22
Ga tililiakilo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉no꞉wa bale sio꞉
Luk 14.15-24
Ya꞉su eyo꞉ kaluka꞉isalemo꞉ wa꞉ka bale sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. “Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ man a꞉no꞉, we o꞉ngo꞉ dowab ko꞉lo꞉ bale sa꞉ma꞉nigo꞉l. Misa꞉ kalu alan nowo꞉ elen ko꞉lo꞉, eyo꞉ so꞉waya꞉lo꞉ ga tilili alitakilo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ dimidaefa꞉. Ho꞉leno꞉ fa꞉la꞉dowabikiyo꞉, kaluka꞉isale tamin amilo꞉ saga꞉ifelo꞉ i a꞉no꞉ mena꞉ki, ene nanogdo꞉ dian kaluwo꞉ sa꞉ma꞉ni hamana꞉ki iliga꞉fo꞉. Ko꞉sega kaluka꞉isale iyo꞉ mo꞉mia꞉no꞉ asulo꞉. A꞉la꞉gabiki eyo꞉ ene nanogdo꞉ dian kalu nolo꞉ wa꞉ka iliga꞉fa꞉nikiyo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Gio꞉ kaluka꞉isale tamin amilo꞉ saga꞉ifelo꞉ ilo꞉ a꞉na ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉be, “Niyo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉no꞉ kelego꞉wo꞉ tambo dimidalia꞉ga꞉ difa꞉. Niyo꞉ kao o꞉lia꞉ kao kalofo o꞉lia꞉yo꞉ yasala꞉sa꞉ga꞉, o꞉ma ufalifa꞉ ko꞉lo꞉, gio꞉ galo꞉ tililiakilo꞉ ma꞉no꞉lo꞉ nab a꞉namio꞉ mena,” a꞉la꞉sa꞉la꞉bi.’ Ene nanogdo꞉ dian kaluwa꞉yo꞉ a꞉la꞉dimido꞉ ko꞉sega tamin amilo꞉ saga꞉ifelo꞉ kaluka꞉isale iyo꞉ mo꞉beaki, inido꞉ asulab au ha꞉na꞉sio꞉. Kalu nowo꞉ ene egelo꞉wa ane, nowo꞉ mole nanog dimidama꞉ni ane. Madi 21.35A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale nolba꞉yo꞉ misa꞉ kaluwa꞉ nanogdo꞉ dian kalu i a꞉no꞉ ta꞉lia꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iyo꞉ dikidia꞉sa꞉ga꞉ yame tandeaki, sana sowo꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ misa꞉ kalu a꞉no꞉ e mada kulufa꞉ya꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ene nanogdo꞉ dian kalulo꞉ yasala꞉ kalu i a꞉no꞉, ene ame kalumo꞉ yasala꞉ma꞉ki iliga꞉fo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ amisa꞉n inido꞉wo꞉lo꞉ deya gilima꞉ki a꞉na iliga꞉fo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ misa꞉ kalu a꞉ma꞉yo꞉ ene nanogdo꞉ dian kalu imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Niyo꞉ ga tililiakilo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ dimidali, ko꞉sega nilo꞉ mena꞉kilo꞉ ho꞉ido꞉ kaluka꞉isale i a꞉no꞉, ini mano꞉ mogago꞉ ko꞉lo꞉ mea꞉no꞉wo꞉ mo꞉ililo꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ o꞉go꞉ gio꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ tog alana yasilaki, kalu gilido꞉ galiliab a꞉no꞉ giliyo꞉ ma꞉no꞉lo꞉ ma꞉no꞉ wena tililia꞉ ya꞉bi,’ a꞉la꞉sio꞉. 10 A꞉la꞉sa꞉labiki ene nanogdo꞉ dian kalu iyo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, tog alana fa꞉la꞉dota꞉ga꞉ yasilakiyo꞉, kalu nafayo꞉lo꞉ mogago꞉wo꞉lo꞉, kaluka꞉isale ilido꞉ gidab a꞉no꞉ tambo kegea꞉sa꞉ga꞉ tililia꞉ mio꞉ ko꞉lo꞉, ma꞉ndo꞉ ma꞉no꞉ ayo꞉ mada ililifo꞉.
