6
Yeso akaɓɨkya lɨkpʉmʉka ko bulyo ya Lɨsyɛ la kimumbiso
(Matayɔ 12:1-8; Malɨkɔ 2:23-28)
Lɨsyɛ la kimumbiso limoti, Yeso na ɓaɓɨɓya kakɨ ɓa ndɨ kakɨtaga pisi ka ɓotiko ɓaya nganʉ. Ɓaɓɨɓya kakɨ ɓanatɨnaga ɓɛkazo ɓi, ɓanatubo na maɓɔkʉ, ɓanalya. Ɓafalisayɔ ɓemoti-ɓemoti nɨɓɔ ɓa ndɨ wa, ɓumuusa ɓɛ: «Ko bulya ɨkɨ yɔ makagya nɨlɔ ɓapakya kagya ka Lɨsyɛ la kimumbiso?»
Yeso umigisya ɓɛ: «Makatangʉlagagʉ ndɨ lɨkpʉmʉka nɨlɔ ngama Daudi agya ngbingo yi nɨnɔ ɓa ndɨ mino na ɓanza ɨɓʉ na ɓawai-dakɨ? Ingya ndɨ ka Ndaɓʉ ko Kunzi, ava mukati nɨmɔ ɓapága ndɨ Kunzi. Alya, ʉpá gɔnɨ ndɨ ɓawai-dakɨ, gʉtʉgʉ ɓɛyɔ ɓokumu ɓalyaga ndɨ mino nɨ ɨɓʉ aka mukati mi nɨmɔ.»
Yeso ʉɓɨkya ɓata ndɨ ɓɛ: «Mika-mʉmbanzʉ nɔ a mombukwana Lɨsyɛ la kimumbiso.»
Yeso ahukusini mʉtʉ ɓemoti wa kʉɓɔkʉkɔ kukwo
(Matayɔ 12:9-14; Malɨkɔ 3:1-6)
A ndɨ ɓata Lɨsyɛ la kimumbiso lagɔgɔ, Yeso ogulya ka ndaɓʉ ya malʉmba ka Ɓayuda, apʉnga ndɨ kapá mʉtɨwɨ. Kʉ ɓɛyɔ, mʉtʉ ɓemoti a ndɨ na kʉɓɔkʉkɔ kwa kʉmbanzɨkanɨkɔ kukwo. Ɓowonisilo ɓa mʉtʉʉ na Ɓafalisayɔ ɓa ndɨ kanda Yeso ɓɨngbangbangba, ɓɛ ikanɨ ahukusatʉ mʉmbanzʉ ka Lɨsyɛ la kimumbiso. A ɓɛyɔ, ɓa ndɨ kakɨsa ɓɛ ɓamɨna na ɨɓɔ no pisi tino, kyɛ ɓasʉngʉlyɨ. Luki limoti, Yeso a ndɨ kaiba tamanaga kaɓʉ. Aɓɨkya kʉwa alʉkʉ nɔ a ndɨ kʉɓɔkʉkɔ kukwa nɔ ɓɛ: «Wamaga, wodoku wa luga ka ɓambanzʉ wa.» Amaga ndɨ, isisilo luga kaɓʉ. Kumbuso yi, Yeso ʉɓɨkya ɓɛ: «Nakamumuusa ambɛ: Luki tina pɨyɛ lɔ okwononi kagya ka Lɨsyɛ la kimumbiso? Kagya lɨkpʉmʉka lanza ka Lɨsyɛ la kimumbiso ikanɨgʉ kagya lɨkpʉmʉka lanyɛ? Kahukuso ɔɓɨlɨ ka mʉmbanzʉ ikanɨ kapʉta?»
10 Yeso ʉnda ɨɓʉ ɓasɨ ɓizumuuu, kumbuso yi, aɓɨkya kʉwa alʉkʉ nɔ ɓɛ: «Nana kʉɓɔkʉkɔ.» Anana ndɨ, kʉɓɔkʉkɔ ahʉka ɓɛyɔ aka yɔ ikaga ndɨ mino. 11 Luki limoti, mambɛngɨ ʉkandɨkanaga ndɨ ɓowonisilo ɓa mʉtʉʉ na Ɓafalisayɔ ɓɨsʉlʉ-sʉlʉ, ɓapʉnga ndɨ kaimuusa luga kaɓʉ ɓɛ ɓakwanana kagya Yeso ɓʉnɨ.
