ឆ៝ម់បុត
យូដាស
ញចីស
នាវ​ឞោក​អ៝ន់​ឞូ​គឹត​ល៝រ
នើម​ញចីស​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​រាញា​យូដាស  មោ​លាស​យូត  ពាង់​ញចីស​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​ក្លាប់​លាស​តា​នាម់ ៦០‌ ក្លាប់​លាស ២៧ នាម់​ជេស​ឞ្រាស​យេឆូ ​ទ៝ក់​រេស។ ពាង់​អី​អ៝ស​ឞ្រាស​យេឆូ ​(មថ ១៣:៥៥; មក ៦:៣) នអ៝ប់​មា​អី​អ៝ស​យាកើ ​(យាក ១:១) ពាង់​ញចីស​ញជ្វាល់​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​អ៝ន់​មា​ទឹង​លែៈ​ផូង​ញឆីង​មា​ឞ្រាស​ក្រីស ​តា​អាប់​នតុក ឞ៝ន់​មោ​គឹត​អោស​អាស​នតុក​ពាង់​គុ​នោក​ញចីស​ឆ៝ម់បុត​អ្យា។ គែស​អ៝ក់​នាវ​ខ្លៃ​តា​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​ឞើយ​មា​តឹម​ឞាន​មា​នាវ​ខ្លៃ​តា​ឆ៝ម់បុត​ពេត្រោស​រើស ២។
នាវ​អុច​នត្រ៝ង់​តា​ឆ៝ម់បុត​អ្យា
តា​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​យូដាស ​ដាៈ​ផូង​ញឆីង​ទែរ​ឞើស​នើម​នតី​អី​នតី​នាវ​មោ​ទី អី​មោ​អោស​គុ​រេស​តឹម​ទី​ដាស​នាវ​កោរាញ​ឞ្រាស​អុច​(យដ ១:៤-១៩) ពាង់​ដាៈ​ផូង​ញឆីង​តឹង​នាវ​នតី​អី​ទី​(យដ ១:៣, ២០-២៤)។
មឞើស​នាវ​ខ្លៃ​តា​ងកោៈ​តា​ឆ៝ម់បុត​អ្យា
- នាវ​អោប​អ្វែស​លាង់ (១:១-៣)
- នូយ្ស​នហ៝ម់ នាវ​នតុម​នតី នទ្រែល​មា​គែស​ទោយ្ស​មា​នើម​នតី​ងក្លាៈ (១:៤-១៦)
- នាវ​ដាៈ​អ៝ន់​គែស​នាវ​ញឆីង​លើ​មា​ហោ​ន៝ប់ (១:១៧-២៣)
- នាវ​នតិញ​អេងៗ (១:២៤-២៥)
1
នាវ​អោប​អ្វែស​លាង់
ឆ៝ម់បុត​អ្យា​តាៈ​ឞើស​គ៝ប់​យូដាស ​អី​ឞូនុយ្ស​ឆើម​កើល​ជាន​ការ​មា*១:១៖ «ឞូនុយ្ស​ឆើម​កើល​ជាន​ការ​មា» មោ​លាស «ទឹក»។ឞ្រាស​យេឆូ​ក្រីស  នទ្រែល​មា​គ៝ប់​អ្យា​អី​អ៝ស​យាកើ ​ដ៝ង់។ គ៝ប់​ញចីស​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​ញជ្វាល់​អ៝ន់​មា​ទឹង​លែៈ​ឞូនុយ្ស​អី​កោរាញ​ឞ្រាស​ឞឹ​នើម​លែៈ​កើយ្ស​ជេស