13
El ejemplo del sembrador
C'e pa c'ü, o mbedye e Jesús cja c'e ngumü nu ja mi oxü, o ma mimi c'ua a ñünü cja c'e tazapjü. Nuc'ua cjanu o jmurü na puncjü o nte nu ja mi bübü angueze. Nuc'ua e Jesús o dat'ü cja 'naja bü'ü, cjanu o mimi. Texe c'o nte mi böbütjoji a ñünü cja c'e ndeje.
Nuc'ua e Jesús o xipji na puncjü o ejemplo c'o nte, o mama:
―Dyäräji c'ü rá xi'tsc'öji. 'Na mbondëxü o mbedye, o ma mbodü o ndëxü. Nuc'ua 'ma ya ma podü, bübü o ts'indëxü c'o o zobütjo cja 'ñiji. Cjanu o ẽ c'ua o s'ü, o 'ñe mbëchiji c'o. Bübü o ts'indëxü c'o je zobütjo cja o mbondojo nu ja dya ma pizhi o jõmü. Dya mezhe o mbes'e, na ngueje dya ma pizhi o jõmü. Nuc'ua 'ma o mbes'e e jyarü, o zant'a c'o ndëxü ixco dyot'üji, na ngueje dya ma pizhi e jõmü c'ü rví tsizi o̱ dyü'ü. Bübü o ts'indëxü c'o o zobütjo nu ja mi bodü o̱ ndö o bidyi. 'Natjo c'ua va mbes'eji. Ts'i vi nocü c'o bidyi, nguec'ua va mbö't'ütjo c'o ts'indëxü. Bübü o ts'indëxü c'o je zobü c'ua ja ma jo jõmü. Nuc'o, o jogü na jo c'o. Bübü c'o o unü 'na ciento ts'indëxü nzi 'na mata; 'ñaja c'o o unü sesenta; 'ñaja c'o o unü treinta. Nu'tsc'eji bübü in tsõgueji, rí dyäräji na jo yo jña yo rí xi'tsc'öji, eñe e Jesús va xipji ejemplo c'o nte.
El propósito de los ejemplos
10 Nuc'ua cjanu o chëzhi c'o o̱ discípulo a jmi, o xipjiji:
―¿Pje ni mangue yo ejemplo gui zopjü yo nte?
11 O ndünrü c'ua e Jesús:
―Nu'tsc'eji ya ch'a'c'eji rí pãrãgueji c'ua ja ga manda Mizhocjimi a jens'e, c'ü dya mi 'mãrã 'ma ot'ü. Pero yo 'ñaja nte, dya ch'unü ra mbãrãji. 12 C'o pãrã ja ga manda Mizhocjimi, Mizhocjimi ra unü c'ü xenda ra mbãrã c'o. Pero c'o dya unü ngüenda, ra jñünbüji c'ü ts'iquë c'ü pãrãji. 13 Yo nte, ya jñandaji c'o na jo c'o rí cjagö pero dya mbãrãji. O dyäräji c'o rí xipjiji pero dya ngötcöji 'ñi. Dya xo zo'o o̱ mü'büji c'o rí xipjiji. Nguec'ua rgá xicöji o ejemplo rgá zopjüji dya, nguec'ua dya unüji ngüenda. 14 Ya va sädä anguezeji c'ü o mama e Isaías. O mama a cjava:
Rí dyäräji pero dya ra zo in mü'büji.
Rí jñandaji pero dya rí pãrãji.
15 Yo nte, ya tsot'ü o̱ mü'büji. 'Ma ro xogü o̱ mü'büji, xa'ma ro zo ín jñagö.
Y 'ma cjó c'o zopjüji, dya cja cjapüji ngüenda. 'Ma ro tsjapüji ngüenda, xa'ma ro dyäräji, y ro mbãrãji pje ri pjëzhi.
Ya c'uinch'itjo a nzhöji. 'Ma ro jñandaji, xa'ma ro mbãrãji, ro nzhogü o̱ mü'büji.
Nuc'ua ro salvagö yo, ro jopcüji o̱ mü'büji c'o na s'o, eñe c'e profeta va pätpä Mizhocjimi.
