27
Ɓamogosini Pɔlɔ ka Lʉma
Nɨyɔ ɓʉkanana katimogoso ka Italia pisi ka bato, ɓʉpá kʉwa ndɨ Pɔlɔ na ɓatʉ ɓemoti-ɓemoti ɓa bɔlɔkɔ ɓagɔgɔ ka maɓɔkʉ ka Yulio nɨnɔ a ndɨ ngama wa liɗu ka ɓasʉda mɨya. Ɨyɨ Yulio a ndɨ ka liɗu ka ɓasʉda nɨlɔ ɓalɨkyaga ndɨ ɓɛ «Ɓasʉda ka Kaizalɨ». Taɗaka ndɨ ka bato ɓemoti wa gʉɗʉ wa Adalamiti, nɨnɔ a ndɨ kaifumoku ka masʉ ma iwili ya Azia. Taga kʉwa ndɨ. Ta ndɨ kʉ ɓɛyɔ na Mumakedonia ɓemoti nɨnɔ ina ndɨ ɓɛ Alisitaliko mʉtʉ wa Tesalonika. Ɓʉgala ɓi, tɨfʉma ndɨ ka Sidɔna. Yulio a ndɨ kagya Pɔlɔ ɓɨnza. Asɨlya kʉwa ndɨ pisi kaɨnda kaɨnanana na ɓawai-dakɨ ɓɛ ɓapágɨ makpʉmʉka nɨmɔ akwanana ndɨ kaiko na mʉsasa mi. Katʉkya wa, taɗakaga ndɨ, taɓyɛ mutili aka ko uzu nɨnɔ ɓamakaga ɓɛ Kipulo kyɛ ovivi a ndɨ wapʉ kambwa kusu. Tazaba ndɨ liɓo lidingi ɓuwobi na iwili ya Kilikia na nɨyɔ ya Pamufilia, tadwɛ ka lɨsʉ ka gʉɗʉ wa Mila ka iwili ya Likia. Kʉ ɓɛyɔ, ngama ka ɓasʉda yi nɨnɔ atakanya ndɨ bato ɓemoti wa gʉɗʉ wa Alesandulia nɨ anaga ka Italia. Atiɗokisa ndɨ mino.
Kʉsɔ wa masyɛ mudingi, takpakyana ndɨ ɓɨwɛsɛ, tadwɛ ndɨ ɓuwobi na gʉɗʉ wa Kinido ka ɓʉkpɛkɨ-kpɛkɨ ɓudingi. Luki limoti, avivi kɛgʉ ndɨ kapa ɓɛ taga miso ya kʉ ɓɛyɔ, kinili ta kʉwa ndɨ kopupono ka Kɨlɛtɛ pisi ka kpɔlɔ-kpɔlɔ wa lɨtalʉ lidingi nɨlɔ ɓalɨkyaga ɓɛ Salimoni kyɛ avɨvɨ kɛgʉ ndɨ wapʉ kʉgbɛ kʉ ɓɛyɔ. Tidukulaga ndɨ kakpakyana aka ka ɓʉkpɛkɨ-kpɛkɨ ɓudingi, tɨfʉma ndɨ ka pa yi nɨyɔ ɓalɨkyaga ɓɛ «Masʉ manza», ɓuwobi na gʉɗʉ wa Lasea.
Yɛkɨ masyɛ atɨkɨtanɨlyaga ndɨ mudingi, tosila kʉwa ndɨ ko ngbingo wa ɓʉkpɛkɨ-kpɛkɨ kʉgbɛ kakpakyana kʉgʉ wo liɓo kyɛ ngbingo muginyo malɨlɨ a kʉwa ndɨ nɨ okitogini gɔnɨ. Pɔlɔ utukusya kʉwa ndɨ motili ɓɛ: 10 «Ɓomika-mama, nakaɨna abɛ takatʉkyɨlya lɨgʉndʉ, ikatʉ na ɓʉkpɛkɨ-kpɛkɨ, iki makpʉmʉka ikanɨ bato apʉtɨkanatʉ, iɓusu tahʉkaga kukwakʉ ɓaka ɓɨkwɛ.»
