Jesus antagonizes the Pharisees—29 AD
15
Τότε προσέρχονται τῷ Ἰησοῦ οἱ* οι f35 C,N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [3%] NU ἀπὸ Ἱεροσολύμων γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι γραμματεις και φαρισαιοι f35 C,N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ~ 321 ℵB,D [3%] NU λέγοντες· «Διὰ τί οἱ μαθηταί σου παραβαίνουσιν τὴν παράδοσιν τῶν πρεσβυτέρων; Οὐ γὰρ νίπτονται τὰς χεῖρας αὐτῶν αυτων f35 C,D,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR[NU] ¦ — ℵB [2%] ὅταν ἄρτον ἐσθίωσιν.» Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτοῖς· «Διὰ τί καὶ ὑμεῖς παραβαίνετε τὴν ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ διὰ τὴν παράδοσιν ὑμῶν; Ὁ γὰρ Θεὸς ἐνετείλατο, λέγων,§ ενετειλατο λεγων f35 ℵ,C,N,W [98.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ειπεν B,D [1.5%] NU ‹Τίμα τὸν πατέρα* πατερα rell ¦ 1 σου N,W [10%] TR καὶ τὴν μητέρα,› καὶ ‹Ὁ κακολογῶν πατέρα ἢ μητέρα, θανάτῳ τελευτάτω.› Ὑμεῖς δὲ λέγετε· ‹Ὃς ἂν εἴπῃ τῷ πατρὶ ἢ τῇ μητρί, «Δῶρον, ὃ ἐὰν ἐξ ἐμοῦ ὠφεληθῇς»— καὶ και f35 N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,C,D [3%] NU οὐ μὴ τιμήσῃ τιμηση f35 ℵ [95%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ τιμησει B,C,D,N,W [5%] NU τὸν πατέρα αὐτοῦ ἢ τὴν μητέρα.›§ η την μητερα f35 [25%] ¦ 123 αυτου C,N,W [75%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [0.5%] NU Καὶ ἠκυρώσατε τὴν ἐντολὴν* την εντολην f35 N,W (98.5%) RP,HF,OC,CP,TR ¦ τον νομον ℵC (1.1%) ¦ τον λογον B,D (0.4%) NU τοῦ Θεοῦ διὰ τὴν παράδοσιν ὑμῶν. Ὑποκριταί, καλῶς προεφήτευσεν προεφητευσεν f35 N,W [99%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ επροφητευσεν ℵB,C,D [1%] NU περὶ ὑμῶν Ἡσαΐας, λέγων· ‹Ἐγγίζει μοι εγγιζει μοι f35 C,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [2%] NU ὁ λαὸς οὗτος τῷ στόματι αὐτῶν, καὶ§ τω στοματι αυτων και f35 C,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [2%] NU τοῖς χείλεσίν με τιμᾷ, ἡ δὲ καρδία αὐτῶν πόρρω ἀπέχει ἀπ᾿ ἐμοῦ. Μάτην δὲ σέβονταί με, διδάσκοντες διδασκαλίας ἐντάλματα ἀνθρώπων.› »
That which defiles
10 Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον εἶπεν αὐτοῖς· «Ἀκούετε καὶ συνίετε. 11 Οὐ τὸ εἰσερχόμενον εἰς τὸ στόμα κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὸ ἐκπορευόμενον ἐκ τοῦ στόματος—τοῦτο κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον.» 12 Τότε προσελθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ* αυτου f35 C,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [2%] NU εἶπον ειπον f35 (ℵ)C,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ λεγουσιν B,D [2%] NU αὐτῷ, «Οἶδας ὅτι οἱ Φαρισαῖοι φαρισαιοι rell ¦ 1 οι CP ἀκούσαντες τὸν λόγον ἐσκανδαλίσθησαν;»§ ακουσαντες τον λογον εσκανδαλισθησαν rell ¦ ~ 4123 OC 13 Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· «Πᾶσα φυτεία ἣν οὐκ ἐφύτευσεν ὁ Πατήρ μου ὁ οὐράνιος ἐκριζωθήσεται. 14 Ἄφετε αὐτούς. Ὁδηγοί εἰσιν τυφλοὶ* οδηγοι εισιν τυφλοι f35 ℵ,C,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ~ 321 B(D) [2%] NU τυφλῶν· τυφλων f35 C,N,W [99.5%] RP,HF,OC,CP,TR[NU] ¦ — ℵB,D [0.5%] τυφλὸς δὲ τυφλὸν ἐὰν ὁδηγῇ, ἀμφότεροι εἰς βόθυνον ἐμπεσοῦνται.» εμπεσουνται f35 (D)W [30%] CP ¦ πεσουνται ℵB,C [70%] RP,HF,OC,TR,NU
