21
Hay Na'at hidin Ma'alih Palma an Dumingguh din Hopap di Simana Santa*Na'at hidin Nisan/Abib (March-April) 10, 30 A.D. hinan Gutud di Nipaligligatan Jesus. Ya henen algaw di namto'an nan Hudyuh uyaw an kalniluda ta milahhin hi opat an algaw (Ex. 12:1-6), at paddungnay inalin Jesus hinan tataguh din inayanad Jerusalem di, “Ad ugwan ya pot'ona' ay da'yu ta Ha"in di paddungnay Uyawyu!”
(Mk. 11:1-10; Lk. 19:28-40; Jn. 12:12-19)
1 Wan neheggon da Jesus ad Jerusalem an immatamdad Bethphage†Hay pohdonan ibaga ya higib hi awadan nan do'ol an ayiw an figs. an ohan babluy an wah nan aluhadhad di Duntug an Olibo. Ya hennag Jesus din duwah nan intudtuduwana, ya inalinan diday, 2 “Umuy ayuh nan mehnod an higib hinan dammangna, ya heden umatamanyu ya ah'upanyu han dongki an nehebod ya ne'hebod goh han uyaw an imbaluyna. Ya ubadonyuy go'odda, ya inyaliyuh tu. 3 Ya wa ay di mangalih, Anaad ta alanyuh ne? ya alyonyuy, Mahapul Apu tu'u! at abulutonan ekakyu.”
4 Ya hanan inatday nangipa'annung hidin inalin din propetah din penghanan inalinay,
5 “Alyonyuh nan tatagud Jerusalem di,
Na'uy di aliyu an ma'ma'uyan tagun
muntakay hinan uyaw an imbaluy di dongki.”‡Zech. 9:9.
6 Ya immuy din intudtuduwana, ya inunudda din inalin Jesus hi atonda. 7 At inyuydan Jesus din dongki ya din imbaluyna, ya innalday ma'ugtul hi lubungda ta enedpondah bonog din uyaw, ya nuntakay hi Jesus. 8 Ya impadehdan immuy ad Jerusalem, ya do'olday tatagun nitnud, ya nun'aanday ma'ugtul an lubungda, ya inyannapdah nan owon din uyaw an nuntakayan Jesus. Ya din udumnan tatagu ya innalda goh di tubun di palman umat hi liyug, ya inyannapda goh hinan dalan. Ya manu ay inatday umat hina ya ta pangipattigandan e'gonandah Jesus an alida. 9 Ya din tatagun nangipangpang'u ya un hi Jesus ya din tatagun nangun'unud ay Hiya ya nundedehhandan nuntu'u' an inaliday,
“Nabagbagtu'an Ap'apun David!
Nabagtu nan Pento' Apo Dios hi Ali tu'u!
Na'abbagbagtuh Apo Dios!§Psa. 118:26.
Ya ta"on nan wad abuniyan ya ipabagbagtu da'a.”
10 Unat goh dimmatongdad Jerusalem ya immogyatda din tatagun numpunhituh di, ya inaliday, “Hay ngadan nen tagu?”
11 Ya tembal din do'ol an tatagun nitnud ay Hiyan inaliday, “Hiyah teh Jesus an propetan iNazareth hidid Galilee!”
Hay Na'na'at hidin Lunes hidin Hopap di Simana Santa*Na'at hidin Nisan/Abib 11, 30 A.D. hinan Gutud di Nipaligligatan Jesus.
Hay Immayan Jesus hinan Timplun Apo Dios ad Jerusalem
(Mk. 11:15-19; Lk. 19:45-46)†Adi middum nan Jn. 2:13-17 ete ti hiyah ne inat Jesus hidin nete"aan di nuntamuana, mu hete ya din angunuhna.
12 Immuy hi Jesus hinan Timplun Apo Dios,‡Heten lugal ya nan Gettaw di Hentil (bahaom nan Mk. 11:15 ya nan footnotena). ya numpakakna din munla'u ya din ngumina. Ya nuntu"ina din lamehaan din munhukhukat hi pihhun di iRome hinan pihhun di Hudyu ya din umbunan di munla'uh balug. 13 Ya inalinan diday, “Hay nitudo' hinan Hapit Apo Dios ya inalinay,
Nan Abung'u ya hiyay punluwaluanyun Ha"in.§Isa. 56:9.
