22
Yʉ́ʉda Yoolamʉla Kʉmʉvalandʉka Yéesu
(Matáayo 26:1-5, 14-16; Maáriki 14:1-2, 10-11; Yooháani 11:45-53)
1 Haaha mpɨɨndɨ ja ngovi ya mɨkáate sɨ ˆɨvɨ́kɨrwaa ʉsasɨ noo kʉsea Paásika ɨjáa yaséngerɨɨre. 2 Na mpɨɨndɨ ijo, vakʉ́ʉ́lʉ va veeneɨsɨ va Ijʉva na vakiindya va Miiro vasaakɨráa njɨra yo mʉʉlaa Yéesu. Vabweeyya jeyyo sa vavoofáa vaantʉ.✡Laanga Lʉ́ka 19:47-48. 3 Irimʉ rɨkamwɨɨngɨra Yʉ́ʉda ˆaséwaa Isikarióoti, ʉmwɨ wa vapooji ikimi na vavɨrɨ va Yéesu. 4 Aho, Yʉ́ʉda akatamanya na kwa vakʉ́ʉ́lʉ va veeneɨsɨ va Ijʉva na vakʉ́ʉ́lʉ va valʉkalʉka va Kaayii Njija ya Ijʉva. Akiirʉmɨra novo ˆvyeene arɨ mʉvarindʉka sa vamʉkwaate. 5 Isáare ɨro rɨkaveerya mɨtɨma na vakiirʉmɨra kʉmʉrɨha mpía. 6 Yʉ́ʉda akaruma na akaanda saakɨra njɨra yo mʉvarindʉka Yéesu mpɨɨndɨ kusiina mpuka ya vaantʉ.
Kwiimya Neeja Paásika
(Matáayo 26:17-25; Maáriki 14:12-21; Yooháani 13:21-30)
7 Sikʉ ya ngovi ya mɨkáate sɨ ˆɨvɨ́kɨrwaa ʉsasɨ ɨkafika. Sikʉ ɨyo noo muundi ˆɨrɨ mpeho sa Paásika yasɨɨnjwáa.✡Laanga Ufumo 12:3-6. 8 Aho, maa Yéesu akavatʉma vala Peéteri na Yooháani akavasea, “Tamanyi, mʉkatwiimirye neeja chóorya cha Paásika, twiirye hamwɨ.” 9 Novo vakamuurya, “Hai woosaaka tukwiimirye neeja chóorya cha Paásika?”
10 Yéesu akavasea, “Mpɨɨndɨ ˆmʉrɨ kɨɨngɨra múujii, lʉmana mʉrɨ na mʉʉntʉ mʉlʉme ʉmwɨ iitíikire sʉvɨya ya maaji. Mutuubi ʉwo mʉʉntʉ mʉlʉme fʉʉrʉ nyuumba ˆarɨ kɨɨngɨra. 11 ˆMʉrɨ kɨɨngɨra, mʉsei mweenenyuumba, ‘Mukiindya yookuurya, hai kɨrɨ chúumba cha vayeni kʉʉntʉ ˆndɨrɨ rɨɨra chóorya cha Paásika na vapooji vaanɨ?’ 12 Na yeeye kʉvoonekya arɨ, baanka nkʉʉlʉ ˆɨrɨ gorófii kwavɨɨkwa viintʉ vyoosi neeja. Iyimyi neeja Paásika haaho.”
13 Aho, vakatamanya, ˆvakafike ʉko, vakashaana kɨra kɨɨntʉ ja ˆvyeene ajáa avawyɨ́ɨrɨɨre. Maa vakiimya neeja chóorya cha Paásika.
