20
Abu-wengganana Jesus Ana-nga A-wuna Ganyjarr
(Metiyu 21:23-27; Mark 11:27-33)
Gun-nerranga ngorrngurra gu-ni, Jesus marn․gi burr-negarra a-ni janguny gu-galiya yerrcha gatiya Wangarr gun-nika rrawa, rrapa aburr-gata wana junggay yerrcha rrapa joborr marn․gi aburr-gunega rrapa aburr-werranga burr-guta mu-murna yerrcha, birripa aburr-bona gurda nula, aburr-yinanga nula, “A-lay, wengga arrburrwa: Ana-nga a-wena nggula ny-yinagata ny-boya?”
Wurra Jesus a-wena burrwa, “Ngaypa rrapa arr-wenggana barra ana-goyburrpa. Marrka bubu-ngurrja apula: Ana-nga a-wuna Jon gun-gata bama gun-gugurraga nipa bama burr-gurragaja a-workiyana? Nipa Wangarr, wurra waygaji an-gugaliya, ya?”
Jesus a-yinagata a-wena burrwa, wurra birripa aburr-garlmunapa aburr-wengganachichiyana birripa wupa, “A-lay, ngayburrpa nguburr-yinmiya barra? Minyja gala yapa nguburr-yindin, ‘Wangarr a-wuna bama gun-gugurraga nipa Jon;’ galapa nipa an-guna a-yindin arrburrwa, ‘An-nga nula rrapa ana-goyburrpa gala marr nyiburr-balcharna nula?’ Wurra gala barra nguburr-yinda nguburr-wengga, ‘An-gugaliya a-wuna bama gun-gugurraga gun-gata;’ galapa aburr-guna gu-galiya yerrcha gu-jandarra arrbu-bun. Ngardawa birripa gubu-borrwurra jimarna bama aburr-yinaga Jon a-wena a-workiyana Wangarr nyanma.”
Lika aburr-gata wana junggay yerrcha rrapa joborr marn․gi aburr-gunega rrapa barrwa aburr-werranga mu-murna yerrcha, birripa aburr-yinagata nula Jesus, “Gala ngayburrpa marn․gi yina gaya gu-menga gun-gata bama gun-gugurraga.”
Lika Jesus a-wena burrwa, “Rrapa ngaypa gala ngu-yinmiya ngu-wengga ana-gorrburrwa ana-nga nipa a-wena, ngaypa jama ngu-jirra.”
Meyali Gun-gata Minypa Gu-galiya Yerrcha Jaga Aburr-ganana Gurnal Mun-murra Mu-jinyja
(Metiyu 21:33-46; Mark 12:1-12)
Gatiya lika Jesus a-garlmuna, a-wena burrwa wurra gama gorlk meyali gu-murna janguny minypa gun-guna: “An-gugaliya, ngarla, gun-nigipa rrawa a-lamajinga, nipa mun-gata gurnal mun-murra mu-jinyja. Ganapiya, lika burr-menga gu-galiya yerrcha barra rrawa aburr-ni rrapa jaga aburr-gana mun-gata gurnal, lika nipa rrawa an-gurrimapa gu-bawuna a-bona balay, nuwurra waypa gu-yinpa ana-jeka. Isaiah 5:1
10 “Ganapiya, lika gu-bamuna, mun-gata gurnal mu-molamiyana, lika mbi-ma barra. Lika an-gata an-gurrimapa an-nigipa an-mujama an-ngardapa ana-jerrmarra burrwa aburr-guna jaga aburr-ganana mun-gata gurnal, jimarn jarra bama a-yinanga birripa mbi-ngorrkorndangarna aburr-nirrarna, lika mbi-jerrmangarna nula mun-nigipa nipa an-gata an-gurrimapa. Wurra aburr-guna jaga aburr-ganana nula gurnal, an-gata an-mujama birripa abi-rrimarra, abu-buna, lika abi-jerrmarra, a-jekarra a-bona, gala mun-nga gurnal mu-ganyjarna.
11 “Lika an-gata an-gurrimapa barrwa ana-jerrmarra an-nerranga an-nigipa an-mujama, wurra nipa burr-guta birripa abu-buna rrapa werra abi-negarra, lika abi-jerrmarra, a-jekarra a-bona, gala mun-nga mu-ganyjarna. 12 Rrapa barrwa ana-jerrmarra birripa abu-buna, abi-yerrnyjinga an-jeja.
13 “Lika an-gurrimapa nipa an-ngurrnga a-wena a-ni, ‘Ngaypa ngu-yinmiya barra? Wurra ngaypa ngu-jerrma barra an-ngaypa walkur burr-guya jal ngu-nirra nula; birripa marr aburr-balcha barra nula nipa.’
