19
Paulus na kota Efesus
19:1-10
Apolos dauga' na Korintus i Paulus noko pansasayoimo libutan men oloa tobui, kasi notaka na Efesus.
Na kota Efesus ia nopootuung tia toro pii mian men nosidamo malolo' ni Yesus. Paulus nimikirawarmo na ko'ona i raaya'a taena, “Kuu se' ia pinsoopimo Alus Molinas tempo i kuu noparasaya ni Yesus?”
Ia simbati i raaya'a taena, “Sianpo! Kai sianpo nontoo rongor se' isian Alus Molinas.”
Taeni Paulus, “Kalu koiya'a, tia pansaranian koi upa i kuu nisarani?”
Taena i raaya'a, “Koi men nansarani ni Yohanes.”
Kasi ia bantilkon i Paulus taena, “Yohanes mansarani mian kada' mimpipiile'kon se' mian iya'a nonsosolimo ka' nangkadarai wawauna men ba'idek. Ka' i Yohanes uga' nambantilkon na samba Israel, se' i raaya'a uga' tio parasaya ni Yesus men taka komburi' muntuntuni i Yohanes.”* Mat. 3:11; Mrk. 1:4, 7-8; Luk. 3:4, 16; Yoh. 1:26-27
Sarataa i raaya'a nongorongor tundunan ni Paulus, raaya'a nisaranimo mangaan ngaan ni Tumpu Yesus. Ka' tempo i Paulus nengepetkon limana na ko'ona i raaya'a, Alus Molinas niminsoopimo i raaya'a, kasi i raaya'a nuntumbei morobu tia wurung men kosamba' ka' nambantilkon lele men ringkat na Alaata'ala. Kobiai'na i raaya'a isian toro sompulo' rua' ira.
Paulus koi tolu' bitu'on ninsoop na laigan bakitumpuan ka' sian babata morobu na mian na laigan iya'a. Ia mampari-pari mompopo'inti'ikon na ko'ona i raaya'a Batomundo'anna Alaata'ala. Kasee toro pii mian na laigan bakitumpuan iya'a bolongoli ka' bude' parasaya na Tumpu. Na aropna mian biai' men nobarimpung indo'o i raaya'a nompoposala' Salanna Tumpu men mansalamatkon mian. Mbali' iya'a i Paulus namarereimo i raaya'a, kasi nomae' tia mian men malolo' ni Yesus na lalomna sikolaan ni Tiranus. Indo'o sanda' ilio ia pootundunii tia mian biai'. 10 Ia nangawawau koiya'a koi rua' taun a nau'na, pataka giigii' mian men dumodongo na poropinsi Asia, mau samba Yahudi kabai samba Yunani, giigii' nongorongormo wurungna Tumpu.
Anak ni Skewa
19:11-20
11 Alaata'ala nomokau i Paulus nangawawau biai' upa kosamba'. 12 Kalu lenso kabai toik boborna lolos men isianmo ia pake i Paulus wawakonon ka' epetkonon na mian men manggeo, nggeona i raaya'a sida penta' ka' meena umuar na ko'ona i raaya'a.
13 Isian toro pii samba Yahudi men mae' waale'e-le'emari mumbuse'i meena na toro pii mian. Raaya'a montopongi mangaan i Tumpu Yesus bo pumbuse'ina meena. Punguwurungkonna koi kani'imari, “Yaku' mumbuse'i i kuu mimpu'u na ngaan ni Yesus men lelekonon ni Paulus!” 14 Isian pitu' anak moro'one, anakna sa'angu' tanaasna imam samba Yahudi men ngaanna i Skewa. Anak pitu' ira iya'a a men numbuse'i meena mangaan ngaan ni Tumpu Yesus.
15 Kasee meena iya'a norobu na ko'ona i raaya'a taena, “Yesus inti'ionku ka' i Paulus uga' inti'ionku. See i kuu kani'i i ime?”
16 Kasi mian men nolampingon na meena iya'a norumongkor ka' tia soropu' tuu' nongorongkobi pataka i raaya'a somo notumetende' potola'u gause pakeanna i raaya'a ia bera-berakmo mian men lampingonna. Raaya'a namarerei laigan iya'a tamban burut bela. 17 Sarataa giigii' samba Yahudi tia samba Yunani men dumodongo na Efesus nongorongor lele iya'a, raaya'a natakutmo ka' ngaan ni Tumpu Yesus kaekae' tolele.
18 Biai' a mian men parasaya ni Yesus taka na aropna mian biai', kasi mompotuutuu' upa ba'idek men ia wawau i raaya'a tempo mbaripian. 19 Ka' i raaya'a men mala' baduuduup ningirimpungmo giigii' kitapna i raaya'a, kasi nuntunu na aropna mian biai'. Angga'na kitap iya'a, kalu saa'on a ilina isian toro limampulo' loloon doi' salaka'.* doi' salaka': Sa'angu' doi' salaka' men kobiai'na koi tambona mian men balimang sangilio. 20 Giigii' men nosida iya'a ninsidakon wurungna Tumpu kaekae' tolele ka' kaekae' biai' a mian parasaya.
Kogora'an men nosida na Efesus
19:21-41
21 Porus upa men nosida iya'a i Paulus nuntukokonmo bo mae' na Makedonia tia Akhaya, kasi laus na Yerusalem. Kasi taeni Paulus, “Soro' na Yerusalem, kasi i yaku' mae' na Roma.” 22 Mbaka' i Paulus nomosuu'mo rua' mian tutulungina men i Timotius tii Erastus mae' na Makedonia, kasee i Paulus dauga' nodumodongo koi toro pii tempo na poropinsi Asia.