15 Ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Πέτρος εἶπεν αὐτῷ, «Φράσον ἡμῖν τὴν παραβολὴν ταύτην.»§ ταυτην f35 C,D,W [99%] RP,HF,OC,CP,TR[NU] ¦ — ℵB [1%] 16 Ὁ δὲ Ἰησοῦς* ιησους f35 C,W [98.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [1.5%] NU εἶπεν· «Ἀκμὴν καὶ ὑμεῖς ἀσύνετοί ἐστε; 17 Οὔπω ουπω f35 ℵ,C,W [99%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ου B,D [1%] NU νοεῖτε ὅτι πᾶν τὸ εἰσπορευόμενον εἰς τὸ στόμα εἰς τὴν κοιλίαν χωρεῖ καὶ εἰς ἀφεδρῶνα ἐκβάλλεται; 18 Τὰ δὲ ἐκπορευόμενα ἐκ τοῦ στόματος ἐκ τῆς καρδίας ἐξέρχεται· κἀκεῖνα κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον. 19 Ἐκ γὰρ τῆς καρδίας ἐξέρχονται διαλογισμοὶ πονηροί, φόνοι, μοιχεῖαι, πορνεῖαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφημίαι. 20 Ταῦτά ἐστιν τὰ κοινοῦντα τὸν ἄνθρωπον, τὸ δὲ ἀνίπτοις χερσὶν φαγεῖν οὐ κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον.»
A crumb for a little dog
21 Καὶ ἐξελθὼν ἐκεῖθεν ὁ Ἰησοῦς ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη Τύρου καὶ Σιδῶνος. 22 Καὶ ἰδού, γυνὴ γυνη rell ¦ 1 τις CP Χαναναία ἀπὸ τῶν ὁρίων ἐκείνων ἐξελθοῦσα ἐκραύγασεν§ εκραυγασεν f35 C,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ εκραζεν B,D [1%] NU ¦ εκραξεν ℵ [1%] ¦ εκραυγαζεν [1%] αὐτῷ,* αυτω f35 W [95%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,C [5%] NU ¦ οπισω αυτου D λέγουσα· «Ἐλέησόν με, Κύριε, Υἱὲ υιε f35 ℵ,C [99%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ υιος B,D,W [1%] NU Δαυίδ· ἡ θυγάτηρ μου κακῶς δαιμονίζεται.» 23 Ὁ δὲ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῇ λόγον. Καὶ προσελθόντες προσελθοντες rell ¦ 1 αυτω CP οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἠρώτων§ ηρωτων f35 W [98.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ηρωτουν ℵB,C,D [0.5%] NU ¦ ηρωτησαν [1%] αὐτόν, λέγοντες, «Ἀπόλυσον αὐτήν, ὅτι κράζει ὄπισθεν ἡμῶν.» 24 Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν, «Οὐκ ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ.» 25 Ἡ δὲ ἐλθοῦσα προσεκύνησεν* προσεκυνησεν f35 C,W [90%] RP,HF,OC,CP ¦ προσεκυνει ℵB,D [10%] TR,NU αὐτῷ λέγουσα, «Κύριε, βοήθει μοι.» 26 Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν, «Οὐκ ἔστιν καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις.» 27 Ἡ δὲ εἶπεν, «Ναί, Κύριε, καὶ γὰρ τὰ κυνάρια ἐσθίει ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τῶν κυρίων αὐτῶν.» 28 Τότε ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῇ· «Ὦ γύναι, μεγάλη σου ἡ πίστις. Γενηθήτω σοι ὡς θέλεις.» Καὶ ἰάθη ἡ θυγάτηρ αὐτῆς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης.
Food for 4,000 men
