13
Ti'iwiwame 'ɨxatsiyarikɨ kemɨti'ɨkitakai
(Mat 13:1-23 – Mar 4:1-20, Ruk 8:4-15, 10:23-24)
Merikɨtsɨ 'ana kiita hewayeyaka Ketsutsi, harakuna tetsita kaniukayerɨni. Hikɨ teɨteri yumɨiretɨ mekaniuyukuxeɨrieni 'auriena, 'ayumieme kanuwatsie pɨta kanikayerɨni, mana 'atikaitɨ teɨteri xiekaripa meti'ukaku katini'ɨkitakaitɨni. Waɨkawa katiniwaruta'ɨkitɨani 'ɨxatsi hepaɨtsita tikuxatatɨ, mɨpaɨ 'utaitɨ: «Merikɨtsɨ ti'iwiwame kanayeyani. Merikɨtsɨ mexi 'imɨari 'iwienekaku, hipatɨ huye tetsita kaniukaxɨrieni, wikixi me'u'axɨaka mekanikuxɨni. Hipatɨta mutetexiyatsie kaniukaxɨrieni waɨkawa mɨka'akukwieyatsie. Mɨkɨ kwitɨwa kaniutinexɨani kwie 'emɨkatsuikaikɨ, peru, kepauka tau manatine maxɨrixɨ, kaniutiyɨnare, mɨkahananayatɨkateikɨ kaniutiwani. Hipatɨta xuyatsata kaniukaxɨrieni, hikɨ kepauka xuya mutiwawerixɨ kanenukanani. Matsi hipatɨta kwie 'aixɨa mɨraku'anetsie kaniukaxɨrieni, mɨkɨ putixuawerixɨ hipatɨ xeitsienituyari kanayani, hipatɨ haika tewiyari ratɨa, hipatɨ xeitewiyari heimana tamamata ratɨa. Xewitɨ netɨ mu'enaxɨ, ke'u'ena».
10 Merikɨtsɨ teyɨ'ɨkitɨwamete 'ahurawa me'akɨneka mɨpaɨ metenita'iwawiya:
—¿Titayari 'ɨxatsikɨ xeikɨa hepaɨtsita petikuxatatɨ teɨteri petiwa'ɨkitɨa?
11 Mɨkɨ mɨpaɨ katiniwaruta'eiya:
—Xeme xekaniupitɨarieni xemimaikakɨ tita mɨti'awietsiekai Kakaɨyari mɨra'aitatsie timieme, peru mɨkɨ mɨpaɨ mepɨkatepitɨarie. 12 Kemɨ'ane tixaɨtɨ mɨrexeiya, tawari matsi pɨtimikieni, hikɨ ranayuhayewame pɨrexeiyani. Kemɨ'ane mɨkarexeiya, tsepa 'etsiwa mɨrexeiya katininawaiyariemɨkɨ. 13 'Ayumieme mɨkɨ nepɨtiwakuxaxatɨwa 'ɨxatsikɨ xeikɨa:
»Tsepa memɨtaneniere, mepɨkaheuneniere,
tsepa memɨta'enana, mepɨkaheu'enana ni mepɨkaheitimaitɨkɨka.
14 Wahetsie paye'atɨarie Kakaɨyari niukameya Kitsariyaxi kemutayɨ:
»“Tsepa kwi xemɨta'enana, peru xepɨkaheitimaitɨkɨkani,
tsepa kwi xemɨtaneniere, peru tixaɨtɨ xepɨkatexeiya.
15 'Ikɨ teɨteri yu'iyaritsie mepɨtsetse'i,
yunakata mepeukanatɨka,
meta yuhɨxita mepeunaname.
Mexɨka mɨpaɨ meka'anenenike, yɨhɨxikɨ mepeunenierenikeyu,
yunakakɨ mepeu'enanakakeyu,
yu'iyaritsie mepɨtemaiwawenikeyu,
meta mepɨtehayewakeyu ke'axamemɨteyurie, neta 'aixɨa me'aneneme nepɨwarayeitɨanikeyu”.