អី​ពាង់​រ៝ង់​ដ៝ង់។ ឞ្រាស​យេឆូ​ក្រីស ​ញជ្រាង់​ខាន់​អៃ​មៃ។*១:១៖ មថ ១៣:៥៥; យាក ១:១; ១កោ ១:២; ហេឞ ២:១ ទាន់​កោរាញ​ឞ្រាស​អ៝ន់​នាវ​យោៈ នាវ​ដាប់​មពាន់ នាវ​រ៝ង់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ​អ៝ន់​លើ​មា​អ៝ក់​ងាន់។
នើម​នតី​ងក្លាៈ
អើ​អ៝ស​នោ​តា​នាវ​ញឆីង​អី​គ៝ប់​រ៝ង់ គ៝ប់​នអើរ​ហោ​ងាន់​មា​ញចីស​នាវ​រាក្លាយ្ស​អ៝ន់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ នាវ​រាក្លាយ្ស​អី​ទឹង​លែៈ​ឞ៝ន់​លែៈ​គែស​ជេស។ យើន​មា​គ៝ប់​មឹន​អ្យាត់​មា​គ៝ប់​ញចីស​មា​នទើ​អា​អេង​អ៝ន់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ ដាៈ​ខាន់​អៃ​មៃ​ញជ្រាង់​ងាន់​នាវ​នតី​មា​នាវ​ញឆីង​ឞ៝ន់។ កោរាញ​ឞ្រាស​លែៈ​អ៝ន់​នាវ​អី​នៃ​មា​ផូង​ប៝ន​លាន​ពាង់​នើម ពាង់​មោ​ហោម​អោស​រាគ៝ល់​នាវ​អី​នៃ​ជឹត។ គ៝ប់​ដាៈ​កើត​នៃ​យ៝រ​លាស​គែស​ឞូនុយ្ស​អាបាៈ​អី​លាប់​នតុង​តា​ផូង​ខាន់​អៃ​មៃ ឞូនុយ្ស​អី​នៃ​អ្យើស​ហោ​ងាន់​ជាន​តីស​ដាស​នាវ​កោរាញ​ឞ្រាស​អុច ខាន់​ពាង់​នតី​លាស​មោ​ច្រាវ​អោស​លាស​ជាន​តីស​អាប់​នតីល យ៝រ​មា​កោរាញ​ឞ្រាស​ហោម​យោៈ​តាៈ​ឞើស​នាវ​អ្វែស​ពាង់​នើម។ ខាន់​ពាង់​តឹម​រាទ៝ង់​មា​ឞ្រាស​យេឆូ​ក្រីស ​អី​កោរាញ​ឞ៝ន់​ទូ​ហ្វេ​ទើម។ ឞើស​កាល់​អែ​នើស​លែៈ​គែស​ញចីស​មា​នាវ​តេៈ​ទោយ្ស​មា​ឞូនុយ្ស​កើត​ខាន់​ពាង់​នៃ។*១:៤៖ មថ ៧:១៥-១៦; ២ពេ ២:១-៣
ទឹង​លែៈ​នាវ​អី​អ្យា​ខាន់​អៃ​មៃ​លែៈ​អើម​គឹត​ជេស យើន​មា​គ៝ប់​ទាន់​ហោម​ងកាស​ខាន់​អៃ​មៃ៖ ឞើស​កើយ​កោរាញ​ឞ្រាស​លែៈ​រាក្លាយ្ស​ផូង​ប៝ន​លាន​អីឆ្រាអែល ​ទូ​លោស​ឞើស​ឞ្រី​អេឆីប ​នើស ជេសរី​ពាង់​លើស​ហេង​លើយ​ផូង​អី​មោ​អ្យាត់​អោស​មា​ពាង់​តា​ផូង​អី​ពាង់​លែៈ​រាក្លាយ្ស​អី​នៃ។*១:៥៖ នក ១៤:២៧-៣៥
