9
Ri Jesús nuc'achojirisaj jun achin siquirinek
C'ari' ri Jesús y ri can quetzekelben-vi richin, xquiya' can ri lugar ri'. Xe'oc-el pa canoa y xebe c'a juc'an ruchi-ya'. Y chupan ri tinamit ri can tic'oje-vi ri Jesús, chiri' xe'apon-vi.* Mt. 4:13. Y jac'ari' tok c'o jun achin siquirinek, li'an-el chuva-ruvarabel, ri xuc'uex-apo chuvech ri Jesús. Mr. 2:3. Y tok ri Jesús xerutz'et chi can riq'uin ronojel quic'u'x Mt. 8:10. xe'apon c'a riq'uin apo rija', xpe rija' xubij chire ri achin siquirinek: Valc'ual, xcha' chire. Tiquicot c'a avánima; ri amac xecuyutej.§ Sal. 32:1, 2; Lc. 5:20; Ro. 4:6-8; 5:11; Ef. 1:7.
Y can jac'ari' tok ec'o chique ri etamanela' chirij ri ley ri ec'o-apo chiri', xquibij-ka pa tak cánima chirij ri Jesús: Itzel achin re'. Can nuben chi ja rija' ri Dios, roma nubij chi nucuy mac. Pero ri Jesús can retaman c'a ri niquich'ob pa tak cánima ri etamanela'. Y rija' xubij chique: ¿Achique c'a roma can ja ri itzel ri xich'ob chanin?* Sal. 139:2; Mt. 12:25; Mr. 12:15. Roma vi yin yitiquir ninben chire re jun achin siquirinek re', richin nibiyin-el y nibe, ¿yitiquir ta cami chuka' ninbij chire chi nincuy rumac? ¿Achique nibij rix? Vacami c'a, richin chi rix nivetamaj chi yin ri xinalex chi'icojol can c'o uchuk'a' pa nuk'a' richin nincuy mac, titz'eta' c'a, xcha' rija'. Lc. 5:21; Hch. 5:31; 2 Co. 2:10.
Y jari' tok ri Jesús xubij chire ri achin siquirinek: Ninbij c'a chave: Cayacatej, tac'uaj-el la avarabel y cabiyin chi'avachoch, xuche'ex roma ri Jesús.
Y jac'ari' tok ri achin siquirinek xyacatej-el y xbe chirachoch. Ri vinek c'a ri quimolon-apo-qui' chiri', tok xquitz'et chi ri achin siquirinek xpa'e-el, xsach quic'u'x; roma man jun bey c'a quitz'eton chi nibanatej ta queri'. Y ri vinek ri' xquiya' c'a chuka' ruk'ij-ruc'ojlen ri Dios; ri yoyon-pe ri jun nimalej uchuk'a' ri' chiquicojol ri vinek.
Ri Jesús y ri Mateo
Y tok ri Jesús benek chic c'a, xutz'et jun achin rubini'an Mateo. Ri achin ri' tz'uyul pa jun ch'aquet chiri', nuc'ul can ri alcaval ri yetoj can. Ri Jesús xubij c'a chire: Quinatzekelbej.
Y jac'ari' tok rija' xbeyacatej-pe ri acuchi tz'uyul-vi y xrojkaj-el ri Jesús. Mr. 2:14.
10 Y jac'a tok rija' tz'uyul pa mesa ri chiri' pa jay, e q'uiy c'a chique ri moloy tak alcaval y ch'aka' chic vinek ri aj-maqui' nibix chique, xetz'uye-apo ri pa mesa; junan riq'uin ri Jesús y ri rutijoxela'.§ Mr. 2:15; Lc. 5:29. 11 Y ri achi'a' fariseos ri xetz'eton ri', xquibij c'a chique ri rutijoxela' ri Jesús: ¿Achique roma tok ri Jesús ri Itijonel niva' quiq'uin moloy tak alcaval y quiq'uin ri ch'aka' chic ri xa e aj-maqui'? xecha'.* Lc. 5:30; 15:2; 19:7; Ga. 2:15; Ef. 2:12.
12 Tok ri Jesús xrac'axaj-pe ri tzij ri niquibij ri achi'a' fariseos, rija' xubij chique: Jun ak'omanel man ja ta ri e utz ri yerak'omaj. Rija' yerak'omaj ri c'o quiyabil. 13 Yin man xipe ta chiquicanoxic vinek ri choj quic'aslen. Yin xipe chiquicanoxic ri aj-maqui', ri nic'atzin chi nitzolej-pe quic'u'x riq'uin ri Dios. 1 Ti. 1:15; 1 Jn. 3:5. Y rix man choj queri' tibij-pe ri ch'abel nabey, xa quixbiyin c'a chutz'etic y chiretamaxic ri achique nic'ulun-vi ri nubij ri Dios: Yin más nika' chinuvech chi ja ta ri joyovanic ri c'o iviq'uin, que chuvech ri chicop ri ye'isuj chuve. Pr. 21:3; Os. 6:6; Mi. 6:6.