11 Luki limoti, ngama ka ɓasʉda a ndɨ wakɨgʉmya kʉgbɛ ka mʉnzɨna ka sʉfɛlɛ wa bato na mombukwana bato kakɨtaga nɨmɔ ka Pɔlɔ. 12 A ndɨ ngbingo wa ɓʉdɨ ɓapʉ, na lɨsʉ li nɨlɔ kikogigʉ lanza ko ngbingo yi nɨnɔ. Ɓudingi ɓa ɓambanzʉ nɨɓɔ ɓa ndɨ ka bato ɓa ndɨ ɓakɨtʉlya katʉkya na kaaga ka Foinikia kaiko kʉ kadwɛ kʉ kwa kʉ ngbingo yi nɨnɔ akɨtaga mino. Foinikia a lɨsʉ la Kɨlɛtɛ nɨlɔ a iikono miso kʉ mɔnɨ ogwaga mino.
Mbumbo yapʉ ka lɨmbɛngɨ lo liɓo
13 Kʉwa wa, ovivi apʉnga ndɨ kovivo nɨ kɛgʉ wapʉ kotukyoku ka Zebu, ɓatʉ nɨɓɔ ɓa ndɨ ka bato ɓa ndɨ kasɨma ɓɛ ɓagyatʉ mʉɗɔngɔnɨ ɓɛyɔ ɓa ndɨ mino nɨ ɓosisilini. Ɓapwa bato, ɓakpatɨla ndɨ ɓuwobi na mutili mo uzu wa Kɨlɛtɛ. 14 Kolipyagʉ, kotukyoku ko uzu, ovivi wapʉ nɨnɔ ɓamakaga ɓɛ «ovivi wa zɨɓɔ-ɨngɛngɛ» apʉnga ndɨ kovivo wapʉ kʉgbɛ. 15 Ovivi yi nɨnɔ atundula ndɨ bato nɨ kɛgʉ wa ɨtɨlyanago mino. Takɨka kʉwa ndɨ. 16 Takɨka ndɨ miso ya kʉsɨlɨ ko mikyo uzu nɨnɔ ɓamakaga ɓɛ Kauda. Tagya ndɨ ngu yasɨ koluto ɨngbɔlɔ nɨyɔ ɓuɗusogo na iyu ɓambanzʉ. 17 Ɓagya-ligubo ɓa bato ɓoɗokisa ndɨ ɨngbɔlɔ yi nɨyɔ ka bato, ɓalingisyogo bato no ligi ya kiɗuso. Ɓa ndɨ kaɓanga ɓɛ ɓakitilyonogonitɔ ko mbumi ya mutili ma Libia. Ɓosisa kʉwa ndɨ lɨɓaʉ liti nɨlɔ ikaga ndɨ lɨkpɨkɨla ka bato ko liɓo kyɛ bato iki kakɨka ɓɨwɛsɛɛɛ. 18 Ɓʉgala ɓi, mbumbo idukulaga ndɨ katiyongo aka no ngu. Ɓagya-ligubo ɓa bato ɓapʉnga ndɨ kombimbo mukumbo ko liɓo kyɛ bato opolimoni. 19 Ɓʉgala ɓagɔgɔ, ɓapʉnga ndɨ kombimbo nɨ ɨɓʉ ɓamombukwana-daɓʉ ɓi makpʉmʉka ma bato ko liɓo. 20 Kʉsɔ wa masyɛ mudingi, iki mɔnɨ ikanɨ mangʉtʉ kinisonogigʉ ndɨ. Mbumbo kɛgʉ ndɨ kaɨgaga mayʉ, takɛgʉ ndɨ ɓata na mʉtamanagɨ ɓɛ tahʉkatʉ.
