22
Ri Judas kukꞌayij ri Jesús
(Mt. 26:1-5, 14-16; Mr. 14:1-2, 10-11; Jn. 11:45-53)
Xa naqaj chi kꞌo wi lo ri nimaqꞌij echiriꞌ katij ri pam na jinta levadura che. Y ri nimaq e aj chakunel pa Rocho Dios kukꞌ taq raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ lik ketajin che utzukuxik suꞌanik kakiya ri Jesús pa kamik, pero kakixiꞌij kibꞌ kakiꞌan chiwachil kuma rukꞌiyal winaq eteran chirij.
Ekꞌu ri Judas aj Iscariot,* “Iscariot”: Waꞌ e utinamit ri Judas. jun chike ri kabꞌlajuj utijoꞌn ri Jesús, xuya luwar che ri Satanás xok pa ranimaꞌ. Xeꞌek kꞌu kukꞌ ri nimaq e aj chakunel pa Rocho Dios y kukꞌ ri e aj wach ke ri e chajinel re ri Rocho Dios chaꞌ kachꞌaꞌt kukꞌ puwiꞌ suꞌanik kuya ri Jesús pakiqꞌabꞌ. Rike lik xekiꞌkot che y xkibꞌiꞌtisij meyo che ri Judas we kuꞌan waꞌ. Ekꞌu rire xuya uchiꞌ che y xujeq kꞌu utzukuxik suꞌanik kuya ri Jesús pakiqꞌabꞌ xa xeꞌlaqꞌay chaꞌ na kakinaꞌbꞌej ta ri winaq.
Ri Jesús kutij ri cena re Pascua kukꞌ ri kabꞌlajuj utijoꞌn
(Mt. 26:17-29; Mr. 14:12-25; Jn. 13:21-30; 1 Co. 11:23-26)
Xopon kꞌu ri nimaqꞌij echiriꞌ katij ri pam na jinta levadura che. Chupa kꞌu waꞌ wa qꞌij chirajawaxik kekamisax taq ri qꞌapoj bꞌexex re Pascua.* Éx. 12:1-13; Lv. 23:5-6 Ekꞌu ri Jesús xebꞌutaq bꞌi ri Pedro y ri Juan, jewaꞌ xubꞌiꞌij bꞌi chike:
—Jix, jiꞌyijbꞌaꞌ ri cena re Pascua chaꞌ jelaꞌ kaqatijo —xchaꞌ.
Y rike xkitzꞌonoj che:
—¿Pa kaꞌaj wi la keꞌqayijbꞌaꞌ wi? —xechaꞌ.
10 Y ri Jesús xubꞌiꞌij chike:
—Chitapeꞌ: Echiriꞌ kixok chupa ri tinamit, kikꞌul jun achi rukꞌaꞌam jun kuraꞌ yaꞌ. Chixterej bꞌi chirij kꞌa chuchiꞌ ri ja pa kok wubꞌi 11 y chibꞌiꞌij kꞌu che rachi rajaw ja: “Jewaꞌ kubꞌiꞌij ri tijonel qeꞌoj: ¿Pachawi kꞌo wi ri luwar pa kantij wi ri cena re Pascua kukꞌ ri nutijoꞌn?” kixcha che. 12 Ekꞌu ri kuꞌan ri rajaw ja e kukꞌut chiwe jun nimalaj luwar chikaj pa ri kaleꞌ ja, waꞌ yijbꞌital chik. Chiriꞌ kꞌu riꞌ chiyijbꞌaꞌ ri cena re Pascua —xcha ri Jesús chike.
13 Xebꞌek kꞌu rutijoꞌn y xeꞌkiriqaꞌ jelaꞌ pachaꞌ ri xubꞌiꞌij bꞌi ri Jesús chike. Y xkiyijbꞌaꞌ kꞌu ri cena re Pascua.
14 Ekꞌuchiriꞌ xopon ruꞌorayil ri cena, ri Jesús junam kukꞌ rutaqoꞌn xebꞌok chwa ri mexa. 15 Y ri Jesús xubꞌiꞌij chike:
—¡Lik nurayim lo utijik junam iwukꞌ wa cena re Pascua chwach pan ri kꞌaxkꞌobꞌik kanwikꞌowibꞌej! 16 Ma kambꞌiꞌij kꞌu chiwe na kantij ta chi kꞌu juna chik cena re Pascua iwukꞌ, kꞌate na echiriꞌ kopon ri qꞌij kuꞌana na janipa ri bꞌiꞌtisim loq puwi rutaqanik ri Dios —xchaꞌ.