29 Καὶ μεταβὰς ἐκεῖθεν ὁ Ἰησοῦς ἦλθεν παρὰ τὴν θάλασσαν τῆς Γαλιλαίας, καὶ ἀναβὰς εἰς τὸ ὄρος ἐκάθητο ἐκεῖ. 30 Καὶ προσῆλθον αὐτῷ ὄχλοι πολλοί, ἔχοντες μεθ᾿ ἑαυτῶν χωλούς, τυφλούς, κωφούς, κυλλούς, τυφλους κωφους κυλλους f35 [94%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ~ 213 C(W) [5%] ¦ ~ 132 ℵ [0.5%] NU ¦ ~ 312 B ¦ 13 D καὶ ἑτέρους πολλούς, καὶ ἔρριψαν αὐτοὺς παρὰ τοὺς πόδας τοῦ Ἰησοῦ, του ιησου f35 C,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ αυτου ℵB,D [3%] NU καὶ ἐθεράπευσεν αὐτούς· 31 ὥστε τοὺς ὄχλους§ τους οχλους f35 B,W [95%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ τον οχλον ℵC,D [5%] NU θαυμάσαι—βλέποντας κωφοὺς* κωφους rell ¦ 1 ακουοντας αλαλους OC (small print) λαλοῦντας, κυλλοὺς ὑγιεῖς, υγιεις f35 [92%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ 1 και ℵB,C,D,W [8%] NU χωλοὺς περιπατοῦντας, καὶ τυφλοὺς βλέποντας—καὶ ἐδόξαζον εδοξαζον f35 ℵ [30%] CP ¦ εδοξασαν B,C,D,N,W [70%] RP,HF,OC,TR,NU τὸν Θεὸν§ θεον rell ¦ 1 του [2%] CP Ἰσραήλ.
32 Ὁ δὲ Ἰησοῦς προσκαλεσάμενος τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ εἶπεν· «Σπλαγχνίζομαι ἐπὶ τὸν ὄχλον, ὅτι ἤδη ἡμέρας* ημερας f35 ℵN [30%] CP,TR ¦ ημεραι B,C,D,W [70%] RP,HF,OC,NU τρεῖς προσμένουσίν μοι καὶ οὐκ ἔχουσιν τί φάγωσιν· καὶ ἀπολῦσαι αὐτοὺς νήστις νηστις f35 ℵN [25%] ¦ νηστεις B,C,D,W [75%] RP,HF,OC,CP,TR,NU οὐ θέλω, μήποτε ἐκλυθῶσιν ἐν τῇ ὁδῷ.» 33 Καὶ λέγουσιν αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ, αυτου f35 C,D,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB [2%] NU «Πόθεν ἡμῖν ἐν ἐρημίᾳ ἄρτοι τοσοῦτοι, ὥστε χορτάσαι ὄχλον τοσοῦτον;» 34 Καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς, «Πόσους ἄρτους ἔχετε;» Οἱ δὲ εἶπον,§ ειπον rell ¦ ειπαν ℵ [2%] NU ¦ 1 αυτω D [1%] CP «Ἑπτά, καὶ ὀλίγα ἰχθύδια.» 35 Καὶ ἐκέλευσεν* εκελευσεν f35 C,N,W (97%) RP,HF,OC,CP,TR ¦ κελευσας (1.7%) ¦ παραγγειλας ℵB,D (1.3%) NU ¦ one other variant τοῖς ὄχλοις τοις οχλοις f35 N,W (78.8%) RP,HF,OC,CP,TR ¦ τους οχλους C (19.2%) ¦ τω οχλω ℵB,D (1.4%) NU ¦ τον οχλον (0.3%) ¦ three other variants (0.2%) ἀναπεσεῖν ἐπὶ τὴν γῆν. 36 Καὶ λαβὼν και λαβων f35 C,N,W (97.2%) RP,HF,OC,CP,TR ¦ ελαβεν ℵB,D (2.8%) NU τοὺς ἑπτὰ ἄρτους καὶ τοὺς ἰχθύας,§ ιχθυας f35 C,N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ 1 και ℵB,D [3%] NU εὐχαριστήσας ἔκλασεν, καὶ ἔδωκεν* εδωκεν f35 C,N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ εδιδου ℵB,D [3%] NU τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ, αυτου f35 C,N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [3%] NU οἱ δὲ μαθηταὶ τῷ ὄχλῳ. τω οχλω f35 C,D,N,W [96%] RP,HF,CP,TR ¦ τοις οχλοις ℵB [4%] OC,NU 37 Καὶ ἔφαγον πάντες καὶ ἐχορτάσθησαν. Καὶ ἦραν τὸ περισσεῦον τῶν κλασμάτων,§ ηραν το περισσευον των κλασματων f35 ℵ,C,N,W [98.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ~ 23451 B,D [1.5%] NU ἑπτὰ σπυρίδας πλήρεις. 38 Οἱ δὲ ἐσθίοντες ἦσαν τετρακισχίλιοι ἄνδρες, χωρὶς γυναικῶν καὶ παιδίων. 39 Καὶ ἀπολύσας τοὺς ὄχλους ἐνέβη* ενεβη f35 ℵB [30%] RP,OC,TR,NU ¦ ανεβη C,N,W [70%] HF,CP ¦ ενβαινει D εἰς τὸ πλοῖον καὶ ἦλθεν εἰς τὰ ὅρια Μαγδαλά. μαγδαλα f35 [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ μαγδαλαν C,N,W [2%] ¦ μαγαδαν ℵB(D)NU