21 Ɓatʉ nɨɓɔ ɓa ndɨ ka bato ɓa ndɨ nɨ ɓogyini masyɛ mudingi na ɓanza. Pɔlɔ amaga ndɨ luga kaɓʉ, ʉɓɨkya ɓɛ: «Ɓawai, makɛmʉkano ɓi iba makotukyigʉ ɓi ka Kɨlɛtɛ, takabanganɨgʉ ɓi no mbumbo, makpʉmʉka kapʉtɨkanɨgʉ ɓi gɔnɨ ɓɛnɛ. 22 Luki limoti, mbɨya wanʉ makikonitɔgʉ na kʉɓangakʉ kyɛ mʉtʉ gʉtʉgʉ ɓemoti luga kunu kokwigʉ, luki limoti, bato aka nɔ akapʉtɨkana. 23 A ɓɛyɔ, no biti yi nɨyɨ, malaika ko Kunzi nɨnɔ nɨgʉmya kʉ kakɨ na nɨnɔ nabibisogo epuponilyito, 24 ɛɓɨkyo ɓi ɓɛ: ‹Pɔlɔ, wakoɓongonitɔgʉ, okwononi ɨwɛ kasamba kambwa ka Kaizalɨ. Ko bulyo mazɨyɔ kakɨ kʉgʉ kakʉ, Kunzi uhukusogi ɓatʉ ɓasɨ nɨɓɔ ma ɨɓʉ ka lɨgʉndʉ.› 25 Ɓawai, makoɓongonitɔgʉ nɛkɨ kyɛ, na wakɨgʉmya ko Kunzi, masɨ igyonoso ɓaka yɔ eɓikyi ɓi mino. 26 Titilyonogokuto ka mutili mo uzu yimoti ɓɛnɛ.»
27 Totulyosa ndɨ ɓapɔsɔ ɓaɓa nɨ mbumbo anatiyungo aka gbalɨ kʉgʉ wo liɓo lidingi la Meditelane. Lugo wo biti, ɓagya-ligubo ɓa bato ɓa ndɨ kasɨma ɓɛ ta kʉwa ɓuwobi kadwɛ kubi. 28 Ɓakandɨla ndɨ lɨtalʉ na muligi, ɓaɗɨkɨta ko liɓo, ɓɨna ndɨ ɓɛ ɓudu ɓi a mɛtɛlɛ ɓatɛkɛɓɛ ɓasaa na maɗɨya na ɨka. Nɨyɔ ɓisisilo, ɓaɗɨkɨta ɓata, ɓɨna kʉwa ɓɛ a ɓatɛkɛɓɛ ɓaɓa na ɓʉgɨna. 29 Ɓa ndɨ kaɓanga ɓɛ bato kokpokpogonitɔgʉ ɓaka ka matamʉ. Kinili, ɓosisaga ndɨ ligi yɨkwanganya nɨyɔ a ndɨ yɨkpɨkɨlaga na ɓangwɛyɨ ɓayitititi miso ya liɓo li ɓɛkyɛ bato amagɨ, ɓaɓʉndɨla ndɨ na lɨmbɛngɨ lɨnda ɓɛ lɨsyɛ asyɨ. 30 Luki limoti, ɓagya-ligubo ɓa bato ɓa ndɨ kakɨsa kapɨkɨta. Ɓosisa kʉwa ndɨ mikya-ɨngbɔlɔ nɨnɔ ɓiɗusaga na ɨyɨ ko ngbingo wa ɓʉkpɛkɨ-kpɛkɨ, ɓaɓɔ ɓɛ ɓakosisogo ligi miso ya mʉ ma bato. 31 Luki limoti, Pɔlɔ aɓɨkya ndɨ kʉmanda na ɓasʉda ɓɛ: «Ɓatʉ ɓi nɨɓa ɓakiki ka bato aka, makakwananɨgʉ ɓi kahʉkaga.»