Yeso upunogini ɓatʉtʉmbwa tɛkɛɓɛ na ɓaɓa
(Matayɔ 10:1-4; Malɨkɔ 3:13-19)
12 Ka masyɛ mi ndɨ nɨmɔ, Yeso aga kalʉmba ka ngʉpa, asɨlya ndɨ asɨ malʉmba aka. 13 Nɨyɔ lɨsyɛ asyɛ, ʉmaka ɓaɓɨɓya kakɨ, ʉpʉnaga tɛkɛɓɛ na ɓaɓa luga kaɓʉ nɨɓɔ ʉlʉka kʉwa ndɨ ɓɛ ɓatʉtʉmbwa. 14 A ndɨ nɨ: Simoni (nɨnɔ Yeso alʉka ndɨ gɔnɨ ɓɛ Pɛtɛlɛ), mamakɨ ɓɛyɔ ka Andɨlɨa, Yakɔbɔ, Yuani, Filipi, Batulumei, 15 Matayɔ, Tʉma, Yakɔbɔ yi nɨnɔ mika Alʉfayɔ, Simoni* 6:15 Ɓamakaga ndɨ gɔnɨ ɓɛ Zɨlɔtɨ. nɨnɔ a ndɨ kakɨsa ɨpandasɨ ka mugi kaɓʉ, 16 Yuda mika Yakɔbɔ sɛ kʉwa Yuda Isikalioti nɨnɔ agaba ndɨ Yeso.
Yeso akatɨwa nɨ anohukuso ɓokoloɓu
(Matayɔ 4:23-25)
17 Yeso pa imoti na ɓaɓɨɓya kakɨ ɓosyoku ndɨ ka ngʉpa, ɓamaga ndɨ ka pa yanza ɓɨkpa. Wa ɓɛyɔ, ɓaɓɨɓya kakɨ ɓagɔgɔ ɓudingi ɓa ndɨ wa. Ambaza wakpʉ ka ɓambanzʉ a ndɨ wa gɔ wa: ɓambanzʉ nɨɓɔ ɓodoku ndɨ katʉkya iwili yasɨ ya Yudɛa, ka gʉɗʉ wa Yelusalɛma, ka mutili ma Tilo sɛ kʉwa Sidɔna. 18 Ɓodoku ndɨ kamʉkana na ɓɛ Yeso uhukusi. Gʉtʉgʉ nɨɓɔ mambɛngɨ ma ɓʉnyɛ a ndɨ kaugyogyiso, ɓahʉka ndɨ. 19 Ɓambanzʉ ɓasɨ ɓakɨsaga ndɨ kavɨla, kyɛ a ndɨ no ngu kʉsɔ kakɨ nɨyɔ uhukusaga ndɨ na iyu ɨɓʉ ɓasɨ.
Yeso akapá mʉtɨwɨ ko bulyo ɨgyagya no kumbu
(Matayɔ 5:1-12)
20 Kʉwa wa Yeso ʉnda ndɨ ɓaɓɨɓya kakɨ ɓizumuuu aɓɨkya ɓɛ:
«Ɨgyagya kunu iɓunu yi nɨɓɔ ma na yangya,
kyɛ Ɓʉngama ko Kunzi a ɓo kunu!
21 Ɨgyagya kunu iɓunu yi nɨɓɔ ma na nza mbɨya yi nɨmʉ,
kyɛ mikutatʉ ndɛkɛ!
Ɨgyagya kunu iɓunu yi nɨɓɔ ma kagama mbɨya yi nɨmʉ,
kyɛ matɨbatʉ ndɛkɛ!
22 Gwoni magyagya kika kanɨ ɓambanzʉ ɓakamʉmʉya, ɓanamʉkya, ɓanamʉtʉmbwa, ɓanamʉbɨnɨkya makpʉmʉka manyɛnyɛ ɓitititi, ko bulya ko Mika-mʉmbanzʉ. 23 Ka lɨsyɛ li nɨlɔ, gwoni magyagya, mobumbukaga ɓɨtɨta-tɨta, kyɛ minisona ndɛkɛ na mʉkalya mudingi kʉgʉ wa lɨsyɛ. A ɓɛyɔ, a mʉɗɔngɔnɨ ɓɛgɛyɔ ɓatɨtaɓʉ ɓugyogyisaga ndɨ mino ɓogyalandʉ.
24 Luki limoti, kumbu kunu iɓunu yi nɨɓɔ ma na mukumbo,
kyɛ ɨgyagya kunu kʉwa yu nɨyɔ aka yɔ mo mino yɔ!
25 Kumbu kunu iɓunu yi nɨɓɔ ma ɓakikutogo mbɨya yi wanʉ,
kyɛ mɨmʉkanatʉ ndɛkɛ nza!
Kumbu kunu iɓunu yi nɨɓɔ makatɨba mbɨya wanʉ,
kyɛ malyatʉ ndɛkɛ kumbu, migomisogo!
26 Kumbu kunu kika nɨ ɓambanzʉ ɓasɨ ɓakamʉbɨba, kyɛ a mʉɗɔngɔnɨ ɓɛgɛyɔ ɓatɨtaɓʉ ɓʉgyaga ndɨ mino ɓogyalandʉ ɓa kʉɓɔɓɔkʉ.»