Ec'o yec'utun chire ri Jesús chi achique roma tok ri rutijoxela' man jun k'ij niquichajij richin chi man yeva' ta richin niquiben orar
14 Y jac'a tok ri rutijoxela' ri Juan ri Bautista xe'oka' riq'uin ri Jesús, xquibij chire: Roj can kacha'on c'a k'ij richin man yojva' ta, richin queri' nikaben orar.§ Lc. 18:12. Y que chuka' ri' niquiben ri quitijoxela' ri achi'a' fariseos. ¿Y achique c'a roma tok ri atijoxela' rat man que ta ri' niquiben? xecha'.* Mr. 2:18; Lc. 5:33.
15 Xpe ri Jesús xubij chique: ¿Achique nibij rix? ¿Ruc'amon cami chi riq'uin bis yec'oje' ri e oyon pa jun c'ulubic y man yeva' ta, tok xa c'a c'o na ri ala' c'a ruc'ulubic quiq'uin? Jn. 3:29; Hch. 1:10. Man ruc'amon ta. Pero xtapon ri k'ij Lc. 24:13. tok re ala' re' xtelesex-el chiquicojol,§ Jn. 16:16. y jari' tok xtiquiben chi man yeva' ta, richin niquiben orar.* Hch: 13:2; 14:23; 1 Co. 7:5.
16 Y man jun chuka' vinek nibanon chi nrelesaj ta jun c'ojobel chire jun tziek c'ac'a', y c'ari' nucusaj ta richin nuc'ojoj jun tziek ri xa ri'j chic. Roma jun c'ojobel c'ac'a' nuc'ol-ri' y nujic' ri tziek c'ojon; y ri tziek ri' más niretzetej. 17 Y que chuka' ri' man jun niyo'on c'ac'a' vino chupan jun tz'un c'ojlibel ri xa ucusan chic. Roma vi queri' niban, y ri tz'un xa man niyukuk ta chic, ri tz'un nibojbo' y niq'uis-el ri vino chupan. Y chuka' ri tz'un man jun chic nic'atzin-vi. Pero chupan jun c'ac'a' c'ojlibel, utz niyaque' c'ac'a' vino, roma can c'a niyukuk na jebel y man nibojbo' ta. Ri vino can niyaque' c'a jebel chupan. Queri' xubij ri Jesús chirij ri rutijonic. Jos. 9:4; Sal. 119:83.
Ri Jesús xuben jun milagro riq'uin jun ixok y riq'uin ri jun ti xten ri xa caminek chic
18 Y tok ri Jesús najin c'a chutzijoxic ronojel ri', c'o c'a jun achin can janíla ruk'ij xapon y xbexuque' chuvech Mr. 5:22; Lc. 8:41. y c'ari' xubij: Ri numi'al c'o chic c'a pa camic, tabana' utzil te'aya' ri ak'a' pa ruvi' richin queri' xtic'ase', xcha' ri achin.
19 Xpe ri Jesús xyacatej c'a el y e rachibilan ri rutijoxela' xquitzekelbej-el ri achin. 20 Y c'o c'a jun ixok yava'. Ri ixok ri' c'o yan chic cablajuj juna' nibiyin ruquiq'uel y man tanel ta.§ Lv. 15:25; Mr. 5:25; Lc. 8:43. Rija' xjel c'a apo riq'uin ri Jesús pero ja ri chirij, y xberuchapa' c'a can juba' ri ruchi-rutziak ri Jesús. 21 Roma ri ixok ri' can rubilon c'a pe pa ránima: Xa riq'uin ta ninchop-el juba' ruchi-rutziak, yic'achoj, cha'inek pa ránima. 22 Pero ri Jesús chanin c'a xuna' y xtzu'un chirij. Y tok rutz'eton chic achique ri xchapon ruchi-rutziak, xubij c'a chire ri ixok ri': Numi'al, xacolotej, roma xacukuba' ac'u'x* Lc. 18:42; Hch. 14:9. viq'uin. Mr. 10:52; Lc. 7:50; 8:48; 17:19. Man chic cabison, xuche'ex.
Y ri ixok ri', can jac'ari' xc'achoj chire ri ruyabil.
23 Y tok ri Jesús noc c'a apo pa rachoch ri achin janíla ruk'ij, ri Jesús xutz'et chi yech'ujlan Mr. 5:38. y ec'o chic c'a ri yexupun xul.§ 2 Cr. 35:25; Lc. 8:51. 24 Xpe rija' xubij: Kojiya' can juba'* Hch. 9:40. kayon, roma re ti xten re' xa man caminek ta, xa nuxlan, xcha' chique ri vinek. 1 R. 17:18-24; Hch. 20:10.
