6
Yesu bagan tomu nalo jovulu menu jimo [5,000]
Mataiu 14:13-21; Mak 6:32-44; Luka 9:10-17
Iorou ka naina, kumemi liko Yesu numidu uako numituvan kanano tanobuku bereio, nubar kor burum̃ara ueiyabo nei Kalele, napano tealo abio ka ueiyabo na Taiperias. Mia bogo na tomu nalo amial ka numitu nubano jibe na ea tivelinio, ajumolu ajakisor kumemi. Ajidom avan vija Yesu bior nalo aju amial burutomoluo na ielieliano na naio jom̃a mila ea nalo napano m̃a abokar mieiano nalo. Ana nubano nubokar tivelinio nene, numiel nubavin ea suku tai napano joa vio na, numiel nubanbano-o na numebi. 4-5 Ana Yesu naio jotano jo jirarag ba laka, naio mial burum̃ara tiniobi napano nalo aju amiel abinimei ka naio. Naio bitilubar ka nalo telabo abe tomu na vio kinkin napano ajum̃a amiel vei ka ava Yerusalemo. Nalo aju abano bior burum̃ara jokoluolu na kulo Ju nalo kanalo, Jokoluolu na Nasidomkariano na Ioruriano, napano mia ala rivesiou re.
Naruei bogo na Yesu naio mial nalo ka aju abinimei, naio bika vite tai den Vilip, naio berinavo “Vilip, nalo na aju jijerlo toru laka liki kiana. ?Mia kito rovulu salo joko tum̃abe?” Vikadeniano nei Yesu kanano, naio be tena rilavon kija Vilip ga, bior Yesu naio mijikia ruei vite napano mia naio rilaio van tomu nalo nei.
Ana Vilip naio berdop̃e, berenio ga berinavo “Ver kiniou noim̃au yuka ve takurano, mia maka nejikia neleal puruveru rivare ka novulu ka sinaniano na nalo aviniu ajevio ve tertelisu!”
Naruei naiagagoano dolu nene, be Adru, napano be Saimon Pitere kuruano napano teliki, naio berial ban Yesu, berinavo “Tubo, kiniou nemileal m̃eaku tai jo nei, naio bar joko sesa jimo [5] bija niado momaio juo [2]. Ninei naio telisu ga mia tomu nalo miroano laka.”
10 Mia Yesu naio berinavo “Makanio, naio bo ga na. Kuver ka tiniobi nalo ka atutano yetano beamu vo.” Naruei nuber kanilo, ka nalo atutano ea m̃ajumunei, ana naruei numial tomu nalo nene bokar menu jumo [5,000] titai jibe na. 11 Naruei Yesu naio bar joko jimo nene ana bolkouo, ber siva biorio. Avona bisi ana jikar ka m̃a burekokorovio a jijian bulag ban nalo napano ajum̃a ajutano, naio mila jibe na ga bunu bija niado, jijianio ban nalo nonovio jibe ka na nalo tiniel jii ka asenio.
12 Naruei nalo ajenio banbano-o na mabolo jouo, ana Yesu ber ka kumemi, naio berinavo “Sinaniano torogio na be va ju, kito ralaluvu re, ana bo ka kuvar bijiio riva vio takurano.” 13 Naruei kumemi nubano nubar niati joko jimo nei binimei, napano nalo ajen digio ju, naruei numisonlo ban ea basaro banbano bokar basaro duelimo ba juo [12] garuei.
14 Mo bogo na tomu nalo abitilubar burum̃ara burutomoluo napano Yesu milaio, ajum̃a aber jibe nei kalo aberinavo “Kiado burum̃ara naverialiano na m̃a korobido nalo aberkario ka mia naio rimei riyotuba ea yetemeriba nei, tete na naruei naio be naverialiano nene memedu kiana.” 15 Naruei nalo aju ajidomii ka ava avokar Yesu, ajidom atutuaio ka avitirilar naio rimei rive kanalo parinio Tubo, mia bogo napano naio mijog lubar ea naio venia napano ajidomii ka alaio, naio jaluvo denlo, miel naio takurano ga ba bavin lie vo ea burusuku nalo nei.
