7
اِسْتیپانئے تْران
1 مسترێن دینی پێشوایا چه اِسْتیپانا جُست کرت: «بارێن، اے تُهمت راست اَنت؟» 2 اِسْتیپانا پَسّئو دات: «او پت و براتان! دلگۆش کنێت:
اِبراهێمئے بارئوا
«پُرشئوکتێن هُدا، هما وهدا مئے بُنپیرُک اِبراهێمئے دێما زاهر بوت که آ اَنگت بئین‌النهرئینا اَت و هرّانا جهمنند نبوتگ‌اَت. 3 گۆن آییا گوَشتی: ‹وتی سرڈگار و راج و کئوما بِلّ و هما مُلکا برئو که من ترا پێشیَ داران.› 4 آییا کَلْدانیانی مُلک یله دات و هرّانا شت. چه پتئے مَرکا و رَند، هُدایا آ چه اۆدا همے مُلکا آورت که انّون شما نِشتگێت. 5 اِدا، هُدایا آییارا هچ میراس و مِلکت ندات، یک بِچیلّے زمینی هم ندات، بله لَبزی کرت که آییئے نَسل و پدرێچ اے سرڈگارئے هُدابُندَ*7:5 هُدابند، بزان واجه، واهُند، مالک، ساهِب. بیت. هُدایا اے هبر هما وهدا کرت که اِبراهێما اَنگت چُکّ نێست‌اَت. 6 گۆن آییا چُش گوَشتی: ‹تئیی چُکّ و اۆبادگ اَنچێن مُلکێا که آیانی وتیگ نه‌اِنت، دَرامد و بێگانگَ بنت و تان چارسد سالا، دگرانی چێردستیا گُلام و بےاِزّت کنگَ بنت.› 7 چُش هم گوَشتی: ‹هما کئوم که آیان وتی گُلام و چێردستَ کنت، من آیان سِزا دئیان. پدا چه آ مُلکا درَ کایَنت و همے جاگها منا پرستشَ کننت.› 8 هُدایا گۆن اِبراهێما اَهد و کَرارے بست که آییئے نشانی مردێن‌چُکّانی سُنّت کنگ اِنت. پمێشکا، وهدے اِبراهێما اِسْهاکێن چُکّ بوت، هشتمی رۆچا سُنّتی کرت. همے ڈئولا اِسْهاکا وتی چُکّ آکوب و آکوبا وتی دوازدهێن چُکّ، که مئے کئومئے کَبیلهانی بُنپیرُک اَنت، سُنّت کرتنت.
ایسُّپئے بارئوا
9 «آکوبئے چُکّ، گۆن وتی براتێن ایسُّپا په هَسَدّ و کُنّت کپتنت. براتان ایسُّپ گُلامێئے ڈئولا بها کرت و مِسرا برگ بوت، بله هُدا ایسُّپئے همراه اَت و 10 چه سجّهێن سکّی و سۆریان رَکّێنتی. هُدایا آ، همینچُک لاهکی و زانت و زانگ دات که مِسرئے بادشاه، پِرئونئے مِهر و اِهتباری په وت کَٹّت†7:10 کَٹَّگ، بزان نپ و سوتّ کنگ، دستا آرگ. و پِرئونا آ وتی سَرجمێن مُلک و مِلکتئے کارمَستر کرت. 11 رَندا سجّهێن مِسر و کَنئانا ڈُکّالے‡7:11 ڈُکّال، بزان کَهت، هُشکسالی. کپت که چه آییا مردمان مزنێن سکّی و سۆری رَست و مئے پت و پیرێنان هچ وَرد و وراکے نبوت. 12 وهدے آکوبا زانت که مِسرا دان و گندمَ رسیت، مئے پت و پیرُکی ائولی برا په ورد و وراکئے گِرگ و آرگا همۆدا راه داتنت. 13 آ، دومی رَندا هم مِسرا شتنت و اے رَندا ایسُّپا وتا گۆن وتی براتان پَدّر و پَجّارۆک کرت. پِرئون هم ایسُّپئے کئوم و کُٹُمئے بارئوا سهیگ بوت. 14 گڑا ایسُّپا په وتی پت آکوبا کُلئو راه دات که آ گۆن وتی سَرجمێن کهۆل§7:14 کَهۆل، بزان هانوار، هانواده (یک لۆگێئے نانوار). و هاندانا که هپتاد و پنچ مردم اتنت، بلَڈّیت و مِسرا بیئیت. 15 اے ڈئولا، آکوب مِسرا شت و همۆدا آ و مئے پت و پیرُک بێران بوتنت. 16 آیانی جۆن چه اۆدا آرگ و شِکێمئے شهرا، هما کبرا کَلّ کنگ بوتنت که اِبراهێما چه هامۆرئے چُکّان په چیزّے زرّا بها گپتگ‌اَت.