32 Kʉwa wa, ɓasʉda ɓakɔgɔ ndɨ ligi yo mikya-ɨngbɔlɔ yi nɨnɔ, akɨka ndɨ.
33 Kambwa lɨsyɛ katɨnɨkaga, Pɔlɔ ʉɓɨkya ndɨ ɓatʉ ɓasɨ ɓɛ ɓalyalyɨ. Ʉɓɨkya ɓɛ: «Na lɨsyɛ li nɨlɨ, odwini kʉwa masyɛ tɛkɛɓɛ na makwanganya nɨmɔ mo mino ka mʉɓʉndɨlagɨ nɨ makɛgʉ kalya luki. 34 Nakamʉɓɨkya ambɛ lyoni nɛkɨ mino mikyo luki, kyɛ miki ɓapʉpʉ aka. A ɓɛyɔ, lɨkpʉmʉka kagyɨgʉ mʉtʉ gʉtʉgʉ ɓemoti aka luga kunu.»
35 Kumbusa wa mʉnzɨna mi nɨmɔ ɓɛyɔ, Pɔlɔ ava ndɨ mukati, abibiso Kunzi kambwa ka ɓambanzʉ ɓasɨ, oɓunonogo, apʉnga kalya. 36 Nzʉyɨ upolimana ndɨ ɨɓʉ ɓasɨ, ɓalya kʉwa ndɨ gɔnɨ ɨɓʉ. 37 Kʉsɔ wa bato, ta ndɨ ɓasɨ ɓambanzʉ mɨya yɨɓa ɓatɛkɛɓɛ maɗɨya na ɨka na maɗɨya (276). 38 Nɨyɔ ɓikutogo, ɓambimba ndɨ nganʉ ko liɓo ɓɛkyɛ bato opolimoni.
Bato olindini
39 Nɨyɔ lɨsyɛ asyɛ, ɓagya-ligubo ɓa bato ɓakibagʉ ndɨ ɓata pa. Luki limoti, ɓɨna kʉwa ndɨ ɓyɨ pa yo mbumi yimoti ɓɛnɛ, ɓʉkanana ndɨ ɓɛ bato akwanana kaɨnda kaɨfʉma kʉ ɓɛyɔ. 40 Ɓakʉlaga ndɨ ligi nɨyɔ ɓamʉ ɓi a ndɨ ɓayɨkpɨkɨlaga na ɓangwɛyɨ, ɓasa ndɨ kolindo ko liɓo. Ko ngbingo yi nɨnɔ gɔnɨ nɔ, ɓakʉla ndɨ ligi ya ambʉ nɨnɔ ananaga bato ka mʉ mo liɓo. Kumbuso yi, ɓobongisa ndɨ kutuko ka mʉ ma bato, muvivi utundulo, ɓaga miso kʉ mbumi a ndɨ mino. 41 Luki limoti, ɓadwɛ ndɨ ka liɗuku lo mbumi yi nɨyɔ, luga wa ɓodungo ɓayɨɓa, bato akpakpaga ndɨ wa aka wa. Mʉ mi olinda ndɨ ɓɨɓɛ ko mbumi nɨ kɛgʉ ɓata koɗwo, lɨbɔ li lasɨ a ndɨ kapanzɨkana na mʉɓaka mapʉ nɨmɔ a ndɨ kaigyonoso.
42 Kʉwa wa, ɓasʉda ɓa ndɨ kapa kaulumwisogo ɓatʉ ɓa bɔlɔkɔ, ɓɛkyɛ gʉtʉgʉ ɓemoti aka kokyogonitɔgʉ pisi kogwo liɓo. 43 Luki limoti, kʉmanda wa Lʉma a ndɨ na mʉsasa kahukusogo Pɔlɔ, ʉpakya ndɨ kagya ɓɛyɔ. Ʉkpamya ɓatʉ nɨɓɔ ɓibaga ndɨ kogwo liɓo ɓɛ ɓapʉngɨ nɨ ɨɓʉ kogwo, ɓopupana kubi. 44 Ɓatʉ ɓagɔgɔ ɓakwanana kaʉɓyɛ gɔnɨ nɨ ɓigwinonogini ka ɓodongbu ɓaya maɓaʉ, ikanɨ ka nɨɓayɔ apanzɨkana ndɨ ka bato. Kinili, ɓatʉ ɓasɨ ɓosila ndɨ kubi ɓɨnza aka.