12
1 Bɩdɛ́ɛ sáátɩ kɩḿ, wɩ́rɛ fɛɛzɩrɛ wɩ́rɛ neɖére gɛ Yeésu wɛ́ndɛ́sɩ bilée a12.1 bilée cɔɔ́ɔ gɛ nyazɩ ŋmaawʊ́ fásɩ. Nyɔɔ́sɩ wáńjáárɩ ɩwanbaaráa nɛ́, ngɛ baabáázɩ bilée kpɛɛ́ bɔ́ndɔwʊ́ʊ kibíya. 2 Faríízi‑dɩnáa waana bɩlɛ́ nɛ́, ngɛ bɔɔdɔ́ yɩ sɩsɩ: «Bɛɛ nyɛ́dɛ́ɛ wanbaaráa wánlám wenbí ɖɛ́dɛ́ɛ Mará tafa nɩ́bááwʊ sɩsɩ bála fɛɛzɩrɛ wɩ́rɛ nɛ́.» 3 Yeésu woobúsi wɛ sɩsɩ: «Mɩ́dákála wenbí Ɖáwʊɖa waalá sáátɩ wenkí nyɔɔ́sɩ waagʊ ɩ́na ɩwanbaaráa nɛ́? 4 Waazʊʊ́ Ɩsɔ́ɔ‑dɛ́ɛ bɩsaagɛ́rɛ́ŋɛ‑dɛ, ngɛ wɔɔgɔ́gbɔ́ɔ kpɔ́nɔ́wá baalá tɩ Ɩsɔ́ɔ sarɔ́ɔ nɛ́ bɔtɔ́ɔ. Ngʊ́ bɩdafa nɩ́bááwʊ sɩsɩ ɩmʊ́ Ɖáwʊɖa yáa ɩwanbaaráa bɔtɔ́ɔ tɩ, asée Ɩsɔ́ɔ sarásɩ lanɖáa riké. 5 Yáa mɩ́dákála Múúsa‑dɛ́ɛ Mará‑daá sɩsɩ fɛɛzɩ́rɛ wɩ́rɛ Ɩsɔ́ɔ sarásɩ lanɖáa bánlám tɩmɛ́rɛ́ Ɩsɔ́ɔ‑dɛ́ɛ ɖaána‑daá nɛ́ bodónvúu fɛɛzɩrɛ wɩ́rɛ‑dɛ́ɛ Mará bɩka badánÿɩ́sɩ? 6 Ménveerím mɩ́ɩ́ sɩsɩ wenbí bʊwɛ cé nɛ́, bɩɩgɩ́lɩ Ɩsɔ́ɔ‑dɛ́ɛ ɖaána. 7 A mɩyaanɩ́ɩ Ɩsɔ́ɔ wɔɔdɔ́ sɩsɩ "Kʊnyɔnɩɩrɛ́ gɛ mɔ́zɔ́ɔ́lɛ́ɛ bɩdɛkɛ́ɛ sarásɩ" nɛ́ bugutoluú, mɩ́tákʊ ɩráa bana badayɩ́sɩ nɛ́ bɔdɔ́m. 8 Káma Ɩrʊ́ Biyaalʊ́ wɛnána kʊ yíko fɛɛzɩrɛ wɩ́rɛ‑rɔ.»
9 Waalɩ́ɩ ńna nɛ́, ngɛ wɛɛɖɛɛná bɛdɛ́ɛ Ɩsɔ́ɔ yaazɛɛɖɛ́ ɖaána fáráńdɩ́ ibó ɩsʊ́ʊ kadaá. 10 Abaalʊ́ naárʊ wɛ ńna biilí ɩnʊ́ʊ́nɩ. Ɩráa wánjáádɩ sɩ bayɩ́ Yeésu nɔɔ́‑jɔ́ na bakʊ ɩdɔ́m nɛ́, ngɛ bɔɔbɔ́ɔ́zɩ yɩ sɩsɩ: «Bɩɩva nɩ́bááwʊ sɩsɩ bawáázɩ ɩrʊ́ fɛɛzɩ́rɛ wɩ́rɛ?» 11 Yeésu woobúsi wɛ sɩsɩ: «Mɩ́dáá weení gɛ a fée kʊ́ɖʊḿ gɛ ɩwɛná, ngɛ fée ɩmʊ́ waazála bɔɔwʊ́‑daá fɛɛzɩ́rɛ wɩ́rɛ, idéndiḿ ɩkálɩ́zɩ́ yɩ? 12 Ngʊ́ ɩrʊ́ wɛná fɔ́ɔ́zɩ́rɛ bɩcɛzɩ́ fée. Bɩlɛ́ nɛ́ ɖɛ́dɛ́ɛ Mará waava nɩ́bááwʊ sɩsɩ bála kazɔ́ɔ ńbɩ fɛɛzɩ́rɛ wɩ́rɛ.» 13 Ńna gɛ Yeésu wɔɔdɔ́ abaalʊ́ ɩmʊ́ sɩsɩ: «Fɔ nyánʊ́ʊ́nɩ.» Ɩlɛ́ wɔɔvɔ́ nʊ́ʊ́nɩ, ngɛ nʊ́ʊ́nɩ waawáa ɩbɩ́sɩ nyazɩ lííní. 14 Faríízi‑dɩnáa waalɩ́ɩ ńna nɛ́, ngɛ boobó balá sááwʊ́ra nŋɩ́nɩ́ báta balá na bakʊ Yeésu nɛ́.
