Luk
1
Luk ya girumana Tiopilas ḡarone
1 Kapore Tiopilas!*Luk na Gospel matabuna inam leta ya girugirumina Tiopilas aubainama. Banaga toitoi kaite a raurubu da voia nopode a tubutubuḡana a girumidina. 2 Taudi voia pakane matedie a kitakitana be beedie a vaivaiena a riuriuedina nama a girumidina. 3 Vutuna aubainama taugu uma voiedima è kita yaḡedi da adi didimanae yà girugirumina tam aubaimma, 4 baninama tam sibo kuya kataie da aba awai katakataimna inam matabudi riukaua.
Jon tau babataito na kaba tubuḡama
5 Yau giuma pakanama yai karena, inam Herod tauna Judia provins guyaunama. Inam raḡandie pirisi ya miamiana isanama Sakaraias. Tauna Abia na waipirisima damnama†Inam raḡandie pirisi damdima matabudi 24. Taparoro tenaḡa nopone dam tenaḡa a noyanoyana, be taparoro ḡesaudie dam ḡesaudie a noyanoyana. Dam 24 nopodie dam tenaḡa Abia na damma. (1 Stori 24:10, 19) nopone be na visarama Elisabet tauna Eron na waipirisima damnama nopone ya tubuḡana. 6 Sakaraias be Elisabet taudi rabuidi yawasana didimanine a mianana Mamaitua noḡone, be Mamaitua na riuvavasaḡama matabudi a voteyeteyedina, be nam aba tenaḡa ti voia waigewana. 7 Be taudi nam ti natunana, baninama Elisabet tauna yai kaikaipokina, be taudi rabuidi ai rawadosina.
8 Raḡan tenaḡa Sakaraias Jerusalemma tempol nopone‡Jius ḡarodie tempol inam Mamaitua na vadama, anikaba taparoro be anikaba moiragi aubainama, maika sinagog. Be tempol taunaḡa nopone a rarau puyona, nam sinagog nopone. ya noyanoyana, baninama Abia na waipirisima damnama adi noyama na raḡanima. 9 Inam damnama nopone Sakaraias a vinena§‘Vine’ inam umanama: Koukou nopone yeku a biridina, be tenaḡa ḡavoḡavorina. Be aba pirisinama yeku ḡavoḡavorinama ya paḡona, naumeki tauna piupiu ya gabuna. (Wainasi) da tauna Bada na tempolma nopone e saḡa be piupiu e gabuna. 10 Naumeki da Sakaraias tempol nopone piupiu ya gabugabuna maika, banaga ḡesaudima gabure a mia kwasa, be a moimoiragina.
11 Sakaraias tempol nopone piupiu ya gabugabuna maika, Bada na aneama piupiu oltanama diane ya maḡatarana, Sakaraias kasaunama yauwane. 12 Sakaraias anea ya kitakitana, tauna ya ḡosori be ya naira kauana. 13 Be anea ya riuena, “Sakaraias, nam kwa naira! Mamaitua am moiragima ya paribeena, da am visarama Elisabet gomana tauḡominama tokare e tikana, be tam inam gomeninama kwai isana Jon. 14 Inam gomeninama tam ei nuaverem be banaga toitoi tai nuaverena inam gomeninama ya tubuḡana aubainama. 15 Baninama Bada matane tauna tokare banaga dosinama e tubuḡana. Tauna tokare nam waen bo upa bagibagidima e tegodi, ibewa. Be tauna tinanama kapone da nokoi ya naḡona Arua Babau noponama e moḡavuna. 16 Tauna Israel banegidima toitoi e verauḡa munaḡedina Bada adi Mamaituama ḡarone. 17 Be tauna Bada na kedadokadokama be tauna Elaija na aruama be na wairewapanama maika e noyana. Be tauna dosi nuedima e vitaredi da adi sedama nuedima ta paḡona.**Bo: Dosi nuedima e vitaredina da maika seda adi noḡotama. Be banaga rawarawa ḡaiḡaidima nuedima e vitaredi da Mamaitua na nuauyauyama ta kataie be yawasana didimanine ta miana. Inam yabedima matabudi e voiedi, da banaga e vokaukauedina Bada na kaba verauma aubainama.”
18 Be Sakaraias anea ya riuena, “Nemanama yà kataie bake da tam kwa riuriu kaua? Baninama taugu yau visarama mate kaiteka kèi rawadosina.” 19 Dabudine anea Sakaraias ya paribee be ya riuna, “Taugu Geibriel. Taugu Mamaitua noḡone yà midimidina, tauna ya riuporeguna da uma riunama verenama yà riuriuemna, 20 be tam nam kui sumaḡeguna, aubainama yodi tam gumgum kwa miana naumeki da uma yabedima matabudi adi raḡan kaue ta tubuḡana.”
