Haggai
Hay Aat Ten Liblu
Hay Nangitudo' eten Liblu: hi Haggai.
Hay Nangitud'an Haggai eten Liblu: nan Hudyun numbangngad ad Jerusalem an nalpud Babylon.
Hay Pohdon nan Ngadan ten Liblun Ibaga: behta.
Hay Gutud hi Nangitud'anan ten Liblu: hidin 520 B.C. nin.
Hay Teman ten Liblu: mahapul an hi Apo Dios di mahhun hi nonomnomon tu'u ta bo'on nan numbino'ob'on an wah tun lutay mahhun hi nonomnomon tu'u.
Hay Outline ten Liblu:
Hay intudun Haggai hinan HOPAP DI MENSAHENA ya mahapul an itultuluydan mangiyammah nan Timplun Apo Dios (1:1-15)
Hay intudun Haggai hinan MIYADWAN MENSAHENA ya iyal'allanan maphod nan Timplun Apo Dios an iyammadan den timpu ya un din Timplun Apo Dios an impiyamman nan Alin hi Solomon (2:1-9)
Hay intudun Haggai hinan MIYATLUN MENSAHENA ya maligatan nan Hudyuh puntamuanda an dumalat nan nabaholanda (2:10-19)
Hay intudun Haggai hinan MIYAPAT AN MENSAHENA ya abakon Apo Dios an amin nan buhulna (2:20-23).
1
Hay Nahhun hi Intugun Apo Dios ay Haggai ta Mabohwat nan Timplu
1 Hidin miyadwan tawon hi nun'alian Darius*Hay nun'alianad Persia ya hidin 522-486 B.C. ad Persia hidin hopap di algaw eden miyonom di bulan†Unu August 29, 520 B.C. ya impa'innilan Apo Dios ay ha"in an hi Haggai‡Hay pohdonan ibaga ya behta, at mid mapto' ya nitungaw hinan gutud di ohan behtan di Hudyu. an propeta nan penhodnan ibaga' ay Zerubbabel an gobelnadol ad Judah an ap'apun§Hinan hapit di Hudyu ya numpaddung di hapitda an hina' ya ap'apu, mu hay ustuh translation hitu ya ap'apu ti hiyah ne alyonah nan I Chron. 3:17-19. Shealtiel ya hi Joshua an hina' Jehozadak*Impalayaw nan Alin hi Nebuchadnezzar hiyah din 586 B.C. ta immuy ad Babylon (I Chron. 6:15). an Nabagtun Padi. 2 At inali' ay diday, “Inalin Apo Dios an nidugah di abalinanay, Ditu'un tatagu anuy mangalih bo'on ad ugwan di gutud hi pangiyamman hinan Timpluna.†Hay historyn di nangalyandan ne ya hidin 538 B.C. ya immandal nan Alin hi Cyrus ta mabalin an umanamut ad Israel nan Hudyun nalpud Babylon, ya mabalin goh an iyammaday Timplun Apo Dios (Ezra 1:2-4; 6:3-5). At initnud Zerubbabel nan 50,000 an tatagu, at ente"adan nun'ammah nan Timplu, ya hidin 536 B.C. ya enelpahday puuna, ya nun'am'amlongdan nangidawat ay Apo Dios (Ezra 3:8-10). Mu nan iSamaria ya nan udumnan Hentil an ni'hituh nan babluyda ya timma'otdah un bumi'ah goh nan Hudyu ti ini anu ya abakonda dida, at impadinongday ituluyan nan tamun den tawon, at mid ah nuntamuh Timpluh himpulu ta onom an tawon (Ezra 4:1-5, 24). Mu nan balbalun ali an nan Alin hi Darius ya inabulutnay pangituluyandan muntamuh din 520 B.C., mu napayad nan Hudyu damdama ti un hay abungday ihihi'aldan ipaphod, at hiyaat unda inaliy, “Bo'on ad ugwan di gutud hi pangiyamman hinan Timplun Apo Dios.” At hennag Apo Dios nan duwan propetan da Haggai ay Zechariah ta ihingalda dida ta olom ya nomnomonday anappuhida (Hag. 1:1; Zech. 1:1). Ya maphod di na'at an ta"on un do'ol di humewol ay dida (ti nan gobelnadol hinan provinciada an Trans-Euphrates ya nan udumnan liligwana ya indinongday tamuda, mu nan Alin hi Darius ya gunna inabulut di tamuda; Ezra 5:3-6; 6:6-12), at hidin 516 B.C. ya inelpahday Timplu, ya nidawat mahkay (Ezra 6:15-18).
3 Ya inalina goh di, 4 Anaad ta da'yun tatagu' ya nun'ihamad nan a'abungyu an hay mun'aphod an ayiw‡Mid mapto' ya hiyah ne cedar an nalpud Lebanon an miyammah nan Timplun Apo Dios (Ezra 3:7). di da'ligyu,§Anggay nan palasyu di awadan nan ma"aphod an ayiw an cedar di da'ligna. ya wan nunnanannong nan Timplu' an napa"i an adi mipaphod? 5 Unyu mah adi nomnomon hi un anaad ta 6 do'ol nan inhabalyu, mu un itang di mabto'yu? Ya ta"on hi un waday ononyu mu adi ayu mabhug. Ya waday bayahyu, mu ma'uwaw ayu damdama. Ya ta"on hi un do'ol di gina'uyuh ilubungyu mu mah'aw ayu damdama. Ya gun ayu bumo'la, mu adi umda damdama. 7 Unyu dan adi ma'immatunan hi un anaad ta umat hinay ma'ma'at? 8 At hiyanan hay atonyu ya umuy ayun ummal hi inalahan hi ayiw ta ipaphodyun iyamma nan Timplu' ta way atonyun mangat hinan nahamad an din atonyu tuwalin mundayaw ta way ato' an umamlong! 9 Ti hay ninomnomyu ya do'ol di mabto'yu, mu tigonyu adya an hay gutud di pumbot'anyu ya un itang di ma'alayu! Ya wa ay goh ta iyanamutyuh abungyu ya un mi'id di poto'nah pangananyu ya napuh ti hinapuda'. Ya manu ay ato' di umat hina ti nan Timplu' ya nunnanannong an napapa"i ti un way ohan da'yuan hay abungnay ipaphopaphodna an iyamma. 10 Hiyah ne dumalat hi adina umudanan ta omod un adi tummol nan itanomyu. 11 At pumbalino' hi mamaga nan inalahanyuh nan aduntuduntug, ya nan apayapayaw, ya nan punhabalanyuh greyp, ya olibo, ya nan udumnan itanomyu ta mahinaangan ayu, ya ta"on nan animalyu, ya mun'apa"in amin nan tinamutamuanyun nabnablayanyu.”
Hay Nangunudan nan Tataguh nan Intugun Apo Dios
12 La'tot ya an amin nan tatagu, ya ta"on da Zerubbabel an hina' Shealtiel ya hi Joshua an ap'apun Jehozadak an Nabagtun Padi ya inunudmi nan inalin Apo Dios an Diosmi. Ya tina'tanmi, at an amin nan impa'innila' ya inunudda ti propetaa' ay Apo Dios.
13 La'tot goh ya waday impa'innilan Apo Dios ay ha"in an hi Haggai ta ipa'innila' hinan tatagu an inalin Apo Dios di, “Ten ihamad'un alyon an badanga' da'yu!”
14 At impa'amlong Apo Dios da Zerubbabel an gobelnadol ad Judah, ya hi Joshua an Nabagtun Padi, ya an amin din na'angang an numbangngad an nalpuh nan udum an babluy. Mu an amin ami ya immuy ami ta ete"amin muntamuh nan Timplun Apo Dios an na'abbagbagtun Diosmi. 15 Ya henen gutud ya miyaduwampulu ta opat an algaw hidin miyonom an bulan eden miyadwan tawon hi nun'alian Darius.*Unu September 21, 520 B.C.

