7
Sẽtẽfánõ átá ívé tã ꞌbá tã lịꞌbá rĩ pi ẹndrẹtị gé
1 Átálágú ãmbúgú rĩ ní Sẽtẽfánõ ri zịzú kĩnĩ, “Tã ĩ ní mi tõzú ꞌdĩꞌbée, ĩri nyo tã áda?”
2 Sẽtẽfánõ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “Má ẹ́drị́pị́ị, ãzini má ẹ́tẹ́pị́ị, ĩmi yịkí drĩ ma ká. ꞌBávé Múngú dị̃ngárá be pọ̃wụ̃pọ̃wụ̃ rĩ iꞌda ꞌi ándúrú ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị Ãbũrámã ní rá, ị́sụ́ ĩri ri adri Mẽsõpõtámĩyã gá ꞌdãlé, gõ ꞌdeé mụụ́ Hãránã gá ꞌdãlé ndõ. 3 Múngú ꞌyo ĩri ní kĩnĩ, ‘ꞌÍ ku ãngũ ĩmivé rĩ, ꞌí ku máríté mívé rĩ pi, ꞌí mụ adrií ãngũ má ní úmvúlésĩ lẽé lũú mí ní rĩ gé.’7:3 Íꞌdóngárá 12:1
4 “Kúru Ãbũrámã ní ãngũ ꞌbá Kãlẽdéyã vé rĩ pi ní adrizú rĩ kuzú, ĩri ní mụzú adrizú Hãránã gá. Ẹ́tẹ́pị kã drãá gí, Múngú ní ĩri íjị́zú adrizú ãngũ ĩmi ní adrizú nõri agá. 5 Múngú sẽ ãngũ rĩ vé wọ̃ọ́kọ̃ kíníkiniŋá ni Ãbũrámã ní kuyé. Lókí ꞌdãri gé, Ãbũrámã ã adri dõ mvá ãkó drãáãsĩyã, Múngú sõ ũyõ kĩnĩ, ãngũ ꞌdĩri ímụ́ adri Ãbũrámã vé ni, ãzini ĩrivé úyú rĩ pi vé ni. 6 Múngú ní ꞌyozú Ãbũrámã ní kĩnĩ, ‘Úyú mívé rĩ pi úmvúlésĩ mụ adri jãkã rú ãngũ ãzi gé, kộpi adri tụ́gẹ̃rị̃ rú, ĩ kộpi ọ̃cụ̃ ca ílí mụ̃dụ̃rụ̃lụ̃ sụ.’ 7 Múngú ní kpá gõzú ꞌyozú kĩnĩ, ‘ꞌBo ma ímụ́ ꞌbá ãngũ rĩ agá kộpi ꞌbãꞌbée ẹ̃zị́ ngaꞌbá tụ́gẹ̃rị̃ rú rĩ pi ĩrĩŋã rá. Vụ́drị̃ ni gé, kộpi úmvúlésĩ ĩfũ ãngũ ꞌdãri agásĩ, kộpi ímụ́ ma ị̃njị̃ vũrã nõri gé.’7:7 Íꞌdóngárá 15:13-14 8 Múngú ní ꞌyozú Ãbũrámã ní kĩnĩ, ‘Anji ãgõ ꞌbẹ̃tị́ ãlu ãlu ãsámvú gé rĩ pi, ã úlị́kí kộpi ã ágélé ẽ tị rá, ã lũ rí ꞌyozú kínĩ ũndĩ má ní rụụ́ mí be rĩ, ꞌí ꞌdụ tã ni ngaá rá.’ Kâ Ĩsákã ri tịị́, vụ́drị̃ ni kã adrií caá ụ́ꞌdụ́ ãrõ, Ãbũrámã ní ágélé ni ẽ tị lịzú.*7:8 Ágélé ni ẽ tị lịzú: Múngú lũ Ãbũrámã ní kĩnĩ, anji ãgõ Ãbũrámã vé rĩ pi adrikí dõ caá ụ́ꞌdụ́ ãrõ gí, lẽ ã úlị́kí kộpi ã ágélé ẽ tị rá, lũzú kínĩ, kộpi anji Múngú vé ni. ꞌÍ lã Íꞌdóngárá 17:9-14. Vụ́drị̃ ni gé, Ĩsákã ní Yõkóbũ ri tịzú, Yõkóbũ tị anji mụdrị́ drị̃ ni ị̃rị̃, ĩrivé anji rĩ pi ízúkí caá sụ́rụ́ mụdrị́ drị̃ ni ị̃rị̃, sụ́rụ́ kộpivé rĩ pi zịkí Ĩsẽrélẽ.