Yesu miel mave ea niunuku tei
Mataiu 14:22-27; Mak 6:45-52
16 Naruei kumemi naiagagoano nalo numial ka napano m̃erenio jo batove, numial bo ka nuvan bereio, naruei nubatove ea tivelinio na ueiyabo. 17 Nubatove mia maka bunu nuvial Yesu riyotuba bereio ka kumemi, mia bior napano vio bobogio ruei, numidu kenememi uako, numituvan vio bereio nubeluo ka nuvavin ea ueiyabo ka nuvarkor bereio nuvan ea vio Kapeneam. 18 Naruei numitu nubano jibe na, kiri jegi tai binimei jo miuvuvu kija, naio mila na tei jikar ka bieveluo laka. 19 Mia bogo napano nubeluo koalabo kija ruei, jibe sudu jimo, numiilo ka napano Yesu naio jom̃a miel mave ea niunuku uei jo binimei vaataro. Naruei numerou kanio toru laka, 20 mia naio mil ban kumemi berinavo “!Oi, kamiu kumerou re! Kiniou ga nei.”
21 Ana numijog bo bereio, mia nuburu naio bavin ea uako, mia vaarakurano numial ka kenememi uako naio jologlog vio na numisidom ka nuvan ea ruei.
Tomu nalo abinimei ajiravo Yesu
22 Naruei ea kavijo, nalo na laka yako ea ueiyabo nei tivelinio, napano Yesu baganlo vonga, nalo aju ajidom toru ka Yesu naio jo jum̃abe. Nalo aju ajidom jibe na bior bogo napano kumemi liko Yesu nubinimei ealo, numidu uako takurano ga, mia nalo amial ka napano kumemi numidu uako nene nubano bere ruei, mia Yesu naio maka rivan vija kumemi, naio takurano jobo. Mia vonganei nalo maka bunu ajikia aleal naio ealo, 23-24 mo nalo abano abar uako dolu nalo tai, nalo abarkor ea vio Kapeneam ka asirav kumemi. Uako dolu nalo nei, maka ave kanalo, mia be kulo Taiperias nalo kanalo napano nalo abinimei aborvoru ealo, abano vauro ea vio na ga m̃a Yesu bolkouo ka joko eaio, naio mila binimei bare ka nalo asenio.
Yesu berenio ber naio be joko na meuliano
25 Naruei tomu nalo nei abinimei aboru Kapeneam, ana abavauro, naruei nalo ajiravo Yesu. Mia bogo na amilealio, abika denio, aberinavo “?Naverloglogiano, jau kobinimei bere koboru ea vio nei ka bogo na vabe?”
26 Mia Yesu naio mijikia venia napano ajidom aial naio bereio riviorio, ana naio berdop̃e banlo, berinavo “Ver kamiu kubinimei kumisirav kavulu kiniou bereio bior kumial kanaku burutomoluo nalo ana kubitilubar ka kiniou kiniou kei, naina naio bo na. Mia kiniou nemial jibe ka kamiu kumitu kumisidomial ga ka naniovo kiniou nabagan vatitig kamiu, kumisinan banbano-o mabomiu nalo abujovujo vatitigio bo, tenene na kamiu kumisidom ka mia tibe na bereio banei, p̃eli makanio? 27 Mo, kanaku ilirianiano van kamiu naio jibe nei: kamiu kuvitum̃a kuvisidomii m̃ele re rivior sinaniano ga napano naio be tena bogo bulati ga naio joono bereio. Mia bo kanio kuvim̃au sikili rivior sinaniano nei na m̃a naio mijikia to dam̃ariga to, naio mijikia to to riva rivokar bogo na meuliano nei napano naio maka ve jukuti nene. Be riano, mia kiniou Kulorinio Kenerinio nemijikia nesian meuliano nene van kamiu, bior ka napano teta Atua naio jekarlar kiniou takurano ga ka nela tibe na.”
28 Naruei nalo abika denio, aberi-navo “Ana ver kumemi nuvisidom ka kumemi nuvila vite nalo nam̃a Atua naio jidomio, mia monoka nuvim̃auka tum̃abe?”