11 “Ko꞉sega misa꞉ kalu eneno꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ kalu kegeo꞉ a꞉no꞉ sigiliga꞉fo꞉ amio꞉, kalu nowo꞉ ga tililiakilo꞉ so꞉g nafale sa꞉ga꞉lan a꞉no꞉ mo꞉sa꞉ga꞉lo꞉wa ba꞉ba꞉. 12 Misa꞉ kalu eyo꞉ kalu o꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ne mili, ge ga tililiakilo꞉ so꞉g ka꞉lano꞉ mo꞉ko꞉lo꞉ amio꞉, ge waga tia꞉yo꞉?’ A꞉la꞉sa꞉labiki kalu a꞉no꞉ towo꞉ mada mo꞉sio꞉. 13  Madi 8.12, 25.30, Luk 13.28A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ misa꞉ kalu a꞉ma꞉yo꞉ ene nanogdo꞉ dian kalumo꞉ sa꞉lakiyo꞉, ‘Kalu wema꞉ dagi o꞉lia꞉ gib o꞉lia꞉yo꞉ mela꞉sa꞉ga꞉, ha꞉la꞉ amilo꞉ sololi a꞉lab a꞉na sandifoma. Hen a꞉namio꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ kulufa꞉yakiyo꞉, ya꞉foda꞉li mesa꞉ib.’ 14 Dabuma, Gode eyo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ modo꞉ mena꞉ki ho꞉leli ko꞉sega, kaluka꞉isale imilida꞉ imilida꞉lo꞉wa꞉ timana꞉ki da꞉fe alifa꞉ ko꞉lo꞉lab.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉wido꞉.
Moleyo꞉ Sisamo꞉ dimia꞉no꞉wa꞉le a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉
Mak 12.13-17, Luk 20.20-26
15  Mak 3.6A꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉, Fa꞉lisi kalu iyo꞉ ua kegea꞉sa꞉ga꞉ nenelakiyo꞉, Ya꞉su elo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ dehege sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ Ya꞉suwo꞉ a꞉na mo꞉walilima꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ togo꞉ kedo꞉. 16 A꞉la꞉dimidama꞉kiyo꞉ iliyo꞉ inido꞉ tili wida꞉sen kalu nolo꞉ Ya꞉sulo꞉wa iliga꞉tabiki, iyo꞉ Ha꞉lodo꞉ kudu sian kalu nol o꞉lia꞉yo꞉ Ya꞉sulo꞉wa ane. Kalu i a꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Widan kalu, niliyo꞉ ge to hendelelo꞉ sa꞉lan kaluwo꞉ ge a꞉la꞉asula꞉sen. Godeya꞉ mano꞉ widakiyo꞉, giyo꞉ to hendeleyo꞉ ko꞉lo꞉ wida꞉sen. Wilo꞉ kalumo꞉wo꞉lo꞉, wilo꞉ma kalumo꞉wo꞉lo꞉, giyo꞉ to mano꞉ imilo꞉ ko꞉ngo꞉ ka widakiyo꞉, ililo꞉ asulab a꞉no꞉ giyo꞉ mo꞉kele asula꞉sen. 17 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ niliyo꞉ gemo꞉wo꞉ we au dabu ba꞉ba꞉nigo꞉l. Loma꞉ gamani misa꞉ kalu alan, Sisa o꞉mo꞉lo꞉ takis mole dimia꞉no꞉ a꞉no꞉ niliyo꞉ o꞉li dimia꞉no꞉wa꞉le? O꞉ mo꞉dimia꞉no꞉wa꞉le, giyo꞉ waga asulaya?” 18 A꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, Ya꞉su eyo꞉ ililo꞉ emo꞉lo꞉ man mogago꞉ dimidama꞉nikilo꞉ dimidaliab a꞉no꞉ asula꞉sa꞉ga꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “To mosowa꞉lo꞉ widan kalu giliyo꞉, ne dikidakilo꞉ bale kedako, mo꞉wo꞉ ha꞉? 19-20 Takis kililia꞉sen mole us nowo꞉ nelo꞉ walama,” a꞉la꞉sio꞉. Iliyo꞉ mole us a꞉no꞉ Ya꞉sulo꞉ bo꞉ba꞉ki dimiabikiyo꞉, eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Mole wema꞉ wa꞉l amio꞉ abe wo꞉lokano꞉lo꞉bo꞉? A꞉la꞉ta꞉ga꞉ mole wa꞉l amio꞉ abe wi ko꞉lo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉lo꞉bo꞉?” 21  Lom 13.7A꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, ili a꞉ma꞉la꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Sisa eno꞉.” A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kelego꞉ Sisa elo꞉wo꞉, a꞉ma꞉la꞉ Sisamo꞉ dimia꞉bi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kelego꞉ Gode elo꞉wo꞉, a꞉ma꞉la꞉ Godemo꞉ dimia꞉bi.” 22 Iyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to nafa a꞉ma꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉, iyo꞉ molo asulo꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ iyo꞉ Ya꞉suwo꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉ ha꞉na꞉sio꞉.
Sowo꞉ kalu dasima꞉nigab a꞉no꞉ wagama꞉iba?
Mak 12.18-27, Luk 20.27-40