Ya makulug nan oha goh an nitudo' hidi an inalinay,
Pumbalinonyuh malkadu
ta way pangakawanyuh pihhun di umalin mi'miha!*Jer. 7:11.
Immannung an hiyah ne inatyu!”
14 Ya immuy din nun'abulaw ya din nun'apilay ay Jesus hinan Timplun Apo Dios, ya impa'adaogna dida. 15 Ya tinnig din a'ap'apun di papadi ya din udumnan muntudtuduh nan Uldin nan inat Jesus an umipanoh'a, ya dengngolda goh di tim'u'an din ung'ungungngah nan Timplun inaliday, “He"an Ap'apun David ya nabagbagtu'a!” ya bimmungotda. 16 Ya inalidan Jesus di, “Goh ta adim ihingal nan ung'ungungnga? Dan adim donglon nan it'u'it'u'da?”
Ya inalin Jesus di, “Dengngol'uy inalida, mu mahapul an mipa'annung nan impitudo' Apo Dios. Dan agguyyu binaha din nitudo' an inalinay,
Intudtuduwam din ung'ungungnga ya din e'eppola'
ta nahamad di pangipabagtuandan He"a?ӠPsa. 8:2.
17 Ya nakak da Jesus ta immuydad Bethany‡Hay pohdonan ibaga ya higib hi awadan nan agguy nalum an figs ya dates. ta hidiy immiyananda.
Hay Nanomyawan Jesus hinan Ayiw an Fig
(Mk. 11:12-14, 20-26)
18 Unat goh nabiggat§Ta"on un paddungnay intudun Matthew hitu an inidutan Jesus nan ayiw an fig hi Adwana mu intudun Mark an inatnah din Lunes (Mk. 11:12), at hay nepto' mah ay daten duwa? Do'ol di mangali an hi Mark di nangulgud hinan nahayhaynod an na'na'at hidin hopap di Simana Santa ti hiyah ne aat di atona, at hiyaat un niddum di Lunes ete. Gulat ta makulug at anaad udot ta paddungnay nibahhaw hi Matthew hi algaw? Hay inhihi'al Matthew anuh ituduna ya nan doctrinan mangituduh aat Jesus an Alin Pento' Apo Dios, at impa'ampanay history ta impabagtunay doctrina. At gapu ta nob'on di temana at nob'on goh di nahayhaynod an na'na'at. hi numbangngad da Jesus ad Jerusalem ya nahinaangan. 19 Ya tinnigna han ayiw an fig hinan pingit di kalata, ya immuy an nannig hi bungana, mu mi'id an anggay di tubuna.*Bahaom nan footnote di Mk. 11:13 ta innilaom di anaad ta waday tubuna mu mid pay di bungana. Ya inalinah nan ayiw di, “Adi'a bumungbunga!” Ya himbumagga ya nalyaw.
20 Ya unat goh tinnig din intudtuduwanah ne han na'at ya manoh'ada, ya inalidan Jesus di, “Hay na'at enen ayiw ta himbumagga ya nalyaw?”
21 Ya tembal Jesus didan inalinay, “Immanung heten alyo' ti wada ay di pangulugyu ta adi ayu goh munduwaduwa at atonyu goh heten inat'uh nan ayiw. Ya bo'on hene ya anggay di abalinanyun aton ti alyonyu ay goh eten duntug di, Mitapal'ah nan baybay! at ma'at. 22 Ti ma'at an amin di ibagayun Apo Dios hi unyu kulugon an abalinana.”
Hay Na'na'at hidin Adwanah din Hopap di Simana Santa†Na'at hidin Nisan/Abib 12, 30 A.D. hinan Gutud di Nipaligligatan Jesus.
Hay Nangibagandah Aat di Haad Jesus
(Mk. 11:27-33; Lk. 20:1-8)
23 Unat goh numbangngad hi Jesus hinan gettaw di Timplun Apo Dios ad Jerusalem ya immuy goh nuntudtudu. Ya heden puntudtuduwana ya immuy ay Hiya din a'ap'apun di padi ya din mumpumpapto' hinan Hudyu, ya inalidan Hiyay, “Dan hay haadmu ta ato'atom hana? Ya hay nangidat hi haadmu?”