29 Ana Yesu berdop̃e banlo berinavo “Burum̃ara vite napano Atua jidom ka kuvim̃au kanio, naio jibe nei: kamiu kumonea rive riano ea kiniou napano Atua miila kiniou nebinimei ea yetemeriba nei.”
30 Ana nalo abika bereio, aberinavo “?Ana jau, venia naruei be kanamo burutomoluo napano ver kumemi nuvialio, mia kumemi nuvijikia nuvimoneaso? ?Mia jau kala im̃auano vabe na bo van kumemi? 31 Kumemi nubika jibe na bior ka napano numitu numisidomial kanado tormoruo nalo na beamu, nanua na ajua vio yauo. Aju jibe na, mia Mosis mila burutomoluo tai na bo banlo, napano dam̃ariga nalo aju abar joko na abio ka mana, mia nalo ajenio, maka lele siserlo. Vite na naio joa niosi lu, a naio berenio berinavo
‘Dam̃ariga naio baganlo ka joko na vio mave!’ ” Eks 16:4
32 Ana Yesu berdop̃elo bereio, berinavo “Nao, vite na naio joa niosi lu, mia joko napano Mosis bario, naio maka ve joko na vio mave. Joko na vio mave napano be riano, karam̃aku ga naio mijikia sianio. 33 Atua kanano joko be kiniou napano najaluvo ea vio mave nebinimei yetano, ka nesian meuliano vou rivan tomu na yetemeriba nalo.”
34 Ana nalo aberdop̃e, aberinavo “Tubo, naina naruei be joko nam̃a kumemi numisidom tulaka.”
35 Ana Yesu berial banlo, naio berinavo “Kiniou, kiniou nebe joko na meuliano. Toro kei napano naio rimei ea kiniou, naio maka lele rijikia siser naio bereio, mia toro kei napano naio rimonea kiniou, naio maka lele rijikia midou ser naio bereio. 36 Be vite takurano ga naio bova, jibe ka napano neber ka kamiu ruei, napano kamiu kumial kiniou bija kanaku burutomoluo nalo ka miremiu ruei, mia kamiu maka kuvisidom kumonea kiniou. 37 Ana mia monoka tomu tai napano mia amonea kiniou, bior nalo nonovio napano teta mudulo ajua jum̃aku, mia monoka amei ea kiniou, mia nalo nonovio napano mia amei ka kiniou, ve re tai kalo napano mia novukulario bereio, mia novokar vatitiglo aviniu ave kanaku.
38 “Kiniou najaluvo ea vio mave nabatove yetano ea yetemeriba nei, maka ka mia nala kanaku jidomiano, mia ka nala jidomiano na kanano napano naio miila kiniou nabatove. 39 Mo kanano jidomiano naio jibe nei, ka nalo napano naio mudulo ajua jum̃aku, mia kiniou nalaluvu re nalo tai kalo, naio jidom ka ea legiano na maaro mia kiniou nevitiri bulag nonovlo bereio. 40 Karam̃aku naio jidom toru ka tibe nei naruei, ka nalo nonovio napano m̃a amial kiniou, ana amonea kiniou, mia nalo avokar meuliano nei napano naio maka ve jukuti nene, a naio jidom toru bunu ka ea legiano na maaro, ka mia kiniou naruei nevitiri bulaglo bereio.”
Navurim̃araboiano na kulo Ju nalo maka asaaro ka Yesu kanano iliano nalo
41 Naruei bogo na kulo Ju nalo kanalo tomu na tortoru aju amiagago ka Yesu kanano iliano nalo nei, nalo maka asaaro leleio, naruei ajum̃a amil mum̃i kanio. Be kanano iliano tai napano nalo maka asidom ajogio, naina be iliano napano naio berial ber naio be joko napano naio jaluvo ea vio mave batove ea yetemeriba nei. 42 Nalo aberii ealo aberinavo “?Jum̃abe ana toro na naio jom̃a berial ban kito ber naio jaluvo ea vio mave tiniabene naio binimei ea kito? Naio maka ve toro kokouro tenia na, kito romijikia batitig naio ruei, bija kenieno a karam̃ano bunu. Naio be tormoruo Yoseve ga kenerinio na, Yesu.”