17 «وهدے گۆن اِبراهێما، هُدائے داتگێن کئولئے سَرجم بئیگئے وهد نزّیک بوت، مِسرا مئے مردم باز گێشتر بوتنت. 18 آ وهدا، مِسرئے بادشاه دگرے بوت و ایسُّپئے بارئوا هچّی نزانت. 19 آییا مئے کئوم رَد دات و رێپێنت، مئے پیرێنانی سرا باز زُلم و زۆراکی پِرّێنت و هُجّ کرتنت که وتی نُنُّکێن چُکّان، چه لۆگان ڈنّا دئور بدئینت که بمرنت.
موسّایا بگر تان سُلئیمانا
20 «همے وهدا، موسّا پێدا بوت. آ باز شررَنگ و ڈئولدارێن چُکّے اَت. تان سئے ماها وتی پت و ماتئے لۆگا رُست و رُدۆمی کرت. 21 وهدے ڈنّا اێرِش کرت، مِسرئے بادشاه پِرئونئے جنکا زرت و وتی جندئے چُکّئے ڈئولا رۆدێنت و مزن کرت. 22 موسّایا مِسریانی سجّهێن زانت و زانتکاری در برت و په کِردار و گُپتارا توانمندێن مردے بوت.
23 «چِل سالی که بوت، اے پِگر و هئیالا کپت که گۆن وتی بنی اِسراییلی براتان گِندُک بکنت. 24 وهدے دیستی چه آیان یکّێئے سرا، مِسریے زۆراکی کنگا اِنت، اِسراییلیئے دێمپانی‌ای*7:24 دێمپانی، بزان وتی رَکّێنگئے جُهد. اربی و پارسیا «دفاع». کرت و بێرئے گِرگا، آ مِسری‌ای جت و کُشت. 25 موسّایا وتی دلا اَنچش هئیال کرت که آییئے اِسراییلی برات بلکێن سرپد ببنت که په آیانی رَکّێنگا، هُدا آییا کار بندگا اِنت، بله اِسراییلی سرپد نبوتنت.
26 «اے دگه رۆچا اَناگت، آییا دو اِسراییلی وت‌مان‌وتا مِڑ و جنْگا دیست. موسّا په آیانی گیشّێنگ و تِپاک کنگا دێما کِنزت و گوَشتی: ‹او مردان! شما وت‌برات اێت، چیا یکدگرا تاوانبارَ کنێت؟!› 27 بله هما که وتی هم‌مُلکیئے سرا زۆراکی کنگا اَت، موسّایی یک نێمگے تێلانک دات و گوَشتی: ‹ترا کئیا مئے سرا هاکم و کازی کرتگ؟ 28 بارێن، هما ڈئولا که تئو زی آ مِسری کُشت، منی کُشگا هم لاکارتگِت؟› 29 گۆن اے هبرئے اِشکنگا، موسّا چه آ مُلکا در آتک و میدیانئے سرڈگارا درانڈێه†7:29 درانڈێه، بزان جَلاوتن. بوت. همۆدا آییا دو مردێن‌چُکّ بوت.