24 Ya tembal Jesus an inalinay, “Wada goh di ibaga' ay da'yu ta tobalonyu ay ya ibaag'uy nalpuwan di haad'u. 25 Hay nangidat hi haad John ta numbonyag? Indat Apo Dios, unu hay tagu?”
Ya himmanohongngelda din a'ap'apuh aat di pambalda, ya inaliday, “Hay pambal tu'u nin? Ti gulat ta alyon tu'uy, Hi Apo Dios di nangidat, at alyonay, Anaad mah ta agguyyu kinulug hi John? 26 Ya gulat ta alyon tu'u goh di, Hay taguy nangidat hi haad John, at bumungot nan tatagu, at ini ya waday atondan ditu'u ti alyonday hi John di propeta.”
27 At hay nambaldan Jesus, ya inaliday, “Mid inilamih nalpuwan di haad John.”
Ya inalin Jesus ay diday, “Ooat adi' goh ibaag di nalpuwan di haad'un mangamangat hitun ato'ato'.”
Hay Nipa"el hi Aat nan Nunhin'agi
28 Inalin Jesus goh hidin a'ap'apuy, “Nomnomonyu adyay aat te han ulgudo'. Ti wada han lala'i, ya duway imbaluynah linala'i goh. Ya immuy hi amadah din pangpangullu, ya inalinan hiyay, Umuy'a muntamuh galden tu'u.
29 Ya tembal din pangpangullun inalinay, Adi' pohdon! Mu unat goh nun'innomnom ya immuy nuntamuh nan galden damdama.
30 Ya immuy goh hi amadah din netob, ya hennagna goh ta umuy muntamu.
Ya inalin den netob di, Oo ama, umuya' muntamu! Mu agguy immuy.”
31 Ya inalin Jesus hinan a'ap'apuy, “Hay inilayun daden duwan imbaluy di nangunud ay amana?”
Ya inaliday, “Han pangpangullu.”
Ya inalin goh Jesus ay diday, “Da'yuy umat hinan netob! Nan nun'appuhin tatagun umat hinan mun'amung hi buwit ya nan puta ya diday umat hinan pangpangullu ti hay umangunuh ya inunudda, ti od'odolnada ya un da'yu ti nalaklakadan middum hinan Pumpapto'an Apo Dios. 32 Immannung an intudun John an Mumbonyag di makulug hi unudonyu, mu agguyyu kinulug. Mu nan umat hinan mun'amung hi buwit ya nan puta ya didaat goh di nangunud. Ya ta"on unyu tinnig mu agguyyu damdama hinukatan di nomnomyu, at agguyyu kinulug din intudun John.”
Hay Aat di Nipa"el an Munggalden
(Mk. 12:1-12; Lk. 20:9-18)
33 Inalin goh Jesus di, “Ulgudo' goh di ohah nipa"el. Wada han munggalden an intanomnay greyp hinan lutana, ya inallupnay nunlene'woh. Ya inyammanay maluhung hi pumpoghan hinan greyp, ya inyammana goh di ata'nang an abung ta waday ihinan di mun'adug. Ya impalia'nah nan udumnan tatagu, ya numbaat hi adagwin babluy. 34 Ya unat goh nadatngan di pamugahandan de han impalia'na ya hennagnay himbutna ta umuydah nan numpangipalia'ana ta alanday dagwana. 35 Mu dempap din numpunlia' din himbutna, ya hinuplitday oha, ya pinatoyday oha, ya nundotnaydah batuy oha. 36 Ya impidwan nan ad galden an nunhonag goh hi do'do"ol ya un dade han nahhun an nahnag. Ya nan numpunlia' ya hiyah de inatda goh an umat hi inatdah din nahhun. 37 Ya la'tot ya hennagna han lala'in imbaluynan dida ti alyonay, Olom ya e'gonanda hiya! 38 Mu unat goh tinnig nan numpunlia' han imbaluyna ya nunhahapitdan inaliday, Hiyah te mamnoh hitun galden! At umuy tu'u patayon ta bagi tu'uh te han galdena!‡Bahaom nan footnote di Mk. 12:7 ta innilaom di aat nan ugalin di Hudyuh un mid di ad luta. 39 At dempapda hiya, ya enekakdah nan galden, ya pinatoyda.”
