Hawaareta Ooso
Gaatha Qofa
Hawaareta ooso maxaafay, Luqaasa wongela kaallidi xaafetida maxaafa. Maxaafas de7iya waanna qofay, Yesuusa kaallida koyro asati Geeshsha Ayyaani kaalethin, “Yerusalaamen, Yihuda biitta ubban, Samaaren, sa7a gaxape gaxa gakanaw” (1:8) wongela biitta ubbaa waati gathidako odanaasa. Maxaafay, ammanoy Ayhude asaa giddon doometidi, kumetha alamen eretida ammano gidana gakanaw waanidi dalgidaako odees.
Hawaareta ooso maxaafay, Yesuusa wongelay gakiya bessay woden woden dalgi dalgi beysanne woosa keethi eqidaysa qoncisiya heedzu ayfe qofatan shaaketees.
1. Ammanoy Yesuusi salo bidaape guye doometidaysa odees.
2. Ammanoy Isra7eele biitta ubba gakidaysa odees.
3. Ammanoy Roome gujidi Medetiraane Abbaa yuushon de7iya biitta ubban dalgidaysa bessees.
Hawaareta ooso maxaafan aadhidi bentey Geeshsha Ayyaana ooso gidishin, Phanxeqosxe gallas Yerusalaamen de7iya ammaniya asaa bolla Geeshsha Ayyaani wolqara wodhidaysa odees. Hessadaka, maxaafa giddon qoncida oosota ubban bentidaysada, Geeshsha Ayyaani woosa keethinne woosa keethi ayseysata kaalethidaysanne minthethidaysa gujidi odees.
Hawaareta ooso maxaafan oosetida oosota kiitay, ammaniya asa de7oninne woosa keetha issifetethan de7iya wolqay ay mela giteeko bessees.
Maxaafa Ayfe Qofata
Markatethas giigetethi (1:1-26)
Yesuusa wursetha kiitaanne imetida ufaysa (1:1-14)
Yihuda bessan haraa dooro (1:15-26)
Yerusalaamen markatethi (2:1—8:3)
Yihudaninne Samaaren markatethi (8:4—12:25)
Phawuloosi hawaaretethan oothida oosuwa (13:1—28:31)
Koyro hawaaretetha buussaa (13:1—14:28)
Yerusalaame shiiquwa (15:1-35)
Nam7antho hawaaretetha buussaa (15:36—18:22)
Heedzantho hawaaretetha buussaa (18:23—21:16)
Phawuloosi Yerusalaamen, Qisaareninne Roomen (21:17—28:31)
1
Markatethas Giigetethi
1-2 Tewofloosa, Yesuusi ba oosuwa oykida wodepe salo bida gallasaa gakanaw, oothidabaanne tamaarsidaba ubba taani ta koyro maxaafan xaafas. Salo baanape sinthe I ba doorida hawaareta, Geeshsha Ayyaanan kiittis.Luqa 1:1-4. 3 I ba waayiyape guye, hayqope dendidaysa sidhey bayna qoncisidi entaw bana bessis. Oytamu gallas entaw qoncidi Xoossa kawotethaaba enta tamaarsis. 4 Issi wode entara issife de7ishe enta haysada yaagidi kiittis: “Ta hintew odida, ta Aaway immana gida ufaysa qaala naagitepe attishin, Yerusalaamepe keyopite.Luqa 24:49. 5 Yohaanisi haathan xammaqis, shin guutha wodepe guye, Geeshsha Ayyaanan hinte xammaqetana” yaagis.Maato 3:11; Mar 1:8; Luqa 3:16; Yoha 1:33.
6 Hawaareti issife Yesuusara shiiqida bessan, “Godaw, Isra7eeletas ne kawotetha zaarana wodey haysee?” yaagidi oychidosona.
7 Yesuusi entako, “Ta Aaway ba maatan oothiya wodenne laythi hinte eranaw danda7eketa. 8 Shin Geeshsha Ayyaanay hinte bolla wodhiya wode, hinte wolqan kumana. Yaani simmidi, Yerusalaamen, Yihuda biitta ubban, Samaareninne sa7a gaxa gakanaw taw markata gidana” yaagis.Maato 28:19; Mar 16:15; Luqa 24:47-48.