14 “Wurra aburr-guna jaga aburr-ganana mun-gata gurnal, birripa waypa abi-nana an-walkurpa ana-bena, birripa wupa aburr-wengganachichiyana aburr-ni, ‘A-lay, an-guna, ngarla, burraya rrawa an-gurrimapa gu-bawa, nipa an-guna gu-ma barra rrapa mun-guna gurnal mun-murra mu-jinyjarra mun-nigipa mu-ni. Wurra yama ngubu-bu barra mun-ngayburrpa mu-ni?’ 15 Lika aburr-garlmunapa abi-rrimarra, abi-yerrnyjinga yarlanga gun-gata rrawa, lika abu-bunapa a-juwuna.
“Ya? Ana-goyburrpa gun-nga nyibu-borrwuja nyiburr-nirra? An-gata an-gurrimapa nipa lika a-yinmiya barra burrwa aburr-gata? 16 Wurra nipiya barra ana-boy, burr-bu barra aburr-gata jaga aburr-ganana aburr-workiyana mun-gata gurnal. Lika aburr-werranga burr-ma barra birripa jaga aburr-gana barra nula mun-nigipa gurnal mun-murra mu-jinyjarra.”
A-yinagata Jesus gu-ngurrjinga burrwa janguny. Wurra gun-narda waypa wurra gama gorlk aburr-galiyana nipa a-wena, birripa aburr-yinanga, “Burdak. Gala barra gu-yirda!”
17 Wurra nipa Jesus burr-nana, a-garlmunapa burr-wengganana, “Wurra janguny gun-gata mu-jurra gu-yurra gun-maywapa ranginy, ana-goyburrpa gun-nga nyibu-borrwuja meyali, ya? Gun-gata minypa gu-yinaga,
‘Bala gubu-gupuna jandarra gu-maya,
wurra gun-ngardapa jandarra gun-gata birripa aburr-ngoyurra gubi-yerrnyjinga.
Wurra gun-narda barrwa Wangarr gu-menga,
wana gun-babalapa gugu gu-jirra;
jechinuwa gu-nenga gu-nirra rrawa.’ Psalms 118:22
18 Minyja bubu-borrwa: Aburr-nga aburr-gata minypa gu-gata gu-jandarra burr-yerrnyja, aburr-bungga, aburr-gatiya gu-galiya yerrcha aburr-rrumurrmiya aburr-ni; wurpa lika an-gata minypa gun-gata jandarra gu-bunggapa a-rrenyja, nipa minypa an-ngukula a-nega.”
Rrupiya Mun-gata Gapman Burr-gaypurda A-workiya Gu-galiya Yerrcha
(Metiyu 22:15-22; Mark 12:13-17)
19 Jesus a-yinagata a-wena, rrapa aburr-gata wana junggay yerrcha rrapa joborr marn․gi aburr-gunega, birripa aburr-galiyana rrapa marn․gi gun-gata meyali gu-murna nipa a-wena birripa burr-ngurrjinga a-ni. Lika aburr-garlmuna, bama aburr-yinanga, jimarn jarra gatiya gugu abi-rrimangarna Jesus, wurra aburr-gurkuja burrwa wurra gama gorlk aburr-gata abu-jurrjurrmurrapa aburr-workiyana. 20 Wurra abi-nana aburr-ni yina gaya julam gu-yurrarna barra abi-rrima. Rrapa minypa burr-rrupiya burrbu-menga aburr-werranga gu-galiya yerrcha birripa barra minypa Jesus abu-yolka, jimarn jarraka nipa a-yolkiyan a-wenggin rrapa gu-gata wenga minypa birripa wana Ju yerrcha abi-rrima, abu-ga, murna abu-wu an-gata gapman an-guyinda bunggawa gun-gata rrawa nipa a-yinmiya barra a-wengga. 21 Ganapiya, lika aburr-gata rrupiya aburr-murna birripa aburr-bona gurda, abu-wengganana Jesus, “Bunggawa, a-lay, ngayburrpa marn․gi nggula nginyipa jechinuwa ny-yeya ny-yorkiya rrapa gala ana-nga ny-jurkuja nula wurpa niya an-gata an-nelangga wana. Ngayburrpa marn․gi nginyipa nyirr-gurdagurdarraja ny-yorkiya Wangarr gun-nika jarlakarr. 22 Wurra marrka wengga arrburrwa gun-ngayburrpa joborr gu-yinmiya gu-yurra: Gun-gata minypa bunggawa an-gata Rowm (Rome) a-nirra nipa rrupiya arr-gaypurda a-workiya minypa dek (tax), gun-narda gun-mola arrburrwa ngubu-wu, ya? Waygaji gun-nyagara, ya?”