17 Tekꞌuchiriꞌ, xukꞌam ri kꞌolibꞌal kꞌo vino chupa y xutioxij che ri Dios. Xubꞌiꞌij kꞌu chike rutijoꞌn:
—Chikꞌama waꞌ y chitija iwe chuchiꞌ waꞌ wa kꞌolibꞌal. 18 Ma kambꞌiꞌij chiwe: Na kantij ta chi ruwaꞌal uva kꞌate na echiriꞌ katikiꞌ rutaqanik ri Dios —xchaꞌ.
19 Tekꞌuchiriꞌ, xukꞌam ri pam y xutioxij che ri Dios. Xuwechꞌo y xujach chike, jekꞌuwaꞌ xubꞌiꞌij:
—E nucuerpo waꞌ, ri kayaꞌiꞌ pa kamik iwuma riꞌix. Ekꞌuchiriꞌ kiꞌan taq waꞌ chiqawach apanoq, chiꞌanaꞌ kuxtabꞌal we riꞌin —xchaꞌ.
20 Kꞌisbꞌal kꞌu re ri cena, xukꞌam tanchi ri kꞌolibꞌal kꞌo vino chupa y jewaꞌ xubꞌiꞌij:
—Waꞌ ri riꞌ e ri kꞌakꞌ tzij* Jer. 31:31-34 kajikibꞌax uwach rukꞌ ri nukikꞌel katuruw iwuma riꞌix re kuybꞌal imak. 21 Yey ekꞌu ri kakꞌayin weꞌin, kꞌo wukꞌ junam chwa wa mexa. 22 Ekꞌu Ralaxel Chikixoꞌl Tikawex e karikꞌowibꞌej janipa ri ubꞌiꞌim lo ri Dios puwi Rire. Pero ¡lik kꞌu toqꞌoꞌ uwach rachi kakꞌayin re! —xchaꞌ.
23 Ekꞌuchiriꞌ xkijeq rutijoꞌn kakitzꞌonobꞌej chikiwach china nawi chike kaꞌanaw waꞌ.
China ri más kꞌo uwach chwach ri Dios
24 Rutijoꞌn ri Jesús kakichapalaꞌ kibꞌ chikiwach puwiꞌ chinoq chike más kꞌo uwach. 25 Noꞌj ri Jesús xubꞌiꞌij chike:
«Ri reyes ke ri nimaq tinamit lik kikꞌow uwiꞌ ri kitaqanik kakiꞌan pakiwi ri winaq. Na rukꞌ ta kꞌu riꞌ, kakibꞌiꞌij che kibꞌ: “E toꞌbꞌel ke ri tinamit.”
26 »Noꞌj riꞌix miꞌan iwe pachaꞌ ri kakiꞌan rike. China ri lik kꞌo uwach chixoꞌl, e chuꞌana pachaꞌ na jinta uwach; yey ri kꞌo puqꞌabꞌ kataqanik, e chuyaꞌa ribꞌ kuꞌan nimanel.
27 »Chikiwach ri winaq, ¿china kꞌu ri más kꞌo uwach, e ri katzꞌuyiꞌ chwa ri mexa o e raj chak kaniman chwa ri mexa? ¿Na e ta nebꞌa ri katzꞌuyiꞌ chwa ri mexa? Noꞌj riꞌin in kꞌo chiwach riꞌix pachaꞌ raj chak kanimanik.
28 Yey riꞌix ix kꞌojiꞌnaq wukꞌ che ri kꞌaxkꞌobꞌik in ikꞌowinaq wi. 29 »Kambꞌiꞌij kꞌu chiwe: Pachaꞌ ri Nuqaw uyaꞌom panuqꞌabꞌ riꞌin kintaqanik, jekꞌulaꞌ kanꞌan riꞌin chiwe riꞌix, kanya piqꞌabꞌ kixtaqanik 30 chaꞌ jelaꞌ kixwaꞌ chwa ri numexa chupa ri nutaqanik y kixtzꞌuyiꞌ kꞌut re kixtaqan pakiwi ri kabꞌlajuj tinamit re Israel» “Ri kabꞌlajuj tinamit re Israel” e ri kalkꞌoꞌal kan ri kabꞌlajuj ukꞌajol ri Jacob, ri kabꞌiꞌx “Israel” che. Gn. 35:22-26 xchaꞌ.
