Yowani
Kotili
Ndaa Yimbwe yasonuu Yowani, ni Ndaa Yimbwe yibali basonuu kwaa mabuundu ma Kristo makiba ku tsi ya Siria, so a buu pe, ku itinini kia Asia, ki bali mu uta lolo Turki.
Kuulu yi mukaanda wu ali mu uduku, mandaa mali mutso nde, na tsuyili a nde, bili na lisoboso na mikaanda mikimi mia Ndaa Yimbwe. Mukaanda wu li mu uha ndutu, mu tsutulu a matsweeyi ma mandaa na biyiluu bia Yiisu.
Ibari kia tsiomi kia mukaanda wu, (biiti 1—12) ili mu uyaabisa bimaanga tsaamba biayiluu Yiisu. Bali mu uta mandaa maa biliimbi mundaa ti mo mali mu ulaa ti Yiisu ni Mwaana a Nziaambi. Ibari ki ili mu utsuu ka mu mbwaanini a Yiisu na mukuutu wa Muyuudayo (kiiti3), na musi Samaria wa mukaasa (kiiti4), na mbwaanini a nde na babeeri (kiiti5 na 9). Mu nziisili a nde, Yiisu li mu umonuu weti lipa lili mu uha moonyi. Nde li mu umonuu ka weti mukebi wuli mu ubiti baata kwaa Taata Nziaambi, na li liyalila lili mu uyalisa tsi yoosi. Mu yii, Yiisu li mu umweese kwaa boosi, nde na ali.
Ibari kia bioolo, ili mu uyiluu na ili mu utsuu mu taanga di Yiisu afwaana usiisi tsi, mu uyene kwaa Taayi a nde. Yiisu li mu utsuu kwaa miyii mia nde. Nde li mu uha bo mandoongi mundaa yatala, taanga di nde akaahele uba itwaari na bo (13.16). Tumake Yiisu akuundi Nziaambi, Taayi a nde, na asuusi miyii mia nde nha mioo mia Nziaambi (17).
Mutata a mandaa mali mu uyaabisa likwa la Yiisu (kiiti18 na 19), li na mandaa malaa mali mu uyene kuulu mosi, na mali mikaanda mikimi mia Ndaa Yimbwe yasonuu Mataayi, Malako, na Luka.
Mu iluumbu kia mukuungi a Paaka, Yiisu amonii muutu wa moonyi kwaa miyii mia nde (biiti20—21). Yowani musonii a Ndaa Yimbwe yi, asonuu yo kwaa baata babahele umono Yiisu, paa bo ka bamene miaanzi mu nde (20.29-31).
Ndaa Yimbwe yasonuu Yowani, yili mu utsuu kwaa Bayuudayo. Kaba la Bayuudayo mu mukaanda wu, ni kaba la baata babali mitaata mia Yiisu wuli Kristo, weti bakuutu ba mabuundu bakitemenene nde. Yiisu nde makulu ali Muyuudayo, na bumosi ka kwaa miyii mia nde mia tsiomi. Mu taanga di Yowani ali mu utsuu mu Bayuudayo, nde a li mu utsuu pe ndila mu baata babali mu tsi a Bayuudayo. Ka nde li mu utsuu mu baata boosi babali mu ubisi Yiisu wuli Kristo.
Ndaa Yimbwe yasonuu Yowani, a yili mu utsuu pe mu mbutili a Yiisu, so mu mbaandila idiingi kia nde nha kulu a baata. Ka, mutso kotili yinda ya mukaanda, Ndaa Yimbwe yasonuu Yowani yili mu ubiindili ti, Yiisu Kristo li Ndaa a Nziaambi. Ni ndaa yili mu uba na Nziaambi taanga dioosi, umatuu bele pe (1.1-18). Yiisu, Ndaa a Nziaambi, maayadiaala itwaari na baata. Mu nde, baata boosi utuu uba baana ba Nziaambi. Mu idiingi kia nde nha tsini a toto, Yiisu li akangama mu Taayi. Nde li wuu wu Taayi atsinduu kwaa baata ba tsi. Boosi babali mu usaa uyaaba Nziaambi mu litoono, bo utuu uyaaba nde mu Yiisu wuli Kristo.