23 Aburr-yinagata aburr-wena nula Jesus, wurra nipa gu-nana burrwa gun-gata minypa birripa abu-yolkaja aburr-ni. Lika nipa a-wena burrwa, 24 “Marrka ngunabu-gurdagurdarra mun-gata rrupiya mun-mama jilpa (silver) mu-maya. Mun-guna ana-nga an-mawunga? Rrapa an-guna an-nelangga ana-nga?”
Birripa aburr-yinagata, “An-narda Jija (Caesar) an-gata Rowm a-nirra bunggawa.”
25 Lika nipa a-yinagata burrwa, “Ganapiya. Jija nipa bubu-wu mun-nga mun-gata mun-nigipa Jija mun-nika. Wurra ana-goyburrpa nyiburr-burral buburr-wuya nula Wangarr, ngardawa gu-galiya yerrcha aburr-yigipa.”
26 Ganapiya, wurra birripa gala aburr-yinmiyarna abu-yolkajarna Jesus nipa a-yinmiyana a-wena gatiya wurra gama gorlk aburr-galiyana nula aburr-ni. Ngardawa aburr-bachirra aburr-gata burr-guya aburr-jurnjinga, gubu-borrwurra aburr-ni nipa a-yinmiyana a-wena gun-gata gun-molamola.
Minypa An-gugaliya A-juwiya A-workiya Barrwa Gu-yinmiya Barra Gu-ni Nula
(Metiyu 22:23-33; Mark 12:18-27)
27 Lika Jejuchi (Sadducee) yerrcha aburr-bona gurda nula Jesus, aburr-gata birripa aburr-weya aburr-workiya, jimarna bama aburr-yinaga an-gugaliya a-juwiya a-workiya Wangarr gala a-yinmiya barrwa a-jarrkarra. Jama Aburr-ji 23:8 Aburr-gurdiya Jejuchi yerrcha aburr-bona gurda, lika abu-wengganana Jesus, 28 “Bunggawa, a-lay, nipa Mojich (Moses) a-wukurrjinga arrburrwa gun-gata joborr, minyja an-gugaliya jin-nigipa jin-gumarrbipa niya jiny-bawa minypa a-juwa, wurra nipa jin-gata gala delipa a-manggarna, lika an-gata an-nigipa worlapa niya jiny-ma barra jin-gata gama barra delipa a-barripa butula an-bitipa an-murnangana gipa mu-ngoyurra a-juwuna. Gu-gurda ngacha. Deuteronomy 25:5 29 Wurra gun-guna rrawa mu-ngoyurra aburr-ni worlapa burra yerrcha birripa wupa arr-ngardapa arr-murna rrapa abirri-jirrapa, minypa 7, an-gata an-murnangana jin-gumarrbipa jin-dimarra, wurra nipa a-juwuna gala delipa a-rrimangarna. 30 Lika minypa a-jurrjurrmurrapa jin-gata jiny-menga, 31 rrapa barrwa a-guymurrapa rrapa aburr-werranga burr-guta worlapa niya yerrcha aburr-yinagatiya. Minypa birripa wupa arr-ngardapa arr-murna rrapa abirri-jirrapa aburr-juwuna aburr-ni, wurra gala ana-nga delipa abi-rrimangarna. 32 Lika gu-gata wenga rrapa nipa jin-gata gama jiny-juwuna. 33 Gun-narda janguny, wurra minyja Wangarr ngayburrpa arr-jarrkarra, lika jin-gata gama ana-nga jin-nika jin-gumarrbipa niya jinyu-ni barra, ya? Ngardawa gipa arr-ngardapa arr-murna rrapa abirri-jirrapa jibu-malapuna aburr-ni.” Aburr-yinagata aburr-gata Jejuchi yerrcha abu-wengganana Jesus, minypa birripa gubu-borrwurra, jimarna bama aburr-yinanga Wangarr gala a-jarrkarra an-gugaliya mu-ngoyurra a-juwuna.
34 Wurra Jesus a-yinanga burrwa, “Gu-gurdiya burr-yika gu-rrawa, birripa minypa gama aburr-wuchichiya aburr-workiya. 35 Wurra aburr-gata minypa Wangarr gu-borrwurra burrwa minypa birripa aburr-molamola barra nuwurra waypa aburr-juwa, nipa burr-jarrkarra rrapa wanngu burr-nega, gun-gatiya guna-bamburda birripa gala barra abirriny-malapachichiya abirrinyu-ni, 36 rrapa minypa gala aburr-yinmiya mola aburr-juwa. Wurra jarra minypa waykin aburr-guyinda aburr-ni barra ngardawa Wangarr burr-yika walkurpa yerrcha nipa burr-jarrkarrana.