គែស​ផូង​តោង​ពារ់​អី​ជាន​រាលាវ​មា​នាវ​កោរាញ​ឞ្រាស​ដាៈ ជេសរី​លោស​ឞើស​នតុក​កោរាញ​ឞ្រាស​លែៈ​អ៝ន់​ខាន់​ពាង់​គុ កោរាញ​ឞ្រាស​ក៝ត់​នហ៝​រ៝​ខាន់​ពាង់​មា​ឆែ​រាវាក់​ក្រុង​ខាន់​ពាង់​តា​នទ្រូង​ង៝ អ៝ន់​ក៝ប់​ត៝ត់​ទី​នារ​កោរាញ​ឞ្រាស​ផាត​ទោយ្ស ជេង​នារ​អី​ទុត​ក្វ៝ង់​ងាន់។*១:៦៖ ២ពេ ២:៤ កើត​នទ្រី​ដ៝ង់ នោក​កាល់​អែ​នើស គែស​ប៝ន​ឆោដុម  ប៝ន​កោមោរា  នទ្រែល​មា​ប៝ន​អេងៗ​ជឹត​អី​តឹម​ទាច់។ ទឹង​លែៈ​ឞូនុយ្ស​តា​ប៝ន​អី​នៃ​លែវ​ឞាល់​ជាន​នាវ​ខើស​ក្លែរ នាវ​អី​តីស​ដាស​មា​នាវ​វៃ ជាន​តីស​កើត​ផូង​ប៝ន​លាន​អីឆ្រាអែល ​អី​នៃ នអ៝ប់​មា​កើត​ផូង​តោង​ពារ់​អី​នៃ​ដ៝ង់។ ទឹង​លែៈ​ប៝ន​អី​នៃ​កោរាញ​ឞ្រាស​ងគ្រ៝ស​លើយ​មា​អុញ​ឞើស​កាលើ​ត្រោក ជេង​នាវ​នតឹត​ឆៃ​ល៝រ​មា​នាវ​កោរាញ​ឞ្រាស​មរា​តេៈ​ទោយ្ស​មា​អុញ​ហីត​នហ៝​រ៝។*១:៧៖ នន ៦:១-៥; ១៩:២៤-២៥
កើត​អី​នៃ​ដ៝ង់​អាបៃ​អ្យា​មពោល​ឞូនុយ្ស​អី​នតី​លាស​មោ​ច្រាវ​អោស​លាស​ជាន​តីស​អាប់​នតីល​អី​នៃ ខាន់​ពាង់​លាស ខាន់​ពាង់​គែស​មឞើយ​តាៈ​ឞើស​កោរាញ​ឞ្រាស អ៝ន់​ខាន់​ពាង់​ជាន​នទើ​បឹ​បើច​ឆាក់​ខាន់​ពាង់​នើម។ ខាន់​ពាង់​មោ​អុច​គែស​កោរាញ​មា​ខាន់​ពាង់ នទ្រែល​មា​មឺច​រាម៝ត​ផូង​តោង​ពារ់។*១:៨-៩៖ ២ពេ ២:១០-១១ ឞ៝ល​លាស​គែស​ទូ​ហ្វេ​តោង​ពារ់​រាញា​មីកែល ​ជេង​កោរាញ​តោង​ពារ់​អី​ទុត​ក្វ៝ង់ នោក​ពាង់​តឹម​រាលាច់​ដាស​ឆាតាង់ ​អី​កោរាញ​មពោល​ឞ្រាស​អ្យើស​មា​នាវ​ឆាក់​មោឆេ ​អី​លែៈ​ខឹត​នៃ​នើស ពាង់​មោ​អោស​ឞាញ់​ងើយ​មឺច​រាម៝ត នទ្រែល​មា​មោ​អោស​ឞាញ់​ផាត​ទោយ្ស​ឆាតាង់  យើន​មា​ពាង់​លាស​ទើម៖ «ទាន់​កោរាញ​ឞ្រាស​លាស​មៃ!» 