15 Yeésu waanɩ́ɩ bɩlɛ́ nɛ́, ngɛ waalɩ́ɩ ɖɩdáarɛ ɖɩḿ ɖɩdaá. Zamɔ́ɔ kʊ́bɔńgɩ woovu yɩ, ngɛ waawáázɩ badaá wenbá rɩ́ŋa bánnyaadɩ́ nɛ́. 16 Ńna gɛ waabásɩ wɛ sɩsɩ békéyéle ɩráa ɩtɩlɩ́ weení ɩmʊ́ ɩgɛ́ɛ nɛ́ 17 na bɩka wentí anɖébi Esáya waaŋmátɩ sɩsɩ:
18 «Ɩsɔ́ɔ sɩsɩ: "Ɩbɛ́ɛ mɛ́dɛ́ɛ bɔwʊtá‑dʊ́ʊ máádá malɩzɩ́ yɩ nɛ́,
ɩnáá máábá mɔzɔ́ɔ́lɩ, wɛ́nvɛɛzɩ kʊ méwénbiré,
mánɖʊ́ʊ mɛ́dɛ́ɛ Kezeŋa ɩrɔ
na ifééri zamɔ́ɔ wenbí bɩzɩɩzɛ́ɛ nɛ́. 19 Ɩdánjaa yóóni,
idóngoo,
ɩdángbáázɩ ilowú zamɔ́ɔ yaaduuziɖé.
20 Ɩdɛ́nbɛlɩ́ ɖɩgɛrɛ́ ɖíńgóódi nɛ́
bɩka ɩdánɖɩḿ fɩtɩ́la kidénɖée kazɔ́ɔ nɛ́
hálɩ iyéle toovonúm iɖi,
21 Yíri báa wenkí wánɖʊ́ʊ tamɔ́ɔ ɩrɔ nɛ́ ikóódi"» nɛ́ ikóódi.
22 Ngɛ bɔɔgɔná Yeésu ɩrʊ́ naárʊ zííniwá wáńbɩ́sɩ́ná yɩ njɛm na komóómúŋa nɛ́. Wawáázɩ yɩ hálɩ ɩlɛ́ wánŋmatɩ́ bɩka wánnáa nɛ́, 23 ngɛ bɩɩlá zamɔ́ɔ rɩ́ŋa bítí kɩ́ndɔ́m sɩsɩ: «Bɩdɛkɛ́ɛ ceení gɛ Ɖáwʊɖa Biyaalʊ́?» 24 Amá Faríízi‑dɩnáa waanɩ́ɩ bɩlɛ́ nɛ́, ngɛ sɩsɩ: «Bɛlɩzebúuli, zííniwá‑dɛ́ɛ wúro gɛ ceení wɔ́nɖɔɔnáa zííniwá.»