9 “Yõsépã ã tã ꞌde ívé ẹ́drị́pị́ị anji Yõkóbũ†7:9 Yõsépã: Yõsépã ri Yõkóbũ vé mvá ĩri ní lẽélẽ rĩ, ẹ́drị́pị́ị sẽkí ĩri jeé tụ́gẹ̃rị̃ rú ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ gé. Múngú sẽ ĩri ícá ãmbúgú, ko ívé ꞌbá rĩ pi ẽ ĩzã mụụ́ adrií ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agá nĩ. Sâ ꞌdãri gé, ẹ̃bị́rị́ ꞌde caá ílí ẹ́zị̂rị̃. ꞌÍ lã Íꞌdóngárá 30-50. vé rĩ pi ẽ ẹ́sị́ agá ũnjí, kộpi sẽkí ĩri jeé jịị́ Ẽjẽpétõ gá tụ́gẹ̃rị̃ rú, ꞌbo Múngú ũtẽ ĩri rá. 10 Múngú pa Yõsépã ri tã ũkpó ũkpó ĩri ị́sụ́ꞌbá rĩ pi agásĩ rá. Sẽ ĩri ní úmĩ, ãní sẽ ꞌbãgú rĩ ꞌdụ ĩrivé tã ꞌbãá múké, ꞌbãgú rĩ ꞌbã Yõsépã ri adrií ũgalaku ãmbúgú ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agá, ãzini ꞌbã ĩri ãmbúgú rií ívé ngá kání agá rĩ pi ã tã mbaá.
11 “Kúru ẹ̃bị́rị́ ní ꞌdezú ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agá, ãzini Kãnánã vé rĩ agá ũnjí ũnjí, sẽ ꞌbá rĩ pi nyakí ĩzãngã ambamba, ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị́ị ndãkí ngá nyanya tí. 12 Yõkóbũ kã yịị́ kínĩ ãnyãngã Ẽjẽpétõ gá ꞌdãlé anigé, ĩri ní ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị́ị pẽzú mụzú ãnyãngã jezú ꞌdãlé, ꞌdĩri vú ãlu ĩri ní kộpi pẽzú rĩ. 13 Kộpi kâ gõó mụụ́ ãnyãngã rĩ ãzi jeé Ẽjẽpétõ gá ꞌdãlé vú ị̃rị̃ ni gé, Yõsépã ní ꞌi iꞌdazú kộpi ní, ꞌbãgú rĩ ní kúru nị̃zú ámázú ꞌyozú kínĩ, ꞌbá rĩ Yõsépã ẹ́drị́pị́ị pi. 14 Tã ꞌdĩri ã vụ́drị̃ gé, Yõsépã ní tị pẽzú ꞌí ẹ́tẹ́pị Yõkóbũ ní, ãzini ívé máríté rĩ pi ní, kộpi ẽ ímụ́kí Ẽjẽpétõ gá nõó, kộpivé kãlãfe ca céré pụ̃kụ́ ẹ́zị̂rị̃ drị̃ ni tọ̃wụ́. 15 Kúru Yõkóbũ ní ꞌdezú mụzú Ẽjẽpétõ gá ꞌdãá, drã ꞌdãlé, ꞌbávé ẹ́ꞌbị́pị́ị ũdrãkí kpá ꞌdãlé. 16 Jịkí kộpivé ãvũ mụụ́ sị̃ị́ Sẽkémẽ gá, ꞌbụ́ Ãbũrámã ní jeé Ãmórã7:16 Íꞌdóngárá 33:19 ẹnjịpị́ị drị́gé rĩ agá.
17 “Sâ Múngú ní lẽzú ũyõ ꞌí ní sõó Ãbũrámã ní rĩ vé tã ꞌdụzú ngazú rĩ kã ꞌbãá ícá ĩnyiŋá gí, ꞌbá ꞌbávé ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agá rĩ pi vé kãlãfe gõ ízú kárákará. 18 Kúru ꞌbãgú ãzi Yõsépã vé tã nị̃ị́pi kuyé ni ní gõzú adrizú ꞌbãgú rú ꞌbá Ẽjẽpétõ vé rĩ pi drị̃gé. 19 ꞌBãgú ꞌdĩri ri ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị́ị ẽ mị ũꞌbãá, ãzini ri kộpi ꞌoó ũnjí, sẽ kộpi ní tãị́mbị́ kĩnĩ, kộpi ã úꞌbékí ĩvé anji ĩ ní tịị́ ũdéŋá rú rĩ pi ásé agá, kộpi ã ũdrãkí rí ꞌdĩísĩ rá.