23  Ilig 23.8Sadusi kalu iliyo꞉ tili asulakiyo꞉, sowo꞉ kaluwo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ mada mo꞉dasima꞉ib a꞉la꞉asula꞉sen. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ o꞉g ho꞉lende a꞉namio꞉ Sadusi kalu nolo꞉ Ya꞉sulo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, 24  Lo 25.5“Widan kalu, mo꞉luwo꞉ Mo꞉sa꞉sa꞉ ele nimo꞉lo꞉ sa꞉sa꞉li me a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, So꞉lo꞉ usamio꞉ kalu nowo꞉ so꞉walo꞉ mo꞉sa꞉la꞉li ka sowalega, kalu sowo꞉ a꞉ma꞉ ga sa꞉ba꞉lo꞉ a꞉no꞉, ene ao a꞉ma꞉ dia꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu sowo꞉ a꞉ma꞉ wiyo꞉ mo꞉elema꞉ki, aowa꞉ inga sa꞉ba꞉lo꞉ a꞉no꞉ ene dia꞉sa꞉ga꞉ so꞉wa wa꞉la꞉b sa꞉la꞉liab a꞉no꞉, ao sowo꞉ a꞉ma꞉no꞉ doma꞉ib. Mo꞉sa꞉s eyo꞉ a꞉la꞉saefa꞉. 25 Niliyo꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ da꞉feaki maloloma꞉nigo꞉l. Tamin amio꞉ ao i dom a꞉la꞉fo꞉wo꞉ ni o꞉lia꞉ sen. Ao wa꞉la꞉bo꞉ gayo꞉ di, ko꞉sega e so꞉wayo꞉ mo꞉sa꞉la꞉li ka sowo꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ga sa꞉ba꞉lo꞉ a꞉no꞉ wa꞉la꞉ba꞉ fa꞉sa꞉ a꞉di. 26 Elo꞉ so꞉walo꞉ mo꞉sa꞉la꞉li ka sowo꞉. Ao asol a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉ka dimido꞉. Ao i a꞉no꞉ tambo a꞉la꞉dimida꞉i aneyo꞉, ao doma꞉ a꞉dia꞉sa꞉ga꞉ sowo꞉. 27 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ a꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉, ga sa꞉ba꞉lo꞉ a꞉no꞉lo꞉ a꞉na sowo꞉. 28 Kalu doma꞉la꞉fo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ ga imilig a꞉no꞉ko꞉ dia꞉i ane. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu sowo꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasi alifelab ho꞉len a꞉namio꞉, ga a꞉ma꞉ indeyo꞉ o꞉b doma꞉iba?” Sadusi kalu iliyo꞉ Ya꞉sumo꞉ dehege kedakiyo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉.
29 Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ o꞉lia꞉, Godeya꞉ halaido꞉ o꞉lia꞉yo꞉ gio꞉ mo꞉fanda asulo꞉ ko꞉lo꞉, giliyo꞉ mada babale asula꞉sa꞉ga꞉ ha꞉na꞉len. 30 Kalu sowo꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasi alifelab ho꞉len a꞉namio꞉, iyo꞉ ga dian man o꞉lia꞉ kalu ha꞉nan man a꞉no꞉lia꞉yo꞉ i amio꞉ mo꞉doma꞉ib. Ko꞉sega iyo꞉ Hebenelo꞉ ma꞉mula꞉ kalu sab o꞉leo꞉ngo꞉ doma꞉ib. 31-32  Kis 3.6, Madi 8.11Sowo꞉ kalu ko꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasima꞉ib a꞉la꞉liki, Godeya꞉lo꞉ to ko꞉lo꞉ gimo꞉lo꞉ sio꞉ a꞉no꞉, ge mo꞉agelo꞉wo꞉? To a꞉namio꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, ‘Ablahama꞉ Godeyo꞉ Ne, Aisa꞉ga꞉ Godeyo꞉ Ne, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉koba꞉ Godeyo꞉ Ne.’ Gode e sowo꞉ kalu a꞉ma꞉no꞉ma. E kalu mela꞉no꞉lo꞉ a꞉lab a꞉ma꞉ Gode.” 33 Kaluka꞉isale kegeo꞉ i a꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to widab a꞉no꞉ da꞉dakiyo꞉, iyo꞉ iligaki molo asulo꞉.
Godeya꞉ ele alano꞉ o꞉ba꞉le a꞉la꞉li dabu ba꞉ba꞉
Mak 12.28-34, Luk 10.25-28