16 Xeme matsi 'aixɨa xepɨ'itɨarie xemeunenierekɨ yɨhɨxitekɨ, xemeu'enanakɨ yunakakɨ 17 Yurikɨ mɨpaɨ nepɨxerahɨawe, yumɨiretɨ Kakaɨyari niukametemama, yumɨiretɨ teɨteri heitseriemekɨ yamemɨtekahukai, mɨkɨ mepixeiyakukai tita xemɨtexeiya xeme, peru mepɨka'ixei, mepi'eniekukai tita xemɨte'enie, peru mepɨka'i'eni.
18 »Merikɨte, xekeneu'enana kemɨti'inɨari ti'iwiwame 'ɨxatsiyari: 19 Kemɨ'ane mi'eni 'ikɨ niuki Kakaɨyari mɨra'aitatsie mieme, peru 'atsimɨkaretimaiwe, 'axamɨ'ane nuame pinawairieni tita 'iyarieyatsie mɨtiuka'iwiya. Mɨpaɨ kani'itɨarieka huye tetsita muka'iwiya. 20 Makutetexiyatsie muka'iwiya, mɨkɨ kanihɨkɨtɨni kemɨ'ane mi'eni niuki, yutemawietɨ mitanaki'eri xeimieme, 21 peru, mɨkahananakaikɨ, 'apɨkareuterixɨ. 'Ayumieme kepauka mu'uximatɨarieni, kepauka mɨtaweiyarieni 'ikɨ niuki hepaɨtsita, hikɨ yapauka 'ikɨ niuki mɨkɨ niku'eirimɨkɨ. 22 Meta xuyatsata muka'iwiya, mɨkɨ kanihɨkɨtɨni kemɨ'ane mi'eni niuki, peru 'iyaritɨarika kwiepa timiemekɨ, tuminitɨarikakɨ ti'irɨwiyarietɨ, 'ayumieme mɨkɨ niuki kananukanamieni meta mɨkaxuawere pɨkapitɨarie. 23 Peru kwie 'aixɨa mɨraku'anetsie muka'iwiya, mɨkɨ kanihɨkɨtɨni kemɨ'ane niuki mu'eni meta meitima. Mɨkɨ niutixuxuawereni hipatɨ xeitsienituyari pakɨ, hipatɨta haika tewiyari pakɨ, meta hipatɨ xeitewiyari heimana tamamata pakɨ».
Tɨriku meta hamɨrixa hepaɨtsita tikuxatatɨ kemɨti'ɨkitakai
24 Merikɨtsɨ tawarita 'ɨkitsika kaniwayetuirieni 'ɨxatsi hepaɨtsita tikuxatatɨ, mɨpaɨ 'utaitɨ: «Kakaɨyari kemɨti'aita tewi hepaɨ kani'aneni 'imɨari 'aixɨa mɨ'anene muka'iwi yuwatsiyata. 25 Peru mekutsukaku te'uximayatamete, xewitɨ mana kaninuani 'eye'unietɨ, hamɨrixa 'uka'iwieka tɨrikutsata, kaneyani. 26 Kepauka tɨriku mutine meta mutixuawerixɨ, hikɨ 'anata matsiɨkɨtɨ kanayani hamɨrixa. 27 Hikɨ te'uximayatamete me'u'axɨaka yukutsiyari hetsɨa, mɨpaɨ mekatenitahɨawe: “Takutsiyari 'aku, ¿'imɨari 'aixɨa kati'anenekai pemika'iwi 'awatsiyata? Kamɨtsɨ, ¿keranexɨa hamɨrixa?” 28 Mɨkɨ mɨpaɨ pɨtiwaruta'ei: “Tewi xewitɨ mɨnetsi'aye'unie katineyurieni”. Te'uximayatamete mɨpaɨ metenitahɨawe: “¿Merikɨte, pekati'awaɨriya temuhu temenuyehuna?” 29 Mɨkɨ mɨpaɨ kaniutayɨni: “Tixaɨ, xɨka xe'enuyehuna hamɨrixa tɨriku 'ɨarime xepɨwatihunaxɨani. 30 Xekeneuhayewa 'axeikɨa mɨwawerenikɨ 'itsanaxake. 'Anake mɨpaɨ nepɨtiwatahɨawe 'itsanamete: Hamɨrixa meri xekeneukuxeɨri, xekenanahɨaxɨa xemititaiyakɨ, meta tɨriku xekeneuti'uta nekaxetunitsie”».
