalɨ. Acaba acaba kulaŋ iamɨgali agɨladɨ hɨji humɨgaŋ hɨvɨ hɨne ivave ivave agɨlaŋ pam lɨhavɨdaci Asɨ igadaci kulaŋ iamɨgali agɨlaŋ hugɨ daŋ hɨnihɨdavi uamalɨ. 21 Acaba acaba kulaŋ iamɨgali agɨladɨ hɨji hɨvɨ iakahɨdavi agɨlaŋ nɨbɨlaŋ nɨman uamalɨ. Hɨji sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ agɨlaŋ uamalɨ. Hɨvɨkalɨ saŋ hɨdahɨda hɨji agaŋ uamalɨ. Acaba acaba makɨm vivi hɨji agaŋ uamalɨ. Kulaŋ mu dɨ ifɨhɨmuhɨmu hɨji agaŋ uamalɨ. 22 Kulaŋ mu iamɨgali lɨbica cɨku iamɨgali mu mu makɨm vivi hɨji agaŋ uamalɨ. Iamɨgali mu muŋaŋ iaku cɨku kulaŋ mu mu makɨm vivi hɨji agaŋ uamalɨ. Kulaŋ limu hɨhɨle agɨladɨ acaba acaba agɨlasaŋ mavɨn iga iga hɨji agaŋ uamalɨ. Lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ vivi hɨji pam agaŋ uamalɨ. Sɨdaŋ ciaŋ igu iguŋ mafɨliŋ mafɨliŋ ciaŋ aba aba hɨji agaŋ uamalɨ. Hɨbɨ hadi hɨvɨ hɨdahɨda hɨji agaŋ uamalɨ. Mɨkuavɨ lamalama hɨji agaŋ uamalɨ. Kulaŋ hɨhɨle agɨladɨ abacuvacuva hɨji agaŋ uamalɨ. Nudɨ nuken ibi mɨŋaiakaiaka hɨji agaŋ uamalɨ. Uavava hɨji agaŋ uamalɨ. 23 Lusɨŋ sɨbɨlɨ sɨbɨlɨ sɨkasɨkan haman agɨlaŋ pam ala kulaŋ iamɨgali agɨladɨ hɨji humɨgaŋ hɨvɨ hɨnihɨniŋ ivavehɨdavi uamalɨ. Lɨhavɨdaci Asɨ igadaci kulaŋ iamɨgali agɨlaŋ hugɨ daŋ hɨnihɨdavi uamalɨ.
Iamɨgali Fonisia hɨdɨlɨ agaŋ Jisasɨ saŋ hɨji vɨdɨvɨdɨŋ lamamalɨ.
(Matiu 15.21-28)
24 Jisasɨ agaŋ kɨlebɨla agadɨ vala cɨku Tailɨ kɨlebɨla micɨ micɨ hen umalɨ. U ulen muji mu hɨvɨ ivo sɨvɨla hɨnidaŋ aba lɨmalɨ agadɨ ala nɨbu sɨvɨla hɨnihɨni agaŋ hɨma. 25 Haman saja hɨnidaci iamɨgali mu nudɨ nadi sudɨ sɨbɨlɨ daŋ agaŋ igakɨlamalɨ. Igakɨla ve Jisasɨ dɨ hɨcɨ micɨ hɨvɨ mɨgalɨfɨlɨbu muiaŋ nɨkunɨku lɨbumalɨ. 26 Iamɨgali agaŋ nɨbu Gɨlikɨ ciaŋ hɨsɨŋ. Nɨbu Fonisia hɨdɨlɨ. Nɨbu Silia fi tɨbɨ hɨsɨŋ. Nɨbu sudɨ sɨbɨlɨ nudɨ nadinu dɨ hɨvɨ hɨnimalɨ agadɨ lakulaku saŋ Jisasɨ dɨ abacivamalɨ. 27 Lɨci Jisasɨ nusaŋ hɨve lamalama ciaŋ agadɨ abamalɨ. Sɨmɨŋ agadɨ aludɨ ninanadi agɨlaŋ mɨsen navɨm uamalɨ. Nulɨdɨ sɨmɨŋ agɨladɨ vibiŋ iŋam agɨlasaŋ ma igunahɨdalu uamalɨ.
28 Lɨci iamɨgali agaŋ hɨji nɨman lamamalɨ. Ninanadi hana Isɨlaelɨ hɨdɨlɨ agɨlasaŋ hɨve lama abi uamalɨ. Iŋam hana hɨdɨlɨ mu mu alusaŋ hɨve lama abi uamalɨ. Haman hɨji lama iaka Jisasɨ dɨ abamalɨ. Kulaŋ hadi uamalɨ. Iŋam nɨbɨlaŋ padɨm lɨku hɨvɨ hɨdahɨdaŋ ninanadi agɨladɨ sɨmɨŋ suvilɨ suvilɨ agɨladɨ akape nahɨdavi uamalɨ.
29 Lɨci Jisasɨ iamɨgali agadɨ abamalɨ. Nama hɨji vɨdɨvɨdɨŋ daŋ hɨne haman abanaŋ saja cɨku uka uamalɨ. Sudɨ sɨbɨlɨ agaŋ nadɨ nadi agadɨ ci vali uamalɨ. 30 Lɨci iamɨgali agaŋ cɨku u nudɨ ulaŋ hɨvɨ ivomalɨ. Ivo igɨci sudɨ sɨbɨlɨ agaŋ nudɨ nadi agadɨ vala uci padɨm hɨvɨ ani hɨnimalɨ.
Jisasɨ kulaŋ mu hɨji uavava selɨvɨŋ sikɨvica ma ciaŋ lɨbadami agadɨ ukaci lamamalɨ.
31 Jisasɨ 7.31 Mt 15.29-31 Tailɨ kɨlebɨla micɨ micɨ hen hɨne Tailɨ kɨlebɨla agadɨ lɨvahala u Saidon kɨlebɨla hen iakumalɨ. Iaku Saidon kɨlebɨla agadɨ vala sɨkan Dekapolisɨ fi tɨbɨ hen umalɨ. U sɨkan Galili idu avɨli hadi caba hen iakumalɨ. 32 Iakuci 7.32 Mt 9.32, Lu 11.14 kulaŋ mu hɨji uavava selɨvɨŋ sikɨvica ma ciaŋ lɨbadami agadɨ Jisasɨ dɨ micɨ cavevɨmalɨ. Cave kulaŋ agadɨ sabɨ hɨvɨ human lamɨci ukaci lɨlɨ saŋ Jisasɨ dɨ mavɨn ciaŋ ciaŋ hɨvɨ abavɨmalɨ. 33 Abavɨci 7.33 Mk 5.23, 8.23, Lu 4.40, 13.13, Jo 9.6 Jisasɨ kulaŋ agadɨ vica hɨtɨŋ hɨvɨ umalɨ. U human cɨjɨŋ akica agɨladɨ kulaŋ agadɨ hɨji limu limu hɨvɨ lamɨci ivovɨmalɨ. Lamɨci ivovɨci human cɨjɨŋ agɨladɨ cɨku vica cibiŋ lama cɨku kulaŋ agadɨ selɨvɨŋ hen lamamalɨ. 34 Lama 7.34 Mk 6.41, Jo 11.33, 11.38, 11.41, 17.1 Asɨ dɨ kɨlebɨla hen agaiaku igamalɨ. Igadaci ilɨkiŋ mɨdamɨdaŋ lɨmalɨ. Lɨci alu sɨbɨlɨ pam havalamalɨ. Alu sɨbɨlɨ havala kulaŋ agadɨ Alam ciaŋ hɨvɨ abamalɨ. Efata uamalɨ. Efata hana aludɨ ciaŋ sɨbam hɨvɨ nɨman abamalɨ. Hɨji nama lavɨlɨka uamalɨ. Lavɨla touaveka uamalɨ. 35 Lɨci 7.35 Ais 35.5-6, Mt 11.5 kulaŋ agadɨ hɨji agaŋ pɨhɨla vemalɨ. Lɨci selɨvɨŋ aveji ukaci lɨci ciaŋ lɨbɨmalɨ. 36 Lɨci 7.36 Mk 1.43-45 Jisasɨ kulaŋ iamɨgali agɨladɨ nɨbu kulaŋ agadɨ ukaci lamamalɨ agasaŋ kulaŋ mu dɨ sulasula saŋ abamɨgɨlamalɨ. Abamɨgɨlamalɨ agadɨ ala kulaŋ iamɨgali agɨlaŋ nudɨ ciaŋ agadɨ sulasula saŋ vɨdɨvɨdɨŋ sɨbam lɨhavɨmalɨ. 37 Lɨdɨŋ 7.37 Ais 35.5 kulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨlasaŋ sulavɨdaci kulaŋ iamɨgali limu hɨhɨle agɨlaŋ igakɨlakɨlaŋ nɨman abavɨmalɨ. I uavɨmalɨ. Ha nɨbu salaku ukaci sɨbam vi uavɨmalɨ. Lɨdaci kulaŋ hɨji uavava agɨlaŋ ciaŋ igakɨlavi uavɨmalɨ. Kulaŋ ciaŋ ma lɨbulɨbu agɨlaŋ ciaŋ lɨbavi uavɨmalɨ.