30 «چِل سالا رَند، سینائے کۆهئے گیابانا، پرێشتگے بُن گپتگێن ڈۆلُکێئے‡7:30 ڈۆلُک، بزان گیابانی کُنٹگی جرّے که پُلّی اِسپێت اَنت. آسئے شهمانی تها په موسّایا پَدّر بوت. 31 چه اے ندارگئے§7:31 نِدارگ، بزان سئیل، تماشا. گِندگا، موسّا هئیران و هَبَکّه مَنت. وهدے په اِشیئے گێشتر چارگا نزّیکتر شت، هُداوندئے تئواری اے ڈئولا اِشکت: 32 ‹من تئیی پت و پیرُک اِبراهێم، اِسْهاک و آکوبئے هُدا آن.› موسّا چه تُرسا لَرزگا لگّت و آییا تَهم و جُریت نکرت آ نێمگا بچاریت. 33 هُداوندا گوَشت: ‹وتی سواسان در کن، اے جاگه که تئو اۆشتاتگئے، پاکێن جاگهے. 34 من مِسرئے سرڈگارا وتی مردمانی سکّی و سۆری دیستگ‌اَنت، آیانی پریات و زاری اِشکتگ‌اَنت، په آیانی رَکّێنگ و آزات کنگا اێر آتکگان. بیا، نون من ترا پدا مِسرا رئوانَ دئیان.›
35 «اِسراییلیان موسّا نمَنّتگ‌اَت و گوَشتگ‌اَتِش: ‹ترا کئیا مئے سرا هاکم و کازی کرتگ؟› نون هُدایا هما موسّا بُن گپتگێن ڈۆلُکئے بُنا پرێشتگے پێش داشت. اے ڈئولا، آیانی هاکم و رَکّێنۆک کرت و مِسرا راهی دات. 36 هما اَت که چه مِسرا اِسراییلیانی در آیگئے رهشۆن بوت. هماییا، مِسر و سُهرزِرئے*7:36 سُهرزِر هما جاگه اِنت که وهدے اِسراییلی چه مِسرا در آتکنت، آیانی دێما دریا اَت و پُشتا پِرئونئے لشکر پێداک اَت. هُدایا په آیانی رَکّێنگا همے جاگها دریا هُشک کرت و راه پَچ کرت (دَرگوَز 13:17–15:21). بازێن زانتکارے گوَشیت که مرۆچیگێن سوێز کانالئے نزّیکا اِنت. تئیابا†7:36 تئیاب، بزان دریائے کِرّ، ساهِل. و تان چِل سالا گیابانان مۆجزه و اَجَبَّتێن نشانی پێشَ داشت. 37 همے موسّا اَت که گۆن بنی اِسراییلیان گوَشتی: ‹هُدا چه شمئے براتانی نیاما په شما، منی ڈئولێن پئیگمبرے گچێنَ کنت.›‡7:37 شَریَتئے دومی رهبند، بَهر 18، بَند 15. 38 اے هما موسّا اَت که گۆن پرێشتگا هۆر، مئے پت و پیرُکانی مُچّیا گیابانا گۆن اَت. پرێشتگا سینائے کۆهئے سرا گۆن آییا تْران کرت و موسّایا همۆدا هُدائے زِند بَکشۆکێن هبر گپتنت تان آیان په ما سر بکنت.
39 «بله مئے پت و پیرُک، په موسّائے مَنّگا رزا نه‌اتنت. چه آییا پُشتِش کرت و نمَنِّت و دلِش په مِسرا بست. 40 آیان، گۆن هارونا گوَشت: ‹په ما اَنچێن هُدا بساچ که مئے رَهبریا بکننت. اے موسّا، که مارا چه مِسرا در آیگئے راهی پێش داشتگ، آییا چے بوتگ، ما نزانێن.