16 Xe sido o ña e Jesús o xipji c'o o̱ discípulo:
―Nu'tsc'eji 'ma i̱ṉ jandaji yo rí cjagö, i̱ṉ pãrãji. Y 'ma i̱ṉ äräji yo rí mangö, i̱ṉ pãrãji pje pjëzhi. Nuc'ü, ngue c'ü rgui mäcjeji c'ü. 17 Na cjuana rí xi'tsc'öji, na puncjü profeta c'o mi cãrã mi jinguã, 'ñe na puncjü nte c'o mi cja na jo, c'o me mi ne ro jñanda yo i̱ṉ jandgueji, pero dya go jñantji. Xo mi ne ro dyäräji yo i̱ṉ ärägueji, pero dya go dyäräji.
Jesús explica el ejemplo del sembrador
18 ’Nu'tsc'eji rá xi'ts'iji pje ne ra mama c'e mbondëxü c'ü ró xi'ts'iji mi ndajme. 19 'Ma cjó c'o ra dyärä ja ga cja ga manda Mizhocjimi, nu 'ma dya ra zo'o na jo o̱ mü'bü, ra ẽ c'ua c'ü dya jo, ra 'ñe jñünbü c'o jña. Nuc'o, ngue c'o ts'indëxü c'o o zontjo cja 'ñiji c'o. 20 Nu c'o o zontjo cja mbondojo, ngueje c'o ärä o̱ jña Mizhocjimi c'o. Nuc'ua me mäjä ga 'ñejme c'o. 21 Pero dya xo so'o na jo o̱ mü'bü c'o y dya sido ejmeji. Na ngue c'ü ni 'ñejmeji o̱ jña Mizhocjimi, ra nu'uji na ü, ra tsja yo nte. O ra chötüji o ndumü. Nguec'ua ra nguijñiji: “¿Pje ra dyeje c'ü rá sidogö?”, ra 'ñeñeji. Ixta jyëztjoji c'ua. 22 Nu c'o ts'indëxü c'o o zontjo cja bidyi, ngueje c'o ärä o̱ jña Mizhocjimi. Nuc'ua me cjijñiji pje nde ra mbë's'iji cja ne xoñijõmü; y nu c'o pë's'iji ngue c'o ni dyonpüji c'o. Nguec'ua ga jyombeñeji c'o jña c'o vi dyäräji, y dya cjaji c'ua ja va dyäräji. 23 Nu c'o ts'indëxü c'o o zobü c'ua ja ma jo jõmü, ngueje c'o so'o na jo o̱ mü'büji 'ma äräji o̱ jña Mizhocjimi. Nguec'ua ga tsjaji c'ua ja nzi ga ne Mizhocjimi. Nguec'ua chjëntcjui c'o ndëxü c'o o unü ciento nzi 'naja, o nza cja c'o o unü sesenta, o nza cja c'o o unü treinta.
El ejemplo de la mala hierba entre el trigo
24 Nuc'ua e Jesús o mama c'ü 'na ejemplo, o xipjiji:
―Mizhocjimi a jens'e o 'ñeme 'naja c'ü ra manda. Nuc'ü, chjëntjui nza cja 'naja bëzo c'ü o juajnü ndëxü c'o na jo, cjanu o mbodü cja o̱ juajma. 25 Mi bübü 'na bëzo c'ü mi nu'u na ü c'ü vi mbodü o ndëxü. Nuc'ua 'ma ya ma ĩjĩ c'o nte, cjanu o ma c'ua c'e bëzo c'ü xõmü, o ma mbonbü o ndömpjin'ño nu ja ya vi mbodüji c'o ndëxü, cjanu o mbedye cja c'e juajma o ma c'ua. 26 Nuc'ua 'ma ya ma nguĩjĩ c'o ndëxü, ya xo nde ma nzhäjnä c'ua c'o pjin'ño. Nguec'ua va 'ñetse c'ü dya nde mi ndëxü c'o. 27 Nuc'ua c'o mbëpji o ẽ o 'ñe xiji c'ü nu lamu: “Nu'tsc'e ín lamutsc'öjme, ¿cjo dya i̱ juajnü o ndëxü c'o na jo, i̱ podü cja in juancje? Maco nde cja'a o pjin'ño.” 28 O ndünrü c'ua angueze o xipjiji: “Pe ngue 'naja c'ü nugü na ü c'ü o ma mbodü c'o”, embeji c'o mbëpji. O mama c'ua c'o mbëpji: “¿Cjo i̱ṉ negue rá ma ta't'üjme?” 29 O mama c'ua c'e lamu: “Iyö. Na ngueje 'ma rí cha't'üji c'o, 'na rí ts'ü's'ütjoji 'ma c'o ndëxü. 30 Jyëziji 'natjo c'ua ra nocüji hasta 'ma ra zädä dagrëxü. Nuc'ua rá zopjü c'o ndagrëxü rá xipjiji c'ü ot'ü ra ngã'maji c'o pjin'ño ra ndũ't'üji o manaxo, cja rrũ ndüt'üji cja sivi. Nuc'ua ra mbäräji c'o ndëxü, cja rrũ ndeñeji c'ua ra 'ñe dyütcüji cja ín ch'ujmü, rá embeji c'o ndagrëxü.”