10 យើន​មា​មពោល​ឞូនុយ្ស​អី​នៃ​បេង​មា​លែវ​ឞាល់​មឺច​រាម៝ត​មា​នទើ​អេងៗ ឞ៝ល​លាស​ឆាក់​ខាន់​ពាង់​នើម​មោ​អោស​គឹត​វ៝ត់​មា​នទើ​អី​នៃ។ ម៝ស​នទើ​អី​ខាន់​ពាង់​លែៈ​អើម​គឹត​តា​នូយ្ស​នហ៝ម់​តឹម​ឞាន​មា​មពោមពា​(ឆ្យុម)​អី​មោ​គឹត​នាវ​ទើម ជេសរី​នាវ​ខាន់​ពាង់​ជាន​អី​នៃ​ជាន​អ៝ន់​ឆាក់​ខាន់​ពាង់​នើម​រ៝ស​ហេង។*១:១០៖ ២ពេ ២:១២ 11 រេស​រាញាល់​ងាន់​មា​ខាន់​ពាង់។ ខាន់​ពាង់​លែៈ​ហាន់​តឹង​ត្រ៝ង​កាអីន ​អី​ឞូនុយ្ស​ងខឹត​អី​អ៝ស​ពាង់​នើម។ ខាន់​ពាង់​មរោស​ឞូ​គៃ​មា​គែស​ព្រាក់​តឹម​ឞាន​មា​បាលាម ។ ខាន់​ពាង់​គែស​នាវ​រ៝ស​ហេង​តឹម​ឞាន​មា​មពោល​អី​តឹង​ទូ​ហ្វេ​រាញា​កោរេ ​អី​គែស​នាវ​រ៝ស​ហេង​យ៝រ​មា​តឹម​រាទ៝ង់​ដាស​កោរាញ​ឞ្រាស​តា​រានោក​មោឆេ ​កាល់​អែ​នើស។*១:១១៖ ១តម ៦:៣-៥; ២ពេ ២:២-៣; នន ៤:៨; នក ១៦:១-៣៥; ២២:៥ 12 នោក​ខាន់​អៃ​មៃ​គុ​ឆោង​ឆា​នទ្រែល​គៃ​មា​ញហើ​នាវ​រ៝ង់​កោរាញ​ឞ្រាស ខាន់​ពាង់​ជេង​តឹម​ឞាន​មា​នទើ​បឹ​បើច​តឹម​ឞាន​មា​គែស​នតាក់​តា​ឞ៝ក​អាវ​អី​ពីស​មោ​ហោម​ទើយ​ក្ល៝ស ឆោង​ឆា​អ្យាត់​មា​ហើម​នទុល​ខាន់​ពាង់​នើម​ទើម មោ​គែស​អោស​នាវ​ដីត​ព្រេង។ ខាន់​ពាង់​មោ​គែស​ខ្លៃ​ជេង​តឹម​ឞាន​មា​នហ៝ម់​មីស​អី​មោ​ហ៝ច​មីស​អី​ឆ្យាល​ទែ​ទាស​មា​រាទូ តឹម​ឞាន​មា​តើម​ឆី​អី​មោ​គែស​ព្លៃ​តា​ខៃ​ព្លៃ រាលាវ​ឞើស​នៃ​ជឹត​តើម​ឆី​អី​លែៈ​រោក​ក្ល៝ស​រែស​លែៈ​ខឹត​ងាន់។*១:១២-១៣៖ ១កោ ១១:២០-២២; ២ពេ ២:១៣, ១៧ 13 ខាន់​ពាង់​ជេង​តឹម​ឞាន​មា​ញច៝ច់​រាឞុស​ទាក​វាច់​ទាក​វារ់​អី​ទុត​ទាង់ លោស​មពុញ នទើ​ដីត​ព្រេង​អី​ខាន់​ពាង់​ជាន​ឆៃ​នហេល​តឹម​ឞាន​មា​នាវ​មពុញ​អី​នៃ។ មោ​អោស​ទើយ​ញឆីង​មា​ខាន់​ពាង់ ខាន់​ពាង់​ជេង​តឹម​ឞាន​មា​មាញ់​អី​លែៈ​ហ្យើត​នតុក កោរាញ​ឞ្រាស​លែៈ​នទ្រាប់​ជេស​ខាន់​ពាង់​មា​អ៝ន់​តា​នតុក​ង៝​ចេក​កោលាក់​នហ៝​រ៝!