Chóorya cha Mweenevyoosi
(Matáayo 26:26-30; Maáriki 14:22-26; 1 Vakoríinto 11:23-25)
14 Mpɨɨndɨ ˆjikafike, Yéesu akiikala méesii hamwɨ na vatumwi vaachwe, kurya chóorya. 15 Aho, akavasea, “Namériirye matɨ maatʉkʉ vii, nirye chóorya cha Paásika na nyuunyu, de kuturikiriwa kwaanɨ kufike. 16 Nɨ kʉvawyɨɨra niise, sɨ ndɨrɨ kurya Paásika kei tʉkʉ, fʉʉrʉ sikʉ ˆɨrɨ kiimana Ʉtemii wa Mʉlʉʉngʉ.”
17 Aho, akatoola ndʉvo, akamʉdʉʉmba Mʉlʉʉngʉ, yoosea, “Tooli ndʉvo ɨhɨ voosi munywe! 18 Nɨ kʉvawyɨɨra niise, kwaandɨra haaha sɨ ndɨrɨ kʉnywa kei diváai tʉkʉ fʉʉrʉ Ʉtemi wa Mʉlʉʉngʉ ˆʉrɨ kʉʉja.”
19 Aho, akatoola mʉkáate, akamʉdʉʉmba Mʉlʉʉngʉ, akʉʉbendʉlabendʉla akavaheera yoosea, “Ʉhʉ nɨ mʉvɨrɨ waanɨ ˆwootoolwa sa nyuunyu. Bweeyyi jei sa nkʉmbʉkɨra yaanɨ!” 20 Viivyo ˆvakahʉmʉle kurya, akatoola ndʉvo, akasea, “Ndʉvo ɨhɨ nɨ mʉháko mufya wa Mʉlʉʉngʉ wa sakami yaanɨ ˆyookɨɨtɨka sa nyuunyu.
21 Maa kaa, taangi, mʉʉntʉ ˆyookʉʉnvarindʉka amwaarɨ yoorya na nɨɨnɨ. 22 Kɨkomi Mwaana wa Mʉʉntʉ tamanya iise noo kʉʉlawa ja ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ asaaka vive. Maa kaa, nɨ mpolaɨ kwa mʉʉntʉ ˆarɨ mʉvarindʉka.” 23 Aho, vakaanda kiiyurya voovo kwa voovo, “Nɨ ani kʉrɨ suusu ˆarɨ daha tʉmama isáare ɨrɨ?”
Nɨ Ani noo Mʉkʉ́ʉ́lʉ?
24 Vapooji va Yéesu vakaanda kwiiruta ndihi, nɨ ani katɨ na katɨ yaavo ˆarɨ mʉkʉ́ʉ́lʉ. 25 Aho, Yéesu akavasea, “Vatemi va vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi na vakʉ́ʉ́lʉ vaavo, vavɨɨ́mɨrɨraa vaantʉ vaavo na ngururu. Na kei, vara ˆvalaɨ́raa vatɨɨte wiimiriri mweeri yaavo, viiyánɨrɨraa nɨ vaambiriryi va vaantʉ. 26 Maa kaa, nyuunyu karɨ mwiifwaane novo tʉkʉ. Kɨrɨ vyoova jeyyo, mʉʉntʉ mʉkʉʉlʉ waanyu ave ja muduudi kʉlookya voosi. Kei, ʉra ˆarɨ mʉlongooli wa vaantʉ, ave ja mʉtʉmami waanyu. 27 Iririkani! Mʉkʉ́ʉ́lʉ nɨ arɨkwɨ? Nɨ ʉra ˆiíkalaa méesii kurya au nɨ ʉra ˆatʉ́mamɨraa vaantʉ méesii? Eri, sɨ ʉra ˆiíkalaa kurya tʉkʉ wʉʉ? Haaha nɨɨnɨ ndɨrɨ ʉmwɨ waanyu ja ʉra ˆavatʉ́mamɨraa vaantʉ.✡Laanga Yooháani 13:1-20.
28 Nyuunyu mwachaala na nɨɨnɨ sikʉ joosi ˆnayerwáa. 29 Haaha, ja ˆvyeene nɨɨnɨ naheewa Ʉtemi nɨ Taáta waanɨ, baa nɨɨnɨ nɨ kʉvaheera niise ʉtemi. 30 Jeyyo, kurya mweende no nywa méesii ya Ʉtemii waanɨ. Kei, kiikala mweende machuumbii ya kɨtemi na lamʉrɨra mweende nkolo ikimi na ivɨrɨ ja Isiraéeli.”
