12
Ri qꞌilonik re ri Dios chike ri e ralkꞌoꞌal
Konoje kꞌu riꞌ waꞌ wa tikawex lik xkikꞌut ri kubꞌulibꞌal kikꞌuꞌx. Lik chirajawaxik kꞌu riꞌ chiqe riꞌoj jelaꞌ kaqaꞌano. Ma wa oj kꞌo wi e pachaꞌ jun kꞌalalem yey e riꞌoj ri kojkꞌalalik. Ekꞌu rike kojkitzutzaꞌ loq, koyeꞌem kojopon pa ri kꞌisbꞌal re ri kꞌalalem oj kꞌo wi. Ekꞌu riꞌ riꞌoj qayaꞌa kan ronoje ri na utz taj kalatzꞌan qe, qayaꞌa kan ronoje ri mak ojuraꞌlim y mojkos kꞌu riꞌ che ri bꞌe kꞌo chiqawach. Junoq kakꞌalalik e lik kutzutzaꞌ pan ri kꞌisbꞌal re pa karaj kopon wi. Jekꞌulaꞌ riꞌoj e qayaꞌa pan ri qawach puwi ri Jesús, ma rukꞌ Rire kape wi ri kubꞌulibꞌal qakꞌuꞌx y e Rire ri katzꞌaqatisan uwach waꞌ. Xuya kꞌu ranimaꞌ xkam chwa ri cruz tobꞌ waꞌ lik kꞌixbꞌal uwach; e xutij ri kꞌax ma retaꞌam we xrikꞌowibꞌej waꞌ, unimal kiꞌkotemal ri kukꞌulu. Ekꞌu riꞌ woꞌora tzꞌul puwikiqꞌabꞌ rutzꞌulibꞌal ri Dios.
E lik kꞌola naꞌoj alaq puwi ri xuꞌan ri Jesús; ma tobꞌ na taqal ta che Rire, lik xutij kꞌax pakiqꞌabꞌ raj makibꞌ. Makos kꞌu ralaq y mapax ne kꞌuꞌx alaq chwa ri kꞌaxkꞌobꞌik. Ma ralaq kꞌamajaꞌ ne kopon alaq kꞌa chwa ri kamik*Kubꞌiꞌij waꞌ ma kopon ne ri qꞌij katewun ri kamik pakiwi ri hermanos ruma na kakesaj ta kibꞌ che ri kubꞌulibꞌal kikꞌuꞌx rukꞌ ri Cristo. ruma kachꞌoꞌjin alaq chirij ri mak. Mikꞌow kꞌu chikꞌuꞌx alaq ri pixabꞌanik re ri Dios, ri kubꞌiꞌij pa Ruchꞌaꞌtem che alaq, ri alaq ralkꞌoꞌal Rire:
At walkꞌoꞌal, makꞌaq bꞌi uqꞌij ri qꞌilonik re ri Dios,
mapax ne akꞌuꞌx che echiriꞌ kuchꞌaꞌbꞌej apa.
Ma ri Dios Qajawxel lik kebꞌuqꞌil
janipa ri kꞌax kebꞌunaꞌo
y e pachaꞌ kujichꞌ kipa
janipa ri uꞌanom ralkꞌoꞌal chike Pr. 3:11-12
kachaꞌ.
Lik kꞌu kuyu alaq ri qꞌilonik, ma jelaꞌ kaqꞌalajinik alaq ralkꞌoꞌal ri Dios. ¿Na etaꞌam ta nebꞌa alaq e rachi kꞌo ralkꞌoꞌal lik chirajawaxik che kebꞌuqꞌil waꞌ? Jekꞌuriꞌlaꞌ, ri Dios kebꞌuqꞌil konoje ri e ralkꞌoꞌal. Noꞌj we ta ri Dios na kuqꞌil ta alaq, riꞌ kuꞌana pachaꞌ na alaq ta saqil ralkꞌoꞌal, pachaꞌ na qꞌalaj taj china ri qaw alaq. Echiriꞌ oj akꞌalabꞌ, e ri qachu-qaqaw che ruwachulew lik xojkiqꞌilo y xqanimaj kitzij. ¿Suꞌchak kꞌu riꞌ na kaqaya ta qibꞌ puqꞌabꞌ ri Qaqaw kꞌo chilaꞌ chikaj chaꞌ jelaꞌ kakꞌojiꞌ qakꞌaslemal chwach Rire? 10 Ma ri qachu-qaqaw xa ajilam junabꞌ kojkiqꞌilo, yey ri kakiꞌan qukꞌ xa e chirij ri kinaꞌoj rike. Noꞌj ri Qaqaw Dios lik kojupixabꞌaj puwi ri kajawax chiqe chaꞌ ri qakꞌaslemal kuꞌana jelaꞌ pachaꞌ ri chomilaj ukꞌaslemal Rire. 11 Paqatzij wi na jinta juna qꞌilonik lik kukꞌul qakꞌuꞌx echiriꞌ oj kꞌo chupa, ma waꞌ kuꞌan kꞌax chiqe. Pero we xqakꞌul ri qꞌilonik, lik kꞌo kutiqoj chiqe, ma kusukꞌupij ri qabꞌinik qasilabꞌik chaꞌ kojkꞌojiꞌ chi utzil chomal.
12 Ruma kꞌu laꞌ lik chuqꞌubꞌej ibꞌ alaq chaꞌ jelaꞌ kakꞌojiꞌ uchuqꞌabꞌ ri qꞌabꞌ alaq kosinaq y kakowir ri chꞌek alaq sikirinaq. 13 E kꞌama bꞌi alaq ri bꞌe jusukꞌ chaꞌ kuꞌan alaq kꞌamal kiwach ri na e ta tikil chi utz y jelaꞌ rike na ketzaq ta chik y na kebꞌel ta che ri bꞌe jusukꞌ.Pa ri chꞌaꞌtem griego kubꞌiꞌij “chaꞌ jekꞌulaꞌ ri jetzꞌ kakunutaj ri raqan y na kujalkatzꞌij ta chik”. 14 Lik chirajawaxik kꞌola alaq chi utzil chomal kukꞌ konoje y tijoj ibꞌ alaq che ri santowilaj bꞌinik chwach ri Dios, ma na jinta junoq keꞌrila uwach ri Dios we na e ta kuꞌan riꞌ. 15 Lik chajij ibꞌ alaq chaꞌ na jinta junoq che alaq kujam bꞌi ri unimal rutzil ukꞌuꞌx ri Dios ruma katikiꞌ oyowal pa ranimaꞌ, yey jekꞌulaꞌ riꞌ kuꞌan latzꞌanel che ri kꞌiyibꞌal alaq y laj ne keretzelaj jujun chik. 16 Mukꞌulumaj e junoq che alaq karetzꞌabꞌej uwa uqꞌij rukꞌ junoq chik na ukꞌulel taj; makꞌaq ne bꞌi alaq uqꞌij janipa ri kuya ri Dios che alaq pachaꞌ ri xuꞌan ri Esaú echiriꞌ xa ruma jun waꞌim, xukꞌayij ri taqal che rire ruma atzixel.*Gn. 25:29-34 17 Etaꞌam chi kꞌu alaq riꞌ, ri Esaú tobꞌ lik xurayij chik kukꞌul janipa ri taqal che rire ruma atzixel, na xyaꞌ ta chi che; tobꞌ ne lik xroqꞌej, na xuriq ta chi ujalkꞌatixik waꞌ.*Gn. 27:30-40