20 “Tịkí Mósẽ ri lókí ꞌdãri gé, ĩri ũnyĩ be ambamba. Ẹ́tẹ́pị pi ẹ́ndrẹ́pị be mbakí ĩri ã tã caá mbãá na ĩvé jó agá ꞌdãá. 21 Kộpi kâ Mósẽ ri jịị́ ꞌbãá ásé agá ꞌdãá, ꞌbãgú rĩ vé mvá ũkúŋá rĩ ní ĩri ꞌdụzú mụzú úcézú mvá ívé ni rú. 22 Ímbákí Mósẽ ri Ẽjẽpétõ gá ꞌdãlé, nị̃ tã múké múké, ĩri átángá átá ũkpõ be, ãzini ĩri tã ꞌo ũkpõ be.
23 “Mósẽ vé ílí kã caá pụ̃kụ́ sụ, ĩri ní ngazú mụzú ꞌí ẹ́ꞌdị́páa Ĩsẽrélẽ rĩ pi ndrezú. 24 Mósẽ ca mụụ́ ị́sụ́ Ẽjẽpétõgú ãzi ri ĩvé ꞌbá ãzi ꞌo ũnjí, ĩri ní ágó rĩ ípázú, ĩri ní Ẽjẽpétõgú rĩ ꞌdịzú drãzú ꞌdĩísĩ rá. 25 Mósẽ ụ̃sụ̃ déna ívé ꞌbá rĩ pi ícó nị̃ ámá ꞌyozú kínĩ Múngú ĩpẽ ꞌi ímụ́ kộpi paá nĩ ꞌdíni rá, ꞌbo kộpi nị̃kí ámá kuyé.
26 “Kã mụụ́ adrií drụ̃ ꞌdíni, Mósẽ ca mụụ́ ị́sụ́ Ĩsẽrélẽ ị̃rị̃ ni pi ri ĩ fụ. Ụ̃ꞌbị̃ kõdô kộpi ẽ ẹ́sị́ ꞌyoó kĩnĩ, ‘Ãgõ ꞌdĩꞌbée, ĩmi ẹ́drị́pị, ngá ĩmi ní ĩmi ꞌozú ũnjí ꞌdíni rĩ ãꞌdi?’
27 “ꞌBo ágó ũmbã íꞌdópi rĩ ní Mósẽ ri zezú, ĩri ní ꞌyozú kĩnĩ, ‘Ãꞌdi ꞌbã mi ꞌbá ãmbúgú rú rií tã lịị́ ꞌbá drị̃gé nĩ? 28 ꞌÍ lẽ ma ꞌdịị́ sụ̃ mí ní ájée Ẽjẽpétõgú rĩ ꞌdịị́ drãá rĩ tị́nị?’7:28 Wụ̃ngárá 2:14 29 Mósẽ kã tã ꞌdĩri yịị́, koro nga ápá mụụ́ adrií ãngũ Mĩdĩyánã vé rĩ gé jãkãgú rú. ꞌDãlé tị anji ãgõ ị̃rị̃.
30 “Mósẽ kã adrií Mĩdĩyánã gá ꞌdãlé caá ílí pụ̃kụ́ sụ, mãlãyíkã ní ꞌi iꞌdazú Mósẽ ní ãcí dị̃ị́pi pẹtị amuúpi kụ̃mvụ̃ ni agá, ãngũ ãꞌwí cínyáfã rú rĩ agá ꞌdãá, pẹtị ãcí ní dị̃zú ꞌdĩri ĩnyiŋá írã Sĩnáyĩ vé rĩ ã gãrã gá. 31 Mósẽ kã ndreé ãcí dị̃ị́pi rĩ zã pẹtị rĩ veé kuyé,7:31 Wụ̃ngárá 3:1-10 sẽ ĩri ní ãyãngárá. Mósẽ útrú ꞌi ĩnyiŋá mụụ́ ãcí riípi dị̃ị́pi rĩ ndreé. Ĩri ní Úpí vé ụ́ꞌdụ́kọ́ yịzú kĩnĩ, 32 ‘Ma Múngú mí ẹ́ꞌbị́pị́ị vé rĩ, Múngú Ãbũrámã vé rĩ, Ĩsákã vé rĩ, ãzini Yõkóbũ vé rĩ.’7:32 Wụ̃ngárá 3:6 Mósẽ ã rụ́ꞌbá yã kpĩríkpĩrí, ụ̃rị̃ fụ ĩri ambamba, gõ mị ꞌbãá ãcí rĩ ndrezú kuyé.