Yéesu Yoolʉʉsa Peéteri Sea Arɨ sɨ Amʉmányire Tʉkʉ
(Matáayo 26:31-35; Maáriki 14:27-31; Yooháani 13:36-38)
31 Yéesu akasea, “Simóoni, Simóoni, Irimʉ ralóombire sa rɨveere nyuunyu ja viintʉ murimi ˆeéraa ngáano. 32 Maa kaa, nakʉlóombɨɨre weewe Simóoni kuruma kwaako kʉdɨɨre keeheka. Na ˆʉrɨ kʉʉnhɨndʉkɨra, ʉvaheere mʉtɨma vaanaanyu.” 33 Peéteri akamʉsea, “Ee Mweenevyoosi, nɨɨnɨ nɨɨ́mɨre neeja kʉtwaalwa na mʉnyololwii hamwɨ na weewe, baa kukwya hamwɨ na weewe!” 34 Yéesu akamʉsea, “Peéteri, nookuwyɨɨra de nkʉkʉlʉme ɨvɨɨke uchikʉ wa isikʉ, kuunsiita ʉrɨ katatʉ woosea sɨ wʉʉmányire tʉkʉ!”
Kuyimirirya Ʉfafu
35 Aho, maa Yéesu akavuurya vapooji vaachwe, “ˆNkavatʉme bila mpía, bila mufuko wo kɨɨnjɨra na bila viráatʉ, mʉjáa mwasɨrɨrwa nɨ kɨɨntʉ wʉʉ?”✡Laanga Lʉ́ka 10:4. Novo vakuuyirya vakasea, “Tʉkʉ, sɨ tasɨrɨrwa nɨ kɨɨntʉ chochoosi tʉkʉ!”
36 Aho, akavasea, “Haaha koonɨ mʉʉntʉ arɨ na mufuko wa mpía ʉʉsʉmʉle, na ʉra ˆarɨ na mufuko wo kɨɨnjɨra ʉʉsʉmʉle. Na ʉra ˆasiina nyaasʉka, avae iyoombe nkáancho yaachwe awʉle nyaasʉka. 37 Sa nɨ kʉvawyɨɨra niise, Masáare ˆYarɨ Mpeho nɨ mpaka yakiimane kʉrɨ nɨɨnɨ, ‘Avalwa hamwɨ na ˆvawúnaa miiro.’✡Laanga Isáaya 53:12. Kɨkomi yara ˆyaandɨkwa sa nɨɨnɨ nɨ kiimana yiise.”
38 Vapooji vaachwe vakamʉsea, “Mʉkʉ́lʉ, laanga kwatɨɨte nyaasʉka ivɨrɨ aha.” Ne akavasea, “Yatóoshiirye.”
Yéesu Yoomʉloomba Mʉlʉʉngʉ Luulwii lwa Mɨseitúuni
(Matáayo 26:36-46; Maáriki 14:32-42)
39 Hara, maa Yéesu akadoma na Luulwii lwa Mɨseitúuni ja viintʉ ˆiijʉvɨra na vapooji vaachwe vajáa vamutúubire. 40 ˆVakafike aho, maa akavasea vapooji vaachwe, “Mʉloombi Mʉlʉʉngʉ sa mʉdɨɨre kwɨɨngɨra mʉtehwii!”