Pero rije' xa xetze'en chirij ri Jesús, roma can quetaman chi caminek chic ri ti xten ri'. 25 Y jac'a tok ri vinek e elenek chic pe, ri Jesús xoc-apo chupan ri jay ri c'o-vi ri ti xten caminek chic. Xpe rija' xuchop ruk'a' ri ti xten, y ri ti xten xc'astej. 26 Ri xbanatej c'a chiri', xbe rutzijol ri pa tak tinamit chupan ri ruvach'ulef ri'. Is. 52:13.
Ri Jesús yeruc'achojirisaj ca'i' moyi'
27 Y tok ri Jesús elenek chic c'a pe ri chiri', ec'o c'a ca'i' moyi' ri can e tzeketel chirij y riq'uin cuchuk'a' niquibij c'a chire: ¡Tajoyovaj kavech y kojato' c'a, rat ri riy-rumam can ri rey David! yecha'.§ Mt. 15:22; 20:30-34.
28 Tok ri Jesús xapon pa jay, ri ca'i' moyi'* Mt. 20:30; Lc. 18:38. xe'apon c'a chuka' riq'uin. Y ri Jesús xuc'utuj c'a chique: ¿Can ninimaj c'a rix chi yin yitiquir ninben chive chi yixtzu'un? xcha' chique.
Y ri ca'i' moyi' ri' xquibij: Ja', Ajaf. Mt. 15:22; Lc. 17:13. Nikanimaj, xecha' chire. Mr. 9:22; 10:47.
29 Xpe ri Jesús xuchop ri runak' tak quivech§ Mt. 20:34. che ca'i' y xubij chique: Roma rix ninimaj chi yin yitiquir yixinc'achojirisaj, can tibanatej c'a ri irayibel, xcha' chique.* Mt. 9:2.
30 Y jari' tok ri runak' tak quivech rije' xejakatej. Y xetzu'un c'a. Sal. 146:8; Jn. 9:7, 26. Pero ri Jesús janíla xuchilabej-el Lc. 5:14. chique y xubij: Can tivac'axaj c'a el jebel, chi re xbanatej iviq'uin, man ta nac'axex coma ri ch'aka' chic vinek, xcha-el chique.
31 Jac'a rije' xa man que ta ri' xquiben tok e elenek chic pe ri chiri' riq'uin ri Jesús. Rije' xa xquichop c'a rutzijoxic pa ronojel ri ruvach'ulef ri', ri xuben ri Jesús.§ Mr. 7:36.
Ri achin memurinek roma jun itzel espíritu
32 Y tok xe'el c'a pe ri e ca'i' achi'a' yetzu'un chic, jac'ari' tok ec'o xe'oc can riq'uin ri Jesús, quic'uan-apo jun achin ri memurinek pa ruk'a' jun itzel espíritu.* Mt. 12:22; Mr. 9:17; Lc. 11:14. 33 Y tok elesan chic c'a ri itzel espíritu riq'uin ri achin, roma ri Jesús, ri achin xch'on chic jun bey. Y ri vinek ri xetz'eton xsach quic'u'x y xquibij: Man jun bey c'a tz'eton ta chi que ta re' banatajinek vave' pa ruvach'ulef Israel, yecha' c'a.
34 Jac'a ri achi'a' fariseos xa niquibij c'a chirij ri Jesús: Ja ri cajaval ri itzel tak espíritu ri niyo'on uchuk'a' chire, romari' tok nitiquir yerelesaj itzel tak espíritu, Mr. 3:22. yecha'.
Ri Jesús can nujoyovaj-vi c'a quivech ri vinek
35 Y ri Jesús can ronojel vi c'a nima'k y cocoj tak tinamit napon-vi, y yerutijoj c'a ri vinek riq'uin ri ruch'abel ri Dios. Mr. 6:6; Lc. 13:22. Y jac'a ri pa tak jay ri can richin vi niquimol-qui' ri vinek, richin nicac'axaj ri ruch'abel ri Dios, chiri' napon-vi richin yerutijoj. Y chuka' can nutzijoj c'a ri utzilej ruch'abel ri Dios ri nich'on chirij tok ri vinek ye'oc pa rajavaren o pa ruk'a' ri Dios. Yeruc'achojirisala' chuka' yava'i', y yerucol c'a ri vinek chuvech ronojel ruvech k'axomal. 36 Y tok janíla e q'uiy vinek xerutz'et, xujoyovaj quivech, roma can quiyon ec'o y quitalun-qui'; can achi'el niquiben ri carne'l§ Is. 53:6. tok xa man jun ri niyuk'un quichin.* Mr. 6:34. 37 Jac'ari' tok ri Jesús xubij chique ri rutijoxela': Can kitzij vi chi ri samaj richin nitzijox Jn. 4:35. ri ruch'abel ri Dios, janíla nim; jac'a ri samajela' man e q'uiy ta. Xa e ca'i-oxi' oc. Lc. 10:2. 38 Romari' tic'utuj c'a chire ri Rajaf ri samaj,§ Hch. 13:2; 20:28. chi querutaka-pe más samajela' chiquicojol ri vinek ri nic'atzin richin nicac'axaj ri ruch'abel.* 1 Co. 12:28.