El ejemplo de la semilla de mostaza
31 Xe go ña e Jesús, o xipji c'ü 'na ejemplo c'o o̱ discípulo, o mama:
―C'ü ni manda Mizhocjimi chjëntjui nza cja 'na ndömortasa c'ü o jñü 'naja bëzo, cjanu o ma ndujmü cja o̱ juajma. 32 O ndömortasa xenda ts'iquë cja yo 'ña ndömpjin'ño, pero 'ma go nocü, xenda na nojo yo que na ngueje yo pje nde ma c'ajna, na ndã'ã yo. Nguec'ua va chëzhi yo s'ü va 'ñe jä's'äji o̱ t'oxüji nu.
El ejemplo de la levadura
33 O mama c'ua c'ü 'na ejemplo, o xipjiji:
―C'ü ni manda Mizhocjimi chjëntjui nza cja ixcjüjnü c'ü o jñü 'naja ndixũ o huanba jñi vola o jocjüjnü, hasta 'ma o ixqui texe c'e cjüjnü, embeji.
El uso que Jesús hacía de los ejemplos
34 Texe c'o jña c'o o mama e Jesús va xipji c'o nte, nde go mama o ejemplo. Dya zopjüji ne rí 'naja jña c'ü dya ro mama o ejemplo. 35 Nguec'ua ya ma sädä o̱ jña Mizhocjimi c'ü vi mama c'e profeta:
Texe c'o rá xipjiji, rá mama o ejemplo.
Rá mangö c'o dya 'mãrã ndeze 'ma o dyät'ä Mizhocjimi ne xoñijõmü.
Jesús explica el ejemplo de la mala hierba entre el trigo
36 Nuc'ua e Jesús o 'ñezhe c'o nte. Cjanu o cjogü c'ua a mbo cja c'e ngumü nu ja mi oxü. Xo sä c'ua c'o o̱ discípulo o 'ñe xipjiji:
―Xitscöjme ja ga cja c'o ndömpjin'ño c'o o ma mbodüji cja juajma, c'ü i̱ xipji c'o nte.
37 O ndünrü c'ua angueze:
―Nu c'ü o mbodü na jo ndëxü nguezgö rvá ẽcjö cja Mizhocjimi. 38 C'e juajma, ngue ne xoñijõmü c'ü. C'o na jo ndëxü, ngue c'o o̱ t'i Mizhocjimi c'ü manda. Nu c'o pjin'ño, ngue c'o nte c'o o̱ t'i c'ü dya jo. 39 Nu c'ü mi üvi c'e lamu, ngue c'ü dya jo c'ü. C'e dagrëxü, ngue 'ma ra nguins'i nu xoñijõmü. Nu c'o ndagrëxü, ngue c'o o̱ anxe Mizhocjimi. 40 C'ua ja nzi va jmutüji c'o pjin'ño cjanu ndüt'üji cja trasivi, je xo rga cjanu 'ma ra nguins'i nu xoñijõmü. 41 C'o ra tsjapüji a cjanu ra sufre, ngue c'o cja na s'o, 'ñe cjapü nu minteji xo ga tsjaji c'o na s'o. Na ngueje nutscö rvá ẽcjö cja Mizhocjimi, rá täcjö c'o ín anxe ra ẽ ra 'ñe jmutüji anguezeji, cja rrũ pjongüji nu ja ri mandagö. 42 Cja rrũ mboch'üji a ma a linfiernu nu ja me rva yorü 'naja trasivi. Je ra huëji nu, y me ra nguünxt'ü o̱ s'ibi rgá sufreji na puncjü. 43 Nuc'ua c'o vi tsja na jo ra bübüji nu ja ra manda c'ü nu Tataji c'ü bübü a jens'e, me ri juës'i c'o nza cja e jyarü. Nu'tsc'eji bübü in tsõji, rí dyäräji na jo yo jña yo rí xi'tsc'öji.