41 Aho, akavareka kʉlɨ kʉlɨ ja iwʉmo ra iwye. Akachwaama akaanda kʉmʉloomba Mʉlʉʉngʉ 42 yoosea, “Taáta! Koonɨ viri kweerya mʉtɨma, nooloomba wʉʉnseyyirye ndʉvo ɨhɨ ya uturikiri. Maa kaa, karɨ vive ja ˆveene noosaaka tʉkʉ, vive ja ˆvyeene woosaaka weewe.” [ 43 Murimʉ mʉʉja fuma kurumwii ʉkamʉfʉmɨra, maa ʉkamʉheera ngururu. 44 Yéesu akatuuba loomba mʉnʉmʉʉnʉ na ajáa atɨɨte uturikiri na alʉngʉrɨráa nɨ ʉsʉʉngʉ. Na mpɨɨndɨ ˆaloombáa, irʉtɨra raachwe rɨkava ja matóonti ya sakami yoowya na ɨsɨ.]
45 Aho, akiinʉka hara kʉʉntʉ ˆamʉloombáa Ijʉva, akahɨndʉka na kwa vapooji vaachwe. Kʉra akavashaana valɨ́ɨre, sa vajáa vakátɨɨre sa viintʉ vajáa vaviswɨ́ɨre. 46 Akavuurya akavasea, “Sa che mʉnyéyyiirye? Inuki, mʉloombi Mʉlʉʉngʉ, karɨ jɨ mwɨɨngɨre mʉtehwii tʉkʉ.”
Yéesu Yoovarindʉkwa na Yookwaatwa
(Matáayo 26:47-56; Maáriki 14:43-50; Yooháani 18:3-11)
47 Mpɨɨndɨ Yéesu ˆajáa akaarɨ yoolʉʉsɨka na vapooji vaachwe, mpuka ya vaantʉ ˆvalóngwɨɨrwe nɨ Yʉ́ʉda, ʉmwɨ wa vapooji vaachwe ikimi na vavɨrɨ, ɨkafika. Yʉ́ʉda akamʉseeserera Yéesu sa amʉsʉndɨre. 48 Maa kaa, Yéesu akamʉsea, “Aka Yʉ́ʉda! Eri, nɨ kʉmʉvarindʉka wiise Mwaana wa Mʉʉntʉ ko mʉnsʉndɨra wʉʉ?”
49 Vapooji va Yéesu ˆvakoone yara ˆyarɨ fʉmɨra, maa vakamuurya Yéesu, “Mʉkʉ́lʉ, tʉvatemeteme na nyaasʉka wʉʉ?” 50 Hahara, ʉmwɨ waavo akamʉtema na nyaasʉka mʉtʉmami wa mweeneɨsɨ mʉkʉʉlʉ, kutu kwa kʉlʉme dúú.
51 Maa kaa, Yéesu akasea, “Reki!” Aho, akamʉsaasya kʉra kutu na ʉra mʉʉntʉ akahola.
52 Aho, maa Yéesu akavuurya vakʉ́ʉ́lʉ va veeneɨsɨ va Ijʉva, vakʉ́ʉ́lʉ va valʉkalʉka va Kaayii Njija ya Ijʉva na vawosi ˆvajáa vuújire, “Nɨɨnɨ ndɨrɨ mʉhóki vaantʉ viintʉ muújire na nyaasʉka na nkusi wʉʉ? 53 Sikʉ joosi nɨjáa na nyuunyu waámii wa Kaaya Njija, maa kaa, kʉra sɨ mwaankwaatáa tʉkʉ. Haaha vyavɨ́ɨre mpɨɨndɨ jaanyu, mpɨɨndɨ mʉtemi wa kilwiirya ˆyookɨɨmɨrɨra!”
Peéteri Yoosea sɨ Amʉmányire Yéesu Tʉkʉ
(Matáayo 26:57-58, 69-75; Maáriki 14:53-54, 66-72; Yooháani 18:12-18, 25-27)
54 Aho, vakamʉkwaata Yéesu, maa vakamʉtwaala fʉʉrʉ kaayii kwa mweeneɨsɨ mʉkʉʉlʉ. Peéteri ne akatuuba nyuma kwa kʉlɨ. 55 ˆVakakorye mooto katɨkatɨ ya waama, maa vakiikala hamwɨ vookoota mooto. Peéteri ne akiikala hamwɨ novo. 56 Mʉtʉmami ʉmwɨ wa kɨɨntʉ kiki akamoona Peéteri iíkyɨɨre hara mootwii. Akamʉlaanga neeja, maa akasea, “Baa mʉʉntʉ ʉhʉ nɨ hamwɨ aarɨ na Yéesu.” 57 Maa kaa, Peéteri akasiita yoosea, “Aka, mʉʉntʉ muki, sɨ namʉmányire tʉkʉ!”