*9:1 Mt. 4:13.

9:2 Mr. 2:3.

9:2 Mt. 8:10.

§9:2 Sal. 32:1, 2; Lc. 5:20; Ro. 4:6-8; 5:11; Ef. 1:7.

*9:4 Sal. 139:2; Mt. 12:25; Mr. 12:15.

9:6 Lc. 5:21; Hch. 5:31; 2 Co. 2:10.

9:9 Mr. 2:14.

§9:10 Mr. 2:15; Lc. 5:29.

*9:11 Lc. 5:30; 15:2; 19:7; Ga. 2:15; Ef. 2:12.

9:13 1 Ti. 1:15; 1 Jn. 3:5.

9:13 Pr. 21:3; Os. 6:6; Mi. 6:6.

§9:14 Lc. 18:12.

*9:14 Mr. 2:18; Lc. 5:33.

9:15 Jn. 3:29; Hch. 1:10.

9:15 Lc. 24:13.

§9:15 Jn. 16:16.

*9:15 Hch: 13:2; 14:23; 1 Co. 7:5.

9:17 Jos. 9:4; Sal. 119:83.

9:18 Mr. 5:22; Lc. 8:41.

§9:20 Lv. 15:25; Mr. 5:25; Lc. 8:43.

*9:22 Lc. 18:42; Hch. 14:9.

9:22 Mr. 10:52; Lc. 7:50; 8:48; 17:19.

9:23 Mr. 5:38.

§9:23 2 Cr. 35:25; Lc. 8:51.

*9:24 Hch. 9:40.

9:24 1 R. 17:18-24; Hch. 20:10.

9:26 Is. 52:13.

§9:27 Mt. 15:22; 20:30-34.

*9:28 Mt. 20:30; Lc. 18:38.

9:28 Mt. 15:22; Lc. 17:13.

9:28 Mr. 9:22; 10:47.

§9:29 Mt. 20:34.

*9:29 Mt. 9:2.

9:30 Sal. 146:8; Jn. 9:7, 26.

9:30 Lc. 5:14.

§9:31 Mr. 7:36.

*9:32 Mt. 12:22; Mr. 9:17; Lc. 11:14.

9:34 Mr. 3:22.

9:35 Mr. 6:6; Lc. 13:22.

§9:36 Is. 53:6.

*9:36 Mr. 6:34.

9:37 Jn. 4:35.

9:37 Lc. 10:2.

§9:38 Hch. 13:2; 20:28.

*9:38 1 Co. 12:28.