*1:1 Hay nun'alianad Persia ya hidin 522-486 B.C.

†1:1 Unu August 29, 520 B.C.

‡1:1 Hay pohdonan ibaga ya behta, at mid mapto' ya nitungaw hinan gutud di ohan behtan di Hudyu.

§1:1 Hinan hapit di Hudyu ya numpaddung di hapitda an hina' ya ap'apu, mu hay ustuh translation hitu ya ap'apu ti hiyah ne alyonah nan I Chron. 3:17-19.

*1:1 Impalayaw nan Alin hi Nebuchadnezzar hiyah din 586 B.C. ta immuy ad Babylon (I Chron. 6:15).

†1:2 Hay historyn di nangalyandan ne ya hidin 538 B.C. ya immandal nan Alin hi Cyrus ta mabalin an umanamut ad Israel nan Hudyun nalpud Babylon, ya mabalin goh an iyammaday Timplun Apo Dios (Ezra 1:2-4; 6:3-5). At initnud Zerubbabel nan 50,000 an tatagu, at ente"adan nun'ammah nan Timplu, ya hidin 536 B.C. ya enelpahday puuna, ya nun'am'amlongdan nangidawat ay Apo Dios (Ezra 3:8-10). Mu nan iSamaria ya nan udumnan Hentil an ni'hituh nan babluyda ya timma'otdah un bumi'ah goh nan Hudyu ti ini anu ya abakonda dida, at impadinongday ituluyan nan tamun den tawon, at mid ah nuntamuh Timpluh himpulu ta onom an tawon (Ezra 4:1-5, 24). Mu nan balbalun ali an nan Alin hi Darius ya inabulutnay pangituluyandan muntamuh din 520 B.C., mu napayad nan Hudyu damdama ti un hay abungday ihihi'aldan ipaphod, at hiyaat unda inaliy, “Bo'on ad ugwan di gutud hi pangiyamman hinan Timplun Apo Dios.” At hennag Apo Dios nan duwan propetan da Haggai ay Zechariah ta ihingalda dida ta olom ya nomnomonday anappuhida (Hag. 1:1; Zech. 1:1). Ya maphod di na'at an ta"on un do'ol di humewol ay dida (ti nan gobelnadol hinan provinciada an Trans-Euphrates ya nan udumnan liligwana ya indinongday tamuda, mu nan Alin hi Darius ya gunna inabulut di tamuda; Ezra 5:3-6; 6:6-12), at hidin 516 B.C. ya inelpahday Timplu, ya nidawat mahkay (Ezra 6:15-18).

‡1:4 Mid mapto' ya hiyah ne cedar an nalpud Lebanon an miyammah nan Timplun Apo Dios (Ezra 3:7).

§1:4 Anggay nan palasyu di awadan nan ma"aphod an ayiw an cedar di da'ligna.

*1:15 Unu September 21, 520 B.C.

© 2018 WBT