40 Ya inalin goh Jesus di, “Umali ay nan ad galden ya hay atona nin hinan numpunlia'?”
41 Ya tembaldan inaliday, “Pumpatoyna dane han nun'appuhin linala'i, ya impalia'na goh hinan udumnan tatagun nan mangidat hi dagwana.”
42 Ya inalin goh Jesus hinan a'ap'apuy, “Undan agguyyu binaha din impitudo' Apo Dios hidin penghanan inalinay,
Nan batun namlinan di mun'ammah abung
di hiyay na'alah niyammah pognad di niha"adan di abung.
Ya hi Apu tu'uy nangat ete,
ya mapmaphod di pannigan tu'uh inatna.ӤPsa. 118:22-23.
43 Ya inalin goh Jesus hinan a'ap'apuy, “Danen nunlia' ya nan mun'ammah abung ya nan Hudyuy nipa"ilanda. Bangngadon Apo Dios nan indatnan da'yu an biyangyun ma'alih tataguna ta ipaboltanah nan tatagun mangunud hinan immandalna. 44 An amin di midungpup enen batun namlinanda ya mun'a'ipung di tungalda. Ya gulat goh ta magah henen batu ya mangupung nan tagun epto'ana.”*Isa. 8:14-15.
45 Ya unat goh dengngol din a'ap'apun di papadi ya din Pharisees hana nan inulgud Jesus an nipa"el ya inilada mahkay an diday alyona. 46 At penhoddan dapopon Hiya, mu timma'otdah din tatagu ti inalin nan tatagun hi Jesus goh di ohan propeta. At nakakda.
*^ Na'at hidin Nisan/Abib (March-April) 10, 30 A.D. hinan Gutud di Nipaligligatan Jesus. Ya henen algaw di namto'an nan Hudyuh uyaw an kalniluda ta milahhin hi opat an algaw (Ex. 12:1-6), at paddungnay inalin Jesus hinan tataguh din inayanad Jerusalem di, “Ad ugwan ya pot'ona' ay da'yu ta Ha"in di paddungnay Uyawyu!”
†21:1 Hay pohdonan ibaga ya higib hi awadan nan do'ol an ayiw an figs.
‡21:5 Zech. 9:9.
§21:9 Psa. 118:26.
*21:11 Na'at hidin Nisan/Abib 11, 30 A.D. hinan Gutud di Nipaligligatan Jesus.
†21:11 Adi middum nan Jn. 2:13-17 ete ti hiyah ne inat Jesus hidin nete"aan di nuntamuana, mu hete ya din angunuhna.
‡21:12 Heten lugal ya nan Gettaw di Hentil (bahaom nan Mk. 11:15 ya nan footnotena).
§21:13 Isa. 56:9.
*21:13 Jer. 7:11.
†21:16 Psa. 8:2.
‡21:17 Hay pohdonan ibaga ya higib hi awadan nan agguy nalum an figs ya dates.
§21:18 Ta"on un paddungnay intudun Matthew hitu an inidutan Jesus nan ayiw an fig hi Adwana mu intudun Mark an inatnah din Lunes (Mk. 11:12), at hay nepto' mah ay daten duwa? Do'ol di mangali an hi Mark di nangulgud hinan nahayhaynod an na'na'at hidin hopap di Simana Santa ti hiyah ne aat di atona, at hiyaat un niddum di Lunes ete. Gulat ta makulug at anaad udot ta paddungnay nibahhaw hi Matthew hi algaw? Hay inhihi'al Matthew anuh ituduna ya nan doctrinan mangituduh aat Jesus an Alin Pento' Apo Dios, at impa'ampanay history ta impabagtunay doctrina. At gapu ta nob'on di temana at nob'on goh di nahayhaynod an na'na'at.
*21:19 Bahaom nan footnote di Mk. 11:13 ta innilaom di anaad ta waday tubuna mu mid pay di bungana.
†21:22 Na'at hidin Nisan/Abib 12, 30 A.D. hinan Gutud di Nipaligligatan Jesus.
‡21:38 Bahaom nan footnote di Mk. 12:7 ta innilaom di aat nan ugalin di Hudyuh un mid di ad luta.
§21:42 Psa. 118:22-23.
*21:44 Isa. 8:14-15.