25 Yeésu nyɩ bɛdɛ́ɛ lomaazɛ́ nɛ́, ngɛ sɩsɩ: «Laadɔ́ɔ wenká kadaá ɩráa wónÿoó nɛ́, asée kɔɔyɔ́. Tɛ́ɛ́dɩ natɩ́rɩ yáá koobíre neɖére fɛ́yɩ́ ɖɩdaá ɩráa tánnɩɩ ɖamá gɛ ɖɩjɔɔ́ɔ nɛ́. 26 A Sitáánɩ wɔ́nɖɔwʊ́ʊ Sitáánɩ, wónÿoó ɩdɩ nbɩlɛ́, bɩ́nlám nŋɩ́nɩ́ na ɩdɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩ ɩcɔ́ɔ tɩdɔ́nÿɔḿ? 27 Ngɛ a na Bɛlɩzebúuli gɛ mɔ́ɔ́ mɔ́nɖɔɔnáa zííniwá, mɩ́dɛ́ɛ wanbaaráa ní? Na weení gɛ bɔ́nɖɔɔnáa tɩ? Mɩ́wánbaaráa tɩtɩŋa wángʊ́ʊ kʊ mɩ́dɔ́m. 28 Amá a na Ɩsɔ́ɔ‑dɛ́ɛ Kezeŋa gɛ mɔ́nɖɔɔnáa zííniwá, bɩ́nwɩlɩ́ɩ sɩsɩ Ɩsɔ́ɔ‑dɛ́ɛ kowuro‑ɖɔɔ́ wáńdálɩ́ mɩ́lɔ́wʊ́táá nbɩlɛ́. 29 Yáa nŋɩ́nɩ́ gɛ naárʊ wánbɩɩzɩ́ ɩsʊ́ʊ ɩrʊ́ ɩjɔɔ́ɔ ɖóni nɛ́ ɩdɛ́ɛ ɩkpɔ́ɔ ɩgbɩná, a ɩdafʊ́ńbɩɩzɩ ɩfɔ́kɩ ɖóni‑dʊ́ʊ ɩmʊ́. Asée wɔɔvɔ́kɩ yɩ na ɩbɩ́ɩ́zɩ ɩkpɔ́ɔ ɩgbɩná. 30 Weení ɩraavóo ma nɛ́ ɩyɛ́ɛna ma, bɩka weení ɩdánzɩná ma tuuzí nɛ́, wánÿaazɩ́ gɛ.»
31 «Bʊrɔɔzɩ́ gɛ ménveerím mɩ́ɩ sɩsɩ bɛ́njɛ́m ɩráa alaháácɩ́ báa wenkí na kʊdʊ́ʊ́wʊ báa wenkí gɛ baadʊ́ʊ Ɩsɔ́ɔ, amá weení waadʊ́ʊ Ɩsɔ́ɔ‑dɛ́ɛ Kezeŋa Ɖacɩrɩ‑cɩrɩ ńga nɛ́, bɛdɛ́njɛḿ ɩlɛ́. 32 Weení waaŋmátɩ ɩyɩsɩná Ɩrʊ́ Biyaalʊ́ nɛ́, bɛ́njɛ́m yɩ, amá weení waaŋmátɩ ɩyɩsɩná Ɩsɔ́ɔ‑dɛ́ɛ kezeŋa nɛ́, bɛdɛ́njɛm yɩ ɖúúlínya kɩna kɩdaá cáńfáná lááhɩ́ra.
33 Naanɩ́ na ɩrʊ́ iyuú tɩɩwʊ́ bú kazɔ́ɔ ńnɩ́ nɛ́, asée wooyuú tɩɩwʊ́ kazɔ́ɔ ńgɩ. A tɩɩwʊ́ wánnyaadɩ́, kibíya ɖʊɖɔ kʊdɔndɩnáa gɛ. Tɩɩwʊ́‑dɛ́ɛ bíya gɛ bándɩlɩ́ɩ na kɩ. 34 Mɩ́ɩ bɔɔzá ana! Mɩ́nlám nŋɩ́nɩ́ ɩbɩ́ɩ́zɩ ɩŋmátɩ tɔ́m kazɔ́ɔ ńdɩ bɩka mɩ́dáávé? Káma wenbí biizu wenbiré‑daá nɛ́ gɛ nɔɔ́ wánŋmatɩ́. 35 Ɩrʊ́ kazɔ́ɔ ńnɩ́ wánlɩzɩ́ɩ wenbí bɩjɔɔ́ɔ kazɔ́ɔ nɛ́ gɛ wenbí ɩwɛná kazɔ́ɔ ńbɩ nɛ́ bɩdaá, ɩrʊ́ kídavéénúu ɩlɩzɩ́ wenbí bidaavé nɛ́ wenbí ɩwɛná bidaavé nɛ́ bɩdaá. 36 Ménveerím mɩ́ɩ sɩsɩ: Tɔ́m fʊ́ʊ́dɩ wɩ́rɛ, ɩráa wándɩnáa bɔnɔ́ɔ́zɩ tɔ́m‑bú tɩtɛ ńnɩ́ weení baaŋmátɩ nɛ́. 37 Káma wentí rɩ́ŋa nyááŋmátɩ nɛ́, tɩnaa sɩ bafʊʊná na nya na beɖéézi nya yáa bakʊ nyɔ́dɔ́m.»