33 “Úpí Múngú ní ꞌyozú ĩri ní kĩnĩ, ‘ꞌÍ nje mívé ngá pá gá‡7:33 ꞌÍ nje mívé ngá pá gá: Tã ꞌdĩri vé ífífí lũ ị̃njị̃ngárá. mí pá gá sĩ rá, ãꞌdiãtãsĩyã vũrã mí ní pá tuzú ꞌdĩri, ĩri vũrã uletere ni. 34 Á ndre ĩzãngã ꞌbá mávé rĩ pi ní nyaá Ẽjẽpétõ gá ꞌdãlé rĩ gí. Á yị kộpivé ngongárá gí, má ímụ́ kộpi pangárá gá. Á lẽ nóni mi pẽé gõó vúlé Ẽjẽpétõ gá ꞌdãá.’7:34 Wụ̃ngárá 3:5-10
35 “Mósẽ ꞌdĩri ándúrú ꞌbá ĩrivé rĩ pi ní ĩri gãá sĩ, kộpi ní ꞌyoó, ‘Ãꞌdi ꞌbã mi ãmbúgú rú rií tã lịị́ ꞌbá drị̃gé nĩ rĩ ꞌi?’7:35 Wụ̃ngárá 2:14 Múngú pẽ ĩri mụụ́ adrií kộpi drị̃gé ãmbúgú rú, ãzini ívé ꞌbá rĩ pi paá, Múngú pẽ mãlãyíkã mụụ́ átá Mósẽ be pẹtị amuúpi kụ̃mvụ̃ rĩ agá ꞌdaá. 36 Mósẽ ꞌo tã ãyãzú ãyãyã ni pi kárákará Ẽjẽpétõ agá ꞌdãá. Ílí pụ̃kụ́ sụ ꞌdĩri agá, Mósẽ íjị́ ꞌbá rĩ pi ĩfũú ãngũ ãꞌwí cínyáfã rú rĩ agásĩ, ko kộpi ẽ drị̃ zozú mụzú Yị̃ị́ Tafu Ika rĩ agásĩ.
37 “Mósẽ ꞌyo ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní kĩnĩ, ‘Múngú ri úmvúlésĩ ímụ́ ĩmi ní nẹ́bị̃ ĩpẽ ĩmivé ꞌbá rĩ pi ãsámvú gé sụ̃ má tị́nị.’7:37 Dẽtõrõnómẽ 18:15 38 Mósẽ ri adrií ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị́ị ãsámvú gé ãngũ ãꞌwí cínyáfã rú rĩ agá ꞌdãá, mãlãyíkã rĩ átá ĩri ní Írã Sĩnáyĩ drị̃gé ꞌdãá. Ũlũkí ĩri ní ụ́ꞌdụ́kọ́ ídri vé rĩ ꞌdãlé, ã ũlũ rí ꞌbá ní.
39 “ꞌBo ꞌbá ẹ́ꞌbị́pị́ị gãkí Mósẽ ẽ tị yịgá sĩ. Kộpi gãkí ĩri sĩ, kộpi lẽkí kõdô ĩ újá gõó Ẽjẽpétõ gá ꞌdãá vúlé. 40 Kộpi ní ꞌyozú Ãrónã ní kínĩ, ‘Mí údé ꞌbá ní ngá múngú rú, ã ko rí ꞌbâ drị̃ mụzú, Mósẽ íkó ꞌbâ drị̃ ĩfũzú Ẽjẽpétõ agásĩ nĩ, ꞌbo ꞌbá nị̃kí kuyé dõ ãꞌdi ꞌo ĩri nĩ.’7:40 Wụ̃ngárá 32:1-8 41 Kộpi ní ngá údézú múngú rú sụ̃ tị́ mváŋá tị́nị, kộpi íjị́kí ngá ĩ ní rií zãá rọ̃bọ̃ŋọ̃ rú rĩ sẽé ĩri ní, kộpi ní ụ̃mụ̃ ꞌbãzú ãmbúgú ngá ĩ ní údé múngú rú ꞌdĩri ị̃njị̃zú. 42 Múngú gã kộpi sĩ, adi kộpi rií línyã ꞌbụ̃ gé rĩ pi ị̃njị̃ị́, mbãá rĩ ị̃njị̃ị́, ãzini ụ̃tụ́ rĩ ị̃njị̃ị́ ĩvé múngú rú. Tã ꞌdĩri nga ꞌi fũú tị ni gé gí sụ̃ nẹ́bị̃ rĩ pi ní sĩí búkũ agá rĩ tị́nị kínĩ,
“ ‘Ĩmi úyú Ĩsẽrélẽ vé ꞌdĩꞌbée,
ílí pụ̃kụ́ sụ ĩmi ní adrizú ãngũ ãꞌwí cínyáfã rú rĩ agá ꞌdãlé rĩ gé,
ĩmi zãkí nyo má ní rọ̃bọ̃ŋọ̃ rá?
