የሱስ ኪቴዳዋንቱ ኦሱዋ
ገሉዋ
የሱስ ኪቴዳዋንቱ ኦሱዋ ጌተትያ ማጻፋይ፥ ሉቃሳ ምሽራቹዋ ካሊደ ጻፈቴዳ ማጻፋ። አዉ ደእያ ሁጰ ቆፋይ ኮይሮ የሱሳ ካሌዳ አሳቱ ጌሻ አያናን ካለሰቲደ፥ አባ ኦድያ ምሽራቹዋ ቃላ “የሩሳላመን፥ ይሁዳ ጋድያ ኡባን፥ ሳማርያን፥ ሳኣ ጋጻ ጋካናዉ” ምሽራቹዋ ቃላ ዎት ጋድያ ኡባ ጋꬄደንቶ ኦዳናሳ (ኪታ 1:8)። ማጻፋይ ክርስትና አማኑ አይሁዳ አሳቱዋ ግዶን ዶመቲደ፥ ኩመንꬃ አላምያን ደእያ አሳ ኡባ አማኑዋ ግዳና ጋካናዉ ዋን አኬደንቶ ኦድያ ታርክያ። ጻፊ፥ አማንያ አሳቱ ሮማ ካዉተꬃ ኦላናዉ ጋርሳና ማቀትያ አሳ ግደናዋነ ክርስትና አማኑ አይሁዳቱዋ አማኑዋ ኩመንꬃ ኦꬅያዋ ግድያዋ ኤርሳናዉ ዳርስ ዳቡሪደ ኦꬄዳ።
የሱስ ኪቴዳዋንቱ ኦሱ የሱሳባ ኦድያ ምሽራቹዋ ቃላይ ጋክያ ሳአይ ዎድያን ዎድያን አክ አክ ብያዋነ ዎሳ ጎሊ ኤቄዳዋ ቆንጭስያዋ ሄዙ ሁጰ ሳን ሻካናዉ ዳንዳየቴ:
1. ክርስትና አማኑ የሱስ ሳሉዋ ፑደ ብ ስምና ዶመቴዳባ፤
2. እስራኤልያ ጋድያ ኡባ ጋኬዳባነ፤
3. ሮመ ጉጂደ ሜድትራንያ አባ ዩሹዋን ደእያ ጋድያን አኬዳዋ ኦዴ።
የሱስ ኪቴዳዋንቱ ኦሱዋ ማጻፋን ዳሮፐ ኤረቶዌ ጌሻ አያና ኦሱዋ ግድሽን፥ ጰንጸቆስተ ጋላስ የሩሳላመን ደእያ አማንያዋንቱ ቦላ ዎልቃፐ እ ዎꬌዳዋ፥ ሀዋዳንካ ማጻፋ ግዶን ኦደቴዳ ኦሳቱዋ ኡባን ቤቴዳዋዳን፥ ጌሻ አያናይ ዎሳ ጎልያነ ዎሳ ጎልያ ካለꬅያዋንታ ካለꬄዳዋነ ምንሴዳዋ ጉጂደ ኦዴ። በን ዎደ ኦሰትያ ክርስትና ኪታይ ዱማ ዱማ ኦዴዳ ቃላ ግዶፐ ማጽ ከስና፥ ቃንꬃን ሺቄዳ። የሱስ ኪቴዳዋንቱ ኦሱዋ ግዶን ፖለቴዳ ኪታቱካ ሄ ኦሱ አማንያ አሳ ደኡዋንነ አማንያዋንቱ እትፐተꬃን ደእያ ዎልቃይ አይ ኬና ዳረንቶ ኦዴ።
ሸምፓቱዋ ኡባቶ እመቴዳ ቃንꬃ ቆፋቱዋ
ማርካተꬃዉ ጊጉዋ 1:1-26
ዉርሰꬃን የሱስ እሜዳ አዛዙዋነ ህዶታ 1:1-14
ይሁዳ ኮታ ገሌዳዋ 1:15-26
የሩሳላመን ኦሰቴዳ ማርካተꬃ 2:1—8:3
ይሁዳንነ ሳማርያን ኦሰቴዳ ማርካተꬃ 8:4—12:25
ጳዉሎስ ኪተቴዳ ኦሱዋባ 13:1—28:31
ጳዉሎስ ኪተቴዳ ኦሶ ኮይሮ ሀመታ 13:1—14:28
የሩሳላመ ሺቁዋ 15:1-35
ጳዉሎስ ኪተቴዳ ኦሶ ላኤንꬆ ሀመታ 15:36—18:22
