8
Bukɛɛŋ bɛ tɛ̀ deŋgi bɛ Jiso be fii wu
Lɛjiŋ lɛlu, Jiso tɛ̀ dza deŋgi li bitoŋ li bɛ li bintsii li tiifi ntoŋ wu dzeeŋ kii bumfɔŋ bu Nyɔ-ɔ. Bɔɔŋ bee bɛ kintutu bɛ yoofi ntsɔ bɛfɛ tɛ̀ biki wu, mɔɔ bukɛɛŋ bamu bɛ tɛ̀ wɔnchɛ chigɔŋ chi bee bɛ bamu bɛ tɛ̀ buushɛ fiana yi tii li bee. Bukɛɛŋ bani tɛ̀ nuuŋ Maariya wu bɛ tɛ̀ teenyi le Madaliŋ, wu Jiso tɛ̀ buushɛ bɔɔŋ bɛ kiŋkundi li wuu bwiŋ mfomɛnyaaŋ. Joana wu kwɛɛ Chusa wu tɛ̀ nindi li Hɛrɔ-ɔ, mɔɔ Sosana bɛ bukɛɛŋ bamu bɛnɔŋa. Be tɛ̀ deŋgi lɛ, be busi biee lɛ bɛ babi bɛ bee be fii Jiso bee bɔɔŋ bee bɛ kintutu-u lu.
Ŋgaŋgaa kii wi wu tɛ̀ tumi biee
(Maacho 13:1-9; Mak 4:1-9)
Bɛniiŋ tɛ̀ dza be buti li bitoŋ li bitoŋ li be bɛɛ fɛ Jiso-o. Le kintutu ki bɛniiŋ lɛ yisɛ fe, se wa ŋgaŋgaa chini li bee le,
“Wumu tɛ̀ la le gɛɛŋ tuŋ muntaaŋ mwee. Le ni tumi, mumu weyɛ lɛ dze, bɛniiŋ kɛti be dɛnchi bɛ bikaa, muniiŋ mu jiindi liwe se bɛ mu chɔchɛ. Mumu se weyɛ li bikooshu-u, le mu maŋ mu bɛchi ŋko mu wɔɔbɛ kifɛ nshɛ yi fe tɛ̀ nuuŋ siiŋ. Mumu weyɛ li bifafu-u, le mu bo mu ni mu kuu bɛ bifafu bilu, bi beeme mu, mu ba ŋko nsiŋ. Mumu weyɛ tɛ nuuŋ li nshɛ yi dzeeŋ li, le mu maŋ, mu ko, bɛ kɔ mu bo bɛŋkaa gwii yaa si bɛ tɛ̀ tuŋ.” Le Jiso wa ni, dzaaŋ le, “Wi wu kɛmi bintooŋ, mwɛ woo.”
Fiee fi Jiso tɛ̀ yeti lɛ ŋgaŋgaa li
(Maacho 13:10-17; Mak 4:10-12)
Bɔɔŋ bee bɛ kintutu dza be bii li wu laa ŋgaŋgaa chini tiiti le la? 10 Se tuu le, “Ɛ beŋ bani bɛ Nyɔ fɛ yɛ le nɛ kɛɛ bɛntsooŋ bɛ bumfɔŋ bu Nyɔ-ɔ. Se nuuŋ le bɛniiŋ bamu wuki baa nuuŋ lɛ ŋgaŋgaa li, fi se fiɛɛ si fi tɛ̀ nuuŋ le,
‘Ɛ be bichi lɔ be tɛ ŋɛŋ kɛ,
ɛ be yiki lɔ be tɛ woo kɛ.’
