13
Werlampareny Antioch-arenyel
Barnabas Saul renh-atherrenh lanthek
Antioch town-el werlamparenyel-ayeng artwang Altjerr-henh angketj angenh-angenh map anetjart, kaltj-anthenh-anthenh map thwen. Arreny inehenh Barnabas, Simeon, arreny arrpenh kwerenh Rrpwerl, Lucius Cyrene town-areny, Manaen, rang nheng Herod Antipas-el-ayeng mangkek. Artwang arrpenh anek Saul. Arltang nyentel artwang nhenh map alyelhemel Ngkart naketjam, kwer-warn angketjam. Inang Ngkartant iterl-aremel mern-kweny anetjam. Kwereng Kwerrern Alngaltarel inenh ilek, “Arrantherr Barnabas Saul renh-atherrenh ngkernang, ratherr angketj mwerr mer mapel kaltj-antherl-apetjeh.” Inang weth mern-kweny anek, Altjerr-warn angkemel. Kwereng inang iltjang inehenh Barnabas Saul kwer-atherr-henh kaperteh arrernek. Kwereng inang renh-atherrenh lanthekemeh.
Barnabas Saul ratherr mer Cyprus-warn alhek
Kwerrern Alngaltarelemeh Barnabas Saul renh-atherrenh town Seleucia-warn lanthek. Town nhenhel inang boat-eh antjek, mer Cyprus-warn alhetjeh-anngernt. Cyprus rartek mer island angerr anek kwatj alay mpwepel. Inang boat-el alhek kwatj alay-angkwerr, antekerr altwerl mer Cyprus-warn-athek. Salamis town kwerel inang boat-eng anarnpek. Inang alhek church nyentam-nyent-warn, Altjerr-henh angketj kaltj-antherl-apetjeh. Tjerrtj Jew map inang church nhenh map-warn arraw-irretjart. John Mark rang kwer-atherrel-ayeng tangetjel anek.
6-8 Inang town Salamis renh imperl-alhemel altwerl-atheh inang alhek mer island iter arrwengak-warn, town Paphos-warn. Town Paphos kwerel artwang Jew nyent anetjart, rang arrwengkelth mpwaretjart. Rang rrtjwerremel nakelhetjart, rang Altjerr-henh angketj angenh-angenh kwel anek. Arreny kwerenh Bar-Jesus. Arreny kwerenh arrpenh anek Elymas. Elymas rang peltj anek artwang Sergius Paulus-kenh. Sergius Paulus rang Rome-areny government-eh twernk angerr anek mer island Cyprus ntjaperek. Rang artwang inangkal anek. Sergius Paulus rang angketj awek, Barnabas Saul ratherr mer Cyprus-el anemeng. Rang kwer-atherr ntangkelhek, ratherr renh Altjerr-henh angketj kaltj-anthetjeh. Kel ratherr kwer-warn alhek, Altjerr-kenh angketj kaltj-anthetjam. Artwang nheng Elymas rang kwer-atherr arrngert angkek. Rang Sergius Paulus renh ilek, “Ntwang angketj nhenh naketjal anay! Mentj impang!” Rang ahentj-kweny-irrek, peltj kwerenhel angketj Ngkart-akert awemel nakehetjeng.
Kwerrern Alngaltarelemeh Saul renh twer-ilek. Saul rang arreny Paul-anem. Paul-elemeh Elymas anngang aremel renh ilek, 10 “Ntwartek arrentj-arteh anem! Ntwang tjerrtj mwerr mapeh kweteth ahentj-kweny-irreperrem! Ntwang rrtjwerremel Altjerr-henh angketj perrpert-ilerl-apem! 11 Altjerrelemeh ngwenh atwetjenh pweng-ilemel! Kwek war ntwang pweng anetjenh. Kelant ntwang anngang alngampetjenh.”
Elymas rang kel pweng-anem anek. Rang tjerrtj arrpenh ngwek, renh tjey angerl-apetjeh. 12 Twernk Sergius Paulus-el renh anwerlkemel arek. Rang anwerlkek, rang angketj Ngkart Jesu-akert awekarleng. Rang angkek, “Thang kwenh angketj nhenh arrwekeleng awetj-kweny!” Rang kel Ngkart renh nakek-anem.