Huponi ɓomuyoniso kunu
(Matayɔ 5:38-48; 7:12)
27 «Luki limoti, nakamʉɓɨkya iɓunu nɨɓɔ makɛmʉkana ambɛ: Huponi ɓomuyoniso kunu, hugyoni ɓɨnza nɨɓɔ ɓakamʉmʉya. 28 Wolikyoni ɓʉɓʉnga ko Kunzi ka nɨɓɔ ɓakamugbusyo, mʉkʉngʉlya nɨɓɔ ɓakamugyogyiso. 29 Mʉmbanzʉ kʉɓɨta ka panga, wayikosilya gɔnɨ nɨyɔ yagɔgɔ. Mʉmbanzʉ kʉkʉpya koti kakʉ, wasɨlya gɔnɨ simizi. 30 Mʉmbanzʉ wasɨ kʉkʉnga luki, wapá. Mʉmbanzʉ kʉkʉpya luki, wakaɓikyonitɔgʉ ɓɛ umigisilyi. 31 Nɨlɔ mapaga ɓɛ ɓamʉgyɨlyɨ, ugyilyoni ɓɛngɛnɨ mʉɗɔngɔnɨ ɓɛgɛyɔ.
32 Kika nɨ mʉpaga nɨɓɔ aka ɓɔ ɓamʉpaga, minisana na ɨzangɨya tino? Gʉtʉgʉ ɓatʉ ɓanyɛ ɓapananaga luga kaɓʉ aka gɔnɨ. 33 Kika nɨ magyaga ɓʉnza ka nɨɓɔ aka ɓɔ ɓamʉgyɨlyaga ɓʉnza, minisana na ɨzangɨya tino? Gʉtʉgʉ ɓatʉ ɓanyɛ aka ɓagyaga ɓɛgɛyɔ. 34 Minisana na ɨzangɨya tino, kika nɨ mukupisaga iɓunu ɓatʉ ɓi nɨɓɔ aka ɓɔ ɓakwanana kamumigisilyo? Gʉtʉgʉ ɓatʉ ɓanyɛ ɓokupisanaga luga kaɓʉ aka iba ɓigisyoni luki li nɨlɔ aka lɔ! 35 Luki limoti, iɓunu huponi ɓomuyoniso kunu, hugyoni ɓɨnza. Kupisoni nɨ makɛgʉ ɓata na mʉtamanagɨ ɓɛ ɓamumigisyatʉ. Kʉwa wa, minisana ndɛkɛ na mʉkalya mudingi, mika ndɛkɛ ɓomiko Kunzi nɨnɔ Kʉgʉ-Kʉgbɛ. A ɓɛyɔ, ɓʉnza kakɨ a ka ɓatʉ ɓasɨ iki ka nɨɓɔ ɓakamigisyogigʉ ɨbɨba na ka ɓatʉ ɓanyɛ. 36 Wikoni na mambɛngɨ mo kumbu mʉɗɔngɔnɨ ɓɛyɔ Obonu o mino na lɨmbɛngɨ lo kumbu.»
Makokonitɔgʉ mʉkɔmbʉ ka ɓatʉ ɓagɔgɔ
(Matayɔ 5:38-48; 7:12)
37 «Makokonitɔgʉ mʉkɔmbʉ ka mʉmbanzʉ, Kunzi kamʉkʉlyɨgʉ ndɛkɛ nɨmɔ kunu ɓɛgɛyɔ, makubisonitɔgʉ ɓɛngɛnɨ na mʉkɔmbʉ, Kunzi kamubisigʉ ndɛkɛ na mʉkɔmbʉ ɓɛgɛyɔ, hupilyoni ɓɛngɛnɨ, Kunzi amʉpɨlya ndɛkɛ ɓɛgɛyɔ. 38 Hupóponi ɓɛngɛnɨ, Kunzi amʉpápa ndɛkɛ ɓɛgɛyɔ. Amuɗukilyaga ndɛkɛ ka mbɨyɔ kunu ɨsangɨ ya mʉpʉnga nɨyɔ yanza, mʉpɨpa, mʉkpɨndɨla ɓɨnza ɓɨmvɨ, mutumo na mʉkala, onogwanana ɓɨgbɨya-gbɨya. A ɓɛyɔ, mʉɗɔngɔnɨ ɓɛyɔ mʉgyaga mino ɓɛngɛnɨ, Kunzi amumigisya ndɛkɛ iɓunu mʉɗɔngɔnɨ ɓɛgɛyɔ.»