Naanyɛ wu ŋgaŋgaa chilu
(Maacho 13:18-23; Mak 4:13-20)
11 Woo yɛɛŋ naanyɛ wu ŋgaŋgaa chilu. 12 Muntaaŋ mulu ɛ jɛ yi Nyɔ. Muntaaŋ mu tɛ̀ weyɛ lɛ dzeti mwɛɛ nuuŋ bɛniiŋ bɛ wuki jɛ yi Nyɔ, kiŋkundi se bɛ ki buu yi li shéŋ yi bee ki feti le be beŋ kɛ le yi fi be kɛ. 13 Mu tɛ̀ weyɛ li bikooshu-u mwɛɛ nuuŋ bɛniiŋ bɛ wuki jɛ yi Nyɔ, be fi yi bɛ kinɛɛtinɛ, se nuuŋ le yi tɛ̀ lii gwɛɛŋ le yi seri li shéŋ yi bee kɛ, be beenchi fefe, ɛ mɔnchɛ bɛ lɛ bee, be tuu be to lijiŋ. 14 Muntaaŋ mu tɛ̀ weyɛ li bifafu mwɛ nuuŋ bɛniiŋ bɛ wuki jɛ yi Nyɔ, si be giiŋgi lɛ bɛmfumisɛ bɛ bunɔŋa mɔɔ bujɔŋ bu biee bi li nshɛ yini-i bɛ bi yikɛ jɛ yilu yi layɛ yi tɛ ko kɛ. 15 Mu tɛ̀ weyɛ li nshɛ yi dzeeŋ li mwɛɛ nuuŋ bɛniiŋ bɛ kɛmi shéŋ yi dzeeŋ, bɛ wuki jɛ yi Nyɔ, be bɔsɛyi be gɛɛ yi li shéŋ yi bee, be se kaŋ shéŋ, be feti si yi wɛki nsiiŋ biee bi bee bi dzeeŋ yenɛ.
Lambo wu bɛ kuuki bɛ ŋkwaa
(Mak 4:21-25)
16 Wi ti tendi yɛ lambo le tuu dzɔɔ ŋkwaa kuuki lu kɛ. Kɛ le tuu dzɔɔ lii litakwiiŋ kɛ. Bɛ ti tendi lambo, bɛ tɔmi nuuŋ li fiee fi bɛ ti tɔɔmi lu-u, le bɛniiŋ bɛ lii li yi ni be ŋiŋgi kiŋ'wofu.
17 Fiee fichu fi bɛ nyikɛ gii fi yenɛ, biee bi lɛjiŋ lɛjiŋ gii bi yenɛ bi bo lɛ waaŋ.
18 Bɛdɛɛni, ɛ nɛ yiki jɛ yi Nyɔ nɛ yikɛ bujɔŋ, kifɛ wi wu kɛmi fiee bɛ gii bɛ taa wu fimu. Wi wu kɛmi yɛ fiee kɛ mɔɔ nuuŋ fintɛŋ fi beechi le kɛmɔɔ bɛ gii bɛ fi li wuu.”
Bɛniiŋ bɛ nuuŋ kini ki Jiso-o
(Maacho 12:46-50; Mak 3:31-35)
19 Si Jiso tɛ̀ tiifi bɛniiŋ lɛ, ni bee bɛŋwaani dza be bɛ le be ŋɛŋ wu. Fi se yaa be nlɛ kifɛ bɛniiŋ tɛ̀ yaŋ lu ŋge. 20 Wumu se tee li wuu le, “Na bee bɛŋwaana lemi baa lɛkuuŋ be wɛki le be ŋɛŋ wɛ.”
