19
Hay Inayan da Paul ad Ephesus
Hidin wadan Apollos hi ad Corinth ya immuy kogoh hi Paul ad Ephesus an inye'wanah nan aduntuduntug.*Mid mapto' ya na'at hidin 53-55 A.D. Ya wadaday inah'upanah kimmulug ay Jesus hidi, at inalinan diday, “Hidin hopap di kimmuluganyu ya undan niyo'odol nan Na'abuniyanan an Lennawan da'yu?”
Ya tembaldan inaliday, “Agguymi inilah ne ti mid dengdengngolmih un waday Na'abuniyanan an Lennawa.”
Ya inalin Paul ay diday, “Hay aat di nabonyaganyu mah?”
Ya tembaldan inaliday, “Umat hi intudun John di nabonyaganmi.”
Ya inalin Paul ay diday, “Hay intudun John hi abonyagan di tatagu ya hiyay pangipattigan hi puntutuyuan hi bahol. Ya inalina goh di waday mehnod ay hiya, at Hiyay kulugon tu'u, ya hi Jesus henen inalina.” At unat goh dengngoldah nen inalin Paul ya numpabonyagdan amin ta pangipa'innilaandan hi Apu tu'un hi Jesus di unudonda. Ya dinapan Paul di uluda, at niyo'odol nan Na'abuniyanan an Lennawan dida, ya hinnat'on di hapitda an bo'on hapitda tuwali, ya hinapitda goh di impa'innilan Apo Dios ay dida. Ya himpuluda ta duwa nin di linala'ih na'atan ne.
Ya immu'immuy hi Paul hinan himba'an di Hudyu, ya tuluy bulan di ni'hapihapitanah nan tatagu an mi'id ta'otnan nangitudtudun aat nan Pumpapto'an Apo Dios ta way atondan kumulug. Mu adi mihapitan damdama din udumnan dida an mungngohoydan kumulug, ya pinihulda nan kumulugan ay Apu tu'uh nan hinagang di tatagu. At tinaynan Paul dida an initnudna din nangunud hinan intuduna. Ya abigabigat ya immu'immuydah nan puntudtuduwan Tyrannus ta hidiy ni'hapihapitanah nan tatagu. 10 At timmudutuduh dih duway tawon hi Paul ta way inat an amin din tataguh dih nan Provinciad Asia an nangngol hinan Hapit Apo Dios an nan Hudyu ya nan Hentil goh.Mid mapto' ya heten gutud di nete"aan nan ahimbahimba'an hi ad Colosse (Col. 1:2), ya ad Hierapolis, ya ad Smyrna (Rev. 2:8-11), ya ad Pergamum (Rev. 2:12-17), ya ad Thyatira (Rev. 2:18-29), ya ad Sardis (Rev. 3:1-6), ya ad Philadelphia (Rev. 3:7-13), ya ad Laodicea (Col. 4:13-16; Rev. 3:14-22) ti neheggon ad Ephesus. Ya mid mapto' ya hiyay nangitudo' hinan Liblu an I Corinthians eden timpu.
Hay Namadahan nan Imbabaluy Sceva an Nunla'ah hinan Nappuhin Lennawad Ephesus
11 Do'ol di umipanoh'an inat Paul an dumalat nan nidugah an abalinan Apo Dios, 12 ya ta"on un nan panyu ya nan lo'ob an edeneh di tataguh odol Paul ta edenehda goh hinan numpundogoh ya hinan nun'ahe'pan, ya pumhodda.