› 41 آیان گوَسک‌پئیمێن یک بُتے جۆڑ کرت و په وتی جۆڑ کرتگێن بُتئے شرپا، کُربانیگ و شادهی و شادکامی کرت. 42 بله هُدایا وتی دێم چه آیان تَرّێنت و یله داتنت، بِلّ که نون ماه و رۆچ و اِستاران پرستش بکننت، هما ڈئولا که نبیانی کتابان نبشته اِنت: ‹او اِسراییلیان! شما تان چِل سالا مان گیابانان په من هئیرات و کُربانیگ کرتگ‌اَت؟ 43 نه! شما «مُلوکئے تَمبو»§7:43 تَمبو، بزان هئیمَه، گِدان. و وتی هُدا «ریپانئے اِستار» بڈّا بستگ‌اَنت، هما بُت که شما په پرستشا اڈّ کرتگ‌اتنت. پمێشکا من شمارا چه بابِلئے سرڈگارا هما دستا، جَلاوتن و درانڈێهَ کنان.›
44 «گیابانا ‹شاهدیئے تَمبو›*7:44 شاهدیئے تَمبو، گِدانے اَت که بنی اِسراییلیان موسّائے زمانگا گۆن هُدائے هُکما جۆڑێنتگ‌اَت و همۆدا هُدااِش پرستش کرتگ. مئے پت و پیرُکان گۆن اَت و هما پئیما اڈّ کنگ بوتگ‌اَت که هُدایا موسّا سۆج داتگ‌اَت، بزان هما نمونهئے ڈئولا که آییا دیستگ‌اَت. 45 اے هما تَمبو اَت که مئے پیرێنان چه وتی بُنپیرُکان رَستگ‌اَت و یوشَهئے کماشی و سرۆکیا، مئے پت و پیرُکان گۆن وت هما وهدا آورت که اے مُلکِش گپت و هُدایا آ دگه کئوم آیانی چمّانی دێما گلّێنتنت و تان داوودئے وهدا، آ تَمبو همے مُلکا اَت. 46 داوودا، هُدائے وشّێن واهگ و رهمت گۆن اَت و لۆٹتی په آکوبئے هُدایا جاگه و هنکێنے اڈّ بکنت، 47 بله اے سُلئیمان اَت که په هُدایا لۆگے اڈّی کرت. 48 البت، بُرزێن اَرشئے هُدا بنی آدمئے اڈّ کرتگێن لۆگان جاگهَ نکنت، اَنچش که نبیا گوَشتگ: 49 ‹هُداوندَ گوَشیت:
«آسمان منی تَهت اِنت و
زمین منی پادانی چێرئے پَدَگ،
شما په من چِه پئیمێن لۆگے اڈّ کرتَ کنێت
یا که منی آرامجاه کجا بیت؟
50 اے سجّهێن منی وتی دستئے اڈّ کرتگێن نه‌اَنت؟»› †7:50 اِشئیا نبیئے کتاب 66:2.
اِسْتیپانئے گُڈّی هبر
51 «او سَرکش و مانمئیاتکێن‡7:51 مانمئیاتک، بزان هما که کَسّا نمَنّیت. مردمان! شمئے دل و گۆش سُنّت کنگ نبوتگ‌اَنت.§7:51 اِدا سُنّت کنگئے مانا روهانی اِنت، بزان په آ مردمان کارمرز کنگَ بیت که هُدائے هبرانَ نزورنت. وتی پت و پیرێنانی ڈئولا، شما هم مُدام هُدائے پاکێن روهئے هِلاپا اۆشتێت. 52 کجام پئیگمبر شمئے پت و پیرێنان آزار نداتگ؟ شمئے پت و پیرێنان تنتنا هما پئیگمبر هم کُشتنت که آیان آ ‹پاک و نێکێنئے› آیگئے پێشگۆیی کرتگ‌اَت. نون شما آییئے جندئے دْرۆهۆک*7:52 درۆهۆک، بزان هما که وتی همراها رَدَ دنت و بها کنت. و هۆنیگ اێت. 53 شما هما اێت که پرێشتگان په شما شَریَت آورت، بله هچبر نمَنِّت و شَریَتئے سرا کارۆ نکرت.»