43 Ĩmi ri ngá ĩmi ní údé múngú rú ĩ ní zịị́ Mõlékĩ ri ꞌdụ mụzú ĩndĩ, ãzini gãkũ rĩ ꞌdụ mụzú ĩndĩ,
ãzini ĩmi ri ngá ĩmi ní údé múngú rú sụ̃ línyã tị́nị ĩ ní zịị́ Rẽfánã rĩ ꞌdụ mụzú ĩndĩ,
ãzini ĩmi ri ngá ĩmi ní údé Múngú rú rĩ pi ị̃njị̃.
Kúru ma ĩmi pẽ mụ adri rámbá rú Bãbẽlónã§7:43 Bãbẽlónã: Lókí Núwã vé rĩ ã vụ́drị̃ gé, ꞌbá rĩ pi sịkí lágáráka Bãbélã gá, vụ́drị̃ ni gé, ꞌbá rĩ pi gõkí vũrã rĩ zịị́ Bãbẽlónã. Ílí kárákará ã vụ́drị̃ gé, ꞌbãgú Nẽbãkãnézã jị ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ã ụrụkọ mụụ́ ãngũ Bãbẽlónã vé rĩ gé, iza Yẹ̃rụ́sãlémã ri ílí mụ̃dụ̃rụ̃lụ̃ tọ̃wụ́ pụ̃kụ́ ẹ́zị̂rị̃ (570) gé, ị́sụ́ ãkũdẽ tịkí drĩ Yẹ́sụ̃ ri kuyé. ꞌÍ lã Íꞌdóngárá 11; 2 ꞌBãgú 24-25; Dãnyélẽ 1:1-7. vé wọ̃ọ́kọ̃ ꞌdãásĩla rĩ gé.’7:43 Ãmósã 5:25
44 “ꞌBá ẹ́ꞌbị́pị́ị rikí gãkũ ĩ ní tãị́mbị́ Múngú vé rĩ ꞌbãzú ꞌa ni gé rĩ*7:44 Gãkũ ĩ ní tãị́mbị́ Múngú vé rĩ ꞌbãzú ꞌa ni gé rĩ: Múngú ẹzị Mósẽ ní kĩnĩ, Mósẽ ã sị Gãkũ ãngũ ãꞌwí cínyáfã rú rĩ agá ꞌdãá, ã ꞌbãkí rí tãị́mbị́ Múngú vé rĩ ꞌa ni gé ꞌdãá, ꞌbá rĩ pi ã rikí uꞌdụụ́ mụzú vũrã rĩ pi gé sĩ. Sõlõmónã sị Jó Múngú vé rĩ Yẹ̃rụ́sãlémã gá ꞌdãá, ícókí uꞌdụụ́ ku. Atala rĩ pi ri rọ̃bọ̃ŋọ̃ zã Múngú ní vũrã ị̃rị̃ ꞌdĩꞌbée agásĩ. ꞌÍ lã Ẽbérẽ 8:5. ꞌdụụ́ mụzú ãngũ ãꞌwí cínyáfã rú rĩ agá ꞌdãá. Kộpi sịkí gãkũ rĩ sụ̃ Múngú ní tã ni ẹzịị́ Mósẽ ní rĩ tị́nị. 45 Lókí Yósũwã†7:45 Yósũwã: Mósẽ kã drãá gí, Múngú ĩpẽ Yósũwã ri ꞌbá rĩ pi ẽ drị̃ koó mụzú ãngũ Kãnánã vé rĩ gé. ꞌÍ lã Wụ̃ngárá 17-24; Yósũwã 1-24. ní ẹ̃ꞌdị́ ꞌdịzú ꞌbá adriꞌbá ãngũ Kãnánã vé rĩ agá rĩ pi be rĩ gé, Múngú dro ꞌbá ꞌdĩꞌbée ãngũ Kãnánã vé rĩ agásĩ rá. ꞌBá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ꞌdụkí gãkũ Múngú vé rĩ jịị́ mụzú ĩndĩ, sẽ kộpi ndẽkí ꞌbá ãngũ ꞌdãri agá rĩ pi ãní rá, kộpi ẹ́rị́kí ãngũ ꞌdãri ꞌdụụ́ ĩ ní. Gãkũ Múngú vé rĩ ri adrií ãngũ Ĩsẽrélẽ vé rĩ agá ꞌdãá, cĩmgbá cazú lókí ꞌbãgú Dãwụ́dị̃ vé rĩ gé. 46 Múngú ri ãyĩkõ sĩ Dãwụ́dị̃ sĩ, ĩri ní Múngú ri zịzú kĩnĩ, ꞌí lẽ Jó sịị́ Múngú Yõkóbũ vé rĩ ní. 47 ꞌBo Sõlõmónã sị Jó Múngú vé rĩ nĩ.