El ejemplo del tesoro escondido
44 ’C'ü ni manda Mizhocjimi, xo chjëntjui nza cja 'naja caja c'ü mi quiji na puncjü c'o me ni muvi, c'ü vi dyögüji cja 'naja juajma. O chöt'ü 'naja bëzo, cjanu o dyögütjo na yeje. Me go mäjä c'e bëzo na ngue vi chöt'ü c'e caja, nguec'ua va ma mbö'ö texe c'o mi pë's'i, cjanu o ma ndõmü c'e juajma ngue c'ua ro tsjapü o̱ cjaja c'e caja.
El ejemplo de la perla de mucho valor
45 ’'Ma cjó c'o jodü ja rgá tsjapü o̱ t'i Mizhocjimi c'ü manda, nuc'ü, chjëntjui nza cja 'na comerciante c'ü mi jodü perla c'o me ni muvi. 46 Nuc'ua o mbãrã c'e bëzo ja mi pë's'iji 'naja perla c'ü me mi muvi na puncjü. Nguec'ua va ma mbö c'ua texe c'o mi pë's'i, cjanu o ndõmü c'ua c'e perla.
El ejemplo de la red
47 ’C'ü ni manda Mizhocjimi c'ü bübü a jens'e, chjëntjui 'naja rre c'ü ra mbät'äji cja tazapjü, ra zo'o texe c'o pje nde ma jmõ. 48 Nuc'ua 'ma ya ra nizhi c'e rre, c'o mbëjmõ ra pjons'üji a ma a ñünü. Cja rrũ mimiji c'ua, ra juajnüji c'o na jo jmõ, ra dyüt'üji cja c'o o̱ bos'iji c'o. Pero c'o jmõ c'o dya s'a'a, ra mboztjoji nu c'o. 49 Je xo rga cjatjonu, 'ma ra nguins'i nu xoñijõmü. Ra ẽ c'o o̱ anxe Mizhocjimi ra 'ñe pjongüji c'o nte c'o na s'o a nde cja c'o na jo. 50 Nuc'ua ra mboch'üji c'ua ja rva yorü 'naja trasivi nu ja ra huëji, y me ra nguünxt'ü o̱ s'ibi rgá sufreji na puncjü.
Tesoros nuevos y viejos
51 Xe go xipjiji c'ua:
―¿Cjo i̱ pãrãgueji dya texe yo ya ró xi'tsc'öji?
O ndünrü c'ua anguezeji:
―Jã, ín Jmuts'ügöjme, ya ró pãrãjme.
52 Nuc'ua angueze o xipjiji c'ua:
―I̱ pãrãji c'o ejemplo c'o ró xi'tsc'öji. Nguec'ua rí xi'tsc'öji, texe c'o ya mbãrã na jo ja ga manda Mizhocjimi a jens'e, chjëntjui 'naja bëzo c'ü ri pë's'i 'naja caja c'ü ri quiji c'o cja nuevo, 'ñe c'o ya mezhe. 'Ma pje c'o rguí jyodü c'o ri cãrã o̱ ngumü c'e bëzo, ra ma c'e bëzo ra ma ngama, o ra ma jñümü nu ja ri pë's'i c'o.
Jesús en Nazaret
53 Nuc'ua 'ma mü o nguarü e Jesús o mama c'o ejemplo, cjanu o mbedye c'ua nu. 54 Cjanu o ma nu ja mi menzumü. Cjanu o cjogü a mbo cja nintsjimi o xöpü c'o nu menzumüji. Nguec'ua anguezeji me co nguijñiji, o mamaji:
―¿Ja va mbãrã nu, 'ñe ja ga tsja'a yo me na nojo yo nunca rí nugöji? 55 ¿Cjo dya nguejnu o̱ t'i c'ü mi yaxü nu? ¿Cjo dya ngue nu nana c'ü ni chjũ e María? ¿Cjo dya ngue nu cjuarma e Jacobo, 'ñe e José, 'ñe e Simón, 'ñe e Judas? 56 ¿Cjo dya xo bübü c'o nu cjũ cja ne jñiñi va? Nama, ¿ja va mbãrã 'ma ne bëzo c'ü ni tsja yo? Maco xo menzumü va nu, eñeji.
57 Nguec'ua ma ünbüji e Jesús. E Jesús o xipji c'ua anguezeji:
―'Na profeta nde respetaoji nu ja dya ri menzumü y ätäji. Pero nu ja ri menzumü, dya respetaoji c'ü. Ni xo ri ngue c'o ri cãrã cja ngumü, dya xo respetaoji c'ü.
58 Nuc'ua e Jesús dya jocü nu na puncjü c'o mi sö'dyë, ni pje xe ro tsja, na ngueje dya mi ejmeji angueze.