ጳዉሎስ ኪተቴዳ ኦሶ ሄዘንꬆ ሀመታ 18:23—21:16
የሩሳላመን፥ ቄሳርያንነ ሮመን ሀኔዳ ጳዉሎሳ ቃሹዋ 21:17—28:31
1
1-2 ቶፍሎሳ፥ሉቃሳ 1:1-4 የሱስ ሳሉዋ ቤዳ ጋላሳይ ጋካናዉ፥ ኦꬃናዉነ ታማርሳናዉ ዶሜዳዋ ኡባባ ታን ታ ኮይሮ ማጻፋን *ታ ኮይሮ ማጻፋን፦ ሉቃሳ ምሽራቹዋ ማጻፋ። ጻፋድ። ሳሉዋ ባናፐ ካሰ እ ባረ ዶሪደ ኪቴዳዋንታ ጌሻ አያናን አዛዜዳ። 3 እ ባረ ኪቴዳዋንቶ ኦይታሙ ጋላሳ ቤቲድነ ቃይ ጾሳ ካዉተꬃባ ኡንቱንቶ ኦዲደ፥ ባረ ዋይያፐ ጉይያን፥ ሀይቁዋፐ ደንዴዳዋ ስ ባይናን ሎይꬅ አማንꬂደ፥ ባረና ኡንቱንታ በሴዳ። 4 ኡንቱንቱና እትፐ ደኢደ፥ ኡንቱንታ ሀዋዳን ያጊደ አዛዜዳ፤ “የሩሳላመፐ ከሶፕተ፤ ሽን ህንተንቱ ታፐ ስሴዳ ታ አቡ ህንተንቶ እማና ጊደ ህዶቴዳዋ ናግተ። ሉቃሳ 24:49 5 አያዉ ጎፐ፥ ዮሃንስ ሃꬃን ጻማቄዳ፤ ሽን ጉꬃ ዎድያፐ ጉይያን፥ ጌሻ አያናን ህንተንቱ ጻማቀታንታ” ያጌዳ።
የሱስ ሳሉዋ ቤዳ
(ማር. 16:19-20፤ ሉቃሳ 24:50-53)
6 የሱስ ኪቴዳዋንቱ የሱሳና ጋከቴዳ ዎደ አ፥ “ጎዳዉ፥ ሀ ዎድያን እስራኤላቶ ካዉተꬃ ዛራኒ?” ያጊደ ኦቼድኖ።
7 የሱስ ኡንቱንታ፥ “ታ አቡ ባረ ጎዳተꬃን ኬሬዳ አገናነ ዎድያ ህንተንቱ ኤራናሳ ግደና። 8 ሽን ጌሻ አያናይ ህንተንቱ ቦላ ዎꬍያ ዎደ፥ ዎልቃ ህንተንቱ አካንታ፤ ያቲደ የሩሳላመንነ ይሁዳ ጋድያ ኡባን፥ ሳማርያንነ ጋድያ ጋጻ ኡባ ጋካናዉ ታዉ ማርካትያዋንታ ግዳንታ” ያጌዳ።
9 ሄዋ ጌዳዋፐ ጉይያን፥ ኡንቱንቱ ጼልሽን፥ ꬎቁ ꬎቁ ጊደ፥ ሳሉዋ ቢና፥ ኡንቱንቱ አይፍያፐ ሻሪ አ ገንꬄዳ።
10 የሱስ ቦላዉ ደንድያ ዎደ፥ ኡንቱንቱ ሳሉዋ ጫድ ጼልሽን፥ ቦꬃ ማዩዋ ማዬዳ ላኡ አሳቱ ኤለካ ኡንቱንቱ ማታን ኤቂደ፥ 11 “ጋሊላ አሳቶ፥ ሳሉዋ ጼሊደ፥ ህንተንቱ አያዉ ኤቄድቴ? ሀ ህንተንቱፐ ሳሉዋ ቤዳ የሱስ ሳሉዋ ብያዋ ህንተንቱ በኤዳዋዳንካ፥ ስሚደ ያናዋ” ያጌድኖ።
ይሁዳ ኮታ ማትያስ ዶረቴዳ
(ማቶሳ 27:3-10)