34 Sadusi kalu iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ da꞉fe ba꞉dabikiyo꞉, Ya꞉suwa꞉lo꞉ to imo꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, iyo꞉ towo꞉ mo꞉sama꞉ki kalifa꞉ ko꞉lo꞉, Fa꞉lisi kalu iyo꞉ a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iliyo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ wa꞉ka dabu ba꞉ba꞉no꞉ a꞉laki kegeo꞉. 35 Fa꞉lisi kalu nowo꞉ elelo꞉ doba꞉da꞉yo꞉ asulo꞉wo꞉ di ko꞉lo꞉, eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ da꞉fe ba꞉dakiyo꞉, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉ dehege dabu ba꞉ba꞉, 36 “Widan kalu, Godeya꞉ ele modo꞉ difa꞉ us a꞉namio꞉, ele imilig mada alandeyo꞉ o꞉ba꞉le?” 37  Lo 6.5Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Go꞉no꞉n Gode Alano꞉ mada alan asulaki, go꞉no꞉n kufa꞉ us o꞉lia꞉, go꞉no꞉n mama o꞉lia꞉, go꞉no꞉n asulo꞉ o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ tambo Godemo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉la꞉bi. 38 Ele we mada alandeyo꞉ o꞉m ko꞉lo꞉, ele nolo꞉ tambo tinio꞉ ko꞉lo꞉lab. 39  Wkp 19.18, Madi 7.12A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ele andeb a꞉no꞉lo꞉ imilo꞉ ko꞉ngo꞉ da꞉lab ko꞉lo꞉ to a꞉no꞉ we, Gio꞉ go꞉no꞉n asulan o꞉leaumbo꞉, giasi kaluka꞉isale nolo꞉lo꞉ a꞉la꞉asulaki ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉la꞉lubi. 40  Lom 13.10, Gala 5.14Ele a꞉la꞉ a꞉no꞉, Mo꞉sa꞉sa꞉lo꞉ ele difa꞉ da꞉lab o꞉lia꞉ dinali sa꞉lan kaluwa꞉lo꞉ to wido꞉ a꞉no꞉lia꞉ma꞉ mo꞉wo꞉ o꞉m ko꞉lo꞉, nolo꞉ a꞉ma꞉ go꞉lu alifa꞉ ko꞉lo꞉lab.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉wido꞉.
Godeya꞉lo꞉ da꞉feyo꞉ kaluwo꞉ o꞉ba꞉le a꞉la꞉liki Ya꞉su eyo꞉ Fa꞉lisi kalumo꞉ dabu ba꞉ba꞉
Mak 12.35-37, Luk 20.41-44
41 Fa꞉lisi kalu nolo꞉ kegenelia꞉ga꞉ a꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, 42  Yo꞉n 7.42“Gililo꞉ Godeya꞉lo꞉ da꞉feyo꞉ kalu a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉no꞉, giliyo꞉ waga asulaya? E so꞉wa abeno꞉wo꞉?” A꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, iliyo꞉, “Da꞉ibida꞉ inso꞉” a꞉la꞉sio꞉. 43 Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “A꞉la꞉go꞉ amio꞉, Godeya꞉ Mama eyo꞉ Da꞉ibid emo꞉ asulo꞉wo꞉ dimiabikiyo꞉, Da꞉ibid eyo꞉ Godeya꞉lo꞉ da꞉feyo꞉ kalu a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, ‘Ni Alanka꞉.’ Kalu a꞉no꞉ Da꞉ibida꞉ inso꞉lalega, Da꞉ibid eyo꞉ ‘ni Kalu Alan’ a꞉la꞉bo꞉ waga asulaki sio꞉wo꞉? Da꞉ibid eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉,
44  Song 110.1, Madi 26.64“ ‘Gode eyo꞉ ni Alanbo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉,
“Ge ni dagi ililiba mesa꞉ni mena.
Niyo꞉ gis kalu gilo꞉wo꞉ gi ha꞉g amio꞉ semo꞉ difa꞉ amio꞉,
a꞉na o꞉sa꞉bi.” ’
45 Da꞉ibid eyo꞉ Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kalu a꞉no꞉, ‘Alan nilo꞉wo꞉ weka꞉’ a꞉la꞉sio꞉ ko꞉lo꞉, giliyo꞉ kalu a꞉no꞉ Da꞉ibida꞉ inso꞉ a꞉la꞉do꞉ sio꞉wo꞉ mo꞉wo꞉ ha꞉?” 46 Ya꞉suwa꞉lo꞉ dabu ba꞉dab a꞉no꞉, Fa꞉lisi kalu kegeo꞉ tambowa꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉ towo꞉ mada mo꞉sa꞉ma꞉no꞉ dowo꞉. O꞉g ho꞉len a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉yo꞉, iyo꞉ tagilaki Ya꞉sumo꞉wo꞉ wa꞉kabiyo꞉ mo꞉dabu ba꞉ba꞉.

22:6: Madi 21.35

22:13: Madi 8.12, 25.30, Luk 13.28

22:15: Mak 3.6

22:21: Lom 13.7

22:23: Ilig 23.8

22:24: Lo 25.5

22:31-32: Kis 3.6, Madi 8.11

22:37: Lo 6.5

22:39: Wkp 19.18, Madi 7.12

22:40: Lom 13.10, Gala 5.14

22:42: Yo꞉n 7.42

22:44: Song 110.1, Madi 26.64