17
Hay Inayan da Paul ad Thessalonica
Ene'wan da Paul ay Silas ad Amphipolis ya ad Apollonia hi immayandad Thessalonica an awadan di himba'an di Hudyu. Ya immuy hi Paul eden himba'an ti hiyah ne ugalina, ya tuluy Habaduh nuntudtuduwanah nan Hapit Apo Dios hinan tataguh di. Ya intudtudun Paul hinan tataguy ibalinan nan nitudo' hinan Hapit Apo Dios hi aat Kristu an Alin Pento' Apo Dios an mahapul an mipaligligat ya un matoy, mu mamahuan. Ya inalin Paul di, “Hi Jesus an ipa'pa'innila' ay da'yu ya Hiyah Kristu.” Ya waday udumnan na'al'alu', at niddumdan da Paul ay Silas, ya niddum goh din do'ol an iGreece an nundayaw ay Apo Dios, ya niddumda goh din do'ol an adadangyan an binabain dida.
Mu nidugah di amoh nan Hudyun agguy kimmulug, at inamungda din tatagun de han babluy an hay malkaduy li'indan lumayalayah ta immuyda impangalawngaw din tataguh nan babluy. Ya immuydah abung Jason ti hidiy nihinan da Paul ay Silas, ya impilitdan hinumgup ta way atondan mangah'up ay dida ta ipabuhu'da dida ta iyuydah nan wadan di tatagu ta humalyaonda dida. Mu unat goh agguyda dida inah'upan at hi Jason ya din udumnan kimmulug ay Jesus di dempapda ta inyuyda didah din a'ap'apuh nan babluy an pun'ibugawday, “Din i'ibban daten tatagu ya diday puma"ih nomnom di tataguh nan abablubabluy an immaya'ayanda! Ya ad ugwan ya ten immalida goh hitun babluy tu'u, ya heten hi Jason ya impa'iyanah abungna! An aminda ya adida unudon an amin din uldin di ali tu'un hi Caesar ti hay alyonda ya wada anu goh di ohan ali an hi Jesus di ngadana!”
Ya unat goh dengngol din tatagu ya din a'ap'apun den babluy henen inalida ya mid poto' di nomnomonda. At gahin ahan un minoltan nan a'ap'apu da Jason ya unda pakakon dida.
Hay Inayan da Paul ad Berea
10 Unat goh hemmelong ya hennag din kimmulug ay Jesus da Paul ay Silas ta immuydad Berea. Ya unat goh dimmatongdah di ya immuyda goh hinan himba'an di Hudyu. 11 Ya ma"ap'aphod di nomnom nan tataguh di ya un nan nomnom di tatagud Thessalonica. Ti unat goh mun'ul'ulgud da Paul ya ihamaddan eton di ingadan mangngol, ya binahabahada nan Hapit Apo Dios an nitudo' ta innilaonday un makulug heden itudutudun da Paul. 12 At do'olday kimmulug, ya kimmulug goh di do'ol hi adadangyan an binabain iGreece, ya immat goh hinan do'ol an linala'in iGreece.
13 Mu hidid Thessalonica hi wadan di abung Jason ya dengngol din Hudyun wada da Paul ad Berea an muntudtuduh nan Hapit Apo Dios, at inunudda goh didah di, ya indoldolda din tatagu ta binoholda da Paul. 14-15 Mu din kimmulug ad Berea ya nunnaudondan nannag ay Paul, mu waday ni'yibbanah numbaatandan immuy hinan pingit di baybay, at nataynan da Silas ay Timothy ad Berea. Ya innayun da Paul hinan i'ibbanan immuy ta nangamung ad Athens ya unda mumbangngad din ni'yibban Paul ad Berea, ya impaad Paul ay dida ta alyondan da Silas ay Timothy ta punnaudondan mangunud ay hiyad Athens.
Hay Inayan da Paul ad Athens
16 Hidin panpanodan Paul ay da Silas ay Timothy hi ad Athens ya tinnignan amin heden babluy an do'ol di bulul hi dayawonda, at nidugah di nunlungdayaanan nannig. 17 Ya immuy hinan himba'an di Hudyu ta ni'hapihapit hinan Hudyu ya hinan Hentil an iGreece an mundayaw ay Apo Dios. Ya abigabigat ya immuy hinan pummalkaduan an ni'hapihapit hinan tatagun malumaluh. 18 Mu wadada goh di muntudtudu an hay ngadandan himpampun ya Epicurean,*Hay kinulugda ya ma"aphod anun amin di umipa'amlong an wah tun luta an ta"on un lumihog. ya hay ngadan di udumna ya Stoic,Hay kinulugda ya ma"aphod anuh un tu'u edpol di le'na tu'u ta adi mipattig, at mid olog di tatagun mannig ay didan mangimmatun hi unda bimmungot unu mun'amlong. Ya kinulugda goh an maphod hi un tu'u adi pa"ion nan nalmu an wah tun luta, ya kinulugda goh an abalinandan mumpapto' hi odolda. at ni'yohhongdan Paul. Ya inalin din udumnan diday, “Hay gun alyon ten tagu an mid upid di hapitona?” Ya inalin goh din udumnay, “Mid mapto' ya hay ituduna ya hay dayawon di udumnah nan babluy.” Ya manu ay inalidah ne ti intudtudun Paul nan Maphod an Ulgud Jesus ya hay namahuana.