*15:1 οι f35 C,N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [3%] NU

15:1 γραμματεις και φαρισαιοι f35 C,N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ~ 321 ℵB,D [3%] NU

15:2 αυτων f35 C,D,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR[NU] ¦ — ℵB [2%]

§15:4 ενετειλατο λεγων f35 ℵ,C,N,W [98.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ειπεν B,D [1.5%] NU

*15:4 πατερα rell ¦ 1 σου N,W [10%] TR

15:6 και f35 N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,C,D [3%] NU

15:6 τιμηση f35 ℵ [95%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ τιμησει B,C,D,N,W [5%] NU

§15:6 η την μητερα f35 [25%] ¦ 123 αυτου C,N,W [75%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [0.5%] NU

*15:6 την εντολην f35 N,W (98.5%) RP,HF,OC,CP,TR ¦ τον νομον ℵC (1.1%) ¦ τον λογον B,D (0.4%) NU

15:7 προεφητευσεν f35 N,W [99%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ επροφητευσεν ℵB,C,D [1%] NU

15:8 εγγιζει μοι f35 C,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [2%] NU

§15:8 τω στοματι αυτων και f35 C,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [2%] NU

*15:12 αυτου f35 C,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [2%] NU

15:12 ειπον f35 (ℵ)C,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ λεγουσιν B,D [2%] NU

15:12 φαρισαιοι rell ¦ 1 οι CP

§15:12 ακουσαντες τον λογον εσκανδαλισθησαν rell ¦ ~ 4123 OC

*15:14 οδηγοι εισιν τυφλοι f35 ℵ,C,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ~ 321 B(D) [2%] NU

15:14 τυφλων f35 C,N,W [99.5%] RP,HF,OC,CP,TR[NU] ¦ — ℵB,D [0.5%]