Paul Barnabas ratherr town Pisidian Antioch-el
tjerrtj map kaltj-anthek
13 Paul inang boat angerr-warn antjek. Inang boat-el Paphos town-eng kwatj alay-angkwerr ayerrer-atheh alhek, town Perga-warn. Town Perga rang mer Pamphylia-el artelhek. Inang town Perga-el irretj-alhemel inang boat-eng anarnpek. John Mark-elemeh renh-atherrenh mer kwerel imperl-alhek. Rang nyent Jerusalem-warn angkep alpek. 14 Paul Barnabas ratherremeh Perga kwereng Antioch town-warn anper-irrenhek. Antioch nhenh-artek mer Pisidia-el anek. Arltang angerr Saturday-el ratherr tjerrtj Jew map-kenh church-warnemeh alherrek. Ratherr church kwen irrpenhemel arrernelhetj-alhek. 15 Artwang arrpenhel angketj Moses-el arrernekarl read-em-ilek, kwereng rang angketj nheng Altjerr-henh angketj angenh-angenh mapel arrernekarl read-em-ilek. Kwereng church-ek-artweyel urrpey lanthek, Paul Barnabas renh-atherrenh ngwerl-alpetjeh. Urrpey rantem renh-atherrenh pawenhek, “Artwang atherray! Mwerr key mpwel apek nwernenh angketj ilemel kaltj-anthetjeh?”
16 Paul rang kemerremel inenh iltjel war ilek. Rang inenh ilek, “Artwang Israel-areny mapay, arrantherr yengenh awerrerrang! Tjerrtj arrpenh mapel thwen, arrantherrarl Altjerr nakem! 17 Altjerr rang arrwekeleny nwern-henh map urrarek, arlaltj kwerenh map anetjeh. Inang mer Egypt kwerel anetjam-rlwer, Altjerr rang inenh twer-ilek, inang aningkam-aningk irrek. Kwereng Altjerrel Egypt-areny map kwatjel atwek, Altjerrel kwerenh mapant arratelh-ilek mer Egypt-eng. 18 Rang inenh rrkwal angerrel arntarnt-arentjek 40 years-eh-atwetj. Inang Altjerr kwer kwet wenng-angketjam, Altjerrel inenh arntarnt-aretjam kwet, rang inenh itja impek. 19 Altjerrel inenh mer Canaan-warn angek. Mer Canaan kwerel tjerrtj mer 7 pel-areny anekarl. Altjerr rang tjerrtj Canaan-areny map atwemel ywerrelh-iletjam, rantem mer Canaan renh anthek arrwekeleny nwern-henh mapek. 20 Tjerrtj nwern-henh map mer Egypt-el 400 years-ek-atwetj anek. Kwereng inang mer Egypt-eng arratek. 50 years arrpenh-penh Altjerrel-anem mer nhenh arreny Canaan renh anthek ineh.
“Inang mer nhenhel anetjam-rlwer, Altjerrel artwang alkwert map ineh nyentam-nyent urraretjart, ineh twernk anetjeh, ahelenp-arlk inenh arntarnt-aretjeh. Kwereng Altjerrel Samuel renh-anem urrarek. Samuel rartek Altjerr-henh angketj angenh-angenh anek. 21 Kwereng nwern-henh mapel Altjerr renh pawenhek king-eh, ineh twernk angerr anetjeh. Kwereng Altjerrelemeh Saul urrarek, king ineh anetjeh. Saul-kenh angey rang arreny Kish anek. Kish rang Benjamin-kenh peltj ingkerneny mapeng petjek. Saul rang king-anem ineh anek 40 years-eh-atwetj. 22 Kwereng Altjerrelemeh Saul renh anpwek, David-anem rang ngkernek, king ineh anetjeh. Altjerr angkek, ‘David rang kwenh tjeng war kangkwerrem, lakenh yeng angerr kwer kangkem.’ David nhenh rang Jesse-henh ler anek.”
23 Paul-el inenh ilek, “Altjerrelemeh tjerrtj Israel-areny mapeh arrwekel kwet alhelek, rang artwang nyent ineh-warn lanthetjenh, inenh arntarnt-aretjeh. Artwang rang David-kenh peltj ingkerneny mapeng petjetjenharl. Jesu rang kwenh artwang Arntarnt-arenh-arenh rang anem. 24 Jesu kwereng arrwekel John rek-amparr petjek. John rang tjerrtj Israel-areny map kaltj-anthek, inang anetjeng Altjerr-warn twep-irretjeh, rang inenh kwatj-warn irrpelh-ilemel baptise-em-iletjenheng. 25 John-el rrkwapentj kwerenh mpwaretjam-rlwer, rang tjerrtj map pawenhek, ‘Ngwenham yeng? Nthakenh arrantherr tjeng-penh iterl-arem? Thang arrantherrenh ilem, yeng itja Arntarnt-arenh-arenh nheng anem, kwerarl arrantherr karelhem. Arntarnt-arenh-arenh rang ngwenth war arrehantherr-warn petjetjenh. Yeng ahelh-areny war anemeng, rang kwenh mwerr anem alkerengarl lanthek.’