Ri Jesús kuqꞌalajisaj ri kuꞌan ri Pedro echiriꞌ karewaj we retaꞌam uwach
(Mt. 26:31-35; Mr. 14:27-31; Lc. 9:1-6; 10:1-4; Jn. 13:36-38)
31 Ekꞌu ri Qanimajawal xubꞌiꞌij:
—¡Simón, Simón, chatapeꞌ! E ri Satanás utzꞌonom che ri Dios chaꞌ kayaꞌtaj che kukꞌam ipa riꞌix. Kixuyikiyaꞌ kꞌu riꞌ jelaꞌ pachaꞌ kaꞌan che ri trigo echiriꞌ kapuꞌ uwach. 32 Noꞌj riꞌin lik nutzꞌonom che ri Dios pawiꞌ riꞌat, chaꞌ na kasach ta ri kubꞌulibꞌal akꞌuꞌx wukꞌ. Ekꞌu riꞌ riꞌat, echiriꞌ kakubꞌiꞌ tanchi akꞌuꞌx wukꞌ, e chanimarisaj kikꞌuꞌx taq rawachbꞌiꞌil —xchaꞌ.
33 Y ri Simón xubꞌiꞌij che:
—Wajawal, riꞌin nuyaꞌom wanimaꞌ kinterej chiꞌij la, tobꞌ keꞌek la pa cárcel; yey we xyaꞌ ne la pa kamik, riꞌin kinkam junam ukꞌ la —xchaꞌ.
34 Ekꞌu ri Jesús xukꞌul uwach:
—Pedro, paqatzij wi kambꞌiꞌij chawe: Waqꞌabꞌ echiriꞌ kꞌamajaꞌ ne kabꞌixon ri teren, riꞌat oxlaj chik abꞌiꞌim na awetaꞌam ta nuwach —xchaꞌ.
Ri Jesús kebꞌupixabꞌaj rutijoꞌn
35 Y chike rutijoꞌn xubꞌiꞌij:
—Echiriꞌ xixintaq bꞌi che utzijoxik ri Utzilaj Tzij, ximbꞌiꞌij chiwe na kikꞌam tubꞌi ukꞌolibꞌal imeyo, na kikꞌam tubꞌi itebꞌ, na kikꞌam tubꞌi jun chik molaꞌj ixajabꞌ,* Lc. 10:1-4 ¿kꞌo nebꞌa xajawax chiwe? —xcha chike.
Y rike xkikꞌul uwach:
—Na jintaj —xechaꞌ.
36 Ekꞌuchiriꞌ, xubꞌiꞌij chike:
—Noꞌj woꞌora, china ri kꞌo ukꞌolibꞌal umeyo, chukꞌama bꞌi; china ri kꞌo utebꞌ, chukꞌama bꞌi; y china ri na jinta espada rukꞌ, chukꞌayij ruqꞌuꞌ re pisbꞌal rij y chuloqꞌo juna espada. 37 Ma kambꞌiꞌij kꞌu chiwe lik chirajawaxik wi e kuꞌana na wa tzꞌibꞌital kan panuwi riꞌin chupa Ruchꞌaꞌtem ri Dios:
Xꞌan che pachaꞌ juna aj palajiy tzij Is. 53:12
kachaꞌ. Ekꞌu janipa ri tzꞌibꞌital kan panuwi riꞌin, e lik kuꞌana na —xchaꞌ.
38 Ekꞌuchiriꞌ, xkibꞌiꞌij rike che ri Jesús:
—Qajawal, riꞌ kebꞌ espada kꞌo qukꞌ —xechaꞌ.
Noꞌj rire xubꞌiꞌij chike:
—¡Kuꞌan na laꞌ! Mixchꞌaꞌt chi puwi waꞌ —xchaꞌ.
Ri Jesús kuꞌan orar pa ri werta Getsemaní
(Mt. 26:36-46; Mr. 14:32-42)
39 Tekꞌuchiriꞌ, xel bꞌi ri Jesús. Xeꞌek chwa ri juyubꞌ Olivos, y rutijoꞌn xeterej bꞌi chirij. 40 Echiriꞌ xebꞌopon chilaꞌ, jewaꞌ xubꞌiꞌij chike:
—Lik chitzꞌonoj che ri Dios chaꞌ kichꞌij uchuqꞌabꞌ ri kꞌambꞌal ipa kapetik —xchaꞌ.
41 Ekꞌuchiriꞌ, rire xbꞌin chi pan jubꞌiqꞌ más chikiwach, xuxukubꞌaꞌ ribꞌ y xujeq kachꞌaꞌt rukꞌ ri Dios, 42 jewaꞌ kubꞌiꞌij:
«Lal Nuqaw, we utz chiwach la, chinkolobꞌej ko la chaꞌ na kinikꞌow ta chupa waꞌ wa kꞌaxkꞌobꞌik. Noꞌj na e ta kꞌu chuꞌana ri kuaj riꞌin, ma e chuꞌana janipa ri rajawal kꞌuꞌx Rilal» xchaꞌ.