13 Ya waday Hudyun immuy lemme'ole'od hinan abablubabluy, ya nunla'ahday nun'eh'op hinan tatagu. Ya impadahda goh an mungngadan hi ngadan Jesus ta Hiyay punla'ahda an inaliday, “Hay ngadan Jesus an ul'ulgudon Paul di punla'ah'un he"a!” 14 Ya nan linala'in nangat hina ya didanay pitun imbabaluy Sceva an ohah nan ap'apun di papadin di Hudyu. 15 Ya wada han namenghan an la'ahonda din nihu'lung, mu tembal at goh din nihu'lung didan inalinay, “Inila' hi Jesus, ya inila' goh di aat Paul, mu mid inila' hi aatyu!” 16 Ya nundopap din lala'in nahu'lungan dida, ya nun'a'amehda. At numpangalayawdan numpangalahun hinan abung an nun'ahugatan ya nun'abladan.
17 Ya an amin din Hudyu ya din Hentil an numpunhitud Ephesus ya dengngoldah ne han na'na'at, ya ma'atta'otda, at niyal'allay pangipabagtuandan Apu tu'un hi Jesus! 18 Ya do'olda mahkay di kimmulug an mi'yamu'amung hinan i'ibbadan kimmulug, ya gunda itutuyuy ina'inatdan nun'appuhi. 19 Ya din do'ol an mumba'ih din hopapna ya inamungda din libludan pangitigandan mumba'i, ya genhobdan amin hinan hinagang di do'ol an tatagu. Ya hay balul an amin din liblun genhobda ya nabongley libuh palatan silver an pihhu. 20 Ya dumalat henen na'at ya nundongol hinan abablubabluy di Hapit Apu tu'u, at do'olday kimmulug, ya nidugah di pangulugda.
Hay Nungguguluwan nan Tatagud Ephesus
21 Unat goh nalpah hana ya ninomnom Paul an mumbangngad ad Jerusalem an e'wanad Macedonia ya ad Greece an alyonay, “Un adya malpah hanan umaya' hidi ya mahapul an umuya' ad Rome.” 22 At hennagna din duwan baalna an da Timothy ay Erastus ta nahhundan immuy ad Macedonia, mu hi Paul ya nihihinnah di goh hinan Provinciad Asia.
23 Ya hidih din wadanad Ephesus ya nunggugulu din tataguh di ti dumalat din nitudtudun Tugun Apu tu'un hi Jesus. 24 Ti hay aat nen na'at ya wada han lala'in hi Demetrius di ngadana, ya hinibuhibugnay baballuy an enyengngohnah nan ongol an Timplun ArtemisHay ohan ngadan ten babain bulul ya hi Diana an bumadang anuh nan binabai ta munhabida, hiyaat un do'ol di huhuna. an babain dayawonda. Ya hay inyammana ya malita' an gumo'. Ya ongol di pihhuh la'un hana nan baballuy, ya ongol goh di lagbun nan puntamuona. 25 Ya inayagana din puntamuona ya din udumnan linala'in umat hina goh di tamuda ta na'amungda, ya inalinan diday, “Da'yun linala'i, inilayu an hay nalpuwan di pinumhodan di itaguan tu'u ya heten tamu tu'un munhibug. 26 Ya dengngodengngolyu ya tinnitinnigyuy ina'inat nan ohan tagun hi Paul. Hiya ya inalinay nan bulul an hinibug di tagu ya adi makulug an dios! At do'olday tataguh tud Ephesus di nangulug, ya la'tot ya an aminday tataguh tuh nan Provinciad Asia ya kulugondah den itudtuduna. 27 At mid mapto' ya la'tot ya pahiwon nan tatagu tun hibugon tu'u! Ya bo'on hene ya anggay, ti awniat mid mapto' ya adida e'gonan nan Timplun ihinan Artemis an dayawon tu'u, ya dayawon goh nan tatagud Asia, ya hi an amin hitun luta, at mi'id mahkay di hulbin nan himba'ana!”