48 “Múngú ãmbúgú ꞌbá drị̃gé céré rĩ adri jó ꞌbá áda ní sịị́ rĩ agá ku, sụ̃ nẹ́bị̃ rĩ ní ꞌyoó rĩ tị́nị. Múngú kĩnĩ,
49 “ ‘ꞌBụ̃ ri vũrã má ní úrízú ni,
vũ ri vũrã má ní pá ꞌbãzú ni.
Úpí ní zịzú kĩnĩ,
Jó ĩmi ní lẽé sịị́ má ní rĩ ọ̃sụ̃kã ni ã adri rí ngóni?
Vũrã má ní adrizú rĩ ngũgá?
50 Má údé nyo ngá rĩ pi ãrẽvú céré ma ꞌi kuyé?’7:50 Ĩsáyã 66:2
51 “Ĩmi ꞌbá drị̃ be ũkpó ũkpó ꞌdĩꞌbée, ĩmi gãkí ẹ́sị́ újágá Múngú ri ẹ̃ꞌyị̃gá sĩ, ĩmi ọ̃zụ̃kí ĩmî bị́ cí, ĩmi yịkí rí ĩrivé tã ku! Ĩmi adrikí sụ̃ ĩmi ẹ́ꞌbị́pị́ị tị́nị, ĩmi gãkí Índrí Uletere rĩ vé tã sĩ! 52 Nẹ́bị̃ ãzi ĩmi ẹ́ꞌbị́pị́ị ní ọ̃cụ̃ụ́ kuyé ni nyo anigé? Ĩmi ẹ́ꞌbị́pị́ị úꞌdị́kí nẹ́bị̃ ꞌBá tã be pịrị rĩ‡7:52 ꞌBá tã be pịrị rĩ: ꞌBá tã be pịrị rĩ Yẹ́sụ̃ ꞌi. vé ímụ́ngárá ã tã ũlũꞌbá rĩ pi ũdrãá rá. Nóni ĩmi ꞌbekí ĩri ã ũli, ĩmi ꞌdịkí ĩri gí. 53 Mãlãyíkã rĩ pi§7:53 Mãlãyíkã rĩ pi: Mãlãyíkã rĩ pi índrí, kộpi ri adri Múngú be ꞌbụ̃ gé ꞌdãlé, kộpi rụ́ꞌbá ãkó. Múngú ri sâ ãzi sĩ kộpi ĩpẽ ímụ́ vũ drị̃gé nõó ụ́ꞌdụ́kọ́ múké ívé rĩ ũlũ ꞌbá rĩ pi ní. ímụ́kí ĩmi ní tãị́mbị́ Múngú vé rĩ sẽé, ꞌbo ĩmi ꞌdụkí tã ni ngaá kuyé.”