9 Hessa gidaape guye enti xeellishin, dhoqu dhoqu gidi, salo bin, iya enta ayfepe shaari genthis.Mar 16:19; Luqa 24:50-51.
10 Yesuusi biya wode enti salo tishshi oothidi xeellishin, bootha ma7o ma7ida nam7u asati akeekona enta matan eqidi, 11 “Galila asato, salo xeellishe, hinte ayis eqidetii? Ha hinte be7ishin salo bida Yesuusi hessadaka simmidi yaana” yaagidosona.
Yihuda Bessan Maatiyasa Dooretetha
(Maato 27:3-10)
12 Hessafe guye, hawaareti Shamaho zumaape Yerusalaame simmidosona. Shamaho zumay Yerusalaames matan de7ees. 13 Enti Yerusalaame gelidi, banta de7iya bessa, pooqiya bolla keyidosona. Entika: Phexroosa, Yohaanisa, Yayqooba, Indiriyasa, Filphoosa, Toomasa, Bartelemoosa, Maatosa, Ilfiyoosa na7a Yayqooba, ba biittas mishetiya Simoonanne Yayqooba na7a Yihuda.Maato 10:2-4; Mar 3:16-19; Luqa 6:14-16. 14 Haysati ubbay maccasatara, Yesuusa aaye Mayraamiranne Yesuusa ishatara ubbay issi wozanan gididi minthidi woossosona.
15 He wode, Phexroosi xeetanne laatama gidiya ammaniya asay shiiqida bessan dendi eqidi, haysada yaagis: 16 “Asaw, Yesuusa oykidaysata kaalethida Yihudaba, Geeshsha Ayyaanay kase Dawita doonan odida Xoossa qaalay poletanaw bessees. 17 Yihudi nuura issife ha oosuwa oothanaw dooretida asi.”
18 Shin Yihudi ba iita oosuwan demmida miishen gade shammis. I sintha guthu kundin, iya uloy daaketis; iya maraace ubbay kare keyis.Maato 10:2-4; Mar 3:16-19; Luqa 6:14-16. 19 Yihuda bolla hanidaba Yerusalaamen de7iya asa ubbay si7is. Hessa gisho, he gadiya banta qaalan Akeldaama (Suutha gade) gidi xeegidosona.
20 “Hessika mazmure maxaafan,
“ ‘Iya keethay kallo atto;
oonika iyan de7opo.
Qassi iya shuumatetha hari eko’ geetetidi xaafetis.Maz 69:25; 109:8.
21 “Hessa gisho, Godaa Yesuusi nu giddon simeretida wode ubban nuura de7eysatape, 22 qassi Xammaqiya Yohaanisa wodepe doomidi Godaa Yesuusi salo bida gallas gakanaw nuura de7eysatape issi asi iya denduwas nuura marka gidanaw bessees” yaagis.Maato 3:16; Mar 1:9; Luqa 3:21.
23 Hessa gisho, asay dooruwas Yosxoosa woyko Barsabaasa geetetiya Yoosefanne Maatiyasa nam7a shiishidosona. 24 Hessafe guye, Xoossa woossishe, “Asa ubba wozana eriya Godaw, ha nam7atape ne oona dooridako nuna bessa. 25 Yihudi ba bessaa bidi, aggida oosuwanne hawaaretetha oosuwa ekana mela haysatape nuus qoncisa” yaagidosona. 26 Enta bolla saama yeggidosona. Saamay Maatiyasa bolla wodhin, Maatiyasi tammanne issi hawaareta bolla guzhetis.
1:1-2 Luqa 1:1-4.
1:4 Luqa 24:49.
1:5 Maato 3:11; Mar 1:8; Luqa 3:16; Yoha 1:33.
1:8 Maato 28:19; Mar 16:15; Luqa 24:47-48.
1:9 Mar 16:19; Luqa 24:50-51.
1:13 Maato 10:2-4; Mar 3:16-19; Luqa 6:14-16.
1:18 Maato 10:2-4; Mar 3:16-19; Luqa 6:14-16.
1:20 Maz 69:25; 109:8.
1:22 Maato 3:16; Mar 1:9; Luqa 3:21.