Ni penem de lépwo
Apostolo
Atabuhi ko a tii
Woo na e tii a tii ce?
Te wo Luka, pana e tii a Tii te Luka. E tabuhi âcéi apostolo Paulo ha awieme a béalohe bwo engen de Paulo. Tabuhi mu ko a niide a tii 16.10, na e tii pie: «Geme engen…»
E tii éniile?
Ha awieme a jo 61 me 65, alecehe a bwo tabuhi mu he karépu te Paulo ne Rome. (Omehi a pwahamii tii 27―28.)
E tii me dee?
Te pa céiu apulie na pii kon pie Téofile, pa céiu apulie na piubwo nang ne pele lépwo Roma. Omehi Atabuhi ko a tii Luka.
É ko ade na e tii?
E pinebehi a bécéiuhe tii ten. Ne ha a Tii te Luka, ke e piuti a mulihe Iésu, me a bwo mele ke mulie cemwo ten. Ke é ne ha a tii ce, a tii Apostolo, ke e pipatemehi ngen a Pwooti Wâé mu Iérusaléma, ke ati a amu Judé me Samari die Rome, a pwomwo na te junihe ubwo ne pwo a bwohemwo ha a benaamwon naa. Be e mu ko lépwo apostolo a junuu a Jenen Iitihi, beme lé pwo ali e pwo wo Iésu.
Wieli nime Luka me e habwii mwo te lépwo Roma (na lépwo apihuô ne he ni amu na hiwon) pie, wo lépwo acéihi ne ko Iésu, ke lépwo apulie na lé te pipwoiipihi ni mulihelé, be time uce nimelé me lé iluuhi a amu.
Ade ace âne a tii ce?
E tabuhi ko a bwo opé te a Jenen Iitihi ne ko lépwo apostolo (pwahamii tii 2). Ne he ni pwahamii tii 3―12, ke e piuti ni penem de Pétéru me lépwo béén ne ha a pwomwo ubwo Iérusaléma, me a amu Judé, die ha amu na e mwonuhi, Samari.
É ha atabuhi kon, ke wo lépwo acéihi ne ko Iésu, ke te tai lépwo Juif. Ke time uce nimelé me lé patemehi a pwooti te ni béén na time uce lépwo Juif. Kehe icehi ana wo Padué, ke e habwii te Pétéru pie, a Pwooti Wâé, ke te tai a de ni bele pwo bwohemwo (pwahamii tii 10―11, me 15).
Nye pine ne ha a pwahamii tii 9 a bwo tode Paulo, pali apulie li e te junihe pwotahi ne ko ni acéihi ânebun. Ke e biteeng, ke e âcéi Iésu. É he ni pwahamii tii 13―28, ke wo Luka, ke e piuti ni penem de Paulo, ne he ni bwo engen den na cié, nge he ni amu na hiwon. E pipatemehi a Pwooti Wâé, ke e tabuhi ni puco te ni acéihi, ke e pamwoiu lépwo acéihi na élé lang, die Rome, ha a pwahamii tii 28, ha a jo 62.
Ni tii te Paulo (Roma die ko Filémon), ke e tii nge céii lépwo acéihi he ni duaan naa, li e mi mu hen. É mulang, a tii ce, Apostolo, ke a bépinebehi ati ni tii naa. É ha a jo 51 ai 52, ke e mu Korénit ha amu Grèce (Apostolo 18.1−18). Ke é alecehen, ha a jo 53−55, ke e tii a tii 1 Korénit ne te lépwo acéihi na élé lang, ha a benaamwon na e mu ha a pwomwo ubwo Éféso. (Omehi Apostolo 19.8−10.) Ke é alecehen mwo, ke e mu Rome (piuti ne ha a Apostolo pwahamii tii 28), ke e tii me de lépwo Éféso.
E piuti mwo wo Luka ne ha a tii ce ninaa:
• A mulie na wâé, me a pimu ibu, me a bwo pwoiitihi te lépwo atabuhi céihi;
• A bwo pwotahi ne ko lépwo acéihi ne Iérusaléma. É mu ko anaa, na lé pipiiden, ke lé pipatemehi pitihi a pwooti;
• A bwo pipune te Pétéru, me Paulo, me Étienne.