Ri juyubꞌ Sinaí y ri juyubꞌ Sion
18 Ekꞌu ralaq na oponinaq tane alaq chwach jun juyubꞌ kilitaj wara che ruwachulew pachaꞌ ri juyubꞌWaꞌ e ri juyubꞌ Sinaí pa xuya wi ri Dios Rutzij Upixabꞌ chike raj Israel. Éx. 19:16-19; 20:18-19 xkil raj Israel ojertan, waꞌ e ri xjumuw aqꞌ chwach, pa xuꞌan wi qꞌequꞌm y xuꞌan kaqjiqꞌ. 19 Na tom tane alaq ruchꞌawibꞌal ri trompeta y ruqul ri Dios jelaꞌ pachaꞌ ri xkita raj Israel. Ekꞌu taq ri xetaw re waꞌ, lik xkitzꞌonoj chaꞌ na e ta chi ri Dios kachꞌaꞌt kukꞌ.*Éx. 20:18-21; Dt. 5:22-27 20 Ma rike xkixiꞌij kibꞌ echiriꞌ xyaꞌ wa jun taqanik chike: «China ri kapaqiꞌ lo chwa wa juyubꞌ, tobꞌ ne juna awaj, riꞌ kakamisax paꞌbꞌaj o rukꞌ lanza»*Éx. 19:12-13 xchaꞌ. 21 Lik xibꞌibꞌal kꞌu uwach riꞌ ri xilitajik, ma jenewaꞌ xubꞌiꞌij ri Moisés: «Lik kimbꞌirbꞌotik ruma nuxiꞌim wibꞌ»*Dt. 9:19 xchaꞌ.
22 Noꞌj woꞌora alaq oponinaq chwach ri juyubꞌ Sion pa ri tinamit re ri Dios kꞌaslik, ri tinamit Jerusalem chilaꞌ chikaj, pa kimolom wi kibꞌ ukꞌiyal ángeles re kakiloqꞌnimaj uqꞌij ri Dios rukꞌ kiꞌkotemal. 23 Alaq chi bꞌare jun kukꞌ ri e ralkꞌoꞌal ri Dios,§Pa ri chꞌaꞌtem griego kubꞌiꞌij “ri atzixelabꞌ”. Chikixoꞌl raj judiꞌabꞌ, ri atzixel lik kꞌo uwach y lik kꞌo kukꞌul che ruqaw. Jekꞌulaꞌ konoje ri e re ri Cristo, lik kꞌo kiwach chwach ri Qaqaw Dios y lik kꞌo kakikꞌul che Rire. ri kebꞌopon chilaꞌ chikaj rukꞌ Rire.**Pa ri chꞌaꞌtem griego kubꞌiꞌij “ri tzꞌibꞌital chi kibꞌiꞌ chilaꞌ chikaj”. Ap. 21:27 Alaq oponinaq chi chwach ri Dios pa e kꞌo wi taq ri e jusukꞌ, ri ebꞌokinaq chi chilaꞌ chikaj, ri ꞌanom chi chom che ri kikꞌaslemal ruma ri Dios, ri Aj Qꞌatal Tzij ke konoje. 24 Yey alaq oponinaq chi chwach ri Jesús, ri xtikibꞌan ri kꞌakꞌ tzij xuꞌan ri Dios qukꞌ; ri Jesús xuꞌan waꞌ ruma rukikꞌel xturuwik, y waꞌ más kꞌo kutiqoj chwa rukikꞌel ri Abel.††Rukikꞌel ri Abel xa xukꞌam lo qꞌatbꞌal tzij puwi ri jun xkamisan re; noꞌj rukikꞌel ri Jesús xukꞌam lo kolobꞌetajik y kuybꞌal mak chiqe qonoje. Gn. 4:10
25 E uwariꞌche lik makꞌaq bꞌi alaq uqꞌij ri Dios, ri kapixabꞌan e alaq. Ma we na xekolobꞌetaj ta ri xkikꞌaq bꞌi uqꞌij ri Dios ojertan echiriꞌ Rire xuchꞌaꞌbꞌej kipa ruma ri Moisés wara che ruwachulew, makꞌuwariꞌ riꞌoj na kojkolobꞌetaj taj we e kaqakꞌaq bꞌi uqꞌij ri Jun kuchꞌaꞌbꞌej lo qapa chilaꞌ chikaj.
26 Ma ojertan echiriꞌ xchꞌaw lo Rire, lik xbꞌarbꞌat rulew, yey woꞌora jewaꞌ ujikibꞌam uwach:
Jumul chi kꞌut kanꞌan waꞌ,
pero na xew ta chi kꞌu ruwachulew kambꞌarbꞌatisaj,
ma kanyikiyaꞌ ne ruwa kaj Hag. 2:6
kachaꞌ. 27 Echiriꞌ kubꞌiꞌij: «Jumul chi kꞌut kanꞌan waꞌ,» e keꞌelawi ronoje ri uꞌanom ri Dios, ri utz kasilabꞌisaxik, waꞌ kajalkꞌatix bꞌi; xew kꞌu katikiꞌ kan ri na utz taj kasilabꞌisaxik. 28 Jekꞌulaꞌ, riꞌoj kaqakꞌul jun luwar pa kayaꞌiꞌ wi chiqe kojtaqanik y waꞌ lik tikil chi utz y na kasach ta uwach. Ruma kꞌu waꞌ chojtioxin chwach ri Dios, qaqasaj kꞌu qamejelem chwach y qaloqꞌnimaj rukꞌ xiꞌin ibꞌ. 29 Ma jelaꞌ pachaꞌ ri aqꞌ kuporoj ronoje, jekꞌulaꞌ kuꞌan ri qa Dios echiriꞌ kusach uwach ronoje ri na utz taj.*Dt. 4:24