21 Banaga yaḡoro doḡae awai rabana da Sakaraias sibo ya dobina, be taudi a nuababaḡana aba aubainama Sakaraias tempol nopone e miamia gurata. 22 Tauna doḡae ya dobidobina raḡanine, nam aba i giuena, be matairaḡa ya voiena. Dabudi banaga a kataie da tauna mataḡomine rauboni ya kitana, be Sakaraias tauna naumeki da gumgum ya mianana.
23 Naumeki da tauna na noyama taparoronama ya kovikovina, tauna ya munaḡana na vadae. 24 Inam kauidima muridie tauna na visarama Elisabet ya boga be semoe ya miana naumeki da nawaravi 5 a kovina. Be Elisabet ya riuna, 25 “Bada na raukiviveree ya raunuatoiegu be yau tunimayaḡama ya kaiporena.”
Anea Yesu na kaba tubuḡama ya giuena
26-27 Raḡanine Elisabet na nawaravima aniwai 6-nama murine, Mamaitua anea Geibriel ya riupore da ya naḡona matatapu isanama Meri ḡarone, tauna Jousep mate ai ḡoapaparana. Jousep tauna guyau Deivid na damma nopone. Taudi rabuidi Nasaret meagaine a mianana Galili provinsnama nopone. 28 Dabudine anea ya saḡa da Meri ya riuena, “Ebom tam waivima waiaiainimma, Bada ḡarome.”
29 Inam raḡanine Meri ya nuababaḡana be anea aba ya giugiuena tauna nam i kataiena, be tauna yawai nuanoḡonoḡotana da inam giudima banidima aba. 30 Be anea ya riuena, “Meri nam kwa naira! Tam Mamaitua kwawai nuavaina. 31 Tam tokare kwa boga be gomana tauḡominama kwa tikana, be inam gomeninama kwai isana Yesu. 32 Tauna tokare banaga dosinama be Mamaitua saḡasaḡa vavasaḡinama natunama e tubuḡana. Be Yesu guyau Deivid na dame e tubuḡana aubainama Mamaitua Deivid na waiguyauma natunama Yesu e utena. 33 Be tauna Israel ḡarodie ei bada nonoḡana, be na waiguyauma nam e kovi.”
34 Be Meri anea yai taravirena, “Inam nemanama? Taugu tauḡoma nam mayanama e paḡona.”
35 Be anea ya paribee be ya riuna, “Arua Babau tokare e tava ḡarome be saḡasaḡa vavasaḡinama na rewapanama vagurunama e rupumna. Inam vutuna aubainama tam tokare gomana babaunama kwa tikana, tauna Mamaitua Natunama. 36 Kwa noḡoti da am dame Elisabet avedi yai rawadosina be gomana tauḡominama tokare e tikana. Banaga a riuna da tauna kaikaipoki be yodi Elisabet tauna kaite na nawaravima 6 a kovina, 37 baninama Mamaitua aba ya riuedina tokare matabudi ta tubuḡana.” 38 Be Meri ya riuna, “Taugu Bada na taunoyama, be aba kuya riueguna tokare naumeki da e tubuḡana.” Naumeki da anea Meri ya gose be ya naḡona.
Meri Elisabet ya vakitana
39 Inam kauinama murine Meri ya midisuḡu be ya naḡona oyae Judia provins nopone 40 Sakaraias na meagaie, Elisabet kitanama be waikaiwenama aubainama. 41 Be Elisabet Meri na waikaiwama ya vaivaiena raḡanine, tauna kapone gomana yai dagudagu be Elisabet noponama Arua Babau ya moḡavuna. 42 Be bonanama dosine ya riuna, “Waiwaivi nopodie tam Mamaitua yai aiaina vavasaḡemna, tam be votamma mate! 43 Aina, taugu kamai banabanaga be aba aubainama kitaguma kuya tava? Tam Bada tinanama be. 44 Taugu am waikaiwama è vaievaiena raḡanine, kapogue gomana nuanama ya vere be ya potina. 45 Tam Mamaitua yai aiainimna, baninama kuyai sumaḡa da Bada riunama ḡarome e tubuḡana.”
Meri na kaisuḡusuḡuma sarenama
46 Meri ya riuna,
“Taugu Bada yà kaisuḡu
47 be nuaguma ya verena, baninama Mamaitua tauwai yawasaniguma.
48 Taugu waivi kavakava be yaḡoro tauna ya noḡotiguna. Be yodi da nokoi ya naḡona kimta da kimta tokare ta riuna da riukaua taugu Mamaitua yai aiainiguna,
49 baninama Mamaitua tauna vutuna babau be wairewapana vavasaḡinama tauna aubaiguma yaba dosinama ya voiena.
50 Tauna na raunuatoima kimta be kimta aitauḡa tauna ta vivivivirena e utedina.
51 Tauna nimanama wairewapanine yaba dosidima ya voiedina be banaga raurau guyaguyaudima yai daberaridina.
52 Tauna banaga wairewapanidima adi waibadae ya biri dobiḡedina, be banaga wainuatoitoidima ya biri tavaitedina.
53 Tauna banaga kanikaniguridima vere ya utedina, be banaga waimauridima nimakavekavedima ya riuporedina.
54 Tauna na taunoyama Israel e saguda, e noḡotida be e raunuatoi nonoḡedana,
55 maika boni Eibraham be na damma ya riuedina nama.”