A bwomune a tii Apostolo
E pahede lépwo acéihi wo Iésu @ beme lé pipatemehieng pitihi (1.1―2.13)
Pipwopweelé (1.1−26)
Lé hegi a Jenen Iitihi (2.1−13)
Pajuuju Iésu ne Iérusaléma (2.14―7.59)
Pétéru (2.14―5.42)
Étienne (6.1―7.59)
Pajuuju Iésu ne Judé ke Samari (8.1―9.43)
Tode Paulo (8.1―9.31)
Pajuuju Iésu te nina time uce ni Juif (10.1―12.25)
Pétéru (10.1―11.18)
Pwo me ta ne kolé (12.1−25)
A bécéiuhe bwo engen de Paulo (13.1―15.35)
A béalohe bwo engen de Paulo (15.36―18.22)
A béciéhe bwo engen de Paulo (18.23―21.26)
Pajuuju Iésu die ko lépwo Roma (21.27―28.31)
Imwi Paulo (21.27―23.35)
Paulo ne Césaré me Rome (24.1―28.31)
1
É alecehe a bwo mulie cemwo te Iésu
1 1.1 Luka 1.3Téofile, é pii ne ha a bécéiuhe tii tong, ati nina e pwo wo Iésu, ke pacémunihi mu ha atabuhi kon, 2 1.2 Maréko 16.19; Luka 24.49−51die ha a tan na céieng da he *miiden. Ânebuhe anaa, ke e mi ne ni pihuô ten, mu ko a *Jenen Iitihi, ne te lépwo *apostolo na e caa pipégalilé.
E pii a bwo opé te a Jenen Iitihi
3 1.3 Luka 24.36−49; Apostolo 10.41Alecehe a bwo mele ten, ke e pihabwiieng delé pie e caa mulie cemwo. Ke e ne telé ni béé alihi nen, ke e pihabwiieng delé, he na 40 ni tan, ke e cihe ko a *Mwametau te Padué. 4 1.4 Luka 24.49; Ioane 14.16−17; Apostolo 2.33É he lé ko pimu ibu, ke e pii telé pie: «Geé nemwo engen mu *Iérusaléma, kehe geé ucéihi ana e caa mi pii wo Caa, ke ali é caa pii tewé mwo. 5 1.5 Mataio 3.11Be e *pipuu apulie ko a tabe wo Ioane, kehe ju lupwoce tan, ke o puukewé ko a Jenen Iitihi.»
E taa he miiden wo Iésu
6 1.6 Luka 24.21Lé pimu ibu wo Iésu me lépwo apostolo, ke lé tahimwoeng pie: «Pa daame, caa é ha a benaamwon ce, na go pacuuli mwo a mwametau te *Isaraéla?»
7 1.7 Maréko 13.32E hegi ne telé wo Iésu pie: «Time uce wogewé na me geé temehi ce tan, ai ce benaamwon celi e ne wo Caa, ne he ni âpihuô ten. 8 1.8 Mataio 28.19; Luka 24.48Kehe geé bo hegi a junuu a Jenen Iitihi na e bo opé ne huîiwé. Ke bo wogewé lépwo apajuujuéo ne Iérusaléma, ati ha a *Judé ke é *Samari die pwo a bwohemwo ati.»
9 É alecehe a bwopiine ninaa telé, ke e céieng da kojalé ne he miiden [wo Padué]. Ke é he lé mwo ko omeeng, ke tieeng ne ha a menii.
10 Ke é he lé mwo ko niê da he miiden he e ko taa, ke pwo lupwo apulie na pwomelaa ni epwénelu*1.10 Lupwo apulie… A bwopiinen pie, lupwo âcélo. Omehi mwo a Âcélo ne ha a Niinaado (Vocabulaire) ha anebwén ko a tii., na lu âbeetilé. 11 1.11 Mataio 26.64; Luka 21.27Ke lu pii telé pie: «Lépwo apulie Galilé, é mu ko ade na geé ko cuwo ko niê da he miiden? Wo Iésu na e céieng da he miiden mu ha awiemewé, ke e bo âmwobé, pwohewii a bwo alieng he e ko taa he miiden.»
Wo Matias ke e wodehi Judas
12 1.12 Luka 24.50−53Ke lé mwojuia mwo mu pwo a juwole ko ni Olivier wo lépwo apostolo, beme lé âmwo Iérusaléma, he na céiu kilomètre. 13 1.13 Mataio 10.2−4É he lé tuie ngen, ke lé taa ha a nemwa na e mu ko miiden ne ha a pwomwo na lé mu te cuwo ko mu hen. Wo lépwonaa, ke wo Pétéru, Ioane, Cang, André, Filip, Toma, Bartélemi, Mataio, Cang pali naî Alfé, Simon pali Zélote†1.13 Zélote—Pa ju apulie Judé, na nimen me e pawie lépwo Roma mu ha amu ten. Omehi mwo a Judé ke Rome ne ha a Niinaado (Vocabulaire) ha anebwén ko a tii., ke wo Jude pali naî Cang.