*12:4 Kubꞌiꞌij waꞌ ma kopon ne ri qꞌij katewun ri kamik pakiwi ri hermanos ruma na kakesaj ta kibꞌ che ri kubꞌulibꞌal kikꞌuꞌx rukꞌ ri Cristo.

12:13 Pa ri chꞌaꞌtem griego kubꞌiꞌij “chaꞌ jekꞌulaꞌ ri jetzꞌ kakunutaj ri raqan y na kujalkatzꞌij ta chik”.

*12:16 Gn. 25:29-34

*12:17 Gn. 27:30-40

12:18 Waꞌ e ri juyubꞌ Sinaí pa xuya wi ri Dios Rutzij Upixabꞌ chike raj Israel. Éx. 19:16-19; 20:18-19

*12:19 Éx. 20:18-21; Dt. 5:22-27

*12:20 Éx. 19:12-13

*12:21 Dt. 9:19

§12:23 Pa ri chꞌaꞌtem griego kubꞌiꞌij “ri atzixelabꞌ”. Chikixoꞌl raj judiꞌabꞌ, ri atzixel lik kꞌo uwach y lik kꞌo kukꞌul che ruqaw. Jekꞌulaꞌ konoje ri e re ri Cristo, lik kꞌo kiwach chwach ri Qaqaw Dios y lik kꞌo kakikꞌul che Rire.

**12:23 Pa ri chꞌaꞌtem griego kubꞌiꞌij “ri tzꞌibꞌital chi kibꞌiꞌ chilaꞌ chikaj”. Ap. 21:27

††12:24 Rukikꞌel ri Abel xa xukꞌam lo qꞌatbꞌal tzij puwi ri jun xkamisan re; noꞌj rukikꞌel ri Jesús xukꞌam lo kolobꞌetajik y kuybꞌal mak chiqe qonoje. Gn. 4:10

*12:29 Dt. 4:24