12 ሄዋፐ ጉይያን፥ የሱስ ኪቴዳዋንቱ ደብረ ዛይተ ጌተትያ ዎጋራ ምꬃ ደርያፐ የሩሳላመ ስሜድኖ። ዎጋራ ምꬃ ደሪ የሩሳላመፐ እት ኪሎ ምትርያ ኬና። 13 የሱስ ኪቴዳዋንቱ የሩሳላመ ገሊደ፥ ባረንቱ ደእያ ሳኣ ꬎቃ ፑደ ከሴድኖ፤ ያ ከሴዳዋንቱ ሱንꬃይ ጰጽሮሳ፥ ዮሃንሳ፥ ያቆባ፥ እንድራሳ፥ ፕልጶሳ፥ ቶማሳ፥ ባርታላሞሳ፥ ማቶሳ፥ እልፕዮሳ ናኣ ያቆባ፥ ባረ ጋድያዉ ሴለትያ †ባረ ጋድያዉ ሴለትያ፦ ሀ ሱንꬃይ ካላፐ ሮመ አሳና ኤቀቲደ ኦለቴዳ አይሁደ አሳዉ እመቴዳዋ። ስሞናነ ያቆባ ናኣ ይሁዳ። 14 ሀዋንቱ ኡባቱ ማጫዋንቱና፥ የሱሳ ዳይ ማይራምናነ የሱሳ እሻቱዋና ኡባይ እት ዎዛና ግዲደ፥ ኡባ ዎደ እትፐተꬃን ዎሳዉ ሺቂኖ።
15 ሄ ዎደ፥ ጰጽሮስ ጼታነ ላታማ ግድያ አማንያ አሳ ሺቁዋን እትፐ ደእያ ባረ እሻቱዋ ግዶን ደንድ ኤቂደ፥ ሀዋዳን ያጌዳ፤ 16 “ታናዳን አማንያዋንቶ፥ የሱሳ ኦይቄዳዋንታ ካለꬄዳ ይሁዳባ ጌሻ አያናይ ካሰ ዳዊተ ዶናን ኦዴዳ ጾሳ ማጻፋ ቃላይ ፖለታናዉ በሴ። 17 አያዉ ጎፐ፥ ይሁዳ አስቆሮቱ ኑናና ደኤ፤ ቃይ ኑናና እቱዋ ግድ ፓይደቲደ ኦሱዋ ባጋይ ደአና ማላ ዶረቴዳ” ያጌዳ።
18 ይሁዳ አስቆሮቱ ባረ ኢታ ኦሱዋን ደሜዳ ሚሻን ጋድያ ሻሜዳ፤ ስንꬃዉ ጉፋኒደ ኩንድና፥ አ ኡሉ ግዱዋፐ ዳከቴዳ፤ አ ማራጪ ኡባይካ ካረዉ ጱልጸት ከስ አጌዳ። 19 ይሁዳ ቦላ ሀኔዳዋ የሩሳላመን ደእያ አሳይ ኡባይ ስሴዳ፤ ሄዋ ድራዉ፥ ሄ ጋድያ ባረንቱ ቃላን አከልዳማ ጊደ ሱንꬄድኖ፤ ሄዋ ብለꬃይ ሱꬃ ጋድያ ግያዋ።
20 ጰጽሮስ ኦዲደ፥ አያዉ ጎፐ፥ ማዝሙርያ ማጻፋን፥ ማዝ. 69:25፤ 109:8
አ ጎሊ መላ አቶ፤
ኦንነ ሄዋን ደኦፖ
ቃይ
አ ሱንꬃተꬃካ ሀራይ አኮ
ጌተቲደ ጻፈቴዳ። 21-22 ሄዋ ድራዉ፥ እት አሳይ ጎዳ የሱሳ ደንዱዋ ማርካታናዉ፥ ኑናና ጋከታናዉ በሴ፤ ዮሃንስ ጻማቄዳ ዎድያፐ ዶሚደ፥ የሱስ ኑፐ ሳሉዋ ቤዳ ዎዲ ጋካናዉ፥ ጎዳ የሱስ ኑናና ሀመቴዳ ዎድያ ኡባን እ ኑናና ደእያዋንቱፐ እቱዋ ግድ ሱንታናዉ በሴ።
23 ሄዋፐ ጉየ አማንያ አሳይ ዶሮ ዮስጾሳ ግያ ባርሳባ ጌተትያ ዮሴፎነ ማትያሳ ላኡዋ ኤሴድኖ። 24-25 ሄዋፐ ጉይያን፥ ጾሳ ዎሲደ፥ “ኡባ ዎዛና ኤርያ ጎዳዉ፥ ይሁዳ አስቆሮቱ ባረሳ ባናዉ የጊደ ቤዳ ኦሱዋነ የሱስ ኪቴዳ ኦሱዋ ሀዳራ አካናዳን፥ ሀ ላኡ አሳቱዋፐ እቱዋ ኔን ዶሬዳዋ ኑና በሳ” ያጌድኖ። 26 ኡንቱንቱን ሳማ የጌድኖ፤ ሳማይ ማትያሳ ቦላን ዎꬍና፥ ማትያስ የሱስ ኪቴዳ ታማነ እት ኪተታዋንቱና ፓይደቴዳ።