58 Mpɨɨndɨ kiduudi mʉʉntʉ ʉmwɨ akamoona Peéteri, maa akamʉsea, “Baa weewe ʉrɨ ʉmwɨ waavo!” Maa kaa, Peéteri akasea, “We mʉʉntʉ we, nɨɨnɨ tʉkʉ!”
59 Ja isaa rɨmwɨ jei ˆrɨkalooke, mʉʉntʉ wɨɨngɨ akuumirirya yoosea, “Kɨkomi mʉʉntʉ ʉhʉ nɨ hamwɨ aarɨ ne sa baa yeeye woosi nɨ Mʉgaliláaya.” 60 Aho, Peéteri akamʉsea, “We mʉʉntʉ we, sɨ nootaanga kɨra ˆwoolʉʉsa tʉkʉ!”
Hahara viintʉ ˆalʉʉsáa masáare ayo, nkʉkʉlʉme ɨkavɨɨka. 61 Aho, Mweenevyoosi akiilorera, akamʉlaanga Peéteri. Peéteri akakʉmbʉkɨra masáare ˆmeene aarɨ awyɨ́ɨrɨɨrwe nɨ Mweenevyoosi, “Isikʉ nkʉkʉlʉme sɨ ɨnavɨɨka, sea ʉrɨ sɨ waamányire tʉkʉ katatʉ.” 62 Peéteri akafuma na weerwii, maa akɨɨta koorɨra maatʉkʉ vii.
Valʉkalʉka Voomʉhenchʉla Yéesu
(Matáayo 26:67-68; Maáriki 14:65)
63 Vara vaantʉ ˆvamʉlaangiriryáa Yéesu vakaanda kʉmʉhenchʉla no mʉvaa. 64 Vakamuchuunga ntaamɨ miiswii, maa de vandoomʉhenchʉla voosea, “Hoonɨ taanga nɨ ani ˆakʉváire?” 65 Vakatuuba kʉmʉtʉkɨra mʉnʉmʉʉnʉ.
Yéesu Yootwaalwa na Mbere ya Balása Nkʉʉlʉ ya Vayahúudi
(Matáayo 26:59-66; Maáriki 14:55-64; Yooháani 18:19-24)
66 ˆKʉkamwaae, Balása Nkʉʉlʉ ya vawosi, hamwɨ na vakʉ́ʉ́lʉ va veeneɨsɨ va Ijʉva, na vakʉ́ʉ́lʉ va vakiindya va Miiro vakalʉmana. Yéesu ne akareetwa na mbere yaavo. 67 Aho, vakamuurya voosea, “Tʉwyɨɨre! Weewe noo Masía wʉʉ?” Yéesu akavasea, “Baa koonɨ navawyɨ́ɨrɨɨre sɨ mʉrɨ ruma vii tʉkʉ. 68 Kei baa koonɨ navuúriirye, sɨ mʉrɨ kuuyirya vii tʉkʉ. 69 Maa kaa, kwaandɨra haaha Mwaana wa Mʉʉntʉ iíkyɨɨre mʉkono wa kʉlʉme wa Mʉlʉʉngʉ Mweenengururu.”
70 Aho, voosi vakamuurya, “Eri, weewe noo Mwaana wa Mʉlʉʉngʉ wʉʉ?” Yeeye akavasea, “Nyuunyu mulúusire nɨɨnɨ ndɨrɨ!”
71 Aho, maa vakasea, “Ʉshahíidi wɨɨngɨ ʉrɨkwɨ kei toosaaka kʉlookya ʉhʉ? Suusu veeneevyo tatéɨɨre fuma mʉlomwii waachwe.”