15:14 εμπεσουνται f35 (D)W [30%] CP ¦ πεσουνται ℵB,C [70%] RP,HF,OC,TR,NU

§15:15 ταυτην f35 C,D,W [99%] RP,HF,OC,CP,TR[NU] ¦ — ℵB [1%]

*15:16 ιησους f35 C,W [98.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [1.5%] NU

15:17 ουπω f35 ℵ,C,W [99%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ου B,D [1%] NU

15:22 γυνη rell ¦ 1 τις CP

§15:22 εκραυγασεν f35 C,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ εκραζεν B,D [1%] NU ¦ εκραξεν ℵ [1%] ¦ εκραυγαζεν [1%]

*15:22 αυτω f35 W [95%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,C [5%] NU ¦ οπισω αυτου D

15:22 υιε f35 ℵ,C [99%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ υιος B,D,W [1%] NU

15:23 προσελθοντες rell ¦ 1 αυτω CP

§15:23 ηρωτων f35 W [98.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ηρωτουν ℵB,C,D [0.5%] NU ¦ ηρωτησαν [1%]

*15:25 προσεκυνησεν f35 C,W [90%] RP,HF,OC,CP ¦ προσεκυνει ℵB,D [10%] TR,NU

15:30 τυφλους κωφους κυλλους f35 [94%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ~ 213 C(W) [5%] ¦ ~ 132 ℵ [0.5%] NU ¦ ~ 312 B ¦ 13 D

15:30 του ιησου f35 C,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ αυτου ℵB,D [3%] NU

§15:31 τους οχλους f35 B,W [95%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ τον οχλον ℵC,D [5%] NU

*15:31 κωφους rell ¦ 1 ακουοντας αλαλους OC (small print)

15:31 υγιεις f35 [92%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ 1 και ℵB,C,D,W [8%] NU

15:31 εδοξαζον f35 ℵ [30%] CP ¦ εδοξασαν B,C,D,N,W [70%] RP,HF,OC,TR,NU

§15:31 θεον rell ¦ 1 του [2%] CP

*15:32 ημερας f35 ℵN [30%] CP,TR ¦ ημεραι B,C,D,W [70%] RP,HF,OC,NU

15:32 νηστις f35 ℵN [25%] ¦ νηστεις B,C,D,W [75%] RP,HF,OC,CP,TR,NU

15:33 αυτου f35 C,D,N,W [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB [2%] NU

§15:34 ειπον rell ¦ ειπαν ℵ [2%] NU ¦ 1 αυτω D [1%] CP

*15:35 εκελευσεν f35 C,N,W (97%) RP,HF,OC,CP,TR ¦ κελευσας (1.7%) ¦ παραγγειλας ℵB,D (1.3%) NU ¦ one other variant

15:35 τοις οχλοις f35 N,W (78.8%) RP,HF,OC,CP,TR ¦ τους οχλους C (19.2%) ¦ τω οχλω ℵB,D (1.4%) NU ¦ τον οχλον (0.3%) ¦ three other variants (0.2%)

15:36 και λαβων f35 C,N,W (97.2%) RP,HF,OC,CP,TR ¦ ελαβεν ℵB,D (2.8%) NU

§15:36 ιχθυας f35 C,N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ 1 και ℵB,D [3%] NU

*15:36 εδωκεν f35 C,N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ εδιδου ℵB,D [3%] NU

15:36 αυτου f35 C,N,W [97%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ — ℵB,D [3%] NU

15:36 τω οχλω f35 C,D,N,W [96%] RP,HF,CP,TR ¦ τοις οχλοις ℵB [4%] OC,NU

§15:37 ηραν το περισσευον των κλασματων f35 ℵ,C,N,W [98.5%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ ~ 23451 B,D [1.5%] NU

*15:39 ενεβη f35 ℵB [30%] RP,OC,TR,NU ¦ ανεβη C,N,W [70%] HF,CP ¦ ενβαινει D

15:39 μαγδαλα f35 [98%] RP,HF,OC,CP,TR ¦ μαγδαλαν C,N,W [2%] ¦ μαγαδαν ℵB(D)NU