21
Hi Manasseh an Alih ad Judah
(II Chron. 33:1-10, 18-20)
Hi Manasseh*Hay pohdonan ibaga ya na'aliwan. ya un himpulu ta duway tawonah nangete"anan nun'ali, ya nabongle ta lemay tawonHay nun'alianad Judah unu ad Israel ya adu"oy ahan an tawon. hi numpapto'anad Jerusalem an kapitulyuda.Hay nun'alianad Judah ya hidin 697-642 B.C. Ya ne'dehhan hi Manasseh an nun'alih din nun'alian amanah din 697-686 B.C. Ya hay ngadan inana ya hi Hephzibah.§Hay pohdonan ibaga ya hiyay pohpohdo'. Hiya ya inatna nan na"appuhin pahiwon Apo Dios ti inunudna din nidugah an nappuhin ina'inat nan tatagun din pinakak Apo Dios hinan babluy ya un dumatong nan tatagun holag Israel. Ti impiyammana goh din abung an pundayawandah nan bulul an din pina"in amanan hi Hezekiah. Ya impiyammana goh di pun'onngandah nan bulul an hi Ba'al ya nan tu'ud an meyengngoh ay Asherah an umat hidin inat Ahab an alid Israel. Ya dinayawnan amin nan dumilag ad daya. Ya impiyamman goh Manasseh di pun'onngan hi bulul hinan Timplun Apo Dios, ya henen Timplu di inalin Apo Dios hi pundayawan nan tatagun Hiya. Ya hidih nan duwan gettaw di Timplun Apo Dios ya inyammanay duwan pun'onngandah nan dumilag ad daya. Ya genhobna han lala'in imbaluyna ta ene'nongna, ya numbuyun goh, ya nunte'om, ya nun'utung, ya nunhapud. Ya nidugah an nan nun'appuhin pahiwon ahan Apo Dios di ina'inatna, at hiyay dimmalat hi bimmungtan Apo Dios.
Ya innalna goh din ayiw an napa'tan an meyengngoh hi Asherah, ya inhinanah nan Timplun Apo Dios an hiyah ne din inalin Apo Dios ay da David ya hi Solomon an imbaluynan inalinay, “Hitud Jerusalem an awadan ten Timplu di pinili' hinan himpulu ta duwan numbabluyan nan holag Israel ta hiyay lugal hi pundayawandan Ha"in hi enggana. Ya gulat ta unudon nan holag Israel an amin nan immandal'u ta atondan amin nan Uldin an din immandal din baal'un hi Moses ay dida ya ibaliw'u dida ta adida mapakak hinan lutan indat'uh din a'apuda.” Hiyah ne inalin Apo Dios.*II Sam. 7:13; I Ki. 9:3. Mu agguy inunud nan iJudah din inalin Apo Dios ti undaat goh inunud hi Manasseh an nangat hinan nidugdugah an na"appuhi ya un din inat din tatagun pinakak Apo Dios enen luta ya unda dumatong din holag Israel.
10 At la'tot ya inalin Apo Dios hinan numbino'ob'on an propetay, 11 “Nidugah di bahol Manasseh an alid Judah ti nan umipabahol an ina'inatna an nidugdugah an na"appuhi ya un din inat nan holag Amor an din nunhitun ten babluy hidin penghana! At dumalat hene ya dumalat goh nan nangipanguluwanah nan tatagud Judah an nundayaw hinan bulul 12 ya hiyah te ato' an nidugah di pummolta' hinan tatagud Jerusalem ya ad Judah ta an amin di mangngol hinan ma'at ya omogyatda. 13 Hay ato' hinan tatagud Jerusalem ya umat hidin inat'uh din tatagud Samaria, ya umat goh hidin inat'uh nan Alin hi Ahab ad Israel ya din holagna. Amino' nan tatagun ubahon ta malenehan ad Jerusalem an umat hi aton nan tagun mangulah hi duyun pu'nahana ya inha"ubuna. 14 Ya inganuy'u nan way ma'angang hinan tatagu, at iyabulut'uy a'abakanda ta hakupon nan binuhulda dida. 15 Ya manu ay ato' di umat hinah nan tatagu' ti nan nangatandah nan na"appuhin pahiwo' ahan, ya impabungota' goh an nete"ah din nakakan din a'apudad Egypt ta engganad ugwan.”