43 Ekꞌuchiriꞌ, xwinaqir jun ángel re chikaj chwach re koluꞌyaꞌa unimal uchuqꞌabꞌ. 44 Y chupa kꞌu riꞌ runimal ukꞌaxkꞌolil, ri Jesús xujeq kuꞌan orar rukꞌ unimal uchuqꞌabꞌ. Ruma kꞌu laꞌ xujeqo nimaq tꞌobꞌaꞌj kikꞌ rukꞌatan katzaq chwa rulew.
45 Echiriꞌ xukꞌis kuꞌan orar, xyaktajik, xtzelej lo pa e kꞌo wi kan rutijoꞌn y xebꞌoꞌluꞌriqaꞌ kewarik ruma ri bꞌis okinaq chikikꞌuꞌx. 46 Xubꞌiꞌij kꞌu chike:
—¿Suꞌbꞌe kixwarik? Chixyaktajoq y chitzꞌonoj che ri Dios chaꞌ jelaꞌ kichꞌij uchuqꞌabꞌ ri kꞌambꞌal ipa kapetik —xchaꞌ.
Kachap bꞌi ri Jesús
(Mt. 26:47-56; Mr. 14:43-50; Jn. 18:2-11)
47 Kꞌa kachꞌaꞌt ne ri Jesús, echiriꞌ xebꞌopon ukꞌiyal winaq lik kewoqoqik. Yey ri Judas, jun chike ri kabꞌlajuj utijoꞌn ri Jesús, nabꞌe bꞌi chikiwach rukꞌiyal winaq. Rire xqibꞌ rukꞌ ri Jesús chaꞌ kutzꞌubꞌ uchiꞌ. 48 Ekꞌu ri Jesús xubꞌiꞌij che:
—Judas, ¿e laꞌ rukꞌ jun tzꞌubꞌuj chiꞌaj kakꞌayij Ralaxel Chikixoꞌl Tikawex? —xchaꞌ.
49 Ri e kꞌo rukꞌ ri Jesús, echiriꞌ xkilo saꞌ ri katajinik, xkitzꞌonoj che:
—Qajawal, ¿utz nawi kojchꞌoꞌjin rukꞌ espada? —xechaꞌ.
50 Ekꞌuchiriꞌ, jun chike rutijoꞌn xujochij bꞌi ruxikin uwikiqꞌabꞌ ri raj chak ri kajawal raj chakunel pa Rocho Dios.
51 Pero ri Jesús xubꞌiꞌij chike:
—¡Miꞌan chi waꞌ! —xchaꞌ. Xuchap kꞌu ruxikin raj chak y xukunaj. 52 Tekꞌuchiriꞌ, xubꞌiꞌij chike ri e petinaq che uchapik bꞌi, waꞌ e ri nimaq e aj chakunel pa Rocho Dios, ri e aj wach ke ri e chajinel re ri Rocho Dios y ri nimaq winaq re ri tinamit:
—¿Suꞌchak petinaq alaq rukꞌ espada y cheꞌ? ¿Petinaq kami alaq che ukꞌamik bꞌi juna eleqꞌom? 53 Ronoje qꞌij waꞌ kꞌut in kꞌo ukꞌ alaq pa ri Rocho Dios. ¿Suꞌchak kꞌu riꞌ kꞌa e laꞌ kinoꞌlchapa alaq? Noꞌj ekꞌu waꞌ xopon ri ora yaꞌtal che alaq echiriꞌ ri rajaw ri qꞌequꞌm kukꞌut ruchuqꞌabꞌ —xchaꞌ.
Ri Pedro kubꞌiꞌij na retaꞌam ta uwach ri Jesús
(Mt. 26:57-58, 69-75; Mr. 14:53-54, 66-72; Jn. 18:12-18, 25-27)
54 Xkichap kꞌu bꞌi ri Jesús y xkikꞌam bꞌi chirocho ri kajawal raj chakunel pa Rocho Dios. Y ri Pedro chinimanaj teran pan chirij. 55 E kꞌo kꞌu jujun xkinukꞌ aqꞌ che ruwa ja, y xetzꞌuyiꞌ chuchiꞌ ri aqꞌ. Yey ri Pedro xtzꞌuyiꞌ chikixoꞌl. 56 Kꞌo kꞌu jun ali aj chak xril ri Pedro tzꞌul chuchiꞌ ri aqꞌ. Rali lik xutzutzaꞌ uwach y jewaꞌ xubꞌiꞌij:
—Waꞌ waꞌchi e jun chike ri eteran chirij ri Jesús —xchaꞌ.