28 Unat goh dengngol din tataguh ne han inalin Demetrius ya ma'abbungotda, ya bimmugawdan inaliday, “Nabagbagtuh Artemis an dayawon nan i'Ephesus!” 29 Ya niwa'at henen inulgud Demetrius hinan ahigihigib ad Ephesus, at la'tot ya bimmoholda nan tatagun umaningal. Ya dempapda da Gaius ay Aristarchus an iMacedonia an ninitnud ay Paul, ya nunnaudondan inyuy didah nan a'amu'amungan di tatagun mi'tigaw hinan ay'ayam. 30 Ya penhod Paul an umuy hinan na'amunganda ta mi'hapit hinan tatagu, mu impawan din kimmulug ay Jesus. 31 Ya wadaday udumnah din a'ap'apun de han provincia an ligwana, ya nunhonagdah immuy nangalin hiya ta adi ni' mipattig hinan na'amungan di tatagu. 32 Ya hedeh din na'amunganda ya bumanugawdan amin an numbino'ob'on di bugawanda. Ya din udumnan do'ol ya agguyda inilay dimmalat hi na'amungandah di. 33 Ya din udumna ya inaliday un nan Hudyuy dimmalat, at hennag nan Hudyuh Alexander an Hudyu goh ta mi'hapit hinan na'amung an tatagu. Ya pinapana dida ta way atonan mangibaag hi aatdan Hudyu. 34 Ya unat goh inimmatunanda hiya an Hudyu ya duway olas di nangibugawandan amin an inaliday, “Nabagbagtuh Artemis an dayawon nan i'Ephesus!”
35 Ya la'tot ya impadinong din ohan mangupihhinah nan babluy dida an inalinay, “Da'yun tatagun i'Ephesus, inilan an amin di tatagu an ditu'un i'Ephesus di manalimun hinan Timplun Artemis an nabagbagtu, ya ditu'u goh di manalimun hinan batun bulul an hi Artemis an nalpud dayan nagah. 36 Ya mid ah mangihaut ete ti makulug, at dindinong ayu ta adi malgom di atonyu! 37 Daten linala'in inyaliyuh tu ya mid inatdah nappuhi ti agguyda nangakaw hinan Timplun pundayawan tu'u,§Bahaom nan footnote di Rom. 2:22 ta innilaom di aat te. ya agguyda goh pinahal hi Artemis an dayawon tu'u. 38 Wa ay di idiklamun Demetrius ya nan i'ibbanan numpapaddung di tamuda ya waday huwis tu'un mangipanuh hi diklamu, ya wada goh di algaw hi pundidiklammuan, ya wadaday munhumalyan dida, at hidiy pundidiklammuandan amin. 39 Mu wada ay di udumna goh hi idiklamuyu ta bo'on nan upihhinay pundiklammuanyu ya hay mahapul ya unudonyu nan uldin tu'u ta wa adya ta na'amung an amin di bumutus ya diday mangipanuh ene han diklamuyu. 40 At mahapul an duminong tu'u ti ini ya idiklamu ditu'uh nan u'upihyal nan iRome hi un tu'u gumulud ugwan an algaw, ti mid ah mabalin hi pambal tu'uh dumalat hi nahayupan tu'u!”
41 Unat goh nalpah henen hinapit din mangupihhina ya pinakakna din na'amung.

*19:1 Mid mapto' ya na'at hidin 53-55 A.D.

19:10 Mid mapto' ya heten gutud di nete"aan nan ahimbahimba'an hi ad Colosse (Col. 1:2), ya ad Hierapolis, ya ad Smyrna (Rev. 2:8-11), ya ad Pergamum (Rev. 2:12-17), ya ad Thyatira (Rev. 2:18-29), ya ad Sardis (Rev. 3:1-6), ya ad Philadelphia (Rev. 3:7-13), ya ad Laodicea (Col. 4:13-16; Rev. 3:14-22) ti neheggon ad Ephesus. Ya mid mapto' ya hiyay nangitudo' hinan Liblu an I Corinthians eden timpu.

19:24 Hay ohan ngadan ten babain bulul ya hi Diana an bumadang anuh nan binabai ta munhabida, hiyaat un do'ol di huhuna.

§19:37 Bahaom nan footnote di Rom. 2:22 ta innilaom di aat te.