اِسْتیپانئے سِنگسار کنگ
54 گۆن اِسْتیپانئے هبرانی اِشکنگا، آ سکّ زهر گپتنت و په آییا دنتان گَدرۆشگا لگّتنت. 55 بله اِسْتیپانا، که چه هُدائے پاکێن روها سررێچ اَت، آسمانئے نێمگا چارت، گۆن هُدائے شان و شئوکتے گِندگا، ایسّایی دیست که هُدائے راستێن نێمگا اۆشتاتگ. 56 گوَشتی: «آسمانا پَچ گِندگا آن و انسانئے چُکّ،†7:56 دانیال نبیا اے پِرنام په یک هَستیێا کار بستگ که آ چه آسمانا کئیت. ایسّا مَسیها اے پِرنام په وت زرتگ تان مردم بزاننت که آ چه آسمانا آتکگ و هما واده داتگێن مَسیه اِنت. هُدائے راستێن نێمگا اۆشتاتگ.» 57 آیان گۆن اے هبرانی اِشکنگا، وتی گۆش بند کرتنت و کوکّارِش کرت. رَندا، سجّهێن همشئور بوتنت و اِسْتیپانئے سرا هَمله و اُرُشِش‡7:57 اُرُش، بزان هَمله. برت. 58 کَشّان کنان، چه شهرا ڈنّ، در کرت و سِنگسار کنگِش بِندات کرت. هما مردمان که آییئے سرا درۆگێن شاهدی داتگ‌اَت، وتی شال و کباه§7:58 کباه، بزان جُبّه چه گوَرا در کرت و شاوول نامێن مردێئے کِرّا اێر کرتنت. 59 هما وهدا که اِسْتیپانا سِنگسار کنگا اتنت، اِسْتیپان دْوا کنانا گوَشگا اَت: «او هُداوندێن ایسّا! په منی نَدریگێن ساهئے زورگا رزامند باتئے.» 60 رَندا، اِسْتیپان کۆنڈان کپت و په بُرزتئواری گوَشتی: «او هُداوند! اِشان په اے گناها مئیاربار مکن.» گۆن همے هبرانی گوَشگا، ساهی دات.
*7:5 7:5 هُدابند، بزان واجه، واهُند، مالک، ساهِب.
†7:10 7:10 کَٹَّگ، بزان نپ و سوتّ کنگ، دستا آرگ.
‡7:11 7:11 ڈُکّال، بزان کَهت، هُشکسالی.
§7:14 7:14 کَهۆل، بزان هانوار، هانواده (یک لۆگێئے نانوار).
*7:24 7:24 دێمپانی، بزان وتی رَکّێنگئے جُهد. اربی و پارسیا «دفاع».
†7:29 7:29 درانڈێه، بزان جَلاوتن.
‡7:30 7:30 ڈۆلُک، بزان گیابانی کُنٹگی جرّے که پُلّی اِسپێت اَنت.
§7:31 7:31 نِدارگ، بزان سئیل، تماشا.
*7:36 7:36 سُهرزِر هما جاگه اِنت که وهدے اِسراییلی چه مِسرا در آتکنت، آیانی دێما دریا اَت و پُشتا پِرئونئے لشکر پێداک اَت. هُدایا په آیانی رَکّێنگا همے جاگها دریا هُشک کرت و راه پَچ کرت (دَرگوَز 13:17–15:21). بازێن زانتکارے گوَشیت که مرۆچیگێن سوێز کانالئے نزّیکا اِنت.
†7:36 7:36 تئیاب، بزان دریائے کِرّ، ساهِل.
‡7:37 7:37 شَریَتئے دومی رهبند، بَهر 18، بَند 15.
§7:43 7:43 تَمبو، بزان هئیمَه، گِدان.
*7:44 7:44 شاهدیئے تَمبو، گِدانے اَت که بنی اِسراییلیان موسّائے زمانگا گۆن هُدائے هُکما جۆڑێنتگ‌اَت و همۆدا هُدااِش پرستش کرتگ.
†7:50 7:50 اِشئیا نبیئے کتاب 66:2.
‡7:51 7:51 مانمئیاتک، بزان هما که کَسّا نمَنّیت.
§7:51 7:51 اِدا سُنّت کنگئے مانا روهانی اِنت، بزان په آ مردمان کارمرز کنگَ بیت که هُدائے هبرانَ نزورنت.
*7:52 7:52 درۆهۆک، بزان هما که وتی همراها رَدَ دنت و بها کنت.
†7:56 7:56 دانیال نبیا اے پِرنام په یک هَستیێا کار بستگ که آ چه آسمانا کئیت. ایسّا مَسیها اے پِرنام په وت زرتگ تان مردم بزاننت که آ چه آسمانا آتکگ و هما واده داتگێن مَسیه اِنت.
‡7:57 7:57 اُرُش، بزان هَمله.
§7:58 7:58 کباه، بزان جُبّه