19 Ya inayagandah Paul, ya initnudda hiyah din gun ahayupan nan munhumalya an nan ma'alih Areopagus.Hay pohdonan ibaga ya Duntug Ares, ya hi Ares di bululda an mumpapto' hi idul ya gubat. Ya inalidan hiyay, “Pohdonmin innilaon hete han pa'itunnun tugun an itudtudum. 20 Ya waday udumnah dengngolmin inalim an nob'on, at hiyay pohdonmih innilaon.” 21 Ya manu ay inaliday umat hina ti an amin din i'Athens ya din udumnan bunag an numpunhituh di ya umat hinay gunda aton an umuyda mundongdongol ya mi'haphapit hi balun mahahhahapit hidid Athens.
22 At timma'dog mah hi Paul hinan gagwan din na'a'amung an tatagun Areopagus, ya inalinay, “Da'yun i'Athens, tigtigo' ya nidugah di pundayawyuh nan bululyu! 23 Hidin nunle'le'da' hinan a'abungyu ya tinnitinnig'u nan daydayawonyu, ya waday nihelhel hinan pun'onnganyu hi HITUY PUNꞋONNGAN HINAN DIOS AN AGGUY NAꞋINNILA.”
Ya inalin goh Paul di, “Henen dayawonyu an mid inilayuh aatna ya ibaag'un da'yuy aatna. 24 Hiyah Apo Dios an nunlumuh tun luta ya an amin di wah tun luta, at Hiyay Ap'apud abuniyan ya tun luta goh, ya bo'on nan o"ongol an timplun inyamman di tataguy punhituwana. 25 Ya adi mahapul an idat di tataguy intamudan Apo Dios ti adina mahapul, ti Hiyay mangidat an amin hi logom hinan tatagu an ta"on un nan ataguanda ya nan hodohdada. 26 Ya Hiyay nunlumuh din nahhun an lala'in nalpuwan an amin di numbino'ob'on an tataguh tun luta. Ya Hiyay nunnomnom hi gutud di almuwan di tatagu ya hay lugal hi punhituwanda. 27 Ya manu ay inatnah ne ya ta way atondan mangah'up hi anahamadna, at mid mapto' ya innilaonda Hiya ti immannung an neheggon ay ditu'un amin. 28 Ya hay hinapit din ohan ibbayuh din hopapna ya inalinay,
Nan nahamad an madayaw di dimmalat hi ataguan tu'u,
ya umiwian tu'u,
ya hay awadan tu'u.§Hiyah ne intudo' Epimenides an iCrete hinan libluna an Cretica, ya hay amataguna ya hidin 600 B.C.
Ya umat hina goh din inalin din oha goh an ibbayuh din penghana ti inalinay,
Immannung an ditu'uy tagunan limmuna.*Hiyah ne intudo' Aratus an iCilicia hinan libluna an Phaenomena, ya hay amataguna ya hidin 315-240 B.C. Ya hiyah ne goh intudo' nan ohan lala'in hi Cleanthes hinan libluna an Kantan Mangipabagtu ay Zeus, ya hay amataguna ya hidin 331-233 B.C.
29 Ya gapu ta ditu'uy imbabaluy Apo DiosMal. 2:10. at adi tu'u nomnomon an hi Apo Dios ya nipaddung hinan bulul an balitu', unu silver an hinibug di tagu, unu batu an nahilhilan an niyunnudan hi aat di ninomnom nan nun'ammah nan tinnagu. 30 Ya hidin agguy nanginnilaan di tatagun Apo Dios ya un goh dindinong hi Apo Dios. Mu ad ugwan ya mandalonan amin di tataguh tun luta ta iponagday ato'atondan nun'appuhi ya nuntutuyuda. 31 Ti wada han ohan algaw an pento' Apo Dios an panumalyaanah nan tataguh tun luta, ya nahamad di panumalyana. Ya hay panginnilaan hi un makulug an ma'at hatu ya din nummahuanah nan pento'nan munhumalyah tagu.”
32 Ya unat goh dengngoldah nen inalin Paul an waday namahuan hi natoy ya nunlayahon din udumna hiya. Mu inalin din udumna goh di, “Pohdonmin hi awni ya ulgudom goh di udumnah umat hitu.” 33 At tinaynan Paul din na'amung. 34 Mu wadaday udum an niddum ay hiyan nangulug hidin intuduna an hay oha ya hi Dionysius an ohah nan membron di Areopagus, ya nan ohan babain hi Damaris, ya nan udum goh.

*17:18 Hay kinulugda ya ma"aphod anun amin di umipa'amlong an wah tun luta an ta"on un lumihog.

17:18 Hay kinulugda ya ma"aphod anuh un tu'u edpol di le'na tu'u ta adi mipattig, at mid olog di tatagun mannig ay didan mangimmatun hi unda bimmungot unu mun'amlong. Ya kinulugda goh an maphod hi un tu'u adi pa"ion nan nalmu an wah tun luta, ya kinulugda goh an abalinandan mumpapto' hi odolda.

17:19 Hay pohdonan ibaga ya Duntug Ares, ya hi Ares di bululda an mumpapto' hi idul ya gubat.

§17:28 Hiyah ne intudo' Epimenides an iCrete hinan libluna an Cretica, ya hay amataguna ya hidin 600 B.C.

*17:28 Hiyah ne intudo' Aratus an iCilicia hinan libluna an Phaenomena, ya hay amataguna ya hidin 315-240 B.C. Ya hiyah ne goh intudo' nan ohan lala'in hi Cleanthes hinan libluna an Kantan Mangipabagtu ay Zeus, ya hay amataguna ya hidin 331-233 B.C.

17:29 Mal. 2:10.