14 ជេសរី​ហេនុក ​អី​ឆៅ​មហាលលេលអេល ​ជេង​អី​ឆាន់​អាដាម់ ​អី​ឞូនុយ្ស​ត៝ល់​ង្វាយ​កោរាញ​ឞ្រាស​ញជេង​នៃ ពាង់​ជេង​ឞូនុយ្ស​នតើយ្ស​នាវ​ងើយ​កោរាញ​ឞ្រាស លែៈ​លាស​ល៝រ​មា​ខាន់​ពាង់​កើត​នអា៖ «អ្វាញ់​ហ៝ម់! កោរាញ​ឞ្រាស​ហាន់​នទ្រែល​ផូង​ក្ល៝ស​អ្វែស​ពាង់​នើម​អី​ទុត​អ៝ក់​ងាន់ មោ​ហោម​អោស​ឞ្លាវ​កើប‌*១:១៤៖ នន ៥:២១-២៤ 15 គៃ​មា​ផាត​ទោយ្ស​ទឹង​លែៈ​ឞូនុយ្ស ជេសរី​តេៈ​ទោយ្ស​ទឹង​លែៈ​ឞូនុយ្ស​តឹង​នទើ​អ្យើស​ខាន់​ពាង់​លែៈ​ជាន​តា​នាវ​អី​តឹម​រាទ៝ង់​មា​កោរាញ​ឞ្រាស តេៈ​ទោយ្ស​មា​នាវ​ងើយ​អ្យើស​អី​ផូង​ឞូនុយ្ស​តីស​ងើយ​តឹម​រាទ៝ង់​ដាស​កោរាញ​ឞ្រាស»។ 16 ខាន់​ពាង់​អី​នៃ​ជេង​ឞូនុយ្ស​អ៝ក់​ឞ៝រ់​ញជ៝រ់​ឆេក​ហោ​ងាន់ នូយ្ស​នហ៝ម់​មោ​គែស​អោស​រាម់​មអាក។ ខាន់​ពាង់​គុ​រេស​ជាន​តឹង​នាវ​កើញ​ហោ​អីរ​មា​ខាន់​ពាង់​នើម​ទើម។ នាវ​មឞើស​ងើយ​ខាន់​ពាង់​នហី​អេង​ឆាក់​ទុត​ហោ​ងាន់ ងើយ​អ្វែស​មា​ឞូ​គៃ​មា​គែស​នទើ​ឞូ​អ៝ន់​មា​ឆាក់​ខាន់​ពាង់​នើម។
នាវ​នតិញ​អេងៗ
17 អើ​អ៝ស​នោ​តា​នាវ​ញឆីង​អី​គ៝ប់​រ៝ង់ អ៝ន់​ខាន់​អៃ​មៃ​ហោម​កាស​គឹត​ហ៝ម់​នាវ​មពោល​កោរាញ​អ៝ស​ម៝ន​ឞ្រាស​យេឆូ​ក្រីស ​អី​កោរាញ​ឞ៝ន់​លែៈ​អើម​មឞើស​ងក៝ច​អា​ល៝រ​នើស។ 18 ខាន់​ពាង់​លែៈ​លាស៖ «តា​រានោក​ងគ្លែៈ​ទុត១:១៨៖ តា​នាវ​តឹម​រាង្លាប់​មហែ​មឞើស​មា​ឞ៝ន់ ជេស​ឞ្រាស​យេឆូ ​ហាវ​ឆឹត​តា​កាលើ​ត្រោក ត៝ត់​មា​ពាង់​ព្លឹ​វាច់ ជេង​រានោក​ងគ្លែៈ​ទុត។​តៃ មរា​គែស​ផូង​ងើយ​មឺច​មា​នាវ​ញឆីង​ឞ៝ន់ ផូង​អី​នៃ​ជាន​តឹង​រាង្លៃ​ឆាក់​ខាន់​ពាង់​នើម​កើញ​ទើម ជេង​នទើ​អី​តឹម​រាទ៝ង់​ដាស​នាវ​កោរាញ​ឞ្រាស​អុច»។*១:១៨៖ មថ ៧:១៥-១៦; រម ១៦:១៧-១៨; កោល ២:៨; ២តម ៣:១-៥ 19 ខាន់​ពាង់​ជាន​អ៝ន់​គែស​នាវ​តឹម​ងខាស​មពោល​តា​ផូង​ខាន់​អៃ​មៃ ខាន់​ពាង់​ជាន​តឹង​នូយ្ស​នហ៝ម់​នាវ​មឹន​ខាន់​ពាង់​នើម​កើញ​ទើម មោ​គែស​អោស​ឞ្រាស​ហ្វេង​អ្វែស​គុ​នទ្រែល​តា​ខាន់​ពាង់។*១:១៩៖ ១កោ ១:១០; ២តម ៣:២-៥ 20 យើន​មា​ខាន់​អៃ​មៃ​នៃ​អី​ផូង​អ៝ស​នោ​តា​នាវ​ញឆីង​អី​គ៝ប់​រ៝ង់ អ៝ន់​ខាន់​អៃ​មៃ​តឹម​នហាវ​ហ៝ម់​នាវ​ញឆីង​ខាន់​អៃ​មៃ​នើម គៃ​មា​នាវ​ញឆីង​ខាន់​អៃ​មៃ​លើ​មា​ហោ​ន៝ប់ ជេសរី​នាវ​ញឆីង​អី​នៃ​ជេង​នទើ​កោរាញ​ឞ្រាស​ងាន់​ងេន។ ជេសរី​អ៝ន់​ឞ្រាស​ហ្វេង​អ្វែស​អី​ក្ល៝ស​អ្វែស​លែវ​ខាន់​អៃ​មៃ​តា​នាវ​មឞើស​ឆើម។*១:២០៖ ១កោ ៣:៩-១១; រម ៨:២៦-២៧ 21 អ៝ន់​ខាន់​អៃ​មៃ​គុ​ន៝ប់​តា​នាវ​រ៝ង់​កោរាញ​ឞ្រាស នទ្រែល​មា​គុ​ក៝ប់​នាវ​យោៈ​នអាច​ឞ្រាស​យេឆូ​ក្រីស ​នើម​អី​កោរាញ​ឞ៝ន់ ត៝ត់​ពាង់​អ៝ន់​នាវ​រេស​នហ៝​រ៝​មា​ខាន់​អៃ​មៃ។*១:២១៖ យាក ៥:៧ 22 ដាៈ​ខាន់​អៃ​មៃ​យោៈ​នអាច​មា​ផូង​អាបាៈ​អី​គែស​នាវ​ញឆីង​អេ​ហ៝ៈ​ន៝ប់។ 23 ដាៈ​ខាន់​អៃ​មៃ​កើល​រាក្លាយ្ស​ផូង​អាបាៈ​ជឹត តឹម​ឞាន​មា​អូយ្ស​មផ៝ក់​ខាន់​ពាង់​អ៝ន់​ក្លាយ្ស​ឞើស​អុញ។ ជេសរី​ផូង​អាបាៈ​អេង ដាៈ​ខាន់​អៃ​មៃ​យោៈ​នអាច​មា​ខាន់​ពាង់​ដ៝ង់ យើន​មា​អ៝ន់​ញជ្រាង់​ឆាក់​នើម ក្លាច​លាស​ទើយ​ខាន់​ពាង់​លែវ​ខាន់​អៃ​មៃ​ជាន​តីស កើត​នទ្រី​អ៝ន់​ឞ្យាញ់​ទឹង​លែៈ​នាវ​តីស​ខាន់​ពាង់​ជាន តឹម​ឞាន​មា​ខាន់​អៃ​មៃ​បឹ​បើច​មា​ខ៝​អាវ​រាមាវ​បោ​ច្រិ។
24 អ៝ន់​រានេ​នាវ​ច្រេក​លើប​កោរាញ​ឞ្រាស ពាង់​ទើយ​ញជ្រាង់​ខាន់​អៃ​មៃ​មោ​ជាន​តីស​មោ​ឞាស​ញឆីង ពាង់​ទើយ​កើល​ខាន់​អៃ​មៃ​គុ​តា​ឞើស​នាប់​មាត់​ពាង់​នើម​អី​នតុក​គែស​នាវ​ច្រេក​លើប នោក​នៃ​ខាន់​អៃ​មៃ​គែស​នាវ​រាម់​មអាក​ទុត​ហោ​មោ​គែស​អោស​ទូ​នាវ​មា​នទុយ្ស។ 25 អ៝ន់​រានេ​នាវ​ច្រេក​លើប​ពាង់ពាង់​ទើម​អី​ឞ្រាស​ងាន់​ងេន ពាង់​អី​នាក់​រាក្លាយ្ស​ឞ៝ន់​យ៝រ​មា​ឞ្រាស​យេឆូ​ក្រីស ​អី​កោរាញ​ឞ៝ន់​នើម។ នាវ​ច្រេក​លើប នាវ​ទុត​អ្វែស នាវ​ទើយ នាវ​ឞ្រាស លែៈ​អើម​គែស​គុ​តា​ពាង់​ឞើស​នតើម​ឆាអើម​ងាន់ ត៝ត់​មា​អាបៃ​អ្យា ងក្រែ​មា​នហ៝​រ៝! អើ​អ៝ន់​គែស​កើត​នៃ​ងាន់​រ៝១:២៥៖ «អើ​អ៝ន់​គែស​កើត​នៃ​ងាន់​រ៝» មោ​លាស «អាមែន »។៕៚