7:2 7.2 Lu 11.38

7:3 7.3 Mk 7.5, 7.8, Jo 2.6, Ga 1.14

7:4 7.4 Mt 23.25

7:6 7.6-7 Ais 29.13, Mt 15.8-9

7:10 7.10 CV 20.12, 21.17, Wkp 20.9, Lo 5.16, Mt 15.4

7:15-16 7.15-16 HJL 10.14-15

*7:15-16 7.15-16 Kulaŋ hɨji hutesɨ hutesɨ daŋ limu hɨhɨle agɨlaŋ nɨman abahɨdavi. Ciaŋ limu hɨhɨle nɨman agɨlaŋ aveji Asɨ dɨ manasɨŋ hadi hɨvɨ hɨnihɨdavi uahɨdavi. Jisasɨ nɨman abamalɨ uahɨdavi. Kulaŋ iamɨgali hɨji daŋ lɨci ciaŋ nagadɨ sikɨvica sɨbam igakɨlavɨm aba abamalɨ uahɨdavi.

7:20 7.20 Mt 15.18, Mk 7.23

7:31 7.31 Mt 15.29-31

7:32 7.32 Mt 9.32, Lu 11.14

7:33 7.33 Mk 5.23, 8.23, Lu 4.40, 13.13, Jo 9.6

7:34 7.34 Mk 6.41, Jo 11.33, 11.38, 11.41, 17.1

7:35 7.35 Ais 35.5-6, Mt 11.5

7:36 7.36 Mk 1.43-45

7:37 7.37 Ais 35.5