21 Se tuu fiee le, “Naaŋ bee bɛŋwaanɛŋ nuuŋ bɛniiŋ bɛ wuki jɛ yi Nyɔ be feti si yi wɛki.”
Jiso kɛmi buŋga lɛ mfiee bɛ dzɔɔ li lɛwe
(Maacho 8:23-27; Mak 4:35-41)
22 Le ni nuuŋ jobɛ chimu, Jiso lɛ lɛ ŋgo-o bee bɔɔŋ bee bɛ kintutu-u tee li bee le, “Tɛ lenchi libɛ chini tɛ gɛɛŋ luwiŋ lɔɔ.” Be se bɛchi nleenchɛ. 23 Le be ni be lenchi, Jiso dza bɛchi liiti. Mfiee yi tɛɛmi, bɛchi yi nduŋgi li dzɔɔ bɛ buŋga, dzɔɔ bɛchi yi lii lɛ ŋgo-o yi wɛki le yi yisɛ le, be gii be nuuŋ lɛ kwe wa. 24 Be se gɛɛŋ be kaŋgisi Jiso be tiiti le, “Te Kikoo, Te Kikoo, tɛ baa lɛ kwe wa.” Jiso kaaŋgi waŋ mfiee yi tɛɛmi mɔɔ dzɔɔ yi tɛ̀ nduŋgi yilu. Mfiee yilu mɔɔ dzɔɔ yilu se chikɛ, bintsii deŋ ni nshiiŋ. 25 Se bii li bee laa, “Nɛ gɛɛ shéŋ yinɛ li noo li?” Bɛ chɛnɛ mɔɔ kiŋkoofɛyi, be se bii li yi yi bee laa, “Wuni nuuŋ noo, wu wɛndi mfiee mɔɔ dzɔɔ bi wuki li wuu le?”
Jiso kɛmi buŋga lɛ bɛnchindaa bɛ kiŋkundi-i lɛwe
(Maacho 8:28-34; Mak 5:1-20)
26 Le be lenchi libɛ chilu be bo kimbɛ ki Jerasɛnɛ,*Biŋwaati bi fichi bimu teenyi le Gadalaŋ, bimu le Gɛlgɛsɛŋ. ki nuuŋ liwiŋ lɛ kimbɛ ki kwɛɛŋ wu Galilii. 27 Si Jiso tɛ̀ bo lɛ ŋgo-o leŋ lɛ buka lɛ, bee wumu wu li kitoŋ kɛɛ bikɛ, nuuŋ ɛ bɛnchindaa bɛ kiŋkundi-i tɛ̀ shiiŋ be ŋwɛki bɛ mwɛ. Be tɛ̀ tsi wu li bwiŋ ŋge deŋgi tiŋ kilɛrɛ, tɛ̀ tsi li yih kɛ, tsiiŋ nuuŋ lɛ dzíŋ yi bɛniiŋ li. 28 Le ŋɛŋ Jiso, biee toŋ kitata, gɛɛŋ we wu limfwe, waŋ bɛ buŋga le, “Jiso, Ŋwanɛ Nyɔ, Nyɔ yi nuuŋ Kikoo ki Biee Bichu-u, ɔ wɛki la li mi-i? Mintemi-i ɔ kiiŋ ɔ ni nyɛ ŋgɛ li mi-i kɛ.” 29 Tɛ̀ yɔ lɛ kifɛ Jiso tɛ̀ waŋ Fiana yi tii yilu yi bo li wuu. Yi tɛ̀ shiiŋ yi choofi wu li kiŋga-a li kiŋga-a bɛ keeti wu bɛ kɛndi wu bibɛnu mɔɔ bikaa bɛ bɛncha bɛ kiichi wu. Si bɛ tɛ̀ shiiŋ bɛ kɛndi wu lɛ, soomi bɛncha bɛlu, fiana yilu choofi wu letini giiŋgi libuka.
30 Jiso se bii li wi wulu-u laa, “Bukooŋ bwo nuuŋ le noo?” Tuu le, “Bukooŋ bweŋ nuuŋ le kimbanchɛ.” Tɛ̀ tuu lɛ kifɛ bɔɔŋ bɛ kiŋkundi-i bɛlu tɛ̀ banchɛ li yi yee li ŋge. 31 Bɛnchindaa bɛlu se sooŋ bɔ li Jiso le, kiiŋ ɔ ni tuumi bee nuuŋ lɛ kitoo ki sechi wuuŋŋ li kɛ. 32 Fi tɛ̀ nuuŋ lɛ ɛ kintutu ki dzíiŋ lɛ tɛ̀ jii biee fe li mbɛmɛ-ɛ. Bɛnchindaa bɛ kiŋkundi-i bɛlu se sooŋ bɔ li Jiso-o le, tuumi be, be gɛɛŋ be lɛ nuuŋ li dzíiŋ yilu. Se beŋ. 33 Bɛnchindaa bɛ kiŋkundi-i bɛlu se biee be bo li wi wulu-u, be dansɛ li dzíiŋ yilu-u. Kintutu ki dziiŋ lɛ kilu kichu se kɛŋ ki bɔɔ li mbɛmɛ wɛɛ ki seri lɛ libɛ-ɛ ki woŋ dzɔɔ ki kwiyɛ.