16 Ya do'ol ahan di numpatoy Manasseh hi tatagun mi'id di baholna, at numpanga'ayuh di dalada ta nabla' an amin nan lutad Jerusalem,Hay itudun nan ugalin di Hudyu ya impihinan Manasseh hi Isaiah an propetah unig nan ayiw an nalu'angan, ya impalagadina hiya an umat hinan nibaag hi Heb. 11:37. ya nun'i'iddum henen baholnah nan inatnah nan tatagud Judah ti impanguluna didan nangat hinan pahiwon ahan Apo Dios ta omod un numbahol din tatagu.
17 Ya an amin din udumnan inat Manasseh an niddum nan numbaholana ya nitudo' hinan liblun Nitud'an nan Na'ulgudan di Ina'inat nan A'alid Judah. 18 Ya unat goh natoy hi Manasseh ya inlubu'dah nan way galden hi abungnan ali an ma'alih Galden Uzza, at hi Amon an lala'in imbaluynay nihukat hi nun'ali.
Hi Amon an Alih ad Judah
(II Chron. 33:21-25)
19 Hi AmonHiyah ne ngadan nan ohan bulul ad Egypt. ya un duwampulu ta duway tawonah din nangete"anan nun'alih ad Judah, ya numpapto' hi duway tawon hi ad Jerusalem an kapitulyuda.§Hay nun'alianad Judah ya hidin 642-640 B.C. Ya hay ngadan inana ya hi Meshullemeth*Hay pohdonan ibaga ya malenggop hiyad ugwan ti nipaphod din problemanah nan buhulna. an hina' Haruz an nalpuh Jotbah. 20 Ya nan nun'appuhiy ina'inatna an nan pahiwon ahan Apo Dios ti inunudna din nappuhin ina'inat amanan hi Manasseh 21 ti dinayawna nan bulul an din inyamman amana. 22 Ya din'ugnah Apo Dios an Dios din a'apuna, ya agguyna goh inunud nan Tugun Apo Dios.
23 Ya la'tot ya nunhahapit nan u'upihyal Amon hi atondah nappuhin hiya. At wada han ohan algaw ya pinatoyda hiyah nan palasyu. 24 Mu numpatoy nan tataguh ad Judah din namatoy hinan Alin hi Amon, ya nunhahapit nan tatagu ta inhukatda han imbaluyna an hi Josiah ta hiyay alida.
25 Ya an amin din ina'inat Amon ya nitudo' hinan liblun Nitud'an nan Na'ulgudan di Ina'inat nan A'alid Judah. 26 Ya inlubu'dah Amon hinan lubu' an wah nan Galden Uzza. Ya hi Josiah an imbaluynay nihukat hi nun'ali.

*21:1 Hay pohdonan ibaga ya na'aliwan.

21:1 Hay nun'alianad Judah unu ad Israel ya adu"oy ahan an tawon.

21:1 Hay nun'alianad Judah ya hidin 697-642 B.C. Ya ne'dehhan hi Manasseh an nun'alih din nun'alian amanah din 697-686 B.C.

§21:1 Hay pohdonan ibaga ya hiyay pohpohdo'.

*21:8 II Sam. 7:13; I Ki. 9:3.

21:16 Hay itudun nan ugalin di Hudyu ya impihinan Manasseh hi Isaiah an propetah unig nan ayiw an nalu'angan, ya impalagadina hiya an umat hinan nibaag hi Heb. 11:37.

21:19 Hiyah ne ngadan nan ohan bulul ad Egypt.

§21:19 Hay nun'alianad Judah ya hidin 642-640 B.C.

*21:19 Hay pohdonan ibaga ya malenggop hiyad ugwan ti nipaphod din problemanah nan buhulna.