Ndaa ya liyalila na ya moonyi
1
1 Mu mbaandili mwali Ndaa, Ndaa yali na Nziaambi, na Ndaa yo makulu yali Nziaambi. 2 Mu mbaandili yo yali na Nziaambi. 3 Bioosi biayilimi mu yo, na a uli na iloo so imosi pe, kibayiluu kiayilimi kwahele a yo. 4 Mu yo mwali na moonyi, na moonyi wuu ali liyalila la baata. 5 Liyalila langeyini kutso pimisi, ka pimisi a diadimisi lo pe. 6 Nziaambi atsindii muutu mu uyayaabisa Ndaa a nde kwaa baata, ni muutu wa kuumbu Yowani. 7 Nde ayiri weti mbaangi, mu uta imbaangi mu liyalila lii, paa boosi basa imiini mundaa imbaangi kia nde. 8 Nde makulu a ali liyalila pe, ka nde ayiri mu uta imbaangi mu liyalila. 9 Liyalila li ali ni ndila lo limosi la ngwanya, lili mu uyiri mu tsi, na lili mu uyalisa baata boosi.
10 Ndaa yali mu tsi. Tsi yayilimi mu yo, ka bunu tsi a yamuyaabi pe. 11 Yo yayiri mu tsi a baata ba yo, ka baata ba tsi yii a bayaki yo pe. 12 Ka kwaa boosi babayaki yo na babasi imiini mu kuumbu a yo, yo yahi bo muswa wa uba baana ba Nziaambi. 13 Bo a babutii baana ba Nziaambi mu musunyi na makili pe, so mu litoono la muutu pe. Ka bo babutii mu litoono la Nziaambi.
14 Ndaa yakitii muutu, na muutu wuu adiaali nha kati a bisi. Bisi diamoni buzitu ba nde, buzitu ba Mwaana ndila mosi wamata kwaa Taayi a nde. Nde ali aluulu mu bweese ba Nziaambi na mu ngwanya. 15 Yowani ati imbaangi mu nde. Yowani ayaabisi kwaa baata: «Ni mu nde me natsuyi bu naleeli: “Nde li mu uyiri ku mbisi a me, ka nde avulu me ndutu, mundaa ti nde akwiba tswaamina me ni butuu.”» 16 Bisi boosi diayaki ikuku kia busini ba nde. Bisi diayaki bweese nha yulu a bweese. 17 Nziaambi ahi bisi mikele mu Mooso. Ka bweese na ngwanya biayiri mu Yiisu Kristo. 18 Muutu so mosi pe wamaamono Nziaambi. Ka Mwaana ndila mosi, wuli mu udiaala nha peembi a Taayi, wamweesi bisi bu Taayi ali.
Imbaangi kia Yowani Mubootii
(Mataayi 3.1-12; Malako 1.1-8; Luka 3.1-18)
19 Bu bakuutu ba Bayuudayo ba ku ngaanda a Yeruselemi, batsindii kaba la bangaanga ba Nziaambi na Balevita, mu ufuulu Yowani: «We na li?» Mono mialeeli Yowani: 20 Nde a abisi pe uha bo mvutu. Ka nde aleeli na yaki-yaki nha kulu a boosi: «Me a ndi Kristo pe.» 21 Bo bamufuuli: «Ka we na li? We ni mubili Eliya?» Yowani avutili: «Ngori, me a ndi Eliya pe.» Bo babwileele: «We ni mubili wu bisi dili mu ukebe?» Nde abwivutulu: «Ngori, me a ndi mubili wuu pe.» 22 Ka bo baleeli kwaa nde: «Ninha we na li? Bisi diafwaana uha mvutu kwaa babatsinduu bisi. We ima leeli mu we makulu?» 23 Yowani avutili: «Me ni muniingi a wuu wuli mu uloo ku tsi ya tsata:
“Diyiluu Pfumu kuulu yayiluu usuungunu✡Yes 40.3!”»
Weti bwaleeli mubili Yeesaya. 24 Baata babatsindii kwaa Yowani bali Bafarisi. 25 Bo babwifuulu nde: «Mbiiti we a li Kristo pe, so mubili Eliya pe, na so mubili wuu pe, ka mu ima we li mu ubootuu baata?» 26 Yowani wabavutili: «Me ni bootu beni mu maamba. Ka nha kati a beni, uli na muutu wu beni diahele uyaaba. 27 Ni nde wuu wuli mu uyiri ku mbisi a me. Ka me a nafwaana pe so hoolo mu unyangila midi mia bikoori bia nde.» 28 Mandaa maa moosi makilabuu ku Betania, ku simi li limosi la nziali, ya kuumbu Yorodaani, ku Yowani akibootuu.