34 Le bɛniiŋ bɛ tɛ̀ kiichi dzíiŋ yilu ŋɛŋ fiee fi ka lɛ, be dza fe, be kifi, be gɛɛŋ be tee ntoŋ wulu li bintsii bi li bitoŋ bi fe-e. 35 Le bɛniiŋ woo lɛ, be buti be giiŋgi le be ŋɛŋ fiee fi ka fe. Le be bɛ fɛ Jiso tɛ̀ nuuŋ, be ŋɛŋ wi wulu fe, nuuŋ ɛ bɛnchindaa bɛ kiŋkundi-i baa chinɛ li wuu, nuuŋ ɛ wu shee li Jiso-o lichiŋ, ɛ wu liishɛ ndú, bufii bwee nuuŋ tsaaŋ. Be se kɛmɛ chɛnɛ ŋge. 36 Bɛniiŋ bɛ tɛ̀ ŋɛŋ fiee fi tɛ̀ ka, tɛ̀ tiiti li bee si fi tɛ̀ nuuŋ bɛ wi wu tɛ̀ kɛmi bɛnchindaa bɛ kiŋkundi-i wɛ se tɛmi. 37 Bɛniiŋ bɛchu bɛ lɛ bimbe bi Jerasɛnɛ-ɛ kɛmɛ jaaŋ, be biee be sooŋ bɔ li Jiso-o le dza ni giiŋgi. Jiso se biee dza fiee lɛ lɛ ŋgo-o gɛɛŋ, 38 Wi wu bɛnchindaa bɛ kiŋkundi-i tɛ̀ bo li wuu wɛ se sooŋ bɔ li Jiso le bee wu gɛɛŋ. Jiso faaŋ, tuu wu lijiŋ, tee le, 39 “Kaari to li yih, ɔ gɛɛŋ ɔ tee fiee fi tɛɛmi fi Nyɔ fɛ li wɛ-ɛ fini.” Si fi tɛ̀ nuuŋ lɛ, wi wulu biee to lijiŋ gɛɛŋ deŋgi li kitoŋ kilu kichu, tiiti fiee fi tɛɛmi fi Jiso fɛ li wuu fini.
Jiso kɛmi buŋga lɛ kwe-e lɛwe
(Maacho 9:18-26; Mak 5:21-43)
40 Jiso lenchi libɛ chilu kaari to lijiŋ. Kintutu ki bɛniiŋ lɛ tɛ̀ nuuŋ fe, ki tɛŋgi wu. 41 Nyuŋ wumu se bɛ fe bukooŋ le Jairɔs, ɛ tɛ̀ nuuŋ te kikoo wu yih yi nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ yi fe. Tɛ̀ bɛ, we li bikaa bi Jiso, suŋgi bɔ le Jiso bɛ li wuu yih, 42 kifɛ ŋwani wu kwɛɛŋ mumkpaŋ wu tɛ̀ nuuŋ si biya yoofi ntsɔ bifɛ tɛ̀ nuuŋ lɛ kwe wa.