37 “Wurra gun-gata nula minypa Wangarr burr-jarrkarraja a-workiya mu-ngoyurra aburr-juwuna, nipa Mojich burr-guta arr-gurdagurdarraja a-nirra minypa gun-narda gun-burral. Ngardawa gun-gata janguny minypa gun-jong gu-rronga wurra nipa gala gu-rronggarna, gu-gata gu-janguny Mojich a-ngurrjinga Wangarr, ‘nipiya Wangarr aburr-guna an-burriya: Aybriyam (Abraham) rrapa Ayjek (Isaac) rrapa Jeykap (Jacob).’ Nipa a-yinagata a-ngurrjinga Wangarr wuriya aburr-gata minypa Aybriyam rrapa Ayjek rrapa Jeykap gipa mu-ngoyurra aburr-juwuna. Exodus 3:6 38 Wurra bubu-borrwa: nipa Wangarr gala a-yinmiya an-birripa a-ni Wangarr minyja jimarn jarra gun-gata gun-nyagara gu-ni gun-gumungba. Ngika. Wurra jarra aburr-mola aburr-nirra Wangarr ana-murna.” Jesus a-yinagata gu-ngurrjinga burrwa Jejuchi yerrcha.
39 Rrapa minypa aburr-werranga joborr marn․gi aburr-gunega aburr-gata, birripa aburr-garlmunapa aburr-wena, “Gun-narda gun-molamola ny-yena, a-lay, Bunggawa!” 40 Rrapa gala ana-nga barrwa a-yinmiyarna a-wengganacharna gun-nga; wurra aburr-jurnjinga.
Christ Nipa Ana-nga Nyanma
(Metiyu 22:41-46; Mark 12:35-37)
41 Lika Jesus a-wena burrwa, “Ya? An-nga nula Christ abu-ngurrjinga aburr-workiya rrapa gun-narda aburr-weya Wangarr ana-jerrma barra an-gujarlapa an-guga an-gata nipa Daybit (David) murna a-wuna? 42 Wurra jarra nipa Daybit a-wena mu-gatiya mu-jurra mu-guyinda minypa manakay aburr-wukurrjinga, minypa nipa a-yinagata,
‘Wangarr a-wena nula an-ngayburrpa Bunggawa,
a-yinagata nula,
“Burdak ngunyuna raka ngu-munganaguwa
43 nuwurra aburr-gata aburr-bachirra nggula ngaypa ay-gaba nguburr-nega barra nginyipa mu-ngoyurra ny-ji barra burrwa.’ ” Psalms 110:1
44 Ganapiya, wurra minypa Daybit a-yinagata a-wena a-workiyana rrapa bunggawa a-negarra Christ, gun-narda minypa nipiya Christ wana, jarra Daybit nyanma ngika.”
Gun-nerra Gun-gata Minypa Aburr-gata Joborr Marn․gi Aburr-gunega Gubi-rrimanga
(Metiyu 23:1-36; Mark 12:38-40)
45 Gatiya wurra gama gorlk aburr-galiyana aburr-ni nula Jesus nipa a-wena burrwa aburr-yigipa jawina yerrcha, a-yinanga burrwa, 46 “Buburr-jarlapiya nula gun-nerra gun-gata minypa aburr-gata joborr marn․gi aburr-gunega gubi-rrimanga, aburr-gatiya minypa wana aburr-negiya aburr-workiya. Gun-birripa jal mirikal mun-baykardakarda aburr-barrngumiya aburr-workiya rrapa gu-gandin aburr-boya burrwa aburr-workiya, wurra gama gorlk aburr-nyala barra burrbi-na rrapa burrbu-burrmaymba. Rrapa barrwa gun-birripa jal aburr-boya aburr-workiya, mu-ngoyurra aburr-rakaja, minypa wupa gu-bala Ju yerrcha gun-burriya marn․gi aburr-negiya aburr-workiya, rrapa minypa yina gun-gaya janara gu-jirra gu-workiya. 47 Wurra jarra birripa aburr-gurda burrbu-yolkaja aburr-workiya aburr-gata miliyak yerrcha rrapa minypa burrbu-gaypurda aburr-workiya gun-birripa bala. Minyjiya. Lika aburr-garlmiyapa Wangarr abu-wengganacha aburr-workiya gun-baykardakarda minypa barra aburr-werranga burrbi-na rrapa gubu-borrwa, jimarna jarrapa bama aburr-yinda aburr-molamola. Wurra nuwurra jurdach birripa aburr-gurda mari wana gubu-ma barra minypa birripa waykin aburr-molamola rrapa wupa aburr-werra.”

20:9 Isaiah 5:1

20:17 Psalms 118:22

20:27 Jama Aburr-ji 23:8

20:28 Deuteronomy 25:5

20:37 Exodus 3:6

20:43 Psalms 110:1