Mutsitatsa 'imɨariyari meta paa kuxanariyame
(Mat 13:31-33 – Mar 4:30-32, Ruk 13:18-21)
31 Hikɨ tawari 'ɨxatsi hepaɨtsita tikuxatatɨ 'ɨkitsika kaniwarutaxatɨani mɨpaɨ 'utaitɨ: «Kakaɨyari kemɨti'aita mutsitatsa 'imɨariyari hepaɨ kani'aneni tewi mika'e hepaɨ yuwatsiyata. 32 'Imɨarite pɨkaxuawe hepaɨna 'anenetɨ 'etsipepetɨ, peru kepauka mɨtineni, tupiriyate pɨkaxuawe hepaɨna 'anenetɨ 'epapatɨ, 'iteɨri payeika 'epatɨ, taheima miemete wikixi mepɨyɨwawe hetsiena memɨ'axɨani memɨyuti'ituatɨani».
33 Tawarita katiniwaruta'ɨkitɨani 'ɨxatsi hepaɨtsita tikuxatatɨ, mɨpaɨ 'utaitɨ: «Kakaɨyari kemɨti'aita, paa kuxanariyame hepaɨ kani'aneni, 'uka 'iwatituka nenutinɨitɨani harina tɨxiyari waɨkawametsie, hikɨ 'arike kaniutakuxanare naitɨ».
34 Mɨpaɨ naimekɨ Ketsutsi katiniwakuxaxatɨwakaitɨni teɨteri, 'ɨxatsi hepaɨtsita tikuxatatɨ tiwa'ɨkitɨatɨ. 'Ɨxatsi hepaɨtsita katikuxatatɨ, 'atsipɨkatiwakɨhɨawekai. 35 Mɨpaɨ pɨraye'a, Kakaɨyari niukameya kemutayɨ:
«'Ɨxatsi hepaɨtsita netikuxatatɨ nepɨtaniuni,
nepɨtitaxata tita mɨti'awietsiekai kwie munetɨarietsie paitɨ».
Ketsutsi kemɨtihekɨataxɨ yu'ɨkitsika hamɨrixa hepaɨtsita
36 Hikɨ teɨteri warutateutɨaka kiita kaneutahani. Teyɨ'ɨkitɨwamete 'auriena mekaniu'axɨani, mɨpaɨ mekatenitahɨawe:
—Ketaneutahekɨatsitɨiya 'a'ɨkitsika hamɨrixa watsita mieme hepaɨtsita.
37 Ketsutsi mɨpaɨ katiniwaruta'eiya:
—Kemɨ'ane mika'iwi 'imɨari 'aixɨa mɨ'anene, Yuri Tewi kenemɨtihɨkɨ ne nekanihɨkɨtɨni. 38 Watsiya kwie naitɨ kanihɨkɨtɨni, 'imɨari 'aixɨa mɨ'anene, mɨkɨ mekanihɨkɨtɨni Kakaɨyari mɨra'aitatsie miemete. Hamɨrixa, mɨkɨ 'axamɨ'ane hetsɨa miemete mekanihɨkɨtɨni, 39 tewi kiekame maye'uniekai hamɨrixa muka'iwi, Kauyumarie kanihɨkɨtɨni. 'Itsanaxa, mɨkɨ kanihɨkɨtɨni kepauka tukari meutipare. 'Itsanamete meta niuki tuayamete mekanihɨkɨtɨni.
40 »Hamɨrixa kemɨtiukuxexeɨriwa kemɨtiutitaiyarɨwa taipa, mɨpaɨrita katiniyɨmɨkɨ kepauka kwie meutipare. 41 Yuri Tewi kenemɨtihɨkɨ, nepɨwatanɨ'ani neniuki tuayamete, mɨkɨ mepɨwakuxeɨrieni teɨteri hipame memɨwarukununuitɨwa 'axamemɨteyuriekakɨ, meta teɨteri kemɨkatiheitserie memɨteyurie. 42 Mɨkɨ huxunu mɨwatita'atsie mepeukaxɨriyani. Muwa meputitsuanani meta mepɨyutikeweni. 43 Mɨkɨ heitseriemekɨ yamemɨtekahu pɨta memamariwawetɨ mekanakɨnikuni 'ana hakewa wa'ukiyari mɨre'aita, tau kemɨtimerɨkaɨye. Xewitɨ netɨ mu'enaxɨ, ke'u'ena.