Le Jiso dza ni giiŋgi kintutu ki bɛniiŋ lɛ fachi wu bimbɛ bichu. 43 Ɛ kwɛɛŋ wumu tɛ̀ nuuŋ li bee linti wu tɛ̀ nuuŋ bɛ chigɔŋ chi mfi wu ŋɛnɛ-ɛ biya yoofi ntsɔ bifɛ. Ɛ wu biifi fiee fichu fi tɛ̀ kɛmi li bɛniiŋ bɛ ntsi-i chi yaa be wɔnchɛ. Se nuuŋ le biŋwaati bi fichi bimu kɛmi n'yɔru wu lɛ, “Se wu biifi kituŋ fiee fichu fi wu tɛ kɛmi tsaŋ bɛniiŋ bɛ ntsi lɛ.” 44 Kiiŋgi li Jiso lɛjiŋ koŋ li wooŋ wu kiŋkoŋ kee li, mfi we biee wu sondɛ. 45 Jiso bii laa, “Ɛ noo wu koŋ li mi-i?” Bɛniiŋ bɛchu mɛŋɛ. Pita se dza tee le, “Te Kikoo, ɔ ŋiŋgi yɛ le bɛniiŋ kɛnɛ baa wɛ lɛnti ŋge be fachi wɛ ni?” 46 Jiso tuu kweeŋ nɛɛ le, “Wumu koŋ li mi-i. Mi ŋ'woo ɔ si buŋga bo li yi yɛ-ɛŋ.” 47 Kwɛɛŋ wɛ ŋɛŋ le dze yi nyimɛ nuuŋ yɛ lu kɛ, bɛ kɛɛti gɛɛŋ we li bikaa bi Jiso, lɛ bintooŋ bi bɛniiŋ bɛchu, tee fiee fi bee koŋ li Jiso-o kii fi, tee mɔɔ si bee koŋ lɛ, chigɔŋ chee ma mfwaa mumkpaŋ. 48 Jiso se tee li wuu le, “Ŋwaŋ wu kwɛɛŋ, shéŋ ya yi ɔ gɛɛ li mi-i fɛ yɛɛ ɔ tɛmi gɛnɛ bɛ mbɛɛŋgii.”
49 Nɛɛ si Jiso tɛ̀ mɛɛŋ yeti li kwɛɛŋ wulu lɛ, wi wumu fɛsi fe, wu tɛ̀ bo li Jairɔs yih wu te Kikoo ki yih yi nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ, tee li Jairɔs le, “Ŋwana mɛɛshɔɔ wu kwi kituŋ. Ɔ fieeŋgi kɛ Wi wu Ntiifɛ wuni kɛ.” 50 Le tee lɛ, Jiso woo, tee li Jairɔs le, “Kiiŋ ɔ ni chɛŋ kɛ, beŋ li mi-i, ŋwana gii yiŋ.” 51 Be se dza be giiŋgi fɛ Jairɔs kuuŋ, le be fɛsi fe, Jiso faaŋ le kiiŋ wi ni lɛ li yih kɛ. Dzɔ nuuŋ Pita bɛ Jeeŋ mɔɔ Jɔɔŋ mɔɔ te ŋwaŋ bɛ ni ŋwaŋ bee be lɛ. 52 Tɛ̀ nuuŋ ɛ wi kwi wu tɛ nuuŋ fe dii kwe, kwe fuuti fe kichu. Jiso tee le, “Chikɛ yɛɛŋ bɛ kwe, ŋwaŋ wuni mɛɛŋɔ ki kwi kɛ, liitɔɔ nuuŋ chilefɛ.” 53 Bɛniiŋ dza be kiiti wu nuuŋ chike, kifɛ be tɛ kii bujɔŋ le ŋwaŋ wulu bee kwi kituŋ. 54 Jiso gɛɛŋ fɛ ŋwaŋ wulu tɛ gimi, kɛmɛ wu li kibɛnɛ teeŋ le, “Ŋwaŋ wu kwɛɛŋ, dza we!” 55 Ŋwaŋ wulu biee yiŋ, dza we mfwaa mumkpaŋ. Jiso tee le bɛ bichɛ fiee bɛ nyɛ wu ji. 56 Le ni bee tee ŋɛŋ fiee fi ka lɛ, wa tɛ̀ be. Jiso chiinsɛ le kiiŋ be ni tee li wi-i fiee fi ka fini kɛ.

*8:26 Biŋwaati bi fichi bimu teenyi le Gadalaŋ, bimu le Gɛlgɛsɛŋ.

8:43 Se nuuŋ le biŋwaati bi fichi bimu kɛmi n'yɔru wu lɛ, “Se wu biifi kituŋ fiee fichu fi wu tɛ kɛmi tsaŋ bɛniiŋ bɛ ntsi lɛ.”