Úvị́kí Sẽtẽfánõ ri drãá írã sĩ
54 ꞌBá tã lịꞌbá rĩ pi kâ átángá Sẽtẽfánõ ní átá ꞌdĩri yịị́, kộpi ã ꞌa ve ũnjí ũnjí. 55 ꞌBo Sẽtẽfánõ ẹ́pị́pi Índrí Uletere rĩ sĩ ambamba rĩ ndre ãngũ mụzú ꞌbụ̃ gé ꞌdãá, ĩri ní Múngú vé dị̃ngárá pọ̃wụ̃pọ̃wụ̃ rĩ ndrezú, ãzini ndre Yẹ́sụ̃ tu pá kuú Múngú vé drị́ ẹ̃ndẹ́pị gé. 56 Sẽtẽfánõ ní ꞌyozú kĩnĩ, “Ĩmi ndrekí drĩ ká, á ndre ꞌbụ̃ zị̃ ꞌi kú mgbọ, ꞌBá Mvá*7:56 ꞌBá Mvá: Yẹ́sụ̃ zị ꞌi ꞌBá Mvá lũzú kínĩ, ꞌi Kúrísítõ ꞌi, ꞌi mãlũngã rĩ rụ mụzú nyonyo. ꞌÍ lã Dãnyélẽ 7:13-14. tu pá kuú Múngú vé drị́ ẹ̃ndẹ́pị gé.”
57 ꞌBá tã lịꞌbá ꞌdĩꞌbée†7:57 ꞌBá tã lịꞌbá ꞌdĩꞌbée: ꞌBá tã lịꞌbá ꞌdĩꞌbée ọ̃zụ̃kí ĩ bị́ cí, kộpi ụ̃sụ̃kí kínĩ Sẽtẽfánõ ꞌda Múngú ri. kâ tã ꞌdĩri yịị́ ꞌdíni, kộpi ọ̃zụ̃kí ĩ bị́ cí, kộpi íꞌdókí útré ụ́ꞌdụ́kọ́ be ụrụ ꞌdãá, kộpi ní njuzú Sẽtẽfánõ ri rụzú, 58 kộpi sekí ĩri kụ̃rụ́ rĩ agásĩ ãmvé, kộpi íꞌdókí ĩri úvị́ írã sĩ, ꞌbá ĩri tõꞌbá rĩ pi unjekí ĩvé bõngó ꞌbãá kẹ̃rị́mvá rụ́ be ĩ ní zịị́ Sáũlã‡7:58 Sáũlã: Sáũlã gõ ícá ꞌbá Yẹ́sụ̃ ã pámvú ũbĩípi ni, gõkí rụ́ ni zịị́ Páũlũ ꞌi. ꞌÍ lã Ẹ̃zị́ 13:9. gãrã gá.
59 ꞌBá rĩ pi kâ íꞌdó rií Sẽtẽfánõ ri úvị́ írã sĩ, Sẽtẽfánõ ní Múngú ri zịzú kĩnĩ, “Úpí Yẹ́sụ̃, ꞌí ꞌdụ mávé índrí.” 60 Kúru ĩri ní kũmũcí ũtị̃zú vũgá, ĩri ní trezú ụ́ꞌdụ́kọ́ be ụrụ ꞌdãá kĩnĩ, “Úpí, lẽ mî lị tã ꞌbá ꞌdĩꞌbée drị̃gé ũnjĩkãnyã kộpi ní ꞌoó rĩ sĩ ku.” Sẽtẽfánõ kã tã ꞌdĩri ꞌyoó ꞌdíni, koro ĩrivé ídri ní fũzú.
7:3 7:3 Íꞌdóngárá 12:1
7:7 7:7 Íꞌdóngárá 15:13-14
*7:8 7:8 Ágélé ni ẽ tị lịzú: Múngú lũ Ãbũrámã ní kĩnĩ, anji ãgõ Ãbũrámã vé rĩ pi adrikí dõ caá ụ́ꞌdụ́ ãrõ gí, lẽ ã úlị́kí kộpi ã ágélé ẽ tị rá, lũzú kínĩ, kộpi anji Múngú vé ni. ꞌÍ lã Íꞌdóngárá 17:9-14.
†7:9 7:9 Yõsépã: Yõsépã ri Yõkóbũ vé mvá ĩri ní lẽélẽ rĩ, ẹ́drị́pị́ị sẽkí ĩri jeé tụ́gẹ̃rị̃ rú ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ gé. Múngú sẽ ĩri ícá ãmbúgú, ko ívé ꞌbá rĩ pi ẽ ĩzã mụụ́ adrií ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agá nĩ. Sâ ꞌdãri gé, ẹ̃bị́rị́ ꞌde caá ílí ẹ́zị̂rị̃. ꞌÍ lã Íꞌdóngárá 30-50.