38 Ńna gɛ Mará wɩlɩɖáa nɛbɛ́rɛ na Faríízi‑dɩnáa wɔɔdɔ́ Yeésu sɩsɩ: «Kʊ́bɔnɩ́, ɖɔ́zɔɔlɛ́ɛ nlá ɖáa maamááci nakɩ́rɩ.» 39 Yeésu woobúsi wɛ sɩsɩ: «Zaamáánɩ kɩna kɩdɛ́ɛ ɩráa badaavé bɩka badánzɩmná Ɩsɔ́ɔ riké nɛ́, bɔ́nbɔɔzɩ́ sɩsɩ bála maamááci, amá anɖébi Ínúusa‑dɛ́ɛ ńgɩ baasí badádanáa nakɩ́rɩ. 40 Káma ńŋɩnáa Inúusa waalá wɛ́ náádóozo nuvoowú na ɩdaawʊ́ tińɖe kʊ́bɔńɖɛ lóódi‑daá nɛ́, bɩlɛ́ ɖʊɖɔ gɛ Ɩrʊ́ Biyaalʊ́ sɩ ɩlá wɛ́ náádóozo nuvoowú na ɩdaawʊ́ adɛ laadɔ́ɔ‑daá. 41 Tɔ́m fʊ́ʊ́dɩ wɩ́rɛ Niníívi tɛ́ɛ́dɩ‑daá ɩráa wángʊrʊ́ʊna zaamáánɩ kɩna kɩdɛ́ɛ ɩráa bakʊ bɔdɔ́m, káma Niníívi ńba waalá túúbá bɛkɛ́ɛ balakásɩ sáátɩ wenkí baanɩ́ɩ anɖébi Inúusa‑dɛ́ɛ waázu nɛ́. Ngʊ́ sinje‑daá, naárʊ wɛ cé waagɩ́lɩ Inúusa. 42 Tɔ́m fʊ́ʊ́dɩ wɩ́rɛ, Sebáa laadɔ́ɔ‑dɛ́ɛ wúro alʊ́ wángʊrʊ́ʊna zaamáánɩ kɩna kɩdɛ́ɛ ɩráa, ɩkʊ bɔdɔ́m káma waagálɩ́ɩ́ná ɖoo bolíni ɩkɔ́nɩ iwélési wúro Sulemáána‑dɛ́ɛ áséńsí. Ngʊ́ sinje‑daá, naárʊ wɛ cé waagɩ́lɩ Sulemáána.
43 A Zííni waalɩ́ɩ ɩrʊ́ rɔ, kínboɖé gɛ kɩ́ngabɩsɩ́ ɖɩdáarɛ wɩlɩ́ŋa ńɖɛ‑daá kɩ́njáádɩ yaavɛɛzɩɖɛ́, amá kidónÿuú. 44 Ńna nɛ́ kɩ́ndɔ́m sɩsɩ: «Mánbɩsɩ́ mɛ́dɛ́ɛ ɖaána wenká máagálɩɩ kadaá nɛ́.» A kɩɩdála gɛ kɩɩmɔɔná kɛ naárʊ fɛ́yɩ́ kadaá, báńgbárɩ́ kɛ bɔnyɔ́ɔ́zɩ, 45 ńna nɛ́ kínboɖé kɩkájáa zííniwá lʊbɛ tigidaavééníti waagɩ́lɩ kɩḿ nɛ́, na tɩkɔ́nɩ tisúu ńna. Bɩgɛdɛɛzɩya, ɩrʊ́ ɩmʊ́ ɩdɛ́ɛ kidaavééníti wángɩlɩ́ɩ kaɖaa ńdɩ. Bɩlɛ́ gɛ zaamáánɩ kɩna kɩdɛ́ɛ ɩráa kidaavéénáa sɩ bɛtɛná.
46 Yeésu bamáa zamɔ́ɔ ŋmatɩnáa gɛ ɩgɔɔ na igoobíya baadála bazɩ́ŋɛ́ɛ asʊ bánjáádɩ sɩ baŋmatɩná yɩ. 47 Ńna gɛ naárʊ wɔɔdɔ́ Yeésu sɩsɩ: «Bɛɛ ngɔɔ na ngoobíya bazɩ́ŋɛ́ɛ asʊ bɔzɔɔlɛ́ɛ sɩ baŋmatɩná nya.»
48 Ńna gɛ Yeésu woobúsi weení waaŋmatɩná yɩ nɛ́ sɩsɩ: «Weení gɛ mɔgɔɔ? Wenbá gɛ mogoobíya?» 49 Ngɛ waawɩ́lɩ ɩwanbaaráa na ɩnʊ́ʊ́nɩ ɩtɔ́ sɩsɩ: «Bɛɛ mɔgɔɔ na mogoobíya. 50 Weení ɩrɩ́ŋa wánlám majaa ɩwɛ ɩsɔ́ɔ́dáá nɛ́ ɩzɔɔlɩ́m nɛ́, ɩlɛ́ gɛ mogoobú alʊ́ yáá abaalʊ́ yáá mɔgɔɔ.»