Yiisu mwaana a limeme la Nziaambi
29 Iluumbu kiaduki, Yowani amoni Yiisu mu uyiri kwaa nde. Nde aleeli: «Dimono mwaana a limeme la Nziaambi, lili mu umaasa masumu ma baata ba tsi. 30 Mu nde me natsuyi bu naleeli: “Muutu li mu uyiri ku mbisi a me, ka nde avulu me ndutu, mundaa ti nde akwiba tswaamina me ni butuu.” 31 Me a nali nayaaba nde pe. Ka me nayiri mu ubootuu mu maamba, paa me yaabisa nde kwaa baata ba Iseraeli.» 32 Yowani abwileele ta imbaangi: «Me namono Muheebili a Nziaambi mu usutuu, umatuu ku yulu weti beembe, na ahami mu uba itwaari na nde. 33 Me a nakiyaaba pe nde na ali. Ka Nziaambi, watsinduu me mu ubootuu mu maamba, aleeli kwaa me: “Muutu wu we kaamono Muheebili mu usutuu na uba na nde, ni nde kaabootuu baata mu Muheebili wa Ngira.” 34 Me maamono Muheebili mu usutuu nha yulu a nde, na ngwanya me ndi mbaangi ti nde ni Mwaana a Nziaambi.»
Mbili a miyii mia Yiisu mia tsiomi
35 Mu iluumbu kiaduki, Yowani ali keni nhaa, na mioolo mu miyii mia nde. 36 Bu nde amoni Yiisu mu uyoo, nde aleeli: «Dimono limeme la Nziaambi!» 37 Miyii mia Yowani mioolo miayuyi mandaa maa, na mio miaduki Yiisu. 38 Yiisu asieetii, na amoni ti bo bali mu uduku nde. Nde wabafuuli: «Ima beni dili mu usaa?» Bo bamuleeli: «We kuni li mu udiaala, Rabi?» Mambiindili ma Rabi, «Muyiisi». 39 Yiisu avutili kwaa bo: «Yirani, na sa dimono.» Bo bayeni na bamoni ku nde akidiaala. Na bo bayoosi iluumbu kii itwaari na Yiisu. Helape ali ka nguungu ya mana ku mbisi a nzanga. 40 Andere, mwaana a nguu a Simooni Peetero, ali mosi mu baboolo babayuyi mandaa ma Yowani, na baduki Yiisu. 41 Tsiomi a tsiomi, Andere ayimono mwaana a nguu a nde Simooni. Nde wamuleeli: «Bisi dimaamono Mesiya.» Mambiindili ma Mesiya, «Kristo». 42 Tumake nde abiti Simooni kwaa Yiisu. Yiisu wamumoni na aleeli: «We ni Simooni mwaana a Yowani. Sa baha we kuumbu ya ubili “Kepasi.”» Mbiindila kuumbu yii, «Manya».
Yiisu ati Filipo na Natanaeli mbili
43 Iluumbu kiaduki, Yiisu aholi kesili ya uyene ku Ngalili. Nde abwaanini na Filipo, na wamuleeli: «Duku me!» 44 Filipo ali musi Betesayida, ni ngaanda ka ya Andere na Peetero. 45 Nha mbisi, Filipo abwaanini na Natanaeli, na wamuleeli: «Bisi dimaamono wuu wu Mooso atsuyi mu Mukaanda wa Mikele, na wu mibili ka miatsuyi. Ni Yiisu, mwaana a Yoosefi, wa ku ngaanda a Nazareti.» 46 Natanaeli wamuleeli: «Ndaa yimbwe utuu umata ku ngaanda a Nazareti?» Filipo wamuvutili: «Yiri, na we sa mono.»
47 Bu Yiisu amoni Natanaeli mu uyiri kwaa nde, nde aleeli mu ndaa Natanaeli: «Mono musi Iseraeli wa ngo nde. A uli na ndaa ya pia mu nde pe.» 48 Natanaeli wamufuuli: «Buni we yaabi me?» Yiisu avutili: «Me namono we nha tsini a muti wa mufiike, tswaamina Filipo uta we mbili.» 49 Ni mu buu, Natanaeli wamuleeli: «Muyiisi, we ni Mwaana a Nziaambi wa ngwanya, we mutini a Iseraeli!» 50 Yiisu wamuvutili: «We nha siiri imiini mu me, mundaa ti me ndeeli kwaa we ti me namono we nha tsini a muti wa mufiike? We sa mono mandaa mamavulu maa-na-ma mu bunene!» 51 Na nde abwileele: «Ee-e, ngwanya me nadileeli: beni sa dimono mayulu madibini, na batumu ba Nziaambi mu uhaata na usutuu nha yulu a Mwaana a muutu✡Mba 28.12; Dan 7.13-14!»