39 Kʉwa wa Yeso ʉtʉlya ɓata lizuni lagɔgɔ ɓɛ: «Mʉtʉ wa koloɓu ya mamɔmɔ akwananatʉ kakpokyonisa dakɨ? Gʉtʉgʉ iki yi aka! Kagya ɓɛyɔ, ɓogwa ɨɓʉ ɓasɨ ɓaɓa ka lɨɓyɛ. 40 Mʉɓɨɓya gʉtʉgʉ ɓemoti aka kakwananɨgʉ kakɨtaga muwonisilo kakɨ, luki limoti mʉɓɨɓya wasɨ nɨnɔ ɓawonisilaga ɓɨnza, ika ndɛkɛ mʉɗɔngɔnɨ abɛ muwonisilo kakɨ.
41 Ko bulya ɨkɨ yɔ wo mino kamɨna asɨ okuku aka nɨnɔ a ko liso ka mamakʉ, nɨ wakɛgʉ sɛ kaɨna ingbi nɨyɔ a ka nɨlɔ kakʉ? 42 Wakwanana pɨyɛ kaɓɨkya mamakʉ lɨkɨ ɓɛ: ‹Ya, gya mbɛyɨ nʉnyʉ okuku ko liso›, ɨwɛ nɨnɔ wakɛgʉ gʉtʉgʉ kaɨna ingbi nɨyɔ a ko liso kakʉ? Ɨwɛ mʉtʉ wa kʉɓɔɓɔkʉ mʉna, wɨnyɔ mbɛyɨ ingbi nɨyɔ a ko liso kakʉ. Kumbuso yi, wakwanana kʉwa kaɨna ɓɨngbanganya kanyɔ okuku nɨnɔ a ko liso ka mamakʉ.»
Ɓibogo sɨbʉkʉsɔ ko bumo yi
(Matayɔ 7:16-20; 12:33-35)
43 «Sɨbʉkʉsɔ sanza kaɓʉkʉtagɨgʉ bumo yanyɛ, na gɔnɨ sɨbʉkʉsɔ sanyɛ kaɓʉkʉtagɨgʉ bumo yanza. 44 A ɓɛyɔ, ɓibaga bʉkʉtɔ tasɨ ko bumo yi aka. Ɓakapwagɨgʉ manga kʉgʉ wa sɨbʉkʉsɔ so mowo, na ɓakapwagɨgʉ mbʉnyɛ kʉgʉ wa muligi mo mowo. 45 Mʉtʉ wanza agyaga makpʉmʉka manzanza nɨmɔ opupaga ka lɨmbɛngɨ kakɨ lanza. Mʉtʉ wanyɛ agyaga makpʉmʉka manyɛnyɛ nɨmɔ opupaga ka lɨmbɛngɨ kakɨ lanyɛ. Kyɛ mʉnɔkʉ ka mʉmbanzʉ opupisaga makpʉmʉka nɨmɔ ikaga mutumo ka lɨmbɛngɨ kakɨ.»
Bɨbʉ ka ɓopipiko ɓaɓa
(Matayɔ 7:24-27)
46 «Ko bulya ɨkɨ yɔ mɛmakaga mino ɓɛ: ‹Mombukwono-dosu, Mombukwono-dosu› nɨ makɛgʉ kagya nɨlɔ nakamʉɓɨkya? 47-48 Mʉtʉ wasɨ nɨnɔ ɛɓɨɓyaga, anʉkana lɨkpʉmʉka kamɨ, anagya, a mʉɗɔngɔnɨ abɛ alʉkʉ ɓemoti nɨnɔ a ndɨ kopika ndaɓʉ. Akpɔ ndɨ lɨɓyɛ lodu, obisa muɓumbe kʉgʉ wa lɨtalʉ. Ngbingo yi nɨnɔ tumo odoku mino, liɓo oɓuna ka ɓakpɔlɔ-kpɔlɔ ɓa ndaɓʉ yi nɨyɔ, luki limoti nɨ koɗukonigʉ, kyɛ ndaɓʉ ipika ndɨ yanza. 49 Luki limoti, mʉmbanzʉ wasɨ nɨnɔ ʉkanaga lɨkpʉmʉka kamɨ nɨ kɛgʉ kagya mʉɗɔngɔnɨ ɓɛyɔ no mino kaɓɨkya, a abɛ alʉkʉ ɓemoti nɨnɔ opika ndɨ ndaɓʉ kʉgʉ wa lɨtɔmbʉ aka nɨ kokpugʉ muɓumbe. Ngbingo yi nɨnɔ liɓo okikoku mino ka kpɔlɔ-kpɔlɔ wa ndaɓʉ yi nɨyɔ, oɗukana ndɨ ɓɨgala-gala, yasɨ ɓɨgbatata.»

*6:15 6:15 Ɓamakaga ndɨ gɔnɨ ɓɛ Zɨlɔtɨ.