23 Na tempo iya'a nosidamo a kogora'an men dodoa tuu' na Efesus, gause pisiso' muntundun Salanna Tumpu.
24 Na kota Efesus iya'a isian sa'angu' mian men pande mangawawau salaka' bo pakakas, ngaanna i Demetrius. Ia bukuan mangawawau balaidi' bona diim wiwine men ngaanna, Artemis bo balukkononna. Palimangonna mian iya'a sida mantakakon ule' men balaki' tuu' bona papalimangna.
25 Ya'a mbali' i Demetrius nengeleelo'mo papalimang tia mian sambana men koikoimo a palimangonna i raaya'a, kasi ia norobu taena, “Utu-utus! Kuu ninginti'i se' palimangon kani'i mase sa'angu' basarakanta men mantakakon ule' biai'. 26 Koini'i kuu piile'mo ka' kuu rongormo a upa men ia wawau i Paulus. Ia nangaan se' patung men wawauonna mian taasi'po diim. Ka' i ia nomokomo ninsidakon mian biai' mamarasaya pisiso'na, taasi' tongko' kani'i na Efesus, kasee uga' karani' longkop libutan na Asia. 27 Marepa i kita kalu palimangonta kani'i bo idekonna. Ka' taasi' tongko' iya'a, kasee balaidi'na Artemis diim wiwine men angga'ion tuu' sabole sianmo angga'ionna mian ka' kobalaki'anna bo pee'kononna mian, poali iamo a diim wiwine men soosa'onna mian biai' na poropinsi Asia, ka' uga' na longkop dunia!”
28 Sarataa mian biai' nongorongor se' koiya'a, raaya'a nosoropu'mo kasi mangkakaro'kon taena, “Pobalaki' a Artemis, diim wiwine na samba Efesus!” 29 Mbaka' kogora'an iya'a notolelemo pataka nolongkop kota. Kasi mian biai' men ninsidakon kogora'an iya'a nangarakopmo i Gayus tii Aristarkhus samba Makedonia, men nansambai i Paulus na rae'anna, kasi nandaat i raaya'a mae' na pootatakaianna mian biai' men isian na kota iya'a.
30 Paulus mingkira' minsoop na tanga-tanga'na mian biai' mongololo' i raaya'a na urusan, kasee mian men malolo' ni Yesus men iraando'o nongkokundakon i ia. 31 Toro pii mian moola' na poropinsi Asia iya'a, men motobela' tii Paulus, uga' nomosuu' mian mambantilkon ni Paulus kada' i ia alia mae' mintipiile' na pootatakaianna mian biai' iya'a.
32 Tempo iya'a, mian biai' men na pootatakaian iya'a nogenggewumo. Isian men mangkakaro' koi kani'i, isian uga' men mangkakaro' koi kanono', gause kobiai'anna mian men notaka indo'o sian ninginti'i kabubuanna se' too nokadai mbali' i raaya'a nobarimpung indo'o. 33 Isian sa'angu' mian men ngaanna i Aleksander ia dudulkon samba Yahudi na aropna mian biai'. Ia ninginti'i na mian biai' upa men nosida iya'a. Mbaka' ia nongkodemo tia limana bo mama'ase' kada' taraion tempo bo muntundunkon tuutuu'na na aropna mian biai' kada' i ia sian poposala'on. 34 Kasee tongko' ia inti'i i raaya'a se' i ia uga' sa'angu' samba Yahudi, singka-singkat soosoodo i raaya'a nangkakaro' koi toro rua' jaam a nau'na taena, “Pobalaki' a Artemis, diim wiwine na samba Efesus!”
35 Kokomburi'anna, juru tulis na kota iya'a nomokomo nompoporokot mian biai' iya'a. Ia norobu taena, “Samba Efesus! Sanda' mian ninginti'i se' kota Efesusmo a men montotobo' balaidi'na Artemis diim wiwine men angga'ion tuu' tia montotobo' watu molinas men nandawo' nda'amari langit. 36 Sianta sa'angu'po mian a men moko panggagai iya'a. Mbali' iya'a rokot kutung ka' alia mangawawau upa men sian poo'inau'ikonon kutung. 37 Gause mian men kuu wawa karaani'i, taasi' se' i raaya'a ningirigaimo ka' nangala pakakasna balaidi' kabai se' too ningirokimo diimta men wiwine. 38 Kalu i Demetrius tia papalimangna iya'a isian men parawootkononna i raaya'a na sa'angu' mian, patalai i raaya'a mangawawa parakalana na mian men bo pungukumi. Mian iya'a sabole mangalaboti men koiya'a, ka' pamarenta uga' daa sian kopalu-palusanna. 39 Kasee too dauga' isian upa sambana men ko'uusmuu, nono' tio pootunduniikonon biai' mian koi aturanna pamarenta. 40 Gause upa men nosida na ilio kani'i, sida minsilaka'i i kita. Kita sida ngaanon nangawawau kogora'an gause i kita sianta upa bo kekereran kabai parikokotan bo pompotuutuu' kogora'an kani'i.”
41 Sarataa ia nuntundun upa giigii' iya'a, juru tulis nomosuu'mo mian biai' kada' mule'kon.

*19:4 Mat. 3:11; Mrk. 1:4, 7-8; Luk. 3:4, 16; Yoh. 1:26-27

*19:19 doi' salaka': Sa'angu' doi' salaka' men kobiai'na koi tambona mian men balimang sangilio.