Chitabu cha phiri cha
AFALUME
Tanga mbere
Kpwenye chitabu hichi hunaambirwa mambo ga utawala wa Afalume a mwisho a falume za Juda na Iziraeli. Seemu ya kpwandza ya chitabu hichi (sura ya 1:1—17:41) inasemurira mambo ga Ahaziya mfalume wa Iziraeli hadi wakati wa kuangamizwa kpwa utawala wa vurini yani Iziraeli, kpwenye mwaka wa 722 kabila Kristo kuvyalwa. Sura nyinji za seemu hino zinahupha mambo ga nabii Elisha ambaye wagbwira nafwasi ya Elija (sura 2:1—13:25).
Seemu ya phiri ya chitabu hichi (sura ya 18:1—25:30) inasemurira mambo ga miaka 130 ambago gahendeka kpwenye utawala wa mwakani, yani Juda, hadi wakati Nebukadineza mfalume wa Babeli, ariphoshambuliya Jerusalemu mwaka 587 kabila Kristo kuvyalwa, achibomola Nyumba ya kuvoya Mlungu na kpwaphirika Babeli atu anji enye nguma a Juda (sura 25). Hasara hizo zirizouphaha utawala wa Juda na gara garigouphaha utawala wa Iziraeli, ganaelezwa kukala matokeo ga kukuluphira Mlungu.
Maelezo muhimu kpwa chifupi
Mwisho wa maisha ga mfalume Ahazia na nabii Elija 1:1—2:12
Nabii Elisha 2:13—8:15
Afalume a Iziraeli na a Juda 8:16—17:4
Aiziraeli anahalwa mateka 17:5–41
Afalume a ufalume wa Juda 18:1—24:20
Jerusalemu inatekpwa 25:1–30
1
Elija na mfalume Ahaziya
Bada ya Ahabu kufwa, atu a Moabu arema kutawalwa ni Iziraeli.
Mfalume Ahaziya ariphokala Samariya wagbwa kula chumba chokala dzulu ya gorofa ya nyumbaye, achirumira vibaya. Kpwa hivyo wahuma ahumwa, achiaambira; “Phiyani kpwa Baali-Zebubu, mlungu wa mudzi wa Ekironi, muniuzire ichikala ndaphola ukongo huno.”
Ela malaika wa Mwenyezi Mlungu wamuambira nabii Elija wa mudzi wa Tishibi, aphiye akakutane na ajumbe a mfalume wa Samariya akauze; “Kpwa utu wani munaphiya kpwa Baali-Zebubu, mlungu wa Ekironi? Dze, ni takuna Mlungu ko tsi ya Iziraeli? Muambireni mfalume kukala Mwenyezi Mlungu akagomba hivi, ‘Kundatiya pho chitandani uripho. Kpwa kpweli undafwa.’ ” Hipho, Elija achiuka. Hara ahumwa auya kpwa mfalume, naye achiauza; “Mbona mkauya?”
Amjibu achiamba, “Hukakutana na mutu ambaye akahuamba, ‘Uyani kpwa mfalume chiyekuhumani mkamuambe Mwenyezi Mlungu akaamba hivi, “Kpwa utu wani unahuma atu kpwa Baali-Zebubu, mlungu wa Ekironi? Kpwani takuna Mlungu kuno tsi ya Iziraeli? Kpwa sababu iyo phahi, kundatiya pho chitandani uripho. Kpwa kpweli undafwa.” ’ ”
Mfalume wauza; “Ni mutu wa viphi ye achiyekutana namwi na kukuambirani mambo higo?”
1:8 Mathayo 3:4; Mariko 1:6Nao amjibu achiamba; “Kala akavwala nguwo zoshonwa na nyoya* 1:8 Au Kala ni mutu mwenye nyere nyinji mwakpwe mwirini. na mkanda wa chingo chibiruni.”
Mfalume waamba; “Hiye ni Elija wa Tishibi!” Hipho wamuhuma mkpwulu wa anajeshi mirongo mitsano na o anajeshie akamrehe Elija.
Mkpwulu hiye waphiya, achimkuta Elija asegere dzulu ya mwango achimuamba, “We mutu wa Mlungu, mfalume anakuamba utserere.”
10  1:10 Luka 9:54Elija wamjibu yuya mkpwulu wa anajeshi mirongo mitsano, “Ichikala ni kpweli mimi ni mutu wa Mlungu, moho nautserere kula mlunguni na ukuoche uwe phamwenga na anajeshio mirongo mitsano!” Mara mwenga moho watserera kula mlunguni, uchimuocha phamwenga na anajeshie mirongo mitsano.
11 Mfalume wamuhuma mkpwulu wanjina wa anajeshi mirongo mitsano na nyo anajeshie akamrehe Elija. Naye wamuambira Elija; “We mutu wa Mlungu, mfalume anakuamba uteremuke mara mwenga!”
12 Elija wamjibu achiamba, “Ichikala ni kpweli mimi ni mutu wa Mlungu, moho nautserere kula mlunguni na kukuocha uwe phamwenga na anajeshio mirongo mitsano!” Mara mwenga moho wa Mlungu watserera kula mlunguni, uchimuocha phamwenga na anajeshie mirongo mitsano.
13 Kpwa kano yanjina tsona, mfalume wahuma mkpwulu wanjina wa anajeshi mirongo mitsano na nyo anajeshie. Mkpwulu wa hahu waambuka mwango, achichita mavwindi mbere za Elija na achimvoya achiamba, “We mutu wa Mlungu, ninavoya utivye maisha gangu na maisha ga hinya ahendadzi-kazio mirongo mitsano. 14 Akulu airi arionitanguliya na anajeshi ao, aphya na moho uriotserera kula mlunguni, ela sambi ninakuvoya utivye maisha gangu.”
15 Malaika wa Mwenyezi Mlungu achimuambira Elija, “Teremuka phamwenga naye, wala usimuogophe.”
Phahi, Elija waunuka, achiteremuka phamwenga naye hadi kpwa mfalume. 16 Achendamuamba mfalume; “Mwenyezi Mlungu anaamba hivi, ‘Kpwa kukala wahuma ahumwa akauze mashauri kpwa Baali-Zebubu mlungu wa Ekironi avi takuna Mlungu Iziraeli ambaye ungemuuza mashauri, phahi, kundatiya pho chitandani uripho. Kpwa kpweli undafwa.’ ”
17 Phahi Ahaziya wafwa dza vira Mwenyezi Mlungu arivyogomba kutsupira nabii Elija. Na kpwa sababu Ahaziya kayakala na mwana mlume, Joramu waikpwa mfalume badalaye. Higa gakala mwaka wa phiri wa utawala wa Jehoramu mwana wa Jehoshafati, mfalume wa Juda.
18 Mambo ganjina arigohenda mfalume Ahaziya si gaandikpwa kpwenye Chitabu cha Mambo ga Nyakati za Afalume a Iziraeli?

1:8 1:8 Mathayo 3:4; Mariko 1:6

*1:8 1:8 Au Kala ni mutu mwenye nyere nyinji mwakpwe mwirini.

1:10 1:10 Luka 9:54