5
Hay Nangete"andan Muntamuh nan Timplu
Ya nan propetan da Haggai ay Zechariah an hina' Iddo ya inulgudday*Hidin August 29, 520 B.C. ta engganah din December 18, 520 B.C. ya intudun Haggai nan Hapit Apo Dios hinan Hudyu ta olom ya ituluydan mangiyammah nan Timplun Apo Dios ad Jerusalem (Hag. 1:1; 2:1, 10, 20). Ya hidin October-November, 520 B.C. ya niddum hi Zechariah ay Haggai ta duwadan nuntudtuduh nan Hudyu (Zech. 1:1). aat Apo Dios an mumpapto' hinan holag Israel. At hi ZerubbabelHay pohdonan ibaga ya nitungaw ad Babylon. Ya hi apuna ya din Alin hi Jehoiachin (I Chron. 3:17) an numpapto' ad Judah hidin December, 598 hi engganah din March 16, 597 B.C. an hina' Shealtiel ya hi Jeshua an hina' Jozadak ya ente"ada goh an muntamuh nan Timplun Apo Dios ad Jerusalem, ya nan propetan Apo Dios ya niddumdan bimmadang ay dida.
Ya henen timpu ya hi Tattenai an gobelnadol hinan Provinciad Trans-Euphrates, ya hi Shethar-Bozenai, ya nan i'ibbadan u'upihyal ya nunnaudondan immuy hidid Jerusalem ta inaliday, “Hay nangalin da'yu ta iyammayu goh heten Timplu ya nun'ihinayu nan gina'una?” Ya imbagada goh di ngadan nan gun bumadang hinan pun'ammandah nan Timplu. Mu hi Apo Dios ya hinalimunanan imbaliw din a'ap'apun Hudyu. At nan gobelnadol ya nan i'ibbanan u'upihyal ya ninomnomdan adida ipadinong nan tatagun muntamuh nan Timplu ta engganay unda ibagan Darius ta hodonday pambalna.
Ya nuntudo' da Tattenai an gobelnadol hinan Provinciad Trans-Euphrates, ya hi Shethar-Bozenai, ya nan i'ibbadan u'upihyal ta impiyuydah nan Alin hi Darius. Nan intudo'dan impiyuydah nan ali ya umat hitu:
“He"a, Ali Darius an e'gonanmi, ya inilami an nahamad di pumpapto'mu!
Da'mi ya immuy amih nan babluy ad Judah hinan wadan di Timplun nan na'abbagbagtun Dios. Ya nan tatagu ya gunda mun'amma an hay o"ongol an batuy iyammada, ya ayiw di olengnan nitumu' hinan allup. Ya egemohdan muntamu, at do'ol di malpah hi tamuandah abigabigat.
Ya binaganmi nan mangipangpangulun didan inalimiy, Hay nangalin da'yuh unyu iyamma nan Timplu ya impaphodyu nan allup? 10 Ya imbagami goh di ngadanda ta way ipa'innilamin he"ah nan mangipangpanguluh nan tamu. 11 Ya umat hituy nambaldan inaliday: Da'mi ya baal nan Dios ad abuniyan ya tun luta. Ya iyammami din napa"in Timplun din inyamman din nala'eng an alid Israel.Unu nan Alin hi Solomon (970-930 B.C.). 12 Mu un dimmalat di nangipabungtan din a'apumin Apo Dios ad abuniyan at impa'abakna didan Nebuchadnezzar an alid Babylon an iChaldea an hiyay dumalat hi nama"in ten Timplu, ya tiniliwna din tatagu ta impiyuynad Babylon ta nihinadah di. 13 At din hopap di tawon§Unu hidin 538 B.C. hi nun'alian Cyrus hi ad Babylon*Bahaom nan footnote di Ezra 6:22 ta innilaom di anaad ta inalinah tu an hiyay alid Babylon an bo'on hiyay alid Persia. ya inyuldina ta miyamma nan Timplun Apo Dios. 14 Ya nun'ipibangngadna goh din balitu' ya silver an gina'un nan Timplun Apo Dios hitud Jerusalem an din nun'alan Nebuchadnezzar ta impiyuynah nan timplunad Babylon. At din Alin hi Cyrus ya nun'idatna hana nan gina'uh nan lala'in hay ngadana ya hi Sheshbazzar an din pinilinah gobelnadol 15 an inalinan hiyay, Alam hatun gina'u ta iyuymu ta italeponmuh nan Timplud Jerusalem. Ya inalina goh di mahapul an iyammami nan Timplun Apo Dios hinan lugal an din niyammaana tuwali. 16 At hi Sheshbazzar ya ente"anan inyamma nan tu'ud di Timplun Apo Dios ad Jerusalem. Ya nete"an nen algaw ta engganad ugwan ya waday nangitamu, mu agguy pay nalpah.
17 Ya gulat ta hay umamlongam an ali at mahapul an ipa'anapmu din nitudo' hinan libluh nan babluy ad Babylon ta innilaon tu'uh un immannung an waday inyuldin nan Alin hi Cyrus an iyammada nan Timplun Apo Dios ad Jerusalem. Ta nalpah ay ya impa'innilam ay da'mi nan penhodmuh ma'at hi apanuhan ten ma'ma'at.”

*5:1 Hidin August 29, 520 B.C. ta engganah din December 18, 520 B.C. ya intudun Haggai nan Hapit Apo Dios hinan Hudyu ta olom ya ituluydan mangiyammah nan Timplun Apo Dios ad Jerusalem (Hag. 1:1; 2:1, 10, 20). Ya hidin October-November, 520 B.C. ya niddum hi Zechariah ay Haggai ta duwadan nuntudtuduh nan Hudyu (Zech. 1:1).

5:2 Hay pohdonan ibaga ya nitungaw ad Babylon. Ya hi apuna ya din Alin hi Jehoiachin (I Chron. 3:17) an numpapto' ad Judah hidin December, 598 hi engganah din March 16, 597 B.C.

5:11 Unu nan Alin hi Solomon (970-930 B.C.).

§5:13 Unu hidin 538 B.C.

*5:13 Bahaom nan footnote di Ezra 6:22 ta innilaom di anaad ta inalinah tu an hiyay alid Babylon an bo'on hiyay alid Persia.