7:16 7:16 Íꞌdóngárá 33:19
7:28 7:28 Wụ̃ngárá 2:14
7:31 7:31 Wụ̃ngárá 3:1-10
7:32 7:32 Wụ̃ngárá 3:6
‡7:33 7:33 ꞌÍ nje mívé ngá pá gá: Tã ꞌdĩri vé ífífí lũ ị̃njị̃ngárá.
7:34 7:34 Wụ̃ngárá 3:5-10
7:35 7:35 Wụ̃ngárá 2:14
7:37 7:37 Dẽtõrõnómẽ 18:15
7:40 7:40 Wụ̃ngárá 32:1-8
§7:43 7:43 Bãbẽlónã: Lókí Núwã vé rĩ ã vụ́drị̃ gé, ꞌbá rĩ pi sịkí lágáráka Bãbélã gá, vụ́drị̃ ni gé, ꞌbá rĩ pi gõkí vũrã rĩ zịị́ Bãbẽlónã. Ílí kárákará ã vụ́drị̃ gé, ꞌbãgú Nẽbãkãnézã jị ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ã ụrụkọ mụụ́ ãngũ Bãbẽlónã vé rĩ gé, iza Yẹ̃rụ́sãlémã ri ílí mụ̃dụ̃rụ̃lụ̃ tọ̃wụ́ pụ̃kụ́ ẹ́zị̂rị̃ (570) gé, ị́sụ́ ãkũdẽ tịkí drĩ Yẹ́sụ̃ ri kuyé. ꞌÍ lã Íꞌdóngárá 11; 2 ꞌBãgú 24-25; Dãnyélẽ 1:1-7.
7:43 7:43 Ãmósã 5:25
*7:44 7:44 Gãkũ ĩ ní tãị́mbị́ Múngú vé rĩ ꞌbãzú ꞌa ni gé rĩ: Múngú ẹzị Mósẽ ní kĩnĩ, Mósẽ ã sị Gãkũ ãngũ ãꞌwí cínyáfã rú rĩ agá ꞌdãá, ã ꞌbãkí rí tãị́mbị́ Múngú vé rĩ ꞌa ni gé ꞌdãá, ꞌbá rĩ pi ã rikí uꞌdụụ́ mụzú vũrã rĩ pi gé sĩ. Sõlõmónã sị Jó Múngú vé rĩ Yẹ̃rụ́sãlémã gá ꞌdãá, ícókí uꞌdụụ́ ku. Atala rĩ pi ri rọ̃bọ̃ŋọ̃ zã Múngú ní vũrã ị̃rị̃ ꞌdĩꞌbée agásĩ. ꞌÍ lã Ẽbérẽ 8:5.
†7:45 7:45 Yósũwã: Mósẽ kã drãá gí, Múngú ĩpẽ Yósũwã ri ꞌbá rĩ pi ẽ drị̃ koó mụzú ãngũ Kãnánã vé rĩ gé. ꞌÍ lã Wụ̃ngárá 17-24; Yósũwã 1-24.
7:50 7:50 Ĩsáyã 66:2
‡7:52 7:52 ꞌBá tã be pịrị rĩ: ꞌBá tã be pịrị rĩ Yẹ́sụ̃ ꞌi.
§7:53 7:53 Mãlãyíkã rĩ pi: Mãlãyíkã rĩ pi índrí, kộpi ri adri Múngú be ꞌbụ̃ gé ꞌdãlé, kộpi rụ́ꞌbá ãkó. Múngú ri sâ ãzi sĩ kộpi ĩpẽ ímụ́ vũ drị̃gé nõó ụ́ꞌdụ́kọ́ múké ívé rĩ ũlũ ꞌbá rĩ pi ní.
*7:56 7:56 ꞌBá Mvá: Yẹ́sụ̃ zị ꞌi ꞌBá Mvá lũzú kínĩ, ꞌi Kúrísítõ ꞌi, ꞌi mãlũngã rĩ rụ mụzú nyonyo. ꞌÍ lã Dãnyélẽ 7:13-14.
†7:57 7:57 ꞌBá tã lịꞌbá ꞌdĩꞌbée: ꞌBá tã lịꞌbá ꞌdĩꞌbée ọ̃zụ̃kí ĩ bị́ cí, kộpi ụ̃sụ̃kí kínĩ Sẽtẽfánõ ꞌda Múngú ri.
‡7:58 7:58 Sáũlã: Sáũlã gõ ícá ꞌbá Yẹ́sụ̃ ã pámvú ũbĩípi ni, gõkí rụ́ ni zịị́ Páũlũ ꞌi. ꞌÍ lã Ẹ̃zị́ 13:9.