14 Lé pitaineibulé, ke lé tee pwoiitihi taaci, woélé me ni toomwo, me Maria nyaa te Iésu me lépwo ciéé Iésu.
E pacihe lépwo acéihi wo Pétéru
15 É ha a céiu tan, ke piâmwonuhi a 120 lépwo acéihi na lé pimu ibu. Ke e cuwoda mu hadeniilé wo Pétéru, ke e pii telé pie: 16 1.16 Psaume 41.10«Lépwo âjiénung, wâé heme e cuwo a pwooti, na e caa pii na a Jenen Iitihi na e cihe ko *Davita. Be e caa mi pii ânebun ana e pwo wo Judas, be e bo pwaaden beme lé imwi Iésu. 17 Kehe wo Judas, ke te pa céiu bééme, ne he ni penem de lépwo apostolo.»
18 1.18 Mataio 27.3−8(E pwocuhi a pule ko a cuhi a bwo icu Iésu, é nelang na e tupwo, ke tehi a nan, ke â wie ni oohen. 19 Ke lé tai temehi a jepule naa ati ne ni apulie ha a pwomwo ubwo Iérusaléma, ke lé ne me nii a duaan naa pie, Akeldama, a bwopiinen he pwo patilé pie ‘a ninaado na pwo cewéle hen’.)
20 1.20 Psaume 69.26, 109.8[E pii mwo wo Pétéru pie]: «Be caa tii ne ha a tii *Psaumes te Davita pie:
Wâé heme tice apulie
ha a pomwa ten.
Me time lé bo uce mu mwo lang
ne ce apulie.
Psaume 69.26
«Ke e tii mwo pie:
Wâé heme e wodehieng
ne ha a penem den wo pace céiu.
Psaume 109.8
21-22 1.22 Mataio 16.19; Maréko 1.9; Ioane 15.27«Wâé heme pwo pace céiu bééme, beme pa céiu *apajuujuhi na a bwo mulie cemwo te Iésu. Wâé heme pa apulie naa, ke pa céiu béé lépwona lé mu cuwo ko âbé céinye, he ni benaamwon na e mwo mu pelenye wo Padaame henye, tabuhi he li e pipuu apulie wo Ioane, die ha a benaamwon li e taamwo he miiden wo Iésu.»
Lé pipégali Matias
23 Ke lé pipégali lupwo apulie na alo julu: Wo Josef na pii kon pie Barsabas, ke Justus, ke pa céiu na pii kon pie Matias. 24 Ke lé tai pwoiitihi, ke lé pii pie: «Padaame, wogo pana go temehi ni pwonime ati ni apulie, go habwii teme pace apulie celi go caa pipégalieng mu hadenii lupwo apulie ce, 25 me pa apostolo bééme, beme e pé ni penem de Judas. Be e caa necu ni penem den wo Judas, ke e caa â ha a duaan den [be e caa hegi a cuhi a penem den na ta.]»
26 Ke lé céi metii‡1.26 Céi metii—Tirage au sort. Éni Kalédoni, ke genye pwo ko metii. Wo lépwo Juif ânebun, ke lé pwo ko péi. ne kolu, ke hiwon ni metii te Matias. Ke lé pééeng me pa béé lépwo 11 apostolo.
1:1 1.1 Luka 1.3
1:2 1.2 Maréko 16.19; Luka 24.49−51
1:3 1.3 Luka 24.36−49; Apostolo 10.41
1:4 1.4 Luka 24.49; Ioane 14.16−17; Apostolo 2.33
1:5 1.5 Mataio 3.11
1:6 1.6 Luka 24.21
1:7 1.7 Maréko 13.32
1:8 1.8 Mataio 28.19; Luka 24.48
*1:10 1.10 Lupwo apulie… A bwopiinen pie, lupwo âcélo. Omehi mwo a Âcélo ne ha a Niinaado (Vocabulaire) ha anebwén ko a tii.
1:11 1.11 Mataio 26.64; Luka 21.27
1:12 1.12 Luka 24.50−53
1:13 1.13 Mataio 10.2−4
†1:13 1.13 Zélote—Pa ju apulie Judé, na nimen me e pawie lépwo Roma mu ha amu ten. Omehi mwo a Judé ke Rome ne ha a Niinaado (Vocabulaire) ha anebwén ko a tii.
1:16 1.16 Psaume 41.10
1:18 1.18 Mataio 27.3−8
1:20 1.20 Psaume 69.26, 109.8
1:21-22 1.22 Mataio 16.19; Maréko 1.9; Ioane 15.27
‡1:26 1.26 Céi metii—Tirage au sort. Éni Kalédoni, ke genye pwo ko metii. Wo lépwo Juif ânebun, ke lé pwo ko péi.