43 Ana Yesu berdop̃e banlo naio berinavo “!Oi, ilimum̃iano ea kiniou naio bare, kamiu kuviagago vatitigio beamu vo! 44 Toro kei napano naio binimei monea kiniou vonganei, mia ea legiano na maaro kiniou nevitiri lar naio rimeul bereio. Mia Teta napano miila kiniou nebinimei, ver naio rivuru re toro na rimei ea kiniou, mia naio maka rijikia rimei. 45 Niosi na naverialiano Aisea kanano naio berial iliano tai, naio berinavo
‘Nalo nonovio, mia Atua ga naio riverlogloglo,’ Ais 54:13
ana mia never nalo nam̃a ajog batitigio iliano na Teta Atua kanano, nam̃a naio berloglog batitiglo kanio, nalo naruei mia amei ea kiniou. 46 Ana nalo na jibe na, mia ve re tai kalo napano aial Teta Atua, bior be toro takurano ga mial naio, nina be kiniou napano nejaluvo denio nebinimei.
47 “Nao, kiniou nojom̃a neber be riano laka ban kamiu, ka tomu nalo nonovio napano amonea kiniou, aju jouro ea meuliano ruei, na maka jikia bisi, 48 bior kiniou, kiniou nebe joko na meuliano. 49 Joko nei naio maka rive verare ka joko na mana napano kulo moruo nalo ajenio ea vio yauo. Nalo ajen banbano-o na, karina maka ve nalo tai kalo napano naio rimeul tobo to, nalo abiniu ajum̃a am̃arm̃aro jibe na ga. 50 Mia ver joko tai to, ana toro napano tom̃a senio mia naio rijikia re rim̃aro bogo tai, naina naruei kito rejisia ka joko na vio mave memedu. 51 Mo, kiniou naruei, kiniou nebe joko napano meul mugaruei, napano jaluvo ea vio mave binimei ea yetemeriba nei, ka toro na naio senio, naio meul tobo to. Joko nene naruei be mokotenaku, napano kiniou nemijamo ka bior yetemeriba vodolu nei, nejian bior meuliano na kanano tomu nalo.”
52 Naruei Yesu kanano iliano nalo nei kirisikili laka ka tomu na tortoru na kulo Ju nalo kialo nei ajikia batitigio rivu, naruei ajum̃a abivika aberenio “Venia na? Toro na naio ber ka mia naio sian niamoiano van kito ka kito resenio, p̃eli na naio jom̃a ber venia?”
53 Naruei Yesu naio ber bisivisii meravo banlo ea tivelinio na nioti na kanano m̃ariano, naio berinavo “Kiniou neber riano ban kamiu, neber kamiu monoka kuvisen niamoiano na kiniou Kulorinio Kenerinio, a kamiu monoka kumunu kanaku burukija. Ver p̃eli, mia kanaku meuliano naio maka rijikia toa kamiu. 54 Mia naio napano m̃a jen niamonioku, a naio munu kanaku burukija, naio bokar meuliano napano maka ve jukuti nene, mo mia kiniou nevitirilar naio bereio ea legiano na maaro, nala naio rimeul bereio. 55 Nina bior niamonioku, naio be sinaniano dolu tai, a kanaku burukija, naio be munuiano dolu tai laka. 56 Naio napano m̃a jen niamonioku, a naio munu kanaku burukija, kanano meuliano momou joa kiniou, a kanaku meuliano momou joa naio. 57 Karam̃aku na be burupati na meuliano, ana naio miila kiniou nebinimei, mia kiniou nojo nomeul ea kanano meuliano napano joa kiniou, naruei naio napano m̃a jen niamonioku, mia naio rimeul ea kanaku meuliano napano joaio. 58 Naina naruei kiniou nojom̃a neber ea kanaku iliano ea tivelinio na joko nei napano jaluvo ea vio mave naio batove. Joko nei naio maka tibe ka joko nei nanua m̃a korobido moruo nalo m̃a ajenio mia nalo ajum̃a am̃aro jibe na ga. Naio be joko napano toro kei napano ver naio senio, mia naio mijikia rimeul to tobo to.”