57 Noꞌj ri Pedro jewaꞌ xubꞌiꞌij che:
—Ali, riꞌin na wetaꞌam ta uwach —xchaꞌ.
58 Joqꞌotaj kꞌu riꞌ kꞌo jun achi xrilo y jewaꞌ xubꞌiꞌij che:
—Rilal lal jun chike rutijoꞌn ri Jesús —xchaꞌ.
Noꞌj ri Pedro xubꞌiꞌij che rachi:
—Riꞌin na in ta jun chike rutijoꞌn —xchaꞌ.
59 Laj pa jun ora kꞌu riꞌ kꞌo tanchi jun jewaꞌ xubꞌiꞌij:
—Paqatzij wi waꞌ waꞌchi e jun chike rutijoꞌn ri Jesús, ma aj Galilea —xchaꞌ.
60 Noꞌj ri Pedro xubꞌiꞌij che:
—Achi, riꞌin na wetaꞌam tane saꞌ puwiꞌ kachꞌaꞌt la —xchaꞌ. Kꞌa kachꞌaꞌt ne ri Pedro echiriꞌ xbꞌixon lo ri teren.
61 Ekꞌuchiriꞌ, ri Qanimajawal xtzuꞌn lo chirij y e xutzuꞌ lo uwach ri Pedro. Ekꞌu ri Pedro xkꞌun chukꞌuꞌx saꞌ rubꞌiꞌim kan ri Qanimajawal che: «Kꞌamajaꞌ ne kabꞌixon ri teren, riꞌat oxlaj chik abꞌiꞌim na awetaꞌam ta nuwach.»
62 Ewi ri Pedro xel bꞌi chiriꞌ y lik xoqꞌik ruma rukꞌaxkꞌolil ukꞌuꞌx.
Ri Jesús kachꞌamixik
(Mt. 26:67-68; Mr. 14:65)
63 Rachijabꞌ echajiyom re ri Jesús lik kakichꞌamij y lik kakichꞌayo. 64 Kakichꞌuq ruwach y kakitzꞌonoj che:
—¡Chanaꞌij peꞌ china xchꞌayaw awe! —kechaꞌ. 65 Lik qabꞌichi ri kakibꞌiꞌij che rukꞌ kꞌaxlaj chꞌaꞌtem.
Ri Jesús kꞌo chikiwach raj qꞌatal tzij e aj judiꞌabꞌ
(Mt. 26:59-66; Mr. 14:55-64; Jn. 18:19-24)
66 Echiriꞌ xsaqirik, xkimol kibꞌ ri nimaq winaq re ri tinamit, ri nimaq e aj chakunel pa Rocho Dios kukꞌ raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ; waꞌ e taq ri uchapom wi ribꞌ ri qꞌatbꞌal tzij. Rike xkitaq ukꞌamik ri Jesús chikiwach y jewaꞌ xkibꞌiꞌij che:
67 —Chabꞌiꞌij chiqe we at ri Cristo, Ruchaꞌoꞌn lo ri Dios —xechaꞌ.
Y ri Jesús xubꞌiꞌij chike:
—Tobꞌ kambꞌiꞌij che alaq “In”, na kakoj ta alaq. 68 Yey we kanꞌan tzꞌonobꞌal che alaq, na kakꞌul ta alaq uwach y na kintzoqopij tane ubꞌi alaq. 69 Pero Ralaxel Chikixoꞌl Tikawex katzꞌuyiꞌ na kꞌu puwikiqꞌabꞌ ri Dios, ri lik kꞌo unimal uchuqꞌabꞌ —xchaꞌ.
70 Tekꞌuchiriꞌ, konoje xkitzꞌonoj che ri Jesús:
—¿At peꞌ riꞌ Rukꞌajol ri Dios? —xecha che.
Y ri Jesús xukꞌul uwach:
—E ralaq xbꞌiꞌn alaq re, e riꞌin —xchaꞌ.
71 Ekꞌuchiriꞌ, xkibꞌiꞌij rike:
—Na jinta chi uchak más e aj kojol umak, ma lik oj xojtaw re ri xubꞌiꞌij rukꞌ ruwa reꞌ —xechaꞌ.

*22:3 “Iscariot”: Waꞌ e utinamit ri Judas.

*22:7 Éx. 12:1-13; Lv. 23:5-6

*22:20 Jer. 31:31-34

22:30 “Ri kabꞌlajuj tinamit re Israel” e ri kalkꞌoꞌal kan ri kabꞌlajuj ukꞌajol ri Jacob, ri kabꞌiꞌx “Israel” che. Gn. 35:22-26

*22:35 Lc. 10:1-4