56 Meri Elisabet mate a miana nawaravi rabuiteḡa, be muriḡa ya munaḡana na vadae.
Jon tauwai babataito na kaba tubuḡama
57 Yodi Elisabet na wainatunama raḡaninama ya tavana da gomana tauḡominama ya tubuḡana. 58 Elisabet na banagama be na damma inam varinama a vaie be matabudi nuedima ya vere kauana, baninama Mamaitua tauna Elisabet ya raunuatoi kauena.
59 Be gomana na raḡanima aniwai 8-nama, inam raḡanine taudi matabudi a tavana kopitom aubainama. Be taudi a ḡoeḡoena da gomana sibo tamanama isane ai isana Sakaraias. 60 Be tinanama ya riuna, “Ibewa! Tauna isanama Jon.” 61 Be taudi a riuna, “Aba aubaina? Tam am dame inam nama isanama nam ima kenakenana.” 62 Dabudine taudi gomana tamanama waibuae ai taravire da gomana isanama nema. 63 Dabudine Sakaraias anigiruma ya ḡoena da a ute be bogane umanama ya girumana, “Tauna isanama Jon”, be taudi inam isanama a basena. 64 Be yai raḡantenaḡe da Sakaraias ya giu munaḡa be Mamaitua isanama ya kaisuḡusuḡuna. 65 Be na banagama inam kauidima a kitekitedina, taudi Mamaitua na rewapanama a base be Judia provins matabuna nopone inam yabedima banaga ai giugiuedina. 66 Banaga matabudi aitauḡa nama giudima a vaivaiedina, taudi ai nuanoḡonoḡote be a riuna, “Uma gomeninama tokare aba e tubuḡa, baninama yodi tà kitakitana da Mamaitua tauna mate.”
Sakaraias ei perovetana
67 Be Jon tamanama Sakaraias noponama Arua Babau yai moḡavu be Mamaitua riunama yawai perovetaena.
68 “Bada Israel Mamaituanama yà kaikai suḡusuḡuna. Tauna ya verauna na banagama kuvesidima be waiyawasanidima aubainama.
69 Tauna na taunoyama Deivid na dame Tauwai yawasana wairewapaninama ya riuporena tauda aubaidama,
70 maika boni Mamaitua peroveta ḡarodie ya giugiuna nama,
71 da tauna banaga aitau ta tuatuaḡaiedana bo dà ḡaviama nimedie be tauna ei yawasanidana.
72 Tauna e rarau nuatoina waḡawaḡadama waḡewaḡedima ḡarodie be riuwainoḡota babaunama e noḡotina
73 vutuna tauna tamadama Eibraham ḡarone boni ya sausaugana nama.
74-75 Tauna dà ḡaviama adi rewapanae be ei yawasanidana da tauda babaudama tà tubuḡa be nuadama torane be didimana mate Mamaitua tai yaragena raḡan matabuna.
76 Be tam yau gomanama tam tokare Mamaitua saḡasaḡa vavasaḡinama na perovetama. Baninama tam tokare kwa doka be Bada na kedama kwa sepana.
77 Tam banaga kwa riuedina da Mamaitua taudi ei yawasanidina, baninama yodi raḡan ya tavana da Mamaitua adi gewagewama e noḡota poredina.
78 Baninama Mamaitua na raunuatoima dosinama kapoyaninama marae be ḡarode yovonama ewai karena,
79 da yana e yovoḡena aitauḡa guri na waikupikupie ta miamiana ḡarodie. Be tauna ei dokeda be suba kedanama ei kataidana.”
80 Naumeki da gomana ya moraba da arue yai rewapanana. Be tauna dobu kavakavane ya miana naumeki da na raḡan kauama ya tavana, yodibe patara nopodie na noyama yai karena Israel banegidima ḡarodie.
*1:1: Luk na Gospel matabuna inam leta ya girugirumina Tiopilas aubainama.
†1:5: Inam raḡandie pirisi damdima matabudi 24. Taparoro tenaḡa nopone dam tenaḡa a noyanoyana, be taparoro ḡesaudie dam ḡesaudie a noyanoyana. Dam 24 nopodie dam tenaḡa Abia na damma. (1 Stori 24:10, 19)
‡1:8: Jius ḡarodie tempol inam Mamaitua na vadama, anikaba taparoro be anikaba moiragi aubainama, maika sinagog. Be tempol taunaḡa nopone a rarau puyona, nam sinagog nopone.
§1:9: ‘Vine’ inam umanama: Koukou nopone yeku a biridina, be tenaḡa ḡavoḡavorina. Be aba pirisinama yeku ḡavoḡavorinama ya paḡona, naumeki tauna piupiu ya gabuna. (Wainasi)
**1:17: Bo: Dosi nuedima e vitaredina da maika seda adi noḡotama.