*1:1 ១:១៖ «ឞូនុយ្ស​ឆើម​កើល​ជាន​ការ​មា» មោ​លាស «ទឹក»។

*1:1 ១:១៖ មថ ១៣:៥៥; យាក ១:១; ១កោ ១:២; ហេឞ ២:១

*1:4 ១:៤៖ មថ ៧:១៥-១៦; ២ពេ ២:១-៣

*1:5 ១:៥៖ នក ១៤:២៧-៣៥

*1:6 ១:៦៖ ២ពេ ២:៤

*1:7 ១:៧៖ នន ៦:១-៥; ១៩:២៤-២៥

*1:8 ១:៨-៩៖ ២ពេ ២:១០-១១

*1:10 ១:១០៖ ២ពេ ២:១២

*1:11 ១:១១៖ ១តម ៦:៣-៥; ២ពេ ២:២-៣; នន ៤:៨; នក ១៦:១-៣៥; ២២:៥

*1:12 ១:១២-១៣៖ ១កោ ១១:២០-២២; ២ពេ ២:១៣, ១៧

*1:14 ១:១៤៖ នន ៥:២១-២៤

1:18 ១:១៨៖ តា​នាវ​តឹម​រាង្លាប់​មហែ​មឞើស​មា​ឞ៝ន់ ជេស​ឞ្រាស​យេឆូ ​ហាវ​ឆឹត​តា​កាលើ​ត្រោក ត៝ត់​មា​ពាង់​ព្លឹ​វាច់ ជេង​រានោក​ងគ្លែៈ​ទុត។

*1:18 ១:១៨៖ មថ ៧:១៥-១៦; រម ១៦:១៧-១៨; កោល ២:៨; ២តម ៣:១-៥

*1:19 ១:១៩៖ ១កោ ១:១០; ២តម ៣:២-៥

*1:20 ១:២០៖ ១កោ ៣:៩-១១; រម ៨:២៦-២៧

*1:21 ១:២១៖ យាក ៥:៧

1:25 ១:២៥៖ «អើ​អ៝ន់​គែស​កើត​នៃ​ងាន់​រ៝» មោ​លាស «អាមែន »។