Tumini mɨ'awietsiekai meta perɨra
44 »Merikɨte Kakaɨyari kemɨti'aita waɨkawa tumini hepaɨ kani'aneni kwieta mɨ'awietsiekai hepaɨ. Tewi 'itaxeiyaka, tawari niti'awieta, hikɨ kwi yutemawietɨ heyaka, katiniutuani naime mɨrexeiyakai, hikɨ ninaneni mɨkɨ kwie.
45 »Metatsiere Kakaɨyari kemɨti'aita tituayame hepaɨ kani'aneni mikuwaunekai perɨra witsimɨ'anene. 46 Xeime perɨra hetaxeiyaka kwinie mɨraye'akai, hikɨ heyaka katinetuani naime mɨrexeiyakai, hikɨ mɨkɨ tuminiyarikɨ kaneinaneni mɨkɨ perɨra.
Wipi
47 »Metatsiere Kakaɨyari kemɨti'aita wipi hepaɨ kani'aneni haramaratsie meukawiwiya hepaɨ, mɨkɨ ketsɨte yɨkɨ me'aneneme yutsata muwakuwiwiya. 48 Kepauka memutahɨnixɨ, ketsɨteweiyamete menenatihanani haramara tetsita, mana metitetɨ 'aixɨa memɨ'anene mekaniwaranuyeteɨxɨni kiriwatsie mekaniwareukaxɨrieni, meta 'axamemɨ'anene mepɨwarexɨrɨwa. 49 Mɨpaɨta katiniyɨmɨkɨ kepauka kwie meutipare. Niuki tuayamete mekani'axɨakuni, mekaniwaranuyeteɨxikuni 'axateyuruwamete mɨkɨ heitseriemekɨ yamemɨtekahu watsata, 50 huxunu mɨwatita'atsie mepɨwareukaxɨrieni, muwa meputitsuanani meta mepɨyutikeweni.
51 Hikɨ mɨpaɨ katiniwarutahɨawe:
—¿'Ikɨ naime xeteheti'enietɨkɨ?
Mɨkɨ mɨpaɨ metenitahɨawe:
—Huu.
52 Mɨkɨ mɨpaɨ katiniwarutahɨawe:
—Kemɨ'ane 'inɨarikɨ mɨti'ɨkitame kepauka yamɨretimani Kakaɨyari kemɨti'aita, mɨkɨ kii kutsiyari hepaɨ kaniyɨaneni, tita mɨtiuti'utaxɨtsata pɨtiwayepine mɨraye'atɨka mɨtihehekwa meta meripaitɨ timieme.
Ketsutsi kemɨtiuyuri Natsaretitsie
(Mat 13:54-58 – Mar 6:1-6)
53 Kepauka Ketsutsi mɨtiutahayewaxɨ ti'ɨkitatɨ 'ɨxatsi hepaɨtsita, mana kanayeyani. 54 Hikɨ yukiekaritsie nuaka, tiniwa'ɨkitɨakaitɨni watukita. Mɨkɨ mekanihɨxiyakaitɨni, mɨpaɨ mekaniutiyuanekaitɨni:
—¿'Ikɨ hakewa pɨretima mɨyamɨtimaiwe, meta tɨrɨkaɨyemekɨ kemɨtiyuriene? 55 ¿'Ikɨ kɨyekɨ mɨreutawewiwe katinu'aya? ¿Maamaya Mariya katitewa, 'iwamama Kakuwu, Kutse, Tsimuni meta Kura mekatehɨkɨ? 56 ¿'Iwamama 'ukari yunaitɨ 'ena mekatetitei tahetsɨa? ¿Kamɨtsɨ hakewa pɨretima 'ikɨ naime kemɨtiyuriene?
57 Mepɨkayɨwawekai yuri memɨte'i'eririekakɨ. Peru Ketsutsi mɨpaɨ katiniwarutahɨawe:
—Kakaɨyari niukameya naitsarie we'eme kani'eriwani, peru yukwiepa meta yukie mariweme pɨka'eriwa.
58 Hikɨ mana waɨkawa mamariwaweme pɨkatiuyuri, mɨkɨ yuri memɨkate'eriekaikɨ.