26 “Peltj mapay, nwern-artek Abraham-henh peltj ingkerneny mapeng petjekarl. Yengemeh awerrerrang! Tjerrtj arrpenh iter-penh mapay, arrantherr-arlk Altjerr nakem. Arrantherremeh yengenh ingkerrekel awerrerrang! Altjerrel-artek nwernenh ilek, rang ahentj, tjerrtj nwernenh anetjeng inetjeh, nwern iteth ngampekarl kwerel-ayeng anetjenheng. 27 Tjerrtj Jerusalem-areny map angerrepat inehenh thwen inang itja alhengk-arek, Jesu rang Christ anekarl, nheng Altjerrelarl ngkwey alhelekarl. Arltang angerr Saturday-el inang Altjerr-henh angketj kweteth awetjartarl, nheng Altjerr-henh angketj angenh-angenh mapel ngkwey pip-warn arrernekarl. Angketj nhenh ingkern-anem arratemel keth-irrek, nheng tjerrtj Jerusalem-areny inang Jesu renh merrentj-arteh atwekarleng. 28 Inang Jesu renh pelkel pawenhek. Inang twernk Pilate renh pawenhek, rang Jesu renh irrernng kwet atwetjeh. 29 Angketj nhenh Altjerr-henh pipel-ayeng intem, ‘Rrkwapenh-apenh Altjerr-kenh inang irrernng atwetjenharl.’ Atwenh-atwenh mapel kwenh Jesu renh ntwerlk-warn arrernemel irrernng atwek, lakenh angketj nhenh kel arratj-irremel arlpaw-irrek. Kwereng inang renh ntwerlkeng anarnpelh-ilek. Inang renh inteyeh kwernek. 30 Altjerrel-anem Jesu renh irrernngeng kemelh-ilemel iteth-ilekarl. 31 Kwereng nakenh-nakenh aningkel renh irrernng-penh kemerrekarl arek. Nakenh-nakenh kwerenh map inarl arrwekel kwerel-ayeng itethel-ayeng-amparr nheng nthwerl-apetjart, mer Galilee-eng town Jerusalem-warn. Nakenh-nakenh nhenh mapelemeh lyet tjerrtj ingkerrek ilerl-apem, Jesu kwenh irrernngeng kemerrekarl.
32 “Nwern arrantherrenh lyet angketj mwerr renh ilem. Iterl-aray, Altjerrel nheng arrwekeleny nwern-henh map alhelekarl, rang kelant Christ renh lanthetjenh. 33 Altjerrel kel Christ nwerneh-warn lanthek. Christ rang kwenh Jesu anem. Nheng pip Psalm 2-el-ayeng nwern angketj Jesu-akert ilem,
‘Ntwang ler tjengenh,
yeng angey ngkwengenh-anem.’
34 “Altjerrel Jesu renh irrernngeng kemelh-ilek, mpwerrk kwerenh rang itja ntert-irretjeh impek. Nhenh angketj arrpenh Altjerr-henh pipel-ayeng intem,
‘Thang ngwenh alhelem,
tharl arrwekel David nheng alhelekarl-arteh.’
Nhenh-atwetj Altjerr rang alhelek,
renh irrernngeng kemelh-ilemel iteth-iletjek. * Isaiah 55.3
35 “Angketj arrpenh intem, David-el arrwekel pip-warn arrernekarl,
‘Altjerrel itja tjerrtj tjeperr mpwerrk kwerenh renh impetjenh,
rarrp ntert-irretjeh.’ Psalms 16.10
36 “David rang iteth anetjam, rang Altjerreh kangkwerrek. Kwereng rang ilwek, inang renh awenng-warn kwernek, angerrepat kwerenh mapel-ayeng. Awenngel mpwerrk kwerenhemeh ntert-irremel ywerrek. 37 Altjerrelemeh Jesu irrernngeng kemelh-ilek. Mpwerrk kwerenh itja ntert-irrek.