59 Iliano nalo nei naruei Yesu jo berloglog kalo joomo ea yimo na volkouano na vio Kapeneam.
Naiagagoano telabo nalo ajuvan Yesu nalo abanvan bereio
60 Mia bogo na, Yesu naio ber iliano nalo nei, kumemi kanano naiagagoano nalo telabo ajidomii naio bereio, aberinavo “Kanano verloglogiano nalo nei kirisikili kiana. ?Kei bereio naio mijikia rijoglubarbar vatitigio?”
61 Mia Yesu naio mijog lubar ea naio ka kanano naiagagoano tealo ajum̃a amil mum̃i ka naio tertelisu jibe na, ana naio bika denlo, naio berinavo “?Jum̃abe, kamiu maka kuvisaaro ka kanaku iliano telisu nei, mila kamiu kumisidom kuvituvan kiniou bereio? 62 Ver tibe na, maka nejikia kamiu naruei. Ver bogo tai, kamiu kuvial kiniou Kulorinio Kenerinio notuvan kamiu, navan bere ea kanaku vio mave, mia tum̃abe naruei? P̃eli mia tiniemiu bobogia kiniou naruei! 63 Kanaku iliano nalo nei abe m̃arabo na Niununo, abe m̃arabo na meuliano. Kulorinio naio mijikia rivar bere kulorinio, mia kulorinio naio maka rijikia sian meuliano riano nei van kulorinio dolu. Vite na Niununo na Atua kanano ga naio mijikia sianio. 64 Mia nebitilubar ka kamiu tealo kumonea ruei, mia tealo makanio.”
Yesu naio ber nina, bior ka napano beamu ruei, naio mijikia kulo be nalo nam̃a maka amonea naio, ba bokar napano naio mijikia kei kalo napano mia naio tiveluku kanio. 65 Ana Yesu ber kalo bunu, naio berinavo “Tealo mia amonea, a tealo mia amonea re, naina naruei kiniou neber batitigio ban kamiu iliano nei naruei, ka maka toro tai rijikia rimei ea kiniou, ver karam̃aku maka rijamo ka naio rimei.”
66 Naruei ea bogo nei, kumemi tealo kanano naiagagoano nalo amial jibe Yesu kanano verloglogiano nalo nei, abinimei jikili lie vo, naruei amialio ka be de ga, ana nalo aban bereio, maka bunu atu atakilili kumemi.
Pitere naio berial jikili kanalo moneano ban Yesu
67 Ana bogo napano Yesu naio mial ka napano tomu tealo ajuvan naio bereio, naio mil ban kumemi kanano naiagagoano duelimo ba juo [12] nei, naio bika berinavo “?Ana jum̃abe ka kamiu? ?P̃eli kamiu bunu tiniemiu jii ka kuvan bere vija nalo na?”
68  Mat 16:16; Mak 8:29; Luk 9:20Ana Saimon Pitere naio berdop̃e, berkar jikili ban Yesu, berinavo “Tubo, ver kumemi nuvituvanso, mia kumemi nuva nuvitakisor kei bereio? Jau takurano ga napano ioluano na meuliano na joaso, 69 jau ga takurano napano vonganei kumemi numonmoneaso, a kumemi numijikia ruei ka jau kobe Naverikariano Lu napano Atua juvanso kobinimei ka kolarur kumemi.”
70 Ana Yesu berdop̃e, naio berinavo “Nao, kiniou nebijauia bulag kamiu duelimo ba juo [12] na be kanaku, ka kamiu kumonea kiniou tibe na, mia iviso bure kamiu, kamiu tai naio be sim̃aro memedu.” 71 Mia Yesu naio maka riverial kumemi tai siano ka bogo na, mia iorou kanio ana nubitilubar ka ea kanano iliano nalo nei, naio jom̃a ber Jutas, tormoruo Saimon re Kariot kenerinio, napano naio be tai ka kumemi duelimo ba juo [12], mia naio maka ritovonio, naio jiveluku ka kanano Tubo novo nei.

6:68 Mat 16:16; Mak 8:29; Luk 9:20