38 “Artwang peltj mapay! Thang arrantherrenh nhenh ilem, Jesu ilwekarleng, lakenh Altjerr tjey mpwarek arrehantherr, rang anetj arrehantherr-henh wetjeh, rang ngwerleny arrehantherr anetjenheng, atwetj-kweny. 39 Arrantherr Jesu renh nakemeng, kwereng arrantherr Altjerreng ularr arratj anetjeh. Arrantherr apek Moses-henh mpwareng-arengehant kangkwerremeng war, arrantherremeh itja Altjerreng ularr arratj anem. 40 Arrantherremeh mantjel arelhetjeh, arrantherr itja tjerrtj arrpenh-arteh mernelhetjeh. Ineh-penh Altjerr-henh angketj angenh-angenh arrpenhel ilek, lakenh-hetj,
41 ‘Tjerrtj arrantherremeh arrampewenh-wenh mapay!
Arrantherr kelant anwerlketjenh, ilwetjenh-anngernt.
Arrantherr aretjenh, thang arrpenh anthwerr mpwaretjenh.
Arrantherremeh nhenh ywarn kwet iterl-aretjeh.
Arrpenhel apek arrantherrenh nhenh-penh ilekarleng.’ ” Habakkuk 1.5
Lakenh Paul-el werlampareny inenh arteng-ilemel ilek.
42 Paul Barnabas ratherr church kwereng arratentj-alhek, tjerrtj mapel renh-atherrenh ngwek, “Saturday arrpenhel nhenh-warn mpwelanth petjetjeh, nwernenh weth kaltj-anthetjeh.” 43 Kel werlampareny map church-eng arratek. Tjerrtj Jew arrpenh map tjerrtj Altjerr nakenh-nakenh arrpenh map thwen inang Paul Barnabas kwer-atherrel-ayeng alherl-apetjam. Ratherr inenh ilerl-apetjam, inang Altjerr renh twerel kwet naketjeh.
44 Saturday arrpenhelemeh town-areny ingkerrek anthwerremeh arraw-irrek, Ngkart-henh angketj awetjeh. 45 Tjerrtj Jew mapel tjerrtj aningk inenh aremel inang Paul kwer-atherr may-irremel tjel-angkerrerrek.
46 Paul Barnabas ratherr anew-anewel kwet inenh ilek, “Altjerrel ilernenh ilek, ilern arrehantherr-amparr angketj mwerr Jesu-akert renh iletjeh. Arrantherr kwenh angketj kwereng ntjwem-irrekarl. Arrantherr itja ahentj-anem, iteth kwet Altjerrel-ayeng anetjeh. Lakenheng ilernarrp kel tjerrtj lwereny map-warnemeh alhetjeh, inehemeh Altjerr-henh angketj kaltj-anthemel iletjeh. 47 Ngkart rang ilernenh lakenh ilek,
‘Thang mpwelenhanth arrernek,
tjerrtj lwereny mapeh parrtj anetjeh.
Mpwelanth tjerrtj ingkerrek ahelh apanpel
iletjeh-anngernt,
yeng ahentj-anem, tjerrtj inenh arntarnt-aretjeh,
inang iteth kwet tjengel-ayeng anetjenh.’ ”
Lakenh Paul-el inenh ilek. § Isaiah 49.6
48 Tjerrtj lwereny inang Paul-henh angketj awek. Inang Ngkart-henh angketj kangkemel nakek. Altjerrel arrwekel kwet tjerrtj inenh urrarekarl, inang kwerel-ayeng iteth ngampekarl anetjenheng. Inant renh kangkemel nakek.
49 Nakenh-nakenh mapel Ngkart-henh angketj tjerrtj ingkerrekemeh kaltj-antherl-apetjam mer Pisidia ntjaperel. 50 Mer kwerel marl angerrepat rrpwetj anek, inarl Altjerr nakenh-nakenh anek. Tjerrtj Jew mapelemeh marl inenh artwang angerrepat mer-areny map thwen rrwampey-ilek. Angerrepat inang Paul Barnabas kwer-atherr ngkwantj-irrek. Kwereng inang renh-atherrenh mer inehenheng anpwek. 51 Paul Barnabas ratherremeh ingkang-henh rlwelhemel nmwernt-arlk lernerl-alhemel angkek, “Ilern lakenh mpwarem, arrantherrarl angketj Jesu-akert pal awekarleng. Arrantherr ilernenh iltekarleng, Ngkarteng arrantherr kel ntjwem-irrekarl!” Kel ratherr town arrpenh-warn Iconium-warn alherrek. 52 Ngkart nakenh-nakenh map mer Pisidian Antioch-el inang arrken kwetarl anek, Kwerrern Alngaltar rang inehel-arleng anekarleng wart.

*13.34 Isaiah 55.3

13.35 Psalms 16.10

13.